Jak zdobyć informację

background image

29

2

Jak zdobyæ informacjê

W „Cyberiadzie” Stanis³awa Lema jest zamieszczona opowieœæ szczególna, sk³a-

niaj¹ca do refleksji – czy Mistrz ju¿ w 1965 roku przewidzia³ powstanie technologii

informacyjnej? Chodzi o opowieœæ o nieco d³ugim tytule „Wyprawa szósta, czyli jak

Trurl i Klapaucjusz demona drugiego rodzaju stworzyli, aby zbójcê Gêbona pokonaæ”.

Ów Gêbon by³ zbójc¹ dyplomowanym i ¿¹dnym wiedzy wszelakiej, byle prawdziwej.

Dwaj konstruktorzy, chc¹c uciec, ofiarowali mu maszynê, która z przypadkowych

ruchów cz¹steczek powietrza wybiera³a sensowne informacje i drukowa³a je na ta-

œmie papierowej. Gêbon zosta³ przysypany wiedz¹ równie prawdziw¹, co bezu¿yteczn¹

„... o tym, jaki pocz¹tek Drugiej ksiêgi d¿ungli napisa³by Rudyard Kipling, gdyby go

wtedy brzuch bola³, i o czym myœli zmartwiony niezamêœciem wieloryb, i jakie s¹ zalo-

ty mi³osne muchatek trupnych, i jak mo¿na za³ataæ stary worek, i co to jest strzyb³o,

i czemu siê mówi szewc i krawiec, a nie krawc i szewiec ...”

Coraz szybszy dostêp do informacji sprawia, ¿e nadchodz¹ czasy, w których proble-

mem bêdzie nie zdobyæ informacje, tylko nie daæ siê nimi przysypaæ. Na szczêœcie techno-

logia informacyjna, otwieraj¹c szeroko kana³y dostêpu do wiedzy, wypracowuje tak¿e

metody selekcji i weryfikacji informacji.

Ka¿de Ÿród³o informacji mo¿na oceniæ pod k¹tem:

• dostêpnoœci,

• zawartoœci,

• wiarygodnoœci.

Dostêpnoœæ okreœla, jak szybko i w jakich warunkach otrzymamy potrzebn¹ infor-

macjê. Liczy siê czas od momentu sformu³owania zapotrzebowania do momentu uzy-

skania odpowiedzi. Przy takich za³o¿eniach technologia informacyjna nie zawsze wy-

grywa z tradycyjnymi Ÿród³ami informacji. Je¿eli chcemy siê dowiedzieæ, co to jest np.

siwuszka, to musimy w³¹czyæ komputer, poczekaæ, a¿ uruchomi siê system operacyjny.

W tym czasie mo¿emy poszukaæ p³yty z encyklopedi¹, w³o¿yæ j¹ do czytnika, odcze-

kaæ, a¿ siê uruchomi i wpisaæ szukane has³o. Znalezienie odpowiedzi w Internecie mo¿e

trwaæ jeszcze d³u¿ej. Gorzej, gdy w pobli¿u nie ma komputera. W takich sytuacjach

zwyk³a, papierowa encyklopedia mo¿e okazaæ siê skuteczniejsza. To jest tak¿e powód,

dla którego musimy sami zapamiêtywaæ podstawowe informacje (nie zawsze mamy

encyklopediê pod rêk¹). Rozwój informatyki (prawo Moore’a!) i telekomunikacji po-

background image

30

zwala ¿ywiæ nadziejê, ¿e ju¿ nied³ugo stan¹ siê powszech-

nie dostêpne urz¹dzenia dysponuj¹ce szybkim ³¹czem do

Internetu, jak na ryc. 2.1. Nie nale¿y jednak specjalnie

liczyæ na to, ¿e nie trzeba bêdzie siê wtedy uczyæ. Dopó-

ki ktoœ nie opracuje komputera sterowanego myœlami,

zawsze szybciej bêdzie poszukaæ we w³asnej pamiêci ni¿

w komputerowej.

Zawartoœæ informacji (poziom szczegó³owoœci) okreœla, ile jej otrzymamy w odpo-

wiedzi na zadane pytanie. Wbrew pozorom najczêœciej nie zale¿y nam na pe³nej infor-

macji na dany temat (np. gdy na has³o siwuszka otrzymamy tysi¹cstronicowy „Wstêp

do ornitologii ptaków Ameryki”), dlatego zwykle poszukiwania zaczyna siê od ency-

klopedii oferuj¹cej krótkie, czêsto jednozdaniowe opisy. Dopiero, gdy to nam nie wy-

starcza, siêgamy g³êbiej, do opracowañ bardziej specjalistycznych.

2.1.

JakoϾ i poufnoϾ informacji oraz ochrona

praw autorskich

£atwoœæ uzyskiwania informacji nie oznacza automatycznie jej wysokiej jakoœci.

Informacja mo¿e byæ b³êdna ju¿ u samego Ÿród³a, a swój udzia³ w przek³amaniach wno-

sz¹ tak¿e ró¿nego rodzaju poœrednicy. W praktyce stosunkowo rzadko mamy do czynie-

nia z oryginalnymi Ÿród³ami informacji (w zasadzie tylko przy transmisji telewizyjnej

na ¿ywo – „Ma³ysz leci, leci, leci!”). Najczêœciej dociera do nas informacja z drugiej lub

dalszej rêki („opowiem ci, co widzia³em na placu ¯o³nierza”). Ka¿dorazowo musimy

podj¹æ decyzjê, na ile mo¿emy wierzyæ temu, co us³yszeliœmy czy zobaczyliœmy (wêch

i dotyk wydaj¹ siê tu byæ najpewniejsze), dlatego Ÿród³a i kana³y informacji dzielimy na

mniej lub bardziej wiarygodne. Bardziej wierzymy, ¿e w procesorze znajduje siê kilka-

set tysiêcy tranzystorów, gdy przeczytamy o tym w encyklopedii, ni¿ gdy powie nam to

kolega – notoryczny ³garz. Bardziej wierzymy informacji uzyskanej z kilku niezale¿-

nych Ÿróde³ ni¿ z jednego (ryc. 2.2). Czêsto pomoc¹ mog¹ s³u¿yæ tak¿e uniwersalne

zasady oddzielania prawdy od plotki.

2. Jak zdobyæ informacjê

Ryc. 2.1. Wearable PC. Ten mê¿czyzna nosi ze sob¹ swój komputer.

Polecenia wydaje za pomoc¹ urz¹dzenia trzymanego w rêku dla ce-

lów reklamowych (zwykle nosi go w kieszeni), wyniki widzi na mi-

krowyœwietlaczu

background image

31

1. Je¿eli informacja oddzia-

³uje na nasze emocje, jest to

plotka (chyba, ¿e rzecz dotyczy

muzyki czy ogólnie sztuki).

2. Je¿eli informacji nie mo-

¿emy zweryfikowaæ za pomo-

c¹ niezale¿nego Ÿród³a, jest to

plotka lub k³amstwo.

Na tê, wynikaj¹c¹ z doœwiadczenia, wiedzê w wypadku technologii informacyjnej

nak³ada siê nowy czynnik – informacje uzyskane z komputera wydaj¹ siê bardziej praw-

dopodobne. Wiadomoœci nieprawdziwe, us³yszane lub przeczytane w gazecie od razu

klasyfikujemy jako bzdurê, przeczytane na ekranie komputera czêsto s¹ przyjmowane

w dobrej wierze. Zapomina siê, ¿e za ka¿d¹ z nich stoj¹ nie maszyny, a ludzie – progra-

my komputerowe raczej nie tworz¹ informacji – one j¹ przetwarzaj¹ (i to te¿ pod dyk-

tando cz³owieka).

Informacja czêsto mo¿e byæ i jest towarem, mo¿e te¿ byæ poufna i przeznaczona dla

w¹skiego grona odbiorców. Dotyczy to nie tylko tajemnic wojskowych, ale tak¿e han-

dlowych czy bankowych. Przekazywanie ich ogólnodostêpnymi ³¹czami (np. przez In-

ternet) oznacza, ¿e mog¹ je przeczytaæ osoby niepowo³ane. Straty z tego powodu mog¹

byæ czasami ogromne, dlatego wa¿ne informacje s¹ obowi¹zkowo szyfrowane. Polega

to na zastêpowaniu znaków w dokumencie innymi znakami w œciœle okreœlony i znany

jedynie osobom wtajemniczonym sposób, zwany kluczem. Tylko osoba dysponuj¹ca

kluczem jest w stanie odczytaæ treœæ dokumentu. Spoœród ró¿norodnych technik szyfro-

Eksperyment – wyszukiwanie b³êdów

Jedna osoba w klasie przygotuje stronicowy dokument tekstowy zawieraj¹cy kilkanaœcie

b³êdów ortograficznych i logicznych. Klasê dzielimy na dwie grupy. Zadaniem pierwszej ma

byæ zaznaczenie wszystkich b³êdów na dokumencie wydrukowanym na papierze, drugiej –

na wyœwietlanym na monitorze (np. innym kolorem w edytorze tekstów). Nastêpnie oblicza-

my, ile b³êdów (œrednio) w przeci¹gu trzech minut znalaz³a pierwsza, a ile druga grupa.

