61

4/2002

www.elektro.info.pl

STOWARZYSZENIE WSPIERANIA

INICJATYW ENERGETYCZNYCH

Rodzaje urz¹dzeñ sieci i instalacji energetycznych, przy

których eksploatacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji
Sieci, urz¹dzenia i instalacje o napiêciu do 1 kV (c.d.)

12. Scharakteryzuj system instalacji elektrycznych wykonanych w kana³ach naœciennych.

Systemy instalacji elektrycznych w listwach i kana³ach naœciennych. Od kilkunastu lat na œwiecie produkuje siê systemy insta-

lacji listwowych i kana³owych, które znajduj¹ zastosowanie w budownictwie mieszkaniowym, ogólnym, a tak¿e przemys³owym.
Ide¹ kana³ów naœciennych i listew jest mo¿liwoœæ prowadzenia w nich du¿ej iloœci obwodów elektrycznych, telefonicznych i sie-
ci komputerowych oraz montowania sprzêtu elektrycznego wewn¹trz jego obudowy. Obudowa kana³ów i listew stanowi os³onê me-
chaniczn¹ instalacji.

Instalacje elektryczne w kana³ach naœciennych spe³niaj¹ wszystkie wymagania stawiane nowoczesnym instalacjom elektrycz-

nym, takie jak:

n

mo¿liwoœæ wymiany instalacji bez niszczenia pod³o¿a,

n

wygodny i ³atwy monta¿ bez wzglêdu na rodzaj budownictwa,

n

³atwoœæ rozbudowy,

n

estetyczny wygl¹d i wygoda u¿ytkowania,

n

mo¿liwoœæ prowadzenia we wspólnej obudowie obwodów o ró¿nych napiêciach.

Kana³y naœcienne maj¹ szczególne zastosowanie tam, gdzie wymagana jest du¿a iloœæ odbiorników elektrycznych i gdzie za-

chodzi koniecznoœæ czêstych zmian usytuowania odbiorników, a istotnym elementem jest estetyka pomieszczenia. Stosowanie tego
systemu nie wymaga ¿adnego szczególnego wczeœniejszego przygotowania pod³o¿a.

Zasadniczymi elementami kana³ów s¹: podstawa kana³u, pokrywa kana³u, elementy dodatkowe, takie jak ró¿nego rodzaju

kszta³tki, ³¹czniki do wykonywania rozga³êzieñ instalacji, przegrody wewn¹trzkana³owe, puszki do mocowania sprzêtu (gniazd
wtyczkowych).

Przewody i kable uk³adane s¹ w kanale o przekroju prostok¹tnym, wykonanym z metalu lub tworzywa sztucznego. Kana³ za-

mykany jest pokrywami, na których mo¿na umieszczaæ sprzêt. Instalacja w kana³ach naœciennych jest estetyczna i funkcjonalna,
pozwala te¿ na zastosowanie daleko id¹cej prefabrykacji. Kana³y produkowane s¹ z nastêpuj¹cych materia³ów:

n

PVC i jego trudno zapalne odmiany,

n

tworzywa sztuczne tzw. bezchlorowcowe (nie wydzielaj¹ce truj¹cych i agresywnych zwi¹zków chlorowcowych), materia³y te
w razie po¿aru nie uwalniaj¹ agresywnych gazów mog¹cych szkodliwie dzia³aæ na otoczenie i nie podtrzymuj¹ palenia,

n

blacha stalowa ocynkowana, powlekana lakierem.

Podstawowe wymagania

do egzaminu

kwalifikacyjnego E i D

z pytaniami

AUTORZY:
in¿. Rados³aw Lenartowicz
mgr in¿. Witold Zdunek
Opiniodawca:
prof. dr hab. in¿. Brunon Lejdy

przy wspó³pracy z redakcj¹

F

Kana³y œcienne i sufitowe:

A. Otwierane z oddzieln¹ pokryw¹
S¹ to kana³y jedno lub wielokomorowe, posiadaj¹ce elementy dodatkowe
do maskowania po³¹czeñ i rozga³êzieñ oraz przegrody do oddzielania ko-
mór. Przegrody mocowane s¹ na listwie zatrzaskowej (na postawie kana³u).
Dno podstaw kana³ów jest perforowane.

