KARTA DOKUMENTACYJNA OTWORU BADAWCZEGO

PROFIL OTWORU

Sporządzana dla celów dokumentacyjnych w formie tabelaryczno-graficznej.

Podstawą do sporządzenia karty dokumentacyjnej otworu badawczego jest

metryka otworu sporządzana w terenie oraz wyniki oznaczeń makroskopowych i

laboratoryjnych.

Karta dokumentacyjna otworu badawczego zawiera podstawowe dane takie jak:

- dane informacyjne – numer otworu, data wykonania, rzędna terenu, nazwisko

osoby sprawującej dozór wiercenia

- skala głębokości,

- profil litologiczny,

- przelot lub miąższość warstw,

- opis gruntów w poszczególnych warstwach – na podstawie wyników badań

makroskopowych i laboratoryjnych,

- obserwacje warunków wodnych,

- stan i wilgotność gruntów,

- opróbowanie,

- dodatkowo karta może zawierać informacje o stratygrafii warstw, głębokości i

rodzaju badań wykonanych w otworze, wynikach badań laboratoryjnych,

wynikach sondowań przeprowadzonych w sąsiedztwie otworu, oporach

zwiercania, zarurowaniu, sposobie likwidacji otworu

- w przypadku wykorzystania otworu jako piezometru lub studni zamieszcza się też

informacje o sposobie konstrukcji (obsypka, strefa rur perforowanych).

Badania makroskopowe mają na celu określenie nazwy, rodzaju gruntu i niektórych jego cech
fizycznych bez pomocy przyrządów.

Oznaczanie barwy gruntu. Barwę gruntu należy określać na świeżym przełamie bryłki gruntu o

naturalnej wilgotności. W opisie barwy gruntu należy podać najpierw odcień i intensywność barwy,
a następnie barwę podstawową (np. jasno-żółto-szara). Przy występowaniu kilku barw należy podać
charakter ich występowania, np. zielona z czerwonymi smugami lub pstra czerwonozielona, itp.

Oznaczanie wilgotności. Grunt należy określać jako:

a) suchy - jeżeli grudka gruntu przy zgniataniu pęka, a w stanie rozdrobnionym nie wykazuje
zawilgocenia,
b) mało wilgotny - jeżeli grudka gruntu przy zgniataniu odkształca się plastycznie lecz papier
filtracyjny lub ręka przyłożone do gruntu nie stają się wilgotne,
c) wilgotny - jeżeli papier filtracyjny lub ręka przyłożone do gruntu stają się wilgotne,
d) mokry - jeżeli przy ściskaniu gruntu w dłoni odsącza się z niego woda,
e) nawodniony - jeżeli woda odsącza się z gruntu grawitacyjnie.

Oznaczanie klasy zawartości węglanów. Próbkę gruntu przeznaczonego do badań należy zwilżyć

kilkoma kroplami 20% kwasu solnego (HCl), a następnie obserwując reakcję należy na podstawie
danych w/g poniższej tabeli ustalić klasę zawartości węglanów.

Klasa zawartości węglanów Przybliżona zawartość [%] CaCO

3

wg PN-75/B-04481

Reakcja roztworu HCl

IV

> 5

burzy intensywnie i długo (> 20 s)

III

3 - 5

burzy intensywnie lecz krótko (< 20 s)

II

1 - 3

burzy słabo i krótko

I

< 1

ś

lady lub brak wydzielania gazu

Wstępne ustalenie spoistości gruntu. Grunt należy określać jako spoisty, jeżeli po wyschnięciu do

stanu powietrzno-suchego tworzy on zwarte grudki. Grunt należy określać jako niespoisty, jeżeli po
wyschnięciu do stanu powietrzno-suchego stanowi on niezwiązane ze sobą cząstki lub grudki,
rozpadające się pod wpływem lekkiego nacisku palcem (siła około 1 N).

Przybliżone oznaczanie rodzaju gruntów niespoistych. Rodzaj gruntów niespoistych należy określać

zgodnie z poniższą tabelą, na podstawie wielkości i zawartości ziarna poszczególnych frakcji,
ustalonych oceną makroskopową lub ewentualnie za pomocą lupy z podziałką (lupy Brinella).

Nazwa gruntu

Z a w a r t o ś ć f r a k c j i [%]

> 2 mm

> 0.5 mm

> 0.25 mm

ś

wir

> 50

-

-

Pospółka

50 - 10

> 50

-

Piasek gruboziarnisty

< 10

> 50

-

Piasek średnioziarnisty

< 10

<50

>50

Piasek drobnoziarnisty

< 10

< 50

< 50

Piasek pylasty

1)

< 10

< 50

< 50

1)

Piasek pylasty po wyschnięciu tworzy lekko spojone grudki, które

rozsypują się między palcami przy ich podnoszeniu

Oznaczanie rodzaju gruntów spoistych polega na ocenie spoistości gruntu na podstawie próby

wałeczkowania, rozcierania gruntu w wodzie i rozmakania. Próba wałeczkowania służy do oceny
spoistości gruntu, zaś próba rozcierania w wodzie do oceny zawartości frakcji piaskowej. W
przypadkach wątpliwych należy dodatkowo wykonać próbę rozmakania.

a) Próba wałeczkowania - z przeznaczonej do badań grudki gruntu bez frakcji kamienistej i

ż

wirowej, należy uformować kulkę o średnicy około 7 mm. Kulkę należy położyć na

wyprostowanej dłoni i nasadą kciuka drugiej dłoni wałeczkować grunt nieznacznie naciskając.
Wałeczkować należy z szybkością około 2 obrotów na sekundę aż do otrzymania wałeczka o
ś

rednicy około 3 mm. Jeżeli wałeczek nie wykazuje uszkodzeń, należy ugnieść go ponownie w

kulkę oraz powtórzyć wałeczkowanie. Czynności te należy powtarzać tak długo, aż wałeczek - po
uzyskaniu średnicy 3 mm - wykaże spękania, rozwarstwienia lub rozsypie się. Wałeczkowanie
należy również zakończyć, gdy wałeczek długości 4 - 5 cm podnoszony za jeden koniec zacznie
pękać pod własnym ciężarem. Rodzaj uszkodzeń oraz wygląd wałeczka określa rodzaj gruntu.
Próbę wałeczkowania należy przeprowadzać co najmniej na dwóch kulkach, a w przypadku
wyraźnej niezgodności wyników - dodatkowo na trzeciej kulce. Należy liczyć ilość wałeczkowań
do spękania wałeczka w celu określenia stanu badanego gruntu.

b) Próba rozcierania gruntu w wodzie - grudkę gruntu przeznaczonego do badań należy rozcierać

między dwoma palcami zanurzonymi w wodzie. Jeżeli podczas wykonywania próby pozostaje
między palcami dużo ziaren piasku grunt należy zaliczyć do grupy I, jeżeli wyczuwa się tylko
pojedyncze ziarna piasku - należy zaliczyć do grupy II, a gdy nie pozostają ziarna piasku - należy
zaliczyć do grupy III.

c). Próba rozmakania - z przeznaczonego do badań gruntu należy pobrać grudkę o średnicy 15 - 20

mm i wysuszyć do stałej masy w temperaturze 105 - 110

°

C. Tak przygotowaną grudkę należy

umieścić na siatce o wymiarach boków oczek kwadratowych 5 mm i zanurzyć całkowicie w
wodzie. Czas rozmakania grudki mierzy się od chwili zanurzenia w wodzie do chwili jej
przeniknięcia przez siatkę w wyniku rozmoknięcia.
Wykorzystując wyniki przeprowadzonych oznaczeń, na podstawie poniższej tabeli można

określić rodzaj gruntu (nazwę).

Oznaczanie rodzajów gruntów metodą makroskopową

Oznaczanie stanu gruntów spoistych. Stan gruntów spoistych należy oznaczać na podstawie liczby

kolejnych wałeczkowań tej samej kulki gruntu biorąc pod uwagę ile razy uzyskano wałeczek o
ś

rednicy 3 mm bez jego uszkodzeń.

Stan gruntów określa się następująco:

a) stan zwarty - gdy z badanego gruntu nie można uformować kulki,
b) stan półzwarty - gdy z gruntu można uformować kulkę, lecz wałeczek pęka podczas pierwszego

wałeczkowania (liczba wałeczkowań X = 0),

c) stan twardoplastyczny - gdy: - dla gruntów małospoistych -

liczba wałeczkowań X = 1,

- dla gruntów średniospoistych -

liczba wałeczkowań X < 2,

- dla gruntów zwięzłospoistych -

liczba wałeczkowań X < 3,

- dla gruntów bardzo spoistych -

liczba wałeczkowań X < 5,

d) stan plastyczny - gdy: - dla gruntów małospoistych -

liczba wałeczkowań X = 2,

- dla gruntów średniospoistych -

liczba wałeczkowań 2

≤

X

≤

4,

- dla gruntów zwięzłospoistych -

liczba wałeczkowań 3

≤

X

≤

7,

- dla gruntów bardzo spoistych -

liczba wałeczkowań 5

≤

X

≤

10.

W przypadkach, gdy liczba wałeczkowań jest większa od podanej po prawej stronie nierówności w/g

punktu d) należy przyjąć, że stan badanego gruntu jest miękkoplastyczny. Podane liczby
wałeczkowań dotyczą najwyższej wartości X spośród 3 wałeczkowań wykonanych na 2(3)
kulkach badanego gruntu.

Uzupełniający opis próbek gruntów spoistych. Nazwę i rodzaj gruntu, należy uzupełnić opisem:

przewarstwień, domieszek, zanieczyszczeń oraz typowych cech wtórnych, np. glina piaszczysta z
ziarnami granitu i dużą domieszką miki, ił pylasty przewarstwiony pyłem (ił warwowy), itp.

Sprawozdanie

Na podstawie danych należy sporządzić kartę dokumentacyjną otworu badawczego