SOFTWARE

SOFTWARE

54

Podział dysku twardego na partycje i dyski logiczne

szerzoną, którą dzielimy na dyski

logiczne. Na partycji rozszerzonej

możemy utworzyć wiele dysków lo-

gicznych. Choć ograniczeniem co

do ich liczby jest rozsądny wybór

litery dysku, pod którą dany dysk

logiczny będzie widziany w syste-

mie operacyjnym (np. w Eksplora-

torze Windows).

Czym dzielić dysk?

Wbudowane w Windows narzędzia

doskonale nadają się do dzielenia

nowych dysków. Jeżeli jednak chce-

my podzielić dysk już zapełniony

danymi, musimy najpierw albo za-

bezpieczyć te dane (zapisując ich ko-

pię np. na płytkach DVD lub wy-

konując backup), albo pogodzić się

z ich utratą.

Rozwiązaniem przy „krojeniu”

używanych dysków jest skorzystanie

z programu Norton Partition Ma-

gic, gdyż umożliwia on podzielenie

dysku na partycje czy też zmianę

rozmiaru istniejących partycji, bez

potrzeby kasowania z nich danych.

Inna sprawa, że backup danych wciąż

jest wskazany, bo nawet używając

narzędzia, które dzieli dysk bez usu-

wania jego zawartości, musimy się

liczyć z tym, że zarządzanie partycja-

mi to delikatna materia i gdy coś się

nie uda, dane na dysku mogą zostać

skasowane.

Metoda zarządzania plikami znajdu-

jącymi się na dysku czy innej pamię-

ci masowej. System plików pozwala

m.in. tworzyć na dyskach pliki i foldery.

W różnych wersjach Windows są różne

systemy plików.

FAT (File Allocation Table)

Stary system obsługiwany przez

wszystkie wersje Windows. Powstał

pod koniec lat 70. Charakteryzuje go

bardzo mała pojemność partycji (do

2 GB) oraz duże ryzyko utraty da-

nych. Praktycznie wszystkie informacje

o plikach i katalogach są zawarte w nie-

wielkim obszarze dysku, tzw. tablicy alo-

kacji plików (stąd nazwa FAT), której

uszkodzenie oznacza utratę danych. Now-

sza odmiana – FAT32, wprowadzona

w Windows 95 OSR 2, standardowo

pozwala na korzystanie z dysków o po-

jemności do 32 GB.

NTFS

Nowy i znacząco lepszy system plików

wprowadzony w Windows 2000 i XP.

Utrzymuje spójność dysku, co pozwala

na szybkie automatyczne przywracanie

systemu.



Efektywnie wykorzystuje dysk dzię-

ki stałej wielkości jednostki alokacji

(4 kB).



Pozwala zapisać bardzo duże

pliki, ograniczone tylko wielkością

dysku. W systemie FAT maksymalna

wielkość pliku wynosi 2 GB (np. go-

dzina filmu MPEG2 to ok. 4 GB).



Umożliwia nadawanie różnych

praw dostępu różnym użytkowni-

kom.



Obsługuje domeny będące czę-

ścią Active Directory (w domowych

komputerach praktycznie nie do

wykorzystania).

Aby sprawdzić system plików, jaki jest

na dysku, należy kliknąć

prawym klawi-

szem myszy na ikonie dysku lub partycji

i z wyświetlonej listy funkcji wybrać

. Pojawi się okno, w któ-

rym znajdziemy wszystkie informacje

o dysku twardym, w tym o systemie

plików



.

System plików

Dzielenie dysku

Dyski twarde są obecnie na tyle pojemne, że warto pomyśleć o ich podziale na

wyodrębnione obszary – partycje i dyski logiczne. Dzięki temu dane przechowywane

na dysku będą bardziej uporządkowane i znacznie bezpieczniejsze.

Korzyści z partycji

BEZPIECZNIEJ

Lepsze zabezpieczenie przed utratą

danych przy ataku wirusa.

PORZĄDNIEJ

Odrębne partycje na różne typy da-

nych pozwolą łatwiej odnaleźć pliki.

ŁATWIEJ

Przy backupie lub archiwizacji łatwiej

i szybciej jest wykonać kopię jednej

partycji niż całego dysku.