Nawet jeœli uwzglêdniæ, ¿e b³êdy na ekranie zaznacza siê wolniej, to i tak otrzymane ró¿ni-

ce powinny byæ istotne. Nie wiadomo, czy to jest nasza cecha wrodzona, czy nabyta. Bada-

nia trwaj¹.

2.1. JakoϾ i poufnoϾ informacji oraz ochrona praw autorskich

Ryc. 2.2. Informacja potwierdzona

przez inne Ÿród³a jest wiarygodniej-

sza pod warunkiem, ¿e s¹ to Ÿród³a

niezale¿ne

background image

32

wania najpopularniejsz¹ jest algorytm DES (ang. Data Encryption Standard). Wyko-

rzystuje on dwa rodzaje kluczy: publiczny, który odbiorca wiadomoœci przekazuje wszyst-

kim nadawcom, i prywatny – znany tylko odbiorcy. Informacja zaszyfrowana kluczem

publicznym mo¿e byæ odczytana tylko za pomoc¹ klucza prywatnego, wiêc nic nie stoi

na przeszkodzie, ¿eby j¹ przekazywaæ przez Internet (ryc. 2.3).

Ryc. 2.3. Algorytm DES zapewnia bezpieczne przekazywanie informacji w Internecie

Abstrakcyjnoœæ informacji sprawia, ¿e czêsto wydaje siê ona bezpañska. Tak jednak

nie jest. Informacja jest zapisem intelektualnej dzia³alnoœci cz³owieka i przys³uguje jej

ochrona prawna. W wypadku cytowania krótkich tekstów konieczne jest podanie ich

Ÿród³a. Je¿eli informacja ma charakter dzie³a (powieœæ, obraz, zdjêcie, film, muzyka,

strona WWW), to komercyjne (handlowe) jej wykorzystanie wymaga zgody autora,

czêsto te¿ wykupienia odpowiednich praw. Dlaczego? Praktyka uczy, ¿e inaczej auto-

rom nie op³aca³oby siê tworzyæ tych dzie³. Produkty niematerialne, jak: programy, zdjê-

cia, nagrania, filmy, strony WWW, maj¹ te same prawa, co produkty materialne: rowery,

auta, magnetofony, radia. Bez zgody producenta nie mo¿na ich te¿ kopiowaæ i sprzeda-

waæ.

2. Jak zdobyæ informacjê

background image

33

2.2.

Wyszukiwanie informacji z encyklopedii

multimedialnych

Do encyklopedii siêgamy wtedy, gdy potrzebna jest nam konkretna informacja. Na

ogó³ nie szukamy d³ugich i szczegó³owych opracowañ danego tematu, potrzebne nam

s¹ krótkie, ale pewne dane. Kiedy urodzi³ siê Juliusz S³owacki? Co to jest anekumena?

Kto napisa³ „Nowele dla Marcii Leonardy”? Jakie wydarzenia historyczne mia³y miej-

sce w roku 1002? Jak brzmi¹ pierwsze takty Sonaty Ksiê¿ycowej Ludwiga van Beetho-

vena? Kto re¿yserowa³ film „Dolce Vita”? Kim byli moi s³ynni imiennicy?

Korzystaj¹c z tradycyjnej, papierowej encyklopedii, mielibyœmy k³opot z odpowie-

dziami na te ostatnie pytania. Po prostu typowe encyklopedie umo¿liwiaj¹ wyszukiwa-

nie informacji tylko wed³ug jednego klucza (na jeden sposób), np. gdy znamy autora, to

mo¿emy odszukaæ, jakie utwory napisa³, ale znaj¹c utwór, trudno by by³o odszukaæ

autora. Podobnie jest z muzyk¹, filmami.

Encyklopedie multimedialne przekraczaj¹ barierê miêdzy informacj¹ tekstow¹ a gra-

ficzn¹, filmow¹, dŸwiêkow¹. Mo¿emy przeczytaæ biografiê kompozytora, ale te¿ i obej-

rzeæ zdjêcie, wys³uchaæ fragmentów jego najlepszych utworów. Mo¿emy nie tylko prze-

czytaæ, jak dzia³a silnik parowy, ale i zobaczyæ to na animowanym filmie.

Nie spodziewajmy siê jednak zbyt wiele. Je¿eli w encyklopedii maj¹ siê znaleŸæ

informacje prawie o wszystkim, to musz¹ byæ si³¹ rzeczy powierzchowne. Encyklope-

diê nale¿y traktowaæ jako punkt startowy do dalszych, bardziej pog³êbionych poszuki-

wañ. Co wa¿ne, informacjom encyklopedycznym mo¿emy ufaæ, gdy¿ s¹ opracowywane

przez zespo³y wzajemnie siê uzupe³niaj¹cych specjalistów.

Pos³ugiwanie siê encyklopedi¹ jest

w maksymalnym stopniu uproszczo-

ne. Zwykle wystarczy tylko zacz¹æ

wpisywaæ szukane has³o, a program

automatycznie rozpoczyna jego wy-

szukiwanie. Czêsto encyklopedia

umo¿liwia znalezienie wszystkich ha-

se³ zawieraj¹cych podane s³owo. Jest

to szczególnie wygodne, gdy chcemy

znaleŸæ wszystko np. na temat ¿eglar-

stwa czy filmu (ryc. 2.4). Niektóre wy-

dawane na p³ytach encyklopedie maj¹

swoje internetowe odpowiedniki (nie-

stety zwykle bez rozbudowanego ma-

teria³u multimedialnego). Takie roz-

wi¹zanie umo¿liwia aktualizowanie na

bie¿¹co zarówno treœci, jak i liczby

hase³.

Ryc. 2.4. W encyklopedii multimedialnej ³atwo znaleŸæ

wszystkie has³a zawieraj¹ce dane s³owo

2.2. Wyszukiwanie informacji z encyklopedii multimedialnych

background image

34

Atrakcyjnoœæ encyklopedii multimedialnych podnosz¹ zgromadzone w niej zdjêcia,

rysunki, filmy i dlatego czêsto s¹ one wyodrêbnione w osobnej galerii. Wiele encyklo-

pedii umo¿liwia skopiowanie zarówno treœci objaœnieñ, jak i materia³ów multimedial-

nych. Wystarczy tylko zaznaczyæ interesuj¹c¹ nas informacjê i poleceniem Kopiuj (lub

jego klawiaturowym odpowiednikiem [Ctrl+C]) przenieœæ j¹ do Schowka. W ostatecz-

noœci mo¿na klawiszem [Print Screen] skopiowaæ do Schowka ca³y ekran.

Bardziej pog³êbione informacje

zawieraj¹ encyklopedie tematyczne.

Powstaj¹ one najczêœciej wskutek

wyodrêbnienia i rozbudowy hase³

du¿ych encyklopedii ogólnych. Tak¹

wyspecjalizowan¹ mikroencyklope-

di¹ jest, zamieszczony na p³ycie

do³¹czonej do podrêcznika, „S³ownik

informatyczny dla ka¿dego” (ryc. 2.5).

Ryc. 2.5. „S³ownik informatyczny dla ka¿de-

go” zawiera prawie 2500 hase³

Przyk³ady

1. Nie bardzo mo¿emy sobie poradziæ z pod³¹czeniem do komputera zakupionych g³oœników. Pytany

przez telefon kolega poradzi³: „Z ty³u komputera, na œledziu karty dŸwiêkowej, masz gniazdo opisane Line

out. Tam w³ó¿ cienkiego jacka od g³oœników”. Spróbujemy za pomoc¹ „S³ownika...” przet³umaczyæ te

zdania.

ŒledŸ – metalowa blaszka przymocowana do krawêdzi karty rozszerzeñ, na której znajduj¹ siê gniazda do

pod³¹czania urz¹dzeñ zewnêtrznych, kabli sieciowych, telefonicznych itp.

Karta dŸwiêkowa, muzyczna (Sound card, Sound ada-

pter) – karta interfejsu umo¿liwiaj¹ca zapisywanie

i odtwarzanie dŸwiêku na komputerze. Jest zwykle

wyposa¿ona w gniazda pozwalaj¹ce na pod³¹czenie

mikrofonu (Microphone), innego Ÿród³a sygna³u (np.

z radia, magnetofonu, kompaktu) – wejœcie Line In,

g³oœników g³ównych (Line Out) i dodatkowych (Au-

xiliary, Rear Out). Do karty dŸwiêkowej mo¿na te¿

pod³¹czyæ d¿ojstik.

Gniazdo, gniazdo rozszerzeñ (Slot) – miejsce, gdzie

nale¿y w³o¿yæ wtyk, kartê interfejsu (tak jak do

gniazdka elektrycznego wk³ada siê wtyczkê). Z ty³u

obudowy komputera znajduj¹ siê gniazda do pod³¹-

czania urz¹dzeñ peryferyjnych.