B. Z listw¹ gwoŸdziow¹
Podstawy tych kana³ów posiadaj¹ wewn¹trz specjaln¹ listwê, w któr¹ wbi-
ja siê gwoŸdzie (co ok. 1 m) mocuj¹ce kana³ do pod³o¿a. Kana³y te po-
siadaj¹ ruchome (przegubowe) kszta³tki, co pozwala na tworzenie dowol-
nych ³uków.
Wy¿ej omówione kana³y A i B s³u¿¹ tylko do uk³adania w nich tylko prze-
wodów.

C. Kana³y naœcienne i sufitowe (sprzêtowe)
Wymiary tych kana³ów pozwalaj¹ na mocowanie w nich puszek do moco-
wania gniazd wtyczkowych. Puszki oraz gniazda mocowane s¹ za pomoc¹
wkrêtów. Pokrywy kana³ów posiadaj¹ otwory monta¿owe o ró¿nych kszta³-
tach. Kana³y z tej grupy o du¿ych rozmiarach mog¹ s³u¿yæ jako kana³y
zasileniowe i odprowadzaj¹ce przewody (np. do szafek rozdzielczych).

D. Kana³y do oprzewodowania
S¹ to kana³y z PVC. Mog¹ s³u¿yæ do poziomego lub pionowego uk³adania przewodów w skrzynkach lub szafach rozdzielczych.

E. Kana³y zasileniowe
S¹ to krótkie odcinki kana³ów, do których pokrywy s¹ zagiête na koñcach. S³u¿¹ do ochrony i os³ony przejœæ przewodów z szaf

rozdzielczych lub sterowniczych do kana³ów instalacyjnych. Wszystkie kana³y naœcienne zamykane pokryw¹ posiadaj¹ pokrywy
mocowane zatrzaskowo na podstawie kana³u.

F. Kana³y podparapetowe
Jest to system o ca³kowitej prefabrykacji (rys. 2). Kana³y wykonywane

s¹ g³ównie z tworzyw sztucznych, ale równie¿ z blachy stalowej (i z alumi-
nium). Istnieje tu mo¿liwoœæ kombinacji dwóch materia³ów (np. podstawa
kana³u z blachy, a pokrywa z tworzywa lub odwrotnie). Kana³y z PVC ma-
j¹ najni¿sz¹ cenê. Kana³y s¹ w wykonaniu wielokomorowym. Podstawo-
wym wykonaniem jest kana³ o wymiarach:

n

szerokoϾ podstaw 110 mm,

n

wysokoϾ (gruboϾ) podstawy 64 mm,

n

szerokoϾ pokrywy 80 mm.

Pokrywy kana³ów nie s¹ tak jak w przypadku kana³ów naœciennych, mo-

cowane zatrzaskowo na podstawie, lecz w podstawie. W kana³ach mo¿na
montowaæ osprzêt (puszki) i sprzêt (gniazda wtyczkowe), taki jak w przy-
padku kana³ów naœciennych. Do kana³ów dostosowany jest ca³y asorty-
ment elementów dodatkowych kszta³tek, odga³êŸników, przegród, a tak¿e
obudowy podparapetowe os³aniaj¹ce grzejniki.

G. Kana³y do mocowania opraw oœwietleniowych
Jest to kompletny system dla zasileñ oœwietleniowych, energetycznych i innych. System ten jest przystosowany do instalowania

puszek rozga³êŸnych, opraw sygnalizacyjnych, a tak¿e do mocowania przewodów sprê¿onego powietrza, gazowych czy wodnych.

Listwy, minikana³y

A. Minikana³y
S¹ to kana³y jednokomorowe z tworzyw sztucznych w wersjach:

Rys. 2 Instalacje w kana³ach

podparapetowych

62

www.elektro.info.pl

4/2002

Podstawowe wymagania do egzaminu kwalifikacyjnego E i D z pytaniami

Podzia³ instalacji w kana³ach naœciennych

63

4/2002

www.elektro.info.pl

n

otwarte (bez pokrywy),

n

otwierane z pokrywa zatrzaskow¹, stanowi¹c¹ ca³oœæ z podsta-
w¹ kana³u.