Podział

dysku podstawowego



55>04

na

partycje



55>01

słu-

ży nie tylko zachowaniu porządku

w danych przechowywanych na dys-

ku, ale i ich bezpieczeństwu. Istotne

jest oddzielenie od siebie np. aplika-

cji, danych roboczych – wykorzysty-

wanych podczas codziennej pracy –

i mniej ważnych plików. Jeżeli zaata-

kuje wirus zawarty np. w ściągnię-

tym oprogramowaniu, to najczęściej

w pierwszej kolejności infekowane są

pliki i katalogi na tej samej partycji

co zarażony program. Przechowywa-

nie ważnych prac i dokumentów na

odrębnej partycji (

dysku logicznym



57>05

) pozwoli chronić je przy-

najmniej przez jakiś czas, choć

oczywiście nie zastąpi korzystania

ze sprawdzonych i stale aktualizowa-

nych narzędzi antywirusowych.

Partycje i dyski logiczne

Dysk twardy można podzielić na

partycje podstawowe



55>02

i/lub

partycję rozszerzoną



55>03

. Par-

tycja podstawowa jest niepodzielna.

Na partycji podstawowej znajduje

się

główny rekord rozruchowy



57>06

. Maksymalnie można utwo-

rzyć 4 partycje podstawowe, (C,

D, E, F). Strukturą pozwalającą na

tworzenie więcej niż 4 dysków lo-

gicznych jest partycja rozszerzo-

na. Gdy ją wykorzystujemy, naj-

pierw tworzymy jedną (lub więcej

– maksymalnie trzy) partycję pod-

stawową dla systemu operacyjnego.

Następnie tworzymy partycję roz-

C

dysk logiczny

na partycji

podstawowej

D, E, F, G

dyski logiczne

na partycji

rozszerzonej

partycja podstawowa

partycja rozszerzona

C D E F G

Zasady dzielenia dysku

ZRÓŻNICOWANIE DANYCH

Umieszczajmy na różnych partycjach

dane ważne: systemowe, istotne pliki,

i dane mniej ważne: np. pliki ścią-

gnięte z internetu. Bezpieczniejsza

jest ta partycja, na której nie ma za-

instalowanego systemu operacyjnego

ani używanych aplikacji.

DOBÓR WIELKOŚCI

Zaplanujmy właściwie wielkość partycji,

uwzględniając dane, jakie się na nich

znajdą. Np. na partycji systemowej

oprócz systemu warto mieć zainsta-

lowane stale używane aplikacje.

DOBRA NAZWA

Nazywajmy partycje krótko i jed-

noznacznie wskazujmy, jakie dane

znajdują się na nich, np. „System”,

„Prace”, „Rozrywka”.

Podzia� dysku.indd 54

2006-03-27 15:40:01

Certyfikacja PitStop - Wydawnictwo BAUER

SOFTWARE

55



Podział dysku twardego na partycje i dyski logiczne

01

Partycja

Część dysku fizycznego,

która działa jak oddzielny

dysk fizyczny. Po utwo-

rzeniu partycji należy ją

sformatować i przypisać

jej literę dysku (C, D, E...).

Dopiero wówczas można

przechowywać na partycji

dane.

02

Partycja

podstawowa

Rodzaj partycji, którą

można tworzyć na dys-

kach podstawowych MBR

(master boot record). Jest

to część dysku fizycznego,

która działa, jakby była

fizycznie oddzielną jed-

nostką. Na dysku podsta-

wowym można utworzyć

maksymalnie 4 partycje

podstawowe lub 3 party-

cje podstawowe i partycję

rozszerzoną z wieloma dys-

kami logicznymi. Partycja

podstawowa może służyć

do uruchamiania systemu

operacyjnego zainstalowa-

nego w komputerze.

03

Partycja

rozszerzona

Rodzaj partycji tworzony

tylko na dyskach podsta-

wowych MBR. Partycje

rozszerzone są użyteczne,

gdy trzeba utworzyć więcej

niż cztery woluminy.

W przeciwieństwie do

partycji podstawowych,

partycji rozszerzonych nie

formatuje się przy użyciu

systemu plików i nie przy-

pisuje się im liter dysków.

Zamiast tego w ramach

jednej partycji rozszerzonej

można utworzyć jeden lub

więcej dysków logicznych,

które można sformatować

i przypisać im literę.