Jack – gniazdko s³u¿¹ce do pod³¹czania takich urz¹-

dzeñ, jak g³oœniki, s³uchawki itp. (ryc. 2.6).

2. Jak zdobyæ informacjê

Ryc. 2.6. Tak wygl¹da cienki jack

background image

35

2. Na liœcie dyskusyjnej jeden z dyskutantów napisa³ „IMHO lepiej spróbowaæ ponownie zainstalowaæ

ten program”. Wszystko jasne, ale co znaczy to IMHO? Klikaj¹c na przycisku

, przywo³ujemy listê

skrótów (akronimów). Okazuje siê, ¿e IMHO oznacza in my humble opinion – moim skromnym zdaniem.

3. W czasie instalacji nowego programu pojawi³ siê komunikat Not enough memory to install program.

W indeksie s³ownika nie ma has³a Not, wiêc sprawdzamy, czy w objaœnieniach nie pojawiaj¹ siê s³owa Not

enough. Okazuje siê, ¿e jest has³o: Enough – doœæ, wystarczaj¹co. Najczêœciej w komunikacie typu Not

enough memory to install program – za ma³o pamiêci (wewnêtrznej, dyskowej), ¿eby zainstalowaæ pro-

gram. Przykre.

2.3.

Wyszukiwanie informacji w Internecie

Ogromnym i stale powiêkszaj¹cym siê Ÿród³em informacji jest Internet. Liczba kom-

puterów pracuj¹cych w tej najwiêkszej sieci przekroczy³a ju¿ pó³ miliarda i stale roœnie.

Szybkie ³¹cza (tzw. sieæ szkieletowa zbudowana ze œwiat³owodów, ³¹cz satelitarnych)

zapewniaj¹ du¿¹ przepustowoœæ i szybkoœæ transmisji. Organizowaniem ruchu w sieci

zajmuj¹ siê specjalne komputery (routery), których zadaniem jest znalezienie najszyb-

szej drogi przesy³ania informacji od nadawcy do odbiorcy. Do sieci szkieletowej pod³¹-

czeni s¹ dostawcy us³ug internetowych, du¿e serwery WWW, serwery poczty oraz nazw

domen. Zadaniem tych ostatnich jest t³umaczenie adresów IP (np. 128.245.032.111) na

bardziej czytelne nazwy domenowe (np. http://www.moja.wspaniala.strona.pl). U¿yt-

kownicy zarówno indywidualni, jak i grupowi pod³¹czaj¹ siê do Internetu za poœrednic-

twem dostawców us³ug internetowych (ryc. 2.7).

Ryc. 2.7. Struktura Internetu

2.3. Wyszukiwanie informacji w Internecie

background image

36

Komputer pracuj¹cy w Internecie mo¿e byæ nadawc¹, jak i odbiorc¹ informacji.

Fenomen Internetu polega w³aœnie na tym, ¿e mo¿na je stosunkowo szybko i tanio udo-

stêpniæ. Zrobiæ to mog¹ wszyscy – zarówno du¿a firma oferuj¹ca t¹ drog¹ swoje pro-

dukty lub us³ugi, jak i ma³e przedsiêbiorstwa usi³uj¹ce dotrzeæ do swoich potencjalnych

klientów oraz ka¿dy, kto uwa¿a, ¿e ma coœ ciekawego do zaoferowania. Wystarczy dys-

ponowaæ sta³ym adresem IP i prostym oprogramowaniem. Niektóre komputery pe³ni¹

funkcje swoistych bram wiod¹cych do Internetu. To portale – rozbudowane serwisy

oferuj¹ce najœwie¿sze informacje z ró¿nych dziedzin. W Polsce do najpopularniejszych

portali nale¿¹ ONET (www.onet.pl) i Wirtualna Polska (www.wp.pl).

Odbiorca informacji musi dysponowaæ jedynie dostêpem do Internetu i przegl¹dar-

k¹. Nie jest wymagana specjalistyczna wiedza, sterowanie prac¹ przegl¹darki zosta³o

w maksymalnym stopniu uproszczone. Pocz¹tkuj¹cy u¿ytkownik musi jedynie wiedzieæ,

gdzie wpisaæ adres strony, któr¹ chce obejrzeæ, oraz jak wygl¹da odnoœnik (hiper³¹cze)

do innej strony (gdy najedziemy kursorem myszy na odnoœnik, to zmieni on kszta³t na

). Je¿eli zawêdruje za daleko, to powinien jeszcze wiedzieæ, jak wróciæ do poprzed-

nio odwiedzanych stron (ryc. 2.8). Bardziej zaawansowani internauci mog¹ u¿ywaæ pra-

wego klawisza myszy do przywo³ania menu podrêcznego, pracowaæ równolegle na kil-

ku otwartych oknach, œci¹gaæ ca³e witryny WWW (wykorzystuj¹c opcjê „Udostêpnij

2. Jak zdobyæ informacjê

Ryc. 2.8. Przegl¹darka internetowa jest tak zaprojektowana, ¿eby jej obs³uga by³a intuicyjna

background image

37

w trybie offline” polecenia Dodaj do ulubionych

– ryc. 2.9).

Wiêksze problemy zaczynaj¹ siê, gdy nie zna-

my adresu internetowego szukanej strony. Wte-

dy pomoc¹ mog¹ nam s³u¿yæ katalogi stron

WWW i wyszukiwarki.

Katalogi stron WWW to uporz¹dkowane

spisy adresów stron. Ich tworzeniem zajmuj¹ siê czêsto du¿e zespo³y specjalistów, co

gwarantuje, ¿e w katalogu znajd¹ siê np. przepisy

kulinarne uznanego mistrza patelni, a nie domowa

strona eksperymentatora maniaka. Klasycznym

przyk³adem katalogu jest www.yahoo.com. W Pol-

sce swoje katalogi maj¹ np. portale Onet i Wirtu-

alna Polska (ryc. 2.10).

Kiedy ju¿ otworzymy stronê zawieraj¹c¹ inte-

resuj¹ce nas informacje, warto zwróciæ uwagê na

odnoœniki (linki) do innych stron o podobnej te-

matyce. To wa¿ne Ÿród³o poszukiwanych informa-

cji. Zosta³o w jakiejœ mierze sprawdzone przez

autora strony, który uzna³ za celowe umieœciæ na

niej odnoœnik.

2.3.1.

Wyszukiwanie za pomoc¹ wyszukiwarek

Je¿eli przegl¹danie katalogów nie przyniesie spodziewanych efektów, to musimy

skorzystaæ z us³ug wyszukiwarek. Tworz¹ one bazy danych stron WWW (tzw. indeksy)

z informacj¹ o ich zawartoœci. Kiedy

sformu³ujemy pytanie, wyszukiwarka

sprawdza, jakie strony WWW spe³niaj¹

podane kryteria i prezentuje nam ich ad-

resy. Problem w tym, ¿e czêsto tych ad-

resów jest bardzo, bardzo du¿o lub do-

tycz¹ nie tych stron, które poszukujemy.

Niestety zadawanie pytañ wyszukiwar-

ce jest sztuk¹. Spróbujmy okreœliæ, ja-

kie prawa tu rz¹dz¹.

Wyszukiwarek jest wiele, a ka¿da inna. Najbardziej popularne s¹ te, które przeszu-

kuj¹ najwiêksz¹ liczbê stron. W œwiecie prym wiedzie Google (www.google.com) ma-

j¹ca na swoim koncie 3 miliardy zindeksowanych stron. Polskê najlepiej przeszukuje

Infoseek dostêpna np. w portalu www.onet.pl (ryc. 2.11). Przejrza³a ona ponad 8 milio-

nów polskich stron (dane z testu w magazynie komputerowym CHIP 2/2002).

2.3. Wyszukiwanie informacji w Internecie

Ryc. 2.9. Internet Explorer umo¿liwia za-

pamiêtywanie ca³ych witryn WWW

Ryc. 2.10. Katalog to najlepsze miejsce do

rozpoczêcia poszukiwañ

Wskazywan¹ przez odnoœnik stronê najwygod-

niej jest otworzyæ w nowym oknie przegl¹dar-

ki (polecenie Otwórz w nowym oknie w menu

podrêcznym). w ten sposób, jeœli nowo otwar-

ta strona nie spe³ni naszych oczekiwañ, to j¹

po prostu zamykamy, zamiast oczekiwaæ na

ponowne przywo³anie strony poprzedniej.

background image

38

Ryc. 2.11. Wyszukiwarki w dzia³aniu. U góry Google, na dole Infoseek

O jakoœci wyszukiwarki œwiadczy nie tylko liczba zindeksowanych stron. Wa¿na

jest kolejnoϾ, w jakiej wyszukiwarka prezentuje wyniki. Te najbardziej trafne powinny

znaleŸæ siê na pocz¹tku listy. Jak okreœliæ, co to jest trafny wynik? Czy jest to strona

zawieraj¹ca podane s³owo w tytule, czy wa¿niejsze jest jednak, ile razy s³owo powtarza

siê na stronie? Wydawa³oby siê, ¿e ten drugi przypadek powinien zas³ugiwaæ na wiêk-

sz¹ uwagê, ale wyobraŸmy sobie, ¿e szukamy rewelacyjnego przepisu na naleœniki. Nie

nale¿y raczej oczekiwaæ, ¿e s³owo „naleœniki” bêdzie siê wielokrotnie powtarza³o w prze-

pisie.

Trudnoœæ sprawia tak¿e próba okreœlenia przez wyszukiwarkê atrakcyjnoœci i rze-

telnoœci strony. Zwykle przyjmuje siê, ¿e wa¿niejsza jest ta strona, do której wiedzie jak

najwiêcej odnoœników.

Kolejnym problemem twórców wyszukiwarek s¹ twórcy stron WWW. Wiedz¹ oni,

¿e dostajemy siê do ich strony najczêœciej poprzez wyszukiwarkê, stosuj¹ zatem ró¿ne-

go rodzaju triki, aby ich strona znalaz³a siê na szczycie listy. Mog¹ na przyk³ad w na-

g³ówku strony (niewidocznym w przegl¹darce) wielokrotnie wpisywaæ dane s³owa (sto

razy „naleœniki”).

Najwiêkszych problemów przysparzamy jednak my – u¿ytkownicy wyszukiwarek.

Mylimy siê, nie umiemy dok³adnie powiedzieæ, o co nam chodzi. Wyszukiwarki nie

potrafi¹ jeszcze zrozumieæ zdania typu „ZnajdŸ przepis na bardzo dobre naleœniki”. Do

2. Jak zdobyæ informacjê

background image

39

tego potrzebny by³by ogromny zasób wiedzy, którego programy komputerowe jeszcze

d³ugo nie bêd¹ mia³y. Wyszukiwarka mo¿e jedynie sprawdziæ, czy dane s³owa lub sfor-

mu³owania znajduj¹ siê czy te¿ nie na stronie WWW, dlatego musimy uczyæ siê jêzyka

wyszukiwarek – s¹ one jeszcze za ma³o „inteligentne”, ¿eby rozumieæ nasz jêzyk.

Jêzyk wyszukiwarek nie jest z³o¿ony, wrêcz mo¿na go okreœliæ jako prymitywny.

Ca³a sztuka zatem w tym, ¿eby podaæ wyszukiwarce takie s³owa, które najlepiej opisuj¹

szukan¹ stronê i tylko j¹ (wystêpuj¹ tylko na szukanej stronie WWW). W powy¿szym

kulinarnym przyk³adzie raczej nie warto u¿yæ s³owa „przepis”, bo ma ono wiele zna-

czeñ. Podobnie u¿ycie samego s³owa „naleœniki” mo¿e nas zaprowadziæ np. do hurtow-

ni artyku³ów garma¿eryjnych. Rozs¹dnym rozwi¹zaniem wydaje siê byæ wpisanie dwóch

s³ów: „naleœniki” i „jajka”. Przegl¹darka Google znalaz³a a¿ ponad 500 przepisów. Je-

¿eli nie chcemy przedzieraæ siê przez ten g¹szcz, musimy sprecyzowaæ nasze upodoba-

nia kulinarne i okreœliæ, o jakie konkretnie naleœniki nam chodzi. Mo¿e bardziej wyszu-

kane przepisy znajdziemy, uzupe³niaj¹c pytanie o s³owo „dodaæ” (jakiœ sk³adnik)?

Jak wynika z podanego przyk³adu, sztuka polega na dobieraniu s³ów, które maj¹

wyst¹piæ na szukanej stronie. Je¿eli nie przynosi to po¿¹danych rezultatów, musimy

wykorzystaæ zaawansowane sposoby wyszukiwania. Ka¿da wyszukiwarka umo¿liwia

tworzenie z³o¿onych pytañ i warto dowiedzieæ siê, jak to siê robi. Wystarczy klikn¹æ na

odpowiednim odnoœniku na stronie wyszukiwarki, aby otrzymaæ szczegó³owy, poparty

przyk³adami i poradami, przepis. Najczêœciej (jednak nie we wszystkich wyszukiwar-

kach) obowi¹zuj¹ nastêpuj¹ce zasady:
• Je¿eli chcemy, ¿eby dane s³owo koniecznie wyst¹pi³o na szukanej stronie, to po-

przedzamy je znakiem +, np. +naleœniki.

• Je¿eli nie chcemy, ¿eby dane s³owo wyst¹pi³o na szukanej stronie, to poprzedzamy

je znakiem -, np. -pieczarki.

• Je¿eli chcemy znaleŸæ stronê, na której wystêpuje jakiœ konkretny zwrot, to ujmuje-

my go w znaki cudzys³owu, np. „naleœniki domowe”.

• Je¿eli chcemy, ¿eby na szukanej stronie wyst¹pi³o jedno z podanych s³ów, to umiesz-

czamy miêdzy nimi s³owo OR (ang. lub), np. naleœniki OR omlety.

Dodatkowo ka¿da wyszukiwarka

ma w³asne polecenia i od zapoznania siê

z nimi warto zacz¹æ. Najbardziej z³o¿o-

ne i precyzyjne pytania mo¿na zadawaæ,

u¿ywaj¹c operatorów logicznych zna-

nych z algebry Boole’a (przypominamy

je w ramce).

Najczêœciej wyszukiwanie rozpoczy-

namy od wpisania pojedynczego s³owa,

by potem przez dodawanie kolejnych

s³ów i operatorów zawê¿aæ kr¹g poszu-

kiwañ. PrzeœledŸmy to na przyk³adach.

Algebra Boole’a w skrócie

AND (równowa¿ne znakowi +) – musz¹ wy-

st¹piæ oba s³owa (lecz niekoniecznie obok

siebie), np. sól AND pieprz.

OR – musi wyst¹piæ przynajmniej jedno z po-

danych s³ów, np. mas³o OR oliwa.

NOT (równowa¿ne znakowi -) – dane s³owo

nie mo¿e wyst¹piæ, np. NOT szpinak.

Nawiasy s³u¿¹ do zgrupowania wyra¿eñ logicz-

nych, np. (mas³o OR oliwa) NOT margaryna.

2.3. Wyszukiwanie informacji w Internecie

background image

40

Przyk³ady

Na p³ycie

do³¹czonej do podrêcznika zamieœciliœmy rocznik popularnego czasopisma kompute-

rowego ENTER oraz lokaln¹ wyszukiwarkê. Pozwoli to nam uczyæ siê sposobów wyszukiwania informacji

bez koniecznoœci dostêpu do Internetu.

Po wybraniu odnoœnika Szukaj przegl¹-

darka otworzy stronê z lokaln¹ wyszukiwar-

k¹ (ryc. 2.12). Zgodnie z podan¹ poprzednio

rad¹ zaczniemy od poznania zasad wyszuki-

wania informacji obowi¹zuj¹cych dla naszej

wyszukiwarki. S¹ one nastêpuj¹ce:

• Mo¿emy wpisaæ jedno lub kilka s³ów.

• Wyszukiwarka nie rozró¿nia wielkich

i ma³ych liter.

• Je¿eli szukamy konkretnego sformu³o-

wania, to u¿ywamy znaków „”, np.

„ch³odzenie procesora”.

• Mo¿emy wpisaæ kilka s³ów, np. ch³odze-

nie procesora, lub u¿yæ operatorów lo-

gicznych AND, OR i NOT.

• S³owa wpisane bez operatorów logicz-

nych s¹ traktowane tak, jakby by³y po-

³¹czone operatorami AND. Wpisanie

ch³odzenie procesora oznacza to samo,

co wpisanie ch³odzenie and procesora.

• Mo¿emy u¿ywaæ wyra¿enia z operatorem

OR, np. cola or pepsi, do znalezienia

stron zawieraj¹cych jedno lub oba s³owa.

• Mo¿emy u¿ywaæ nawiasów w wyra¿eniach logicznych, np. (Cola or pepsi) not puszka.

• Mo¿emy u¿ywaæ gwiazdki (*) do maskowania znaków w s³owie kluczowym. Wpisanie graficz* spowo-

duje wyszukanie stron zawieraj¹cych s³owa: graficzny lub graficznych, lub graficznego itp.

• U¿ycie operatora NEAR umo¿liwia wyszukanie stron, na których dwa s³owa znajduj¹ siê blisko siebie,

np. sztuczny near cz³owiek wyszuka strony, na których te s³owa wystêpuj¹ blisko siebie.

• Oprócz u¿ycia operatora NEAR mo¿emy okreœliæ, jak daleko od siebie wyst¹pi¹ dane s³owa. Wpisanie

np. „klawiatura w/5 mysz” (koniecznie w znakach „”) pozwoli znaleŸæ dokumenty, w których te dwa

s³owa wystêpuj¹ nie dalej ni¿ o piêæ s³ów od siebie. Wpisanie „w/7 klawiatura mysz kierownica”

spowoduje wyszukanie stron, które zawieraj¹ podane s³owa w obszarze siedmiu s³ów (spójniki: i, lub,

oraz, czyli nie s¹ brane pod uwagê).

• Je¿eli wyszukiwarka niczego nie znajdzie, nale¿y zmieniæ zapytanie i próbowaæ ponownie.

Jak wynika z tej listy, mo¿emy budowaæ nawet bardzo z³o¿one zapytania.

1. Na pocz¹tek spróbujemy siê dowiedzieæ, co to jest prawo Moore’a. Po wpisaniu tych dwóch s³ów

i klikniêciu na przycisku „Szukaj” otrzymamy listê, na której pierwsz¹ pozycjê zajmuje artyku³ „Wiele

wymiarów prawa Moore’a”.

2. W kolejnym przyk³adzie poszukamy informacji o tym, jakie systemy operacyjne s¹ wykorzystywa-

ne w komputerach personalnych. Wpisujemy system* operacyjn* (gwiazdki umo¿liwiaj¹ wyszukiwanie

s³ów odmienianych przez przypadki). Pierwszy na liœcie pojawi siê artyku³ „W poszukiwaniu idealnego

systemu”, w którym znajdziemy potrzebne informacje. Jako dodatkowe æwiczenie proszê znaleŸæ informa-

cjê, czy system operacyjny BeOS umo¿liwia uruchamianie aplikacji przygotowanych dla systemu Win-

dows. Jakie aplikacje s¹ dostêpne dla systemu Linux?

2. Jak zdobyæ informacjê

Ryc. 2.12. Lokalna wyszukiwarka w dzia³aniu

background image

41

3. Spróbujemy teraz dowiedzieæ siê, czy istniej¹ inne pakiety biurowe ni¿ Microsoft Office. Wpisuje-

my pakiet* biurow*. No proszê, ju¿ pierwsza znaleziona strona zawiera opis pakietu SmartSuite firmy

Lotus. Drugi odnoœnik wskazuje na stronê pakietu StarOffice firmy Sun. A czy s¹ pakiety bezp³atne? Dopi-

sanie dodatkowo s³owa bezp³atn* nie daje oczekiwanych efektów. Mo¿e wiêc spróbowaæ synonimu (inne-

go s³owa o tym samym znaczeniu)? Dopisujemy darmow* i okazuje siê, ¿e oba znalezione poprzednio

pakiety s¹ za darmo!

4. Znajoma rodziców poprosi³a nas o pomoc przy zakupie monitora („Ja nic nie rozumiem, co do mnie

mówi¹ w sklepie komputerowym, a wy przecie¿ macie informatykê w szkole!”). Je¿eli o monitorach nie

wiemy zbyt wiele, to najlepiej zacz¹æ od „S³ownika informatycznego dla ka¿dego”. Dowiadujemy siê z nie-

go, ¿e s¹ dwa rodzaje monitorów, a ekrany LCD - du¿o dro¿sze. Nasze pierwsze pytanie do wyszukiwarki

bêdzie wiêc brzmia³o: monitor* NOT LCD. Jak nale¿a³o siê spodziewaæ odpowiedzi jest ponad 100 i mu-

simy uœciœliæ, o co nam chodzi. S³ownik podpowiada, ¿e monitory maj¹ przek¹tn¹. Ponadto potrzebujemy

informacji, jakie cechy wyró¿niaj¹ dobry monitor. Ostatecznie zapytanie przybiera postaæ (monitor* NOT

LCD) AND przek¹tn* AND dobry. Przegl¹darka dostarcza nam dwa raporty, z których dowiemy siê, na

co nale¿y zwracaæ uwagê przy zakupie monitora.

2.3.2.

Informacje przesy³ane poczt¹ elektroniczn¹, uzyskiwane

w listach dyskusyjnych, pogawêdkach

Najprostsz¹ metod¹ przesy³ania informacji tekstowej jest przekazanie jej poczt¹ elek-

troniczn¹ lub og³oszenie na listach dyskusyjnych czy pogawêdkach. Wystarczy prosty

program i pod³¹czenie komputera do Internetu. Przypomnijmy, ¿e poczta elektronicz-

na to us³uga internetowa polegaj¹ca na udostêpnieniu u¿ytkownikom, na specjalnych

komputerach - serwerach poczty, swego rodzaju odpowiedników skrzynek pocztowych

(kont), unikalnego w skali œwiata adresu, nazwy i has³a otwieraj¹cych dostêp do skrzyn-

ki (ryc. 2.13). Us³uga taka mo¿e byæ p³atna lub darmowa (w tym ostatnim wypadku

nale¿y siê liczyæ z tym, ¿e do naszych listów mog¹ byæ do³¹czane ró¿nego rodzaju re-

klamy). Listy wys³ane pod dany adres przechowywane s¹ na kontach, dopóki adresat

nie po³¹czy siê z serwerem poczty i jej nie odbierze. Atrakcyjnoœæ poczty polega na

Ryc. 2.13. Poczta elektroniczna ma zasiêg œwiatowy

2.3. Wyszukiwanie informacji w Internecie

background image

42

du¿ej szybkoœci przesy³ania informacji, globalnym zasiêgu i mo¿liwoœci do³¹czania ró¿-

nego rodzaju za³¹czników (plików zawieraj¹cych np. dokumenty, zdjêcia).

Programy s³u¿¹ce do wysy³ania i odbierania listów to klienci poczty elektronicznej.

Najpopularniejszym klientem jest, wchodz¹cy w sk³ad systemu Windows, Outlook

Express.

Przyk³ad – zak³adamy konto pocztowe

Spróbujmy za³o¿yæ sobie konto np. na portalu Onet (bêdzie to www.onet.pl, choæ mo¿na u¿yæ np.

www.wp.pl lub www.kki.net.pl). Wystarczy po³¹czyæ siê z portalem, klikn¹æ na odpowiedniej ikonie (ryc.

2.14), wype³niæ formularz, by staæ siê posiadaczem konta.

Przy zak³adaniu darmowego konta nie

musimy odpowiadaæ na wszystkie pytania.

Na pewno trzeba wpisaæ nazwê konta, ha-

s³o oraz pytanie, jakie zada nam serwer pocz-

ty, gdy has³a zapomnimy (oczywiœcie trze-

ba wpisaæ poprawn¹ odpowiedŸ). Kolejna

seria pytañ dotyczy nas i naszych zaintere-

sowañ. Dziêki temu mo¿emy mieæ nadzie-

jê, ¿e na nasze konto bêd¹ przychodzi³y tyl-

ko interesuj¹ce nas reklamy. Po zarejestro-

waniu siê otrzymujemy informacje, w jaki

sposób nale¿y skonfigurowaæ naszego klien-

ta poczty.

Tak przygotowani mo¿emy uruchomiæ Outlook Express i wprowadziæ ustawienia konta. Poleceniem

Narzêdzia Ü Konta Ü Dodaj Ü Poczta uruchamiamy kreatora, który wypyta nas o wszystkie niezbêd-

ne informacje. Jedn¹ z najwa¿niejszych jest has³o, które bêdziemy podawaæ przy odczytywaniu wiado-

moœci. Je¿eli nie chcemy podczas ka¿dorazowego pod³¹czania siê do naszego konta na serwerze poczty

podawaæ has³a, mo¿emy tê czynnoœæ przerzuciæ na Outlook Express, odhaczaj¹c odpowiednie pole

. Ale uwaga! Je¿eli do naszego komputera maj¹ dostêp inne osoby (np. komputer

znajduje siê w pracowni informatycznej), to bêd¹ one wtedy mog³y odbieraæ i wysy³aæ listy z naszego

konta. W takim wypadku lepiej pola nie odznaczaæ i samemu ka¿dorazowo wprowadzaæ has³o.

Teraz mo¿emy przyst¹piæ do wysy³ania listu. Klikamy na ikonie „Nowa poczta” i kolejno wype³niamy

rubryki listu. W polu „Od” wpisujemy (lub zostawiamy ju¿ wpisany adres naszego konta). W polu „Do”

nale¿y wpisaæ adres odbiorcy (na pocz¹tek najlepiej wys³aæ list do siebie). Pole „DW” pozwala wys³aæ list

do wiadomoœci innych adresatów. W polu „Temat” wpisujemy czego list dotyczy, a poni¿ej treœæ. Teraz

wystarczy klikn¹æ na ikonie „Wyœlij”, aby nasz list powêdrowa³ w œwiat. Po chwili mo¿emy ju¿ zacz¹æ

sprawdzaæ, czy nie otrzymaliœmy listu (klikaj¹c na ikonie „Wyœlij/Odbierz”). Je¿eli wszystko posz³o do-

brze, to powinniœmy otrzymaæ nasz list.

2. Jak zdobyæ informacjê

Starajmy siê wybieraæ has³a trudne do odgadniêcia. Powinny one sk³adaæ siê z minimum

piêciu znaków. Najlepiej wymyœliæ jakiœ wierszyk i jako has³a u¿ywaæ pierwszych liter s³ów.

Dla wierszyka „A na wiosnê du¿o rosnê” has³o bêdzie brzmia³o Anwdr.

Ryc. 2.14. Wiêkszoœæ portali internetowych oferuje darmo-

we konta poczty elektronicznej

background image

43

Listy dyskusyjne to inna forma poczty elektronicznej. Specjalne serwery w Inter-

necie s³u¿¹ jako skrzynki kontaktowe grup osób o wspólnych zainteresowaniach, pogl¹-

dach. Ka¿dy list wys³any do takiego serwera jest automatycznie rozsy³any do wszyst-

kich uczestników grupy. Jest to wiêc znakomita forma szybkiej wymiany informacji.

List dyskusyjnych jest tysi¹ce i stale ich przybywa. Listy zamkniête to np. dla w¹skiej

grupy specjalistów z jakiejœ dziedziny, a ogólnodostêpne – takie, do których mo¿e siê

zapisaæ ka¿dy. Trzeba tylko mieæ konto poczto-

we oraz znaæ adres serwera grupy. Aktualn¹ listê

grup mo¿na znaleŸæ pod adresem http://www.use-

net.pl/doc/news-pl-faq.3.html.

W programie Outlook Express wybieramy

polecenie Narzêdzia Ü Konta, a w nim zak³ad-

kê „Grupy dyskusyjne”. Po klikniêciu na przyci-

sku „Dodaj” i „Grupy dyskusyjne...” uruchomio-

ny zostanie kreator, który przeprowadzi przez pro-

cedurê pod³¹czenia siê do serwera list dyskusyj-

nych (ryc. 2.15).

Teraz wystarczy klikn¹æ na ikonie „Grupy

dyskusyjne” w pasku ikon Outlook Express, aby uruchomiæ proces wczytywania kilku-

nastu tysiêcy nazw grup dyskusyjnych. Dwukrotne klikniêcie na nazwie grupy oznacza

polecenie jej subskrypcji.

Wymiana informacji w grupach dyskusyjnych odbywa siê podobnie, jak nadawanie

i odbieranie listów poczty elektronicznej (tutaj nazywaj¹ siê one artyku³ami lub ¿argo-

nowo – postami). Chc¹c wys³aæ swoj¹ wypowiedŸ, klikamy dwukrotnie na liœcie, do

którego nawi¹zujemy i pi-

szemy swój tekst. Wypo-

wiedŸ mo¿emy wys³aæ na

adres grupy lub bezpo-

œrednio do wybranej oso-

by. Czasami wystarcza

samo czytanie listów, by

uzyskaæ potrzebne infor-

macje (ryc. 2.16).

Listy elektroniczne

i grupy dyskusyjne maj¹

tê zaletê, ¿e odbieramy

je i wysy³amy w wolnej

chwili, pod³¹czaj¹c siê na

krótko do Internetu. Tra-

cimy jednak mo¿liwoœæ

bezpoœredniej wymiany

informacji. Powsta³¹ lukê

wype³niaj¹ pogawêdki

Ryc. 2.15. W serwerze news.onet.pl jako

nazwê konta podajemy swój adres pocztowy

Ryc. 2.16. Dyskusje w grupach dyskusyjnych mog¹ byæ bardzo zaciek³e

2.3. Wyszukiwanie informacji w Internecie

background image

44

(IRC – Internet Relay Chat). Jest to us³uga internetowa polegaj¹ca na udostêpnieniu

serwera, który na bie¿¹co przekazuje wypowiedzi wszystkich pod³¹czonych w danej

chwili osób. Wa¿ne informacje uzyskaæ tu trudno, ale pogawêdziæ mo¿na.

Netykieta

Ka¿da z form korespondencji elektronicznej, mimo ¿e istnieje krótko, zd¹¿y³a obro-

sn¹æ szeregiem zasad, które lepiej przestrzegaæ. Przyjêto je nazywaæ netykiet¹ (fr. neti-

quette), a jej zalecenia mo¿na streœciæ w nastêpuj¹cych punktach:

• Listy i artyku³y powinny byæ krótkie i na temat. Czym d³u¿szy list, tym mniejsza

szansa, ¿e go ktoœ przeczyta. Listów nie na temat nikt nie czyta.

• W jednym liœcie skoncentruj siê na jednym temacie. Jeœli poruszasz kilka tematów,

to w grupie dyskusyjnej wyœlij je w kilku artyku³ach. Wtedy ka¿dy przeczyta to, co

go interesuje. Je¿eli poruszasz w liœcie kilka tematów, oddzielaj je pustym wier-

szem.

• Zanim zabierzesz g³os w grupie dyskusyjnej, przejrzyj poprzednie wypowiedzi uczest-

ników grupy, a przede wszystkim FAQ (Frequently Asked Questions – najczêœciej

zadawane pytania) i netykietê obowi¹zuj¹c¹ w danej grupie. Staraj siê przestrzegaæ

zasad obowi¹zuj¹cych w grupie, inaczej zostaniesz zignorowany.

• Zawartoœæ pola „Temat” powinna odzwierciedlaæ treœæ listu. Pola typu „Pomoc”,

„Czeœæ” zdradzaj¹ nowicjusza.

• Je¿eli nie wiesz, czy adresat mo¿e odbieraæ polskie litery, to ich nie stosuj. „Krzacz-

ki” pojawiaj¹ce siê w miejscu liter œ, Ÿ, æ zdecydowanie utrudniaj¹ czytanie listu.

• Nigdy nie wysy³aj listu w formacie HTML.

• Za³¹czniki wysy³aj w postaci skompresowanej (pisz¹c, jakim programem zosta³y

spakowane) i po uprzednim uzgodnieniu tego z odbiorc¹ bezpoœrednio na jego ad-

res. SprawdŸ je przed wys³aniem programem antywirusowym!

• D³ugoœæ tekstu w wierszu nie powinna przekraczaæ 70 znaków.

• Nie pisz ca³ych s³ów lub zdañ wielkimi literami. Taki tekst oznacza krzyk, a nikt nie

lubi krzykaczy.

• B¹dŸ ostro¿ny, pisz¹c z humorem lub z sarkazmem. Czytaj¹cy mog¹ mieæ inne po-

czucie humoru. Gdy nie jesteœ pewny, czy wszyscy zrozumiej¹ Twój dowcip – za-

stosuj uœmieszek :-)

• Pamiêtaj, ¿e ka¿dy ma prawo do w³asnych pogl¹dów. Nie obra¿aj ludzi, a jeœli ju¿ to

zrobi³eœ – przeproœ.

• Koniecznie przeczytaj list lub artyku³ przed wys³aniem. Popatrz na niego oczami

osoby szybko i pobie¿nie przegl¹daj¹cej pocztê (licznik telefonu tyka!).

• Treœæ listu mówi, co chcesz powiedzieæ, jego forma – jaki jesteœ. Unikaj b³êdów

ortograficznych i stylistycznych. Je¿eli zauwa¿y³eœ takie b³êdy u kogoœ, to jeœli ju¿

musisz, zwróæ mu uwagê, ale w prywatnym liœcie.

• Odpowiadaj¹c na list, nie cytuj go w ca³oœci. Umieœæ tylko te fragmenty, do których

siê odnosisz.

2. Jak zdobyæ informacjê

background image

45

• Traktuj z wyrozumia³oœci¹ innych. Pamiêtaj, ¿e ka¿dy kiedyœ by³ nowicjuszem.

• Nie ulegaj wra¿eniu pozornej anonimowoœci. Naprawdê istniej¹ sposoby precyzyj-

nego zlokalizowania miejsca, sk¹d wysy³asz listy lub artyku³y.
Uczestnicz¹c w pogawêdkach, warto dodatkowo przestrzegaæ poni¿szych zasad:

• Nie u¿ywaj IRC-a, aby szkodziæ innym. Pomagaj, nie przeszkadzaj.

• Nie zak³ócaj pogawêdek innym. Zawsze mo¿esz trafiæ na silniejszego (bardziej do-

œwiadczonego).

• Szanuj prawo innych do wyra¿ania pogl¹dów; nie narzucaj im swoich.

• Przeczytaj uwa¿nie swoj¹ wypowiedŸ. Czy na pewno oddaje Twoj¹ opiniê? G³upio

siê potem t³umaczyæ, ¿e chcia³o siê powiedzieæ coœ innego (jeœli w ogóle pozwol¹

Ci na t³umaczenie).

• Nigdy do koñca nie wiesz, z kim rozmawiasz. Pamiêtaj o tym, zanim zaczniesz siê

na kimœ wy¿ywaæ.

• Pisz krótko. Rozpisywanie siê grozi wyrzuceniem.

• Pomó¿ ludziom, którzy w³aœnie zaczynaj¹ swoje pierwsze pogawêdki.

• Nie u¿ywaj na IRC-u polskich znaków typu: ¹, ê, ¿, æ itp.

• Nie k³óæ siê z k³ótliwymi, lepiej ich ignoruj (/ignore NickK³ótliwego).

• Nie u¿ywaj nicka (pseudonimu) podobnego do innych nicków. Ktoœ inny narozra-

bia, a dostanie siê Tobie.

Informacje niechciane

Stronê WWW mo¿e utworzyæ ka¿dy, kto wie, jak to zrobiæ, podobnie za³o¿yæ sobie

skrzynkê pocztow¹ i wysy³aæ w œwiat listy. Liczba serwerów przekroczy³a w styczniu

2002 r. 147 milionów i dalej szybko roœnie (ryc. 2.17). Swoje strony maj¹ mi³oœnicy

kotów i ich zdeklarowani przeciwnicy. Istniej¹ wspania³e strony Amerykañskiej Agen-

cji Kosmicznej NASA (www.nasa.gov), ale dzia³a te¿ w Internecie Stowarzyszenie P³a-

skiej Ziemi. Akurat ten

przypadek jest bardziej hu-

morystyczny ni¿ groŸny. Ist-

niej¹ jednak niebezpiecz-

niejsze sytuacje. £atwoœæ

publikowania i pozorna

anonimowoœæ przyci¹ga

ró¿nego rodzaju oszustów,

naci¹gaczy, g³osicieli rady-

kalnych pogl¹dów, którzy

szukaj¹ naiwnych wyznaw-

ców. Czêst¹ praktyk¹ twór-

ców takich witryn jest skryte

instalowanie oprogramowa-

Ryc. 2.17. Stale (i szybko) przybywa tych, którzy chc¹ coœ zaofero-

waæ w Internecie

2.3. Wyszukiwanie informacji w Internecie

background image

46

Zadania do samodzielnego rozwi¹zania

1. Gra w S³ownik. Uruchom „S³ownik informatyczny dla ka¿dego”

, wybierz

has³o i spróbuj za pomoc¹ odnoœników przejœæ przez jak najwiêksz¹ liczbê in-

nych hase³. Porównaj swoje wyniki z wynikami kole¿anek i kolegów.

2. Za³ó¿ konto pocztowe w wybranym serwisie. Wyœlij do siebie uprzejmy list.
3. Zapisz siê do grupy alt.pl.test. W celu ³atwiejszego jej wyszukania wpisz w pole

„Wyœwietl grupy dyskusyjne zawieraj¹ce:” s³owo „test”. Grupa ta umo¿liwia

sprawdzenie swoich umiejêtnoœci, istnieje wiêc szansa, ¿e inni uczestnicy tej gru-

py wybacz¹ Ci nieprzemyœlane wypowiedzi.

4. Wyœlij artyku³ do grupy alt.pl.test. Poproœ kole¿ankê lub kolegê, ¿eby Ci odpo-

wiedzieli. Pamiêtaj, ¿e wiadomoœci nie s¹ od razu publikowane, wiêc zajmij siê

dalsz¹ nauk¹, a listê dyskusyjn¹ sprawdzaj co jakiœ czas.

5. Czêsto poszukujesz materia³ów, by przygotowaæ siê do zajêæ szkolnych z ró¿-

nych przedmiotów, a nie zawsze s¹ one dostêpne w bibliotece, encyklopedii czy

podrêczniku. Przeszukaj rocznik ENTER

w poszukiwaniu adresów WWW

serwisów edukacyjnych.

6. Twoja znajoma chce siê zapisaæ na kurs jêzyka (angielskiego, niemieckiego), pla-

nuje zakupiæ program wspomagaj¹cy naukê jêzyków obcych. Wydrukuj jej mate-

ria³y na ten temat dostêpne w roczniku ENTER .

7. Twój znajomy zamierza za³o¿yæ sobie konto w e-banku. Nie zna siê na tym i prosi

Ciê o pomoc, czy jest to bezpieczne. SprawdŸ, co na ten temat mówi¹ fachowcy

z ENTER-a .

8. W roczniku ENTER jest du¿o artyku³ów, które warto przeczytaæ. Podzielcie

siê na zespo³y dwuosobowe. Niech ka¿dy z zespo³ów opracuje wybrany temat

i przeka¿e rezultaty pozosta³ym. Mo¿na spróbowaæ poszukaæ innych ciekawszych

artyku³ów, np.:

• „Przegl¹darka to nie wszystko”,

• „Multimedialne strony”,

• „Skanowanie”,

2. Jak zdobyæ informacjê

nia na komputerach odbiorców, które mo¿e w mniejszym lub wiêkszym stopniu przej¹æ

kontrolê nad tymi komputerami (tzw. konie trojañskie).

Osobn¹ grupê zagro¿eñ stanowi¹ wirusy komputerowe. Z tego powodu lepiej byæ

bardzo ostro¿nym podczas ogl¹dania niektórych stron WWW, otwierania listów nade-

s³anych przez nieznanych nadawców.

background image

47

• „Domowe studio DTP”,

• „Jak powstaje film na DVD”,

• „Prawo o MP3”,

• „Kreowanie muzyki”,

• „Technologia przysz³oœci”,

• „Kupujemy drukarkê (nagrywarkê, skaner)”,

• „Nagrywanie p³yt CD”,

• „Faks przez e-mail”,

• „SMS z komputera”,

• „Kartki Internetem”,

• „Cybernetyczny organizm”,

• „Internetowy dom przysz³oœci”.

9. Czêsto „surfujesz”, pos³ugujesz siê gwar¹ internetow¹. Przeczytaj w artyku³ach

„£atwiejsze surfowanie” i „Internetowa gwara”, co na ten temat maj¹ do przeka-

zania informatycy w roczniku ENTER .

10. Zapoznaj siê z programem komunikacyjnym Gadu-Gadu opisanym w roczniku

ENTER . ZnajdŸ jego nowsz¹ wersjê, zainstaluj i wyœlij za jego pomoc¹

wiadomoϾ.

11. Ka¿dy z Was chêtnie bawi³ siê w dzieciñstwie w sklep. Zdob¹dŸ kilka informa-

cji na temat skanerów, drukarek, monitorów, aparatów cyfrowych, kamer inter-

netowych. Zostañ sprzedawc¹ i w ramach gry spróbuj zachêciæ kolegów i kole-

¿anki do zakupu zachwalanego produktu. Za ka¿dy sprzedany produkt masz

punkt. Myœlimy, ¿e zdobytych 5 punktów powinno uprawniæ Ciê do otrzymania

oceny bardzo dobrej.

12. Napisz artyku³ na temat swojej wizji przysz³ej zjednoczonej Europy. Potrzebne

adresy WWW znajdziesz na p³ycie do³¹czonej do podrêcznika.

13. Poszukaj informacji w Internecie na temat mo¿liwoœci studiowania w krajach

Unii Europejskiej.

14. Napisz list do kole¿anki lub kolegi z klasy, wykorzystuj¹c œmieszki i akronimy

opisane w „S³owniku informatycznym dla ka¿dego” .

15. Przygotuj projekt programu jednodniowej wycieczki rowerowej po swoim re-

gionie (trasê, mapkê, program, niezbêdnik rowerzysty).

16. Wykorzystuj¹c zamieszczony na p³ycie do³¹czonej do podrêcznika „S³ow-

nik informatyczny dla ka¿dego”, przygotuj krzy¿ówkê z has³em. Daj j¹ kolegom

i kole¿ankom do rozwi¹zania.

17. ZnajdŸ stronê WWW z elektronicznymi kartkami i wyœlij wybran¹ e-kartkê do

siebie.

Zadania do samodzielnego rozwi¹zania

background image

48

18. ZnajdŸ za pomoc¹ jednej z wyszukiwarek:

www.google.com

www.onet.pl

www.wp.pl

informacje o Twojej okolicy. Zaplanuj wycieczkê po najciekawszych miejscach.

19. Pod adresem www.zamki.pl znajduje siê serwis o polskich zamkach. Wyszukaj

informacje o pobliskich zamkach. Spróbuj dowiedzieæ siê o nich czegoœ wiêcej.

20. Na stronie http://bankowa.szkola.net/pko/e-pko.html znajduje siê wersja demon-

stracyjna witryny umo¿liwiaj¹cej dokonywanie operacji bankowych za poœred-

nictwem Internetu. Rozpoznaj mo¿liwoœci witryny, sprawdŸ, ile masz pieniêdzy

na koncie, dokonaj przelewu w wysokoœci 20 z³.

21. ZnajdŸ za poœrednictwem serwisów pogodowych (np. http://weather.yahoo.com)

œrednie miesiêczne temperatury powietrza dla kilku miast le¿¹cych w ró¿nych

szerokoœciach geograficznych. Sporz¹dŸ wykresy ilustruj¹ce przebieg tempera-

tur w ci¹gu roku, a nastêpnie poddaj je analizie.

22. Poszukaj w kilku serwisach pogodowych:

• http://weather.yahoo.com/

• http://weather.com/

• http://weather.icm.edu.pl/

prognozê pogody dla swojego regionu lub miasta. Porównaj prognozy i sposoby

ich przedstawiania.

23. Korzystaj¹c z serwisu pogodowego (http://weather.icm.edu.pl/), sprawdŸ, czy

w najbli¿szych godzinach przewidywane s¹ opady atmosferyczne (deszcz lub œnieg).

24. Na p³ycie do³¹czonej do podrêcznika znajduje siê witryna z atlasem chmur.

Wykorzystuj¹c ten atlas oraz dane z pliku „Rodzaje chmur”:

• sprawdŸ, jakie s¹ ró¿nice miêdzy chmurami opadowymi a chmurami towa-

rzysz¹cymi piêknej pogodzie;

• wybierz po jednym zdjêciu z ka¿dego rodzaju chmur i sporz¹dŸ schematycz-

n¹ planszê przedstawiaj¹c¹ dziesiêæ g³ównych rodzajów chmur ze wszystkich

piêter wysokoœciowych;

• znajdŸ nazwê i opis chmur, które aktualnie snuj¹ siê po niebie;

• przynieœ z domu zdjêcia, na których widaæ chmury i postaraj siê znaleŸæ dla

nich nazwy;

• wybierz i opisz najciekawsze Twoim zdaniem zjawisko atmosferyczne;

• wybierz z galerii najciekawsze Twoim zdaniem zdjêcie i spróbuj zdobyæ jak

najwiêcej informacji o zjawisku, które przedstawia.

25. Wykorzystuj¹c rozk³ad jazdy poci¹gów ze strony http://www.rozklad.pkp.pl/,

znajdŸ najlepsze po³¹czenie ze swojego lub najbli¿szego miasta do:

2. Jak zdobyæ informacjê

background image

49

• Lizbony,

• Glasgow,

• Narviku.

26. ZnajdŸ w encyklopediach dostêpnych w Internecie (http://encyklopedia.wp.pl/,

http://wiem.onet.pl/wiem/, http://encyklopedia.pwn.pl/0_3.html/):

• co znaczy s³owo „transcendentalny”;

• która królowa mia³a na imiê Anna i urodzi³a siê w 1451 roku.

27. Za pomoc¹ encyklopedii internetowych sprawdŸ, które z poni¿szych zdañ jest

prawdziwe, a które fa³szywe:

• Mózg jest narz¹dem, dziêki któremu organizm reaguje na otaczaj¹cy go œwiat.

• Albert von Haller wykaza³, ¿e nerwy przenosz¹ impulsy pobudzaj¹ce miêœnie

lub bêd¹ce podstaw¹ odczucia zmys³ów oraz ¿e wszystkie nerwy prowadz¹

do mózgu.

• Cz³owiek nauczy³ siê wznosiæ w powietrze w XVIII wieku.

• W 1514 roku Miko³aj Kopernik og³osi³ teoriê, ¿e w œrodku Wszechœwiata

znajduje siê S³oñce, a Ziemia i inne planety poruszaj¹ siê wokó³ niego po

orbitach.

• Paralaksa pozwala zmierzyæ odleg³oœæ gwiazdy znajduj¹cej siê nie dalej ni¿

1600 lat œwietlnych od Ziemi.

• Najwiêkszy krater meteorytowy znajduje siê w Ries w Niemczech i ma 24 km

œrednicy.

• Eudoksos z Kniodos by³ najwiêkszym greckim matematykiem, filozofem

i astronomem.

• Johannes Kepler wyda³ w 1627 roku tablice s³u¿¹ce obliczaniu ruchu planet

na setki lat.

• Jan Heweliusz jako pierwszy u¿y³ wahad³a do odmierzania czasu.

• 24 grudnia 1968 roku trzej astronauci Boorman, Lovell i Anderson jako pierwsi

znaleŸli siê na orbicie wokó³ziemskiej.

• Komórki ¿erne to bia³e cia³ka krwi obdarzone w³aœciwoœci¹ po¿erania bak-

terii.

• Glony, inaczej algi, s¹ to najprostsze roœliny samo¿ywne wystêpuj¹ce tam,

gdzie maj¹ wodê i œwiat³o.

• Pierwszego sztucznego satelitê Ziemi wystrzelono 4 paŸdziernika 1956 roku.

By³ to radziecki Sputnik 1.

• Armstrong wyl¹dowa³ 20 listopada 1969 roku na Ksiê¿ycu.

• Bona Sforza d’Aragona by³a drug¹ ¿on¹ króla Zygmunta Wazy.

• Jadwiga by³a córk¹ wêgierskiego króla Ludwika, ¿on¹ W³adys³awa Jagie³³y.

• Stefan Batory przeszed³ do historii jako jeden z wybitnych w³adców Polski.

Jego ¿on¹ by³a Anna Jagiellonka.

Zadania do samodzielnego rozwi¹zania

background image

50

• Maria Kazimiera by³a dam¹ dworu, potem ochmistrzyni¹ królowej Marii Lu-

dwiki, z któr¹ przyjecha³a z Francji. Najpierw wysz³a za m¹¿ za Jana Zamoj-

skiego, a po jego œmierci za Jana Sobieskiego.

• Ryba labiryntowa (np. ³aziec) mo¿e uton¹æ w wodzie.

• Najmniejszy ssak œwiata to ryjówka – sorek. Wa¿y od 2,4 gramów do 5 gra-

mów, a d³ugoœæ jej cia³a wynosi 4 cm. Najwiêkszym ssakiem jest wieloryb –

p³etwal b³êkitny, który osi¹ga d³ugoœæ 100 metrów; jego waga dochodzi do

160 ton.

• ¯ó³w ¿yje d³u¿ej od s³onia.

28. Podzielcie siê na dwuosobowe zespo³y. Niech ka¿dy zespó³ przygotuje zestaw

dziesiêciu pytañ dla innego zespo³u (rozdzielamy je drog¹ losowania). Na dany

sygna³, korzystaj¹c z encyklopedii internetowych, wszystkie zespo³y staraj¹ siê

znaleŸæ odpowiedzi na otrzymane pytania (mo¿na je kopiowaæ i wklejaæ do do-

kumentu tekstowego). Za ka¿d¹ poprawn¹ odpowiedŸ dany zespó³ otrzymuje

jeden punkt. Ale uwaga! Za ka¿de Ÿle sformu³owane pytanie (na które nie mo¿-

na znaleŸæ odpowiedzi w encyklopedii) autorzy otrzymuj¹ punkt karny (-1).

Zespó³, który zbierze najwiêcej punktów, wygrywa (naszym zdaniem powinien

dostaæ pi¹tki).

29. Kole¿anka chce kupiæ rower. Bêdzie jeŸdzi³a po lesie. Wykorzystuj¹c serwis

WWW, zamieszczony na p³ycie do³¹czonej do podrêcznika, przygotuj jej

krótk¹ „œci¹gê”, na co ma zwróciæ uwagê przy zakupie roweru.

30. Kolejna gra, tym razem „wyszukiwarkowa”. Wymyœl takie zapytanie dla wy-

szukiwarki, ¿eby znalaz³a tyle stron, ile masz lat.

31. W portalu „Czas na links” zgromadzono odnoœniki do kilkudziesiêciu tysiêcy

stron. Jest te¿ wiele odnoœników do stron o Polsce (http://www.cnl.pl/Swiat/pol-

ska.htm). Proponujemy klasowy konkurs na naj³adniejsze miejsce w Polsce.

32. W serwisie „W 80 klikniêæ dooko³a œwiata...” (http://www.informacja.pl/80klik-

niec.htm) zgromadzono odnoœniki do wielu miejsc na kuli ziemskiej. SprawdŸ,

czy rzeczywiœcie mo¿na za pomoc¹ 80 klikniêæ okr¹¿yæ œwiat.

33. W serwisie WWW http://cogito.univ.gda.pl/biblioteka/Wsieci/books.htm zgro-

madzono wirtualn¹ bibliotekê literatury polskiej. ZnajdŸ i przeczytaj nieznan¹

Ci wczeœniej pozycjê literatury oraz postaraj siê dowiedzieæ jak najwiêcej o au-

torze.

34. Przygotuj krótki referat o tym, jak dzia³a podpis elektroniczny.

2. Jak zdobyæ informacjê


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
jak zdekodowac informacje zawarte w numerze identyfikacyjnym nadwozia lub ramy pojazdu
Dale Carnage Jak zdobyć przyjaciół i zjednać sobie ludzi
Carnegie Dale Jak zdobyc przyjacol i zjednac sobie ludzi
Jak zdobyc popularnosc i zjednac sobie wyszukiwarki
JAK ODSZYFROWAĆ INFORMACJE O OPONIE, JAK ODSZYFROWAĆ INFORMACJE O OPONIE
Jak zdobyć uprawnienia budowlane(1)
Jak zdobyc brytyjskie prawo jazdy cz 2
kafeteria Jak zdobyć mężczyznę
Jak zdobyć stopień instruktorski W wa Praga Pn
Jak Zdobyc Dziewczyne netigo
JAK UTAJONE INFORMACJE MODYFIKUJĄ ZACHOWANIE W PRAKTYCE
Jak zdobyć zielona kartę i wizy czasowe(1)
jak zdobyc popularnosc i zjednac sobie wyszukiwarki
Jak pisać informacje prasowe
Internetowi Milionerzy czyli jak zdobyc fortune online intmil

więcej podobnych podstron