Kana³y te przeznaczone s¹ do uk³adania przewodów okr¹g³ych lub

p³askich (np. do g³oœników). Os³aniaj¹ one odcinki proste przewodów,
a mocowanie do pod³o¿a odbywa siê za pomoc¹ folii przylepnej, w któ-
r¹ zaopatrzona jest podstawa kana³u.

B. Kana³y (listwy) coko³owe przypod³ogowe oraz kana³y do obej-

œcia drzwi

Umo¿liwiaj¹ rozprowadzenie instalacji w pomieszczeniu na styku

œciany z pod³og¹ oraz wokó³ otworów drzwiowych. Do tych kana³ów
istniej¹ specjalne puszki i os³ony puszek do mocowania gniazd (tak zwa-
ne przylistwowe). Widok instalacji elektrycznej wykonanej w listwach
naœciennych i przypod³ogowych oraz minikana³ach.

13. Scharakteryzuj system instalacji elektrycznych

wykonanych w kana³ach pod³ogowych.

W wielu obiektach (np. pomieszczenia biurowe, banki) konieczne jest

uk³adanie instalacji elektrycznych w pod³odze. Obok tradycyjnego wy-
korzystywania do tego celu rur stalowo-
pancernych, bardziej celowe jest stosowa-
nie instalacji pod³ogowych w prefabryko-
wanych kana³ach. Kana³y u³o¿one s¹
w pod³odze. Wewn¹trz kana³ów uk³ada
siê przewody i kable. W sk³ad instalacji
wchodz¹ równie¿ skrzynki rozga³êŸne,
skrzynki z gniazdami wtyczkowymi itp.

Instalacje takie stosowane s¹ w du-

¿ych pomieszczeniach biurowych, handlo-
wych itp., w których na ca³ej powierzch-
ni rozmieszczone s¹ odbiorniki energii
elektrycznej (np. komputery, kasy, lampy
oœwietleniowe) wymagaj¹ce du¿ej liczby
gniazd wtyczkowych. Instalacjê wykonan¹
w kana³ach pod³ogowych, zakrytych war-
stw¹ pod³ogow¹, przedstawiono na ry-
sunku nr 4. Oprócz prefabrykowanych ka-
na³ów system ten posiada ca³y szereg
prefabrykowanych elementów dodatko-
wych, daj¹cych mo¿liwoœæ prawid³owe-
go wykonania nowoczesnych rozwi¹zañ
instalacyjnych. System ten spe³nia wszystkie wymagania stawiane nowoczesnym instalacjom elektrycznym.

Instalacje w kana³ach pod³ogowych mo¿na wykonywaæ w takich obiektach u¿ytecznoœci publicznej, jak: budynki biurowe, w tym

szczególnie banki, laboratoria, pomieszczenia handlowe, wystawowe itp.

Pomieszczenia, gdzie maj¹ byæ zastosowane kana³y pod³ogowe powinny byæ jednak pomieszczeniami suchymi, w których nie

wystêpuje ciê¿ki transport poziomy po posadzce.

A. Kana³y podpod³ogowe, zamkniête, zakryte warstw¹ pod³ogow¹
Kana³y te wykonywane s¹ w wersji dwu- i trzykomorowej, z blachy stalowej ocynkowanej. Typowe wysokoœci to 28; 38; 48

mm. Szerokoœci kana³ów od 60 mm do 195 mm. Istotne jest, aby do tego typu kana³ów warstwa podk³adu ponad kana³em wy-
nosi³a minimum 30 mm (aby unikn¹æ pêkniêæ). W sk³ad systemu wchodz¹ puszki pod³ogowe ³¹czeniowe i puszki, w wersji pros-
tok¹tnej i okr¹g³ej do mocowania sprzêtu (gniazd wtyczkowych).

Stosuje siê ró¿ne rodzaje puszek do mocowania sprzêtu:

n

na 4-6 sztuk sprzêtu (prostok¹tne),

Rys. 3 Widok instalacji wykonanej w listwach i minikana³ach

Uwaga: W zale¿noœci od rodzaju

instalacji podpod³ogowej jej

uk³adanie w budynku odbywa siê:

n

w stropie – podczas

wykonywania konstrukcji

budynku,

n

w warstwie pod³ogowej

– w czasie prac

wykoñczeniowych.

Podzia³ instalacji pod³ogowych

F

64

www.elektro.info.pl

4/2002

Podstawowe wymagania do egzaminu kwalifikacyjnego E i D z pytaniami

n

na 9-10 sztuk sprzêtu (prostok¹tne),

n

na 7-10 sztuk sprzêtu (okr¹g³e).

Puszki wykonywane s¹ w odlewach aluminiowych,

maj¹ regulacjê wysokoœci, w celu jak najlepszego zlico-
wania z pod³og¹.

B. System kana³ów otwartych, wspó³poziomych

z pod³og¹

W systemie tym pokrywy kana³ów otwierane s¹ za

pomoc¹ œrub. Nie stosuje siê tu puszek pod³ogowych,
lecz tylko kasety lub kolumny rozdzielcze do mocowania
sprzêtu.

C. System kana³ów zamkniêtych, wspó³poziomych

z pod³og¹

W systemie tym kana³y siê nie otwieraj¹, a do mo-

cowania puszek – w tym przypadku kolumn rozdziel-
czych – s³u¿¹ okr¹g³e otwory rozmieszczone w pokry-
wach kana³ów.

D. System do pod³óg podwójnych (podniesionych)
W systemie tym, w otworach wyciêtych w p³ytach

pod³ogowych, umieszcza siê kasety do mocowania

sprzêtu – gniazd wtyczkowych. Kasety mocowane s¹
przy pomocy specjalnych kszta³tek. Przewody rozprowa-

dzane s¹ w przestrzeni pustej pod³ogi, a do rozga³ê-
zieñ dokonuje siê stosuj¹c rozdzielacze – do po³¹czeñ
w instalacjach niskiego napiêcia lub do po³¹czeñ w in-
stalacjach telefonicznych.

E Kana³owy system zasileniowy
Jest to system otwarty wspó³poziomy z pod³og¹,

w którym wystêpuje tzw. kana³ zasileniowy (szeroki)
o szerokoœci 600 mm (wysokoœæ 60; 80; 100 mm),
z przeznaczeniem do zastosowania pod rozdzielnicami.
Kana³ ten mo¿e wspó³pracowaæ z innym systemem ka-
na³ów.

F. Kana³y napod³ogowe
W przypadku, gdy nie mo¿na zastosowaæ kana³ów

naœciennych i nie jest mo¿liwe umieszczenie kana³u (in-
stalacji) w przestrzeni pod³ogi nale¿y zastosowaæ kana-
³y napod³ogowe, prowadzone przy œcianach wokó³ po-
mieszczeñ biurowych.

Rys. 4 Instalacja w kana³ach pod³ogowych, zakrytych warstw¹ pod³ogow¹

Oznaczenia:

1 – kana³ pod³ogowy; 2; 3 – elementy mocuj¹ce kana³ do pod³o¿a; 4 – ³¹cznik

kana³owy; 5 – ³¹cznik kompensacyjny (mufa ³¹cz¹ca dwa odcinki kana³ów); 6 – od-

ga³êŸnik pionowy; 7 – puszka przelotowo-przy³¹czeniowa; 8 – kaseta na sprzêt insta-

lacyjny; 9 – kolumna rozdzielcza; 10 – wk³adka redukcyjna do puszki

Rys. 5 Instalacje umieszczone w podwójnej pod³odze na stopkach dystansowych

Rys. 6 Instalacje umieszczone w podwójnej pod³odze – pustakowej

Rys. 7 Instalacje umieszczone

w kana³ach napod³ogowych

65

4/2002

www.elektro.info.pl

G. Kolumny – s³upki zasilaj¹ce
W przypadku zastosowania w pomieszczeniu pod³ogi podwójnej lub pustakowej, a tak¿e sufitów podwieszanych nale¿y do za-

silania dowolnych miejsc w instalacji stosowaæ uniwersalne s³upki zasilaj¹ce (zasilanie od pod³ogi lub od sufitu). Podstawowe wy-
miary (przekrój, d³ugoœæ) oraz mo¿liwoœæ monta¿u gniazd z jednej lub drugiej strony mo¿na zmieniaæ dowolnie.

VI WymienialnoϾ instalacji elektrycznych

1. Od czego zale¿y wybór systemu instalacyjnego?

W pierwszej kolejnoœci nale¿y stosowaæ systemy instalacyjne, w których mo¿liwa jest wymiana przewodów i kabli bez potrze-

by naruszania konstrukcji budynku. Nale¿y wiêc preferowaæ uk³adanie kabli i przewodów w rurach, i listwach instalacyjnych, ka-
na³ach naœciennych i pod³ogowych, korytkach oraz drabinkach, wspornikach i uchwytach. Wybór okreœlonego rozwi¹zania zale¿y
w g³ównej mierze od potrzeb u¿ytkowych, rodzaju pomieszczeñ i wymaganej w nich estetyki oraz zastosowanej konstrukcji budow-
lanej obiektu

VII Wymagania dla instalacji elektrycznych w budynkach

1. Podaj podstawowe wymagania dla instalacji elektrycznych w budynkach.

W instalacjach elektrycznych nale¿y stosowaæ:

n

z³¹cza instalacji elektrycznej, umo¿liwiaj¹ce od³¹czenie od sieci zasilaj¹cej i usytuowane w miejscu dostêpnym dla dozo-
ru i obs³ugi oraz zabezpieczone przed uszkodzeniami, wp³ywami atmosferycznymi oraz ingerencj¹ osób niepowo³anych,

n

oddzielny przewód ochronny PE (zielono¿ó³ty) i neutralny (jasnoniebieski) N,

n

wy³¹czniki ochronne ró¿nicowopr¹dowe,

n

wy³¹czniki nadmiarowe w obwodach odbiorczych,

n

urz¹dzenia ochrony przeciwprzepiêciowej,

n

po³¹czenia wyrównawcze g³ówne i miejscowe,

n

zasadê prowadzenia tras przewodów elektrycznych w liniach prostych, równoleg³ych do krawêdzi œcian i stropów,

n

¿y³y przewodów elektrycznych o przekrojach do 10 mm2, wykonane wy³¹cznie z miedzi.

Wymagania powy¿sze zawieraj¹ miêdzy innymi postanowienia, dotycz¹ce oprzewodowania i wyposa¿enia instalacji elektrycz-

nych:

Ponadto:

n

prowadzenie instalacji i rozmieszczenie urz¹dzeñ elektrycznych powinno zapewniaæ bezkolizyjnoœæ z innymi instalacjami.

n

g³ówne pionowe ci¹gi instalacji elektrycznej w budynku wielorodzinnym, zamieszkania zbiorowego i u¿ytecznoœci publicz-
nej nale¿y prowadziæ poza mieszkaniami i pomieszczeniami u¿ytkowymi, w wydzielonych kana³ach lub szybach instalacyj-
nych.

n

przewody i kable elektryczne nale¿y prowadziæ w sposób umo¿liwiaj¹cy ich wymianê bez potrzeby naruszania konstrukcji
budynku. Dopuszcza siê prowadzenie przewodów elektrycznych wtynkowych, pod warunkiem pokrycia ich warstw¹ tynku
o gruboœci co najmniej 5 mm.

n

obwody instalacji elektrycznej w budynku wielorodzinnym nale¿y prowadziæ w obrêbie ka¿dego mieszkania lub lokalu u¿yt-
kowego. W instalacji elektrycznej w mieszkaniu nale¿y stosowaæ wyodrêbnione obwody: oœwietlenia górnego (sufitowego),
gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia, gniazda wtyczkowego do pralki, gniazd wtyczkowych do urz¹dzeñ odbiorczych
w kuchni oraz obwody do odbiorników zainstalowanych na sta³e.

n

pomieszczenia w mieszkaniu nale¿y wyposa¿aæ w wypusty oœwietleniowe górne (sufitowe) oraz niezbêdn¹ liczbê gniazd
wtyczkowych. Instalacja oœwietleniowa w pokojach powinna umo¿liwiaæ za³¹czanie za pomoc¹ w³¹czników wieloobwodo-
wych.

VIII Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych

– wymagania ogólne dotycz¹ce wykonywania instalacji

elektrycznych w budynkach mieszkalnych

1. Jak nale¿y wykonywaæ instalacje w budynkach?

Instalacje elektryczne w budynkach powinny byæ tak wykonane, aby zapewnia³y ci¹g³¹ dostawê energii elektrycznej o odpo-

wiednich parametrach technicznych, stosownie do potrzeb u¿ytkowników.

F

66

www.elektro.info.pl

4/2002

Podstawowe wymagania do egzaminu kwalifikacyjnego E i D z pytaniami

2. W jaki sposób nale¿y wykonywaæ i zabezpieczaæ instalacje elektryczne?

Instalacje elektryczne nale¿y wykonaæ i zabezpieczyæ w taki sposób, aby nie istnia³o zagro¿enie pora¿enia pr¹dem elektrycz-

nym u¿ytkowników, aby nie by³y one Ÿród³em po¿arów w budynku, ani nie powodowa³y rozprzestrzeniania siê ognia. Instalacja
powinna zapewniaæ ochronê œrodowiska przed ska¿eniem, emitowaniem niedopuszczalnego poziomu drgañ, ha³asu oraz oddzia-
³ywaniem pola elektromagnetycznego. Nale¿y zapewniæ równomierne obci¹¿enie faz linii zasilaj¹cych przez odpowiednie prz y ³ ¹-
czenie odbiorów. Nale¿y zapewniæ mo¿liwoœæ ca³kowitej wymiany instalacji i przewodów bez naruszania konstrukcji budynku. Trasy
przewodów nale¿y wykonywaæ w liniach prostych, równoleg³ych do krawêdzi œcian i stropów. Nale¿y zapewniæ bezkolizyjnoœæ tras
instalacji elektrycznych z innymi instalacjami. Obwody elektryczne wewnêtrznych linii zasilaj¹cych nale¿y prowadziæ w budynku po-
za obrêbem mieszkania, w Wydzielonych kana³ach lub szybach instalacyjnych.

3. Jakie rodzaje ochron powinny byæ wyodrêbnione w mieszkaniu?

Instalacja w budynkach mieszkalnych powinna byæ wykonana w ten sposób, aby zapewnione by³y:

n

ochrona przeciwpora¿eniowa,

n

ochrona przed skutkami oddzia³ywania cieplnego,

n

ochrona przeciwpo¿arowa,

n

ochrona przed pr¹dem przetê¿eniowym,

n

ochrona przed spadkiem napiêcia,

n

ochrona odgromowa,

n

ochrona przed przepiêciami ³¹czeniowymi i atmosferycznymi.

4. Jakie obwody elektryczne instalacji elektrycznych powinny byæ wyodrêbnione w mieszkaniu?

Obwody elektryczne mieszkaniowe nale¿y prowadziæ w obrêbie danego mieszkania. W mieszkaniu nale¿y wyodrêbniæ nastêpu-

j¹ce obwody elektryczne:

n

oœwietlenia,

n

gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia,

n

gniazd wtyczkowych w ³azience,

n

gniazd wtyczkowych do urz¹dzeñ odbiorczych w kuchni,

n

gniazd wtyczkowych do odbiorników zainstalowanych na sta³e.

5. Jak nale¿y instalowaæ tablice z zabezpieczeniami?

Tablice z aparatami zabezpieczaj¹cymi nale¿y instalowaæ w taki sposób, aby zapewniæ:

n

³atw¹ obs³ugê

n

zabezpieczenie przed dostêpem niepowo³anych osób.

6. Podaj warunki prawid³owego instalowania gniazd wtyczkowych.

Mocowanie puszek w œcianach i gniazd wtyczkowych w puszkach powinno zapewniæ niezbêdn¹ wytrzyma³oœæ na wyci¹ganie

wtyczki z gniazda. Zaleca siê instalowanie puszek z otworami do mocowania gniazd za pomoc¹ wkrêtów. W ka¿dym pomieszcze-

niu nale¿y zainstalowaæ odpowiedni¹ iloœæ gniazd wtyczkowych w celu zapewnienia funkcjonalnoœ-
ci instalacji, tak aby nie by³o potrzebne stosowanie przed³u¿aczy itp. Gniazda wtyczkowe i ³¹czni-
ki oœwietlenia nale¿y instalowaæ w sposób nie koliduj¹cy z wyposa¿eniem pomieszczenia. W ³azien-
kach nale¿y przestrzegaæ zasady poprawnego rozmieszczania sprzêtu z uwzglêdnieniem przestrzeni
ochronnych. Po³o¿enie za³¹cz/wy³¹cz ³¹czników oœwietlenia nale¿y przyjmowaæ takie, aby w ca-
³ym budynku by³o jednakowe. Nale¿y instalowaæ gniazda wtyczkowe tylko ze stykiem ochronnym.
Pojedyncze gniazda wtyczkowe ze stykiem ochronnym nale¿y instalowaæ w takim po³o¿eniu, aby
styk ten wystêpowa³ u góry. Przewody do gniazd wtyczkowych dwubiegunowych nale¿y pod³¹czyæ
w taki sposób, aby przewód fazowy dochodzi³ do lewego bieguna, a przewód neutralny do prawego
bieguna, tak jak na poni¿szym rysunku.

Pomieszczenia powinny byæ wyposa¿one w wypusty oœwietleniowe, a iloœæ wypustów i ich roz-

mieszczenie powinno zapewniaæ prawid³owe oœwietlenie pomieszczenia. Wszystkie wypusty powin-
ny mieæ doprowadzony przewód ochronny PE.

7. Z jakiego materia³u powinny byæ wykonane przewody do wykonania instalacji elektrycznych

w mieszkaniu?

Instalacje elektryczne nale¿y wykonywaæ przewodami o ¿y³ach miedzianych. Oprzewodowanie powinno spe³niaæ podstawowe

zasady podane w normie PN-IEC 364-5-52.

Rys. 8 Sposób pod³¹czenia

przewodów do gniazda

wtyczkowego

67

4/2002

www.elektro.info.pl

Techniczne uwarunkowania projektowania i budowy

instalacji elektrycznych w mieszkaniach

I Budowa i eksploatacja instalacji elektrycznych

w budynkach mieszkalnych

1. Co powinna zapewniaæ odbiorcza instalacja elektryczna?

Instalacja elektryczna w mieszkaniu (instalacja odbiorcza) powinna zapewniæ mo¿liwoœæ zasilania wszelkiego rodzaju

odbiorników elektrycznych stosowanych w gospodarstwach domowych w sposób dogodny, jak równie¿ bezpieczny.

2. Jakie parametry techniczne nale¿y okreœliæ przy projektowaniu instalacji odbiorczych

w mieszkaniu?

Przy projektowaniu instalacji odbiorczej nale¿y okreœliæ:

n

sposób prowadzenia instalacji (system technologiczny – rozdz. 1.3.1) rodzaje i parametry przewodów,

n

sposób zabezpieczenia instalacji oraz aparaturê zabezpieczaj¹c¹,

n

liczbê wypustów oœwietleniowych i gniazd wtyczkowych oraz ich lokalizacjê,

n

rodzaj licznika energii elektrycznej oraz jego lokalizacjê.

Przy doborze przewodów instalacji odbiorczej nale¿y uwzglêdniæ nastêpuj¹ce parametry:

n

materia³ i wielkoœæ przekroju ¿y³ przewodów,

n

rodzaj izolacji przewodów i jej wymiary.

Sposób rozprowadzenia obwodów odbiorczych oraz przyk³adowe rozwi¹zanie instalacji elektrycznej w mieszkaniu i pokazane s¹

na rysunku 9.

II Wykonanie instalacji odbiorczej

1. Scharakteryzuj sposób wykonania odbiorczej instalacji elektrycznej.

Obwody odbiorcze instalacji elektrycznej w mieszkaniu nale¿y prowadziæ w obrêbie ka¿dego mieszkania lub lokalu u¿ytkowego.

W instalacji elektrycznej w mieszkaniu nale¿y stosowaæ przekroje przewodów ochronnych zgodnie z zasadami podanymi w PN-IEC
60364-5-54. W przypadku, gdy przewód ochronny PE nie jest ¿y³¹ przewodu lub kabla, jego przekrój nie powinien byæ mniejszy
ni¿:

n

2,5 mm

2

o ile jest zabezpieczony przed

uszkodzeniami mechanicznymi,

n

4 mm

2

o ile nie zastosowano zabezpiecze-

nia przed uszkodzeniami mechanicznymi.

W przypadku, gdy przewód ochronny PE jest

¿y³¹ przewodu lub kabla, jego przekrój powinien
byæ równy przekrojowi przewodu fazowego (dla
φ ≤ 10 mm

2

), zgodnie z tabel¹ 5, a takie prze-

kroje stosuje siê w mieszkaniach. Liczba obwo-
dów instalacji odbiorczych w mieszkaniu zale¿y
od wielkoœci mieszkania i od tego, czy w miesz-
kaniu jest instalacja gazowa. Ka¿dy z obwo-
dów powinien mieæ oddzielne zabezpieczenie
przed skutkami nadmiernego przeci¹¿enia lub
zwarcia.

Do jednego obwodu oœwietlenia nie powinno

siê przy³¹czaæ wiêcej ni¿ 20 wypustów oœwiet-
leniowych. Do jednego obwodu gniazd wtyczko-
wych nie powinno siê przy³¹czaæ wiêcej ni¿ 10
gniazd wtyczkowych.

F

Rys. 9

Ogólny schemat

rozdzia³u energii

elektrycznej

w mieszkaniu (pod-

zia³ na obwody od-

biorcze)

68

www.elektro.info.pl

4/2002

Podstawowe wymagania do egzaminu kwalifikacyjnego E i D z pytaniami

2. Podaj obowi¹zuj¹ce przekroje przewodów dla: obwodów oœwietlenia, obwodów gniazd

wtyczkowych ogólnego przeznaczenia, odbiorników zainstalowanych na sta³e.

Przekroje przewodów w instalacji odbiorczej powinny byæ nastêpuj¹ce:

n

dla obwodów oœwietlenia nie mniej ni¿ 1,5 mm

2

,

n

dla obwodów gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia nie mniej ni¿ 1,5 mm

2

,

n

dla odbiorników zainstalowanych na sta³e nie mniej ni¿ 2,5 mm

2

.

3. Co nale¿y wykonaæ w przypadku koniecznoœci pod³¹czenia wiêkszej liczby (ni¿

dopuszczalna) gniazd wtykowych i wpustów oœwietleniowych?

Je¿eli na jeden obwód przypada liczba wypustów sufitowych i œciennych czy gniazd wtyczkowych wiêksza ni¿ dopuszczalna,

nale¿y wykonaæ odpowiednio wiêksz¹ liczbê obwodów, a wypusty i gniazda rozdzieliæ równomiernie.

4. Na jakiej wysokoœci od pod³ogi

zaleca siê instalowaæ ³¹czniki

oœwietlenia?

£¹czniki oœwietlenia nale¿y instalowaæ na wy-
sokoœci 1,4 m od pod³ogi, przy drzwiach od
strony klamki (odleg³oœæ ³¹cznika od otworu
oœcie¿nicy nie wiêcej ni¿ 20 cm). £¹czniki oœ-
wietlenia ³azienki i pomieszczeñ sanitarnych na-
le¿y umieszczaæ na zewn¹trz tych pomieszczeñ.

5. Podaj wymagania dotycz¹ce

zalecanych odleg³oœci

wykonawczych dla gniazd

wtyczkowych.

Instalowanie gniazd wtyczkowych w mieszka-

niach powinno byæ zgodne z technologi¹ wyko-
nania instalacji w danym pomieszczeniu (tablica
II-2). Przy rozmieszczaniu gniazd w pomieszcze-
niach nale¿y uwzglêdniæ charakter i kszta³t po-
mieszczenia oraz ustawienie podstawowych
mebli.
Zaleca siê, aby:

n

w mieszkaniach, w których instalacja jest
wykonana w listwach przypod³ogowych,
gniazda wtyczkowe by³y instalowane bez-
poœrednio nad listw¹,

n

w mieszkaniach, w których instalacja jest
wykonana w innej technologii ni¿ listwowa,
gniazda nale¿y umieszczaæ na wysokoœci
0,2-0,85 m w pokojach, a w kuchni 0,9 m,

n

w ³azience nale¿y zainstalowaæ gniazdo na
wysokoœci 1,4 m w miejscu gdzie bêdzie
ustawiona pralka.

c.d.n.

Rys. 10 Wymiary stref (rzut poziomy), wymagane w pomieszczeniach wyposa¿onych w wannê

lub basen natryskowy