04

Dysk podstawowy

Dysk fizyczny, do którego

można uzyskać dostęp za

pośrednictwem wszyst-

kich systemów operacyj-

nych zarówno MS-DOS,

jak i Windows. Na

dyskach podstawowych

tworzy się partycje: pod-

stawowe i rozszerzone.

Narzędziem w Windows XP, które umożliwia

tworzenie i kasowanie partycji dyskowych, jest

wbudowana w system operacyjny konsola admi-

nistracyjna

.

1

Kliknij prawym przyciskiem myszki ikonę

i z menu kontekstowego wy-

bierz pozycję

. Pojawi się okno konsoli

administracyjnej:

W panelu po lewej stronie okna zaznacz myszką

pozycję



.

Po prawej stronie okna zobaczysz zestawienie

dysków/partycji dostępnych w twoim komputerze



.

2

Nowy dysk oznaczony jest czarnym kolorem

paska



,

który symbolizuje za-

jętość dysku oraz jest

opisany zwrotem



.

Kliknij na jego obszarze prawym klawiszem mysz-

ki i z menu kontekstowego, które się wyświetli,

wybierz pozycję



.

3

Uruchomi się kreator nowych partycji:

Kliknij przycisk

.

4

Kolejny krok to wy-

bór typu partycji.

Partycję podstawową



należy wybrać, gdy z

tworzonej partycji bę-

dziemy chcieli urucha-

miać system operacyjny. Partycję rozszerzoną



wybierz, gdy chcesz dany dysk podzielić na więcej

niż cztery części – dyski logiczne. Kliknij

.

5

Następnie określ, ile miejsca ma zajmować

tworzona partycja. Domyślnie kreator przyj-

muje, że partycja wykorzystuje całą dostępną

przestrzeń dysku. Zmieniamy to, wprowadzając

odpowiednio mniejszą wartość wyrażoną w MB,

w polu



.

6

Gdy zdecydujesz się na utworzenie partycji

podstawowej, kreator umożliwi przypisanie

litery dysku



57>08

, pod jaką tworzona partycja

będzie widoczna w systemie. Wybierz ją z roz-

wijanej listy



.

7

Jeżeli wybrałeś partycję rozszerzoną, to na

tym etapie kreator kończy działanie. Kliknij

przycisk

. Aby jednak utworzona par-

tycja była użyteczna z poziomu Windows, nale-

ży uprzednio utworzyć na niej co najmniej jeden

dysk logiczny, który następnie musimy sformatować

– szczegóły w dalszej części („Partycja rozszerzona:

dyski logiczne”,



56).

8

Czas na sformatowanie partycji podstawo-

wej. W następnym oknie

wybierz następujące ustawienia



W polu



wpisujemy własną etykietę dla two-

rzonej partycji (będzie ona widoczna w oknie

obok literki partycji). Jeżeli dysk

jest nowy, zaznaczenie opcji



spowoduje automatyczne sformatowanie par-

tycji po zakończeniu pracy. Jeżeli jednak z da-

nego dysku korzystamy już od dłuższego czasu,

warto przeprowadzić dłużej trwające (ale za to

dokładniej sprawdzające powierzchnię dysku)

formatowanie pełne. W tym przypadku nie za-

znaczaj wyżej wymienionej opcji.

9

Kreator wyświetli podsumowanie tworzenia

partycji podstawowej.

Kliknięcie przycisku

rozpocznie proce-

durę formatowania nowo utworzonej partycji



.

10

Jeżeli pod informacją o pojemności nowo

utworzonej partycji widnieje napis



,

oznacza to, że tworzenie partycji i jej formato-

wanie zakończyło się sukcesem. Jeżeli na dysku

mamy jeszcze obszar oznaczony jako



,

możemy ponownie utworzyć w nim kolejne par-

tycje, powtarzając całą procedurę.

Słownik: trudne terminy

Ciąg dalszy słownika na stronie 57

Jako system plików zalecamy wybór NTFS. Opcję

FAT32 należy wybierać tylko wtedy, gdy chcemy

wykorzystywać daną partycję także w starszych sys-

temach Windows (9x/Me). Wybór FAT32 jest możliwy

tylko dla partycji mniejszych niż 32 GB.

System NTFS znacznie lepszy

Pamiętajmy, że jeżeli chcemy podzielić dysk, na któ-

rym już znajdują się dane, musimy je zabezpieczyć,

kopiując na inny nośnik lub robiąc backup.

Tworzenie nowych partycji



Tworzenie i formatowanie partycji w Windows XP

Podzia� dysku.indd 55

2006-03-27 15:40:12

Certyfikacja PitStop - Wydawnictwo BAUER

SOFTWARE

SOFTWARE

56

Podział dysku twardego na partycje i dyski logiczne

Wolne miejsce na dysku, na

którym chcesz utworzyć

partycję, oznaczane jest sza-

rym kolorem i zwrotem



(z ang. nieprzydzielone).

Zaznacz myszką wolne miej-

sce i z listy zadań na pane-

lu w bloku



po lewej stronie okna,

wybierz



.

2

Okno

zawiera wszystkie nie-

zbędne opcje do utworzenia nowej partycji.

Jeżeli chcesz utworzyć

dysk logiczny



57>05

(czy tzw. partycję

logiczną) z listy

wybierz



.

Etykietę tworzo-

nej partycji wpisz

tutaj



.

Ile megabajtów

ma mieć tworzo-

na partycja, ustal w polu



określamy, ile miejsca zajmie dysk logiczny. Klik-

nij

.

4

Przypisujemy dyskowi logicznemu literę,

pod jaką będzie on dostępny w systemie,

wybierając odpowiednią pozycję z listy



.

Kliknij

.

5

Wybierz system plików



,

następnie podaj etykietę dla tworzonego

dysku logicznego



oraz ewentualnie zaznacz opcję



.

Tym razem wybierz system plików FAT 32, aby

tworzony dysk logiczny był widoczny w syste-

mach Windows 98/Me. Etykieta dysku logicz-

nego opisuje jego zawartość.

6

Kreator wyświetli podsumowanie procesu

tworzenia dysku logicznego:

Kliknięcie przycisku

uruchomi proces

formatowania.

Norton Partition Magic oferuje znacznie więcej

możliwości niż wbudowana w system Windows XP

konsola

, pozwala bowiem na

podział dysku i zmianę rozmiaru partycji bez ka-

sowania danych znajdujących się na „twardzielu”.

Tworzenie nowej partycji

Mimo że za pomocą Norton Partition Magic

można tworzyć partycje bez usuwania danych

z dysku, to zanim rozpoczniesz tworzenie par-

tycji, zrób backup.

1

Uruchom program. W oknie głównym, po

lewej stronie wyświetli się panel zadań



,

a po prawej zestawienie zainstalowanych w systemie

dysków oraz ustawionych na nich partycji



.

Jeżeli zdecydujesz się na utworzenie partycji roz-

szerzonej (jest ona oznaczana domyślnie kolorem

zielonym), musisz na niej utworzyć co najmniej

jeden dysk logiczny, aby móc korzystać z prze-

strzeni partycji w systemie operacyjnym.

Tworzenie dysków logicznych

1

Kliknij prawym przyciskiem myszki ikonę

, z menu kontekstowego wy-

bierz

. W oknie

wybierz

. Kliknij na partycji

rozszerzonej prawym przyciskiem myszki i z menu

kontekstowego wybierz pozycję



.

2

Wyświetli się okno

–

tym razem nie możesz wybrać typu par-

tycji, jedyną dostępną opcją jest



.

Kliknij

.

3

Podobnie jak w przypadku tworzenia par-

tycji podstawowych, w polu



7

Po zakończeniu formatowania w oknie

konsoli

powinien się

wyświetlić pasek danego dysku z zaznaczonym

dyskiem logicznym



,

oznaczonym jako

. Oznacza to, że dysk

jest w pełni sprawny i gotowy do użycia.

Usuwanie dysków logicznych

Konsola administracyjna

, wbu-

dowana w Windows XP, pozwala nie tylko na

tworzenie partycji, ale także na ich usuwanie.

1

Gdy chcesz usunąć wybraną partycję bądź

dysk logiczny, wystarczy kliknąć ją prawym

przyciskiem myszki i z menu kontekstowego

wybrać



(lub

Usuń dysk logiczny

). Uwaga! Partycji roz-

szerzonej nie można usunąć tak długo, dopóki

istnieje na niej choć jeden dysk logiczny.

2

Po wybraniu poleceń usunięcia partycji/

dysku logicznego pokaże się okno:

Kliknięcie przycisku

, spowoduje skaso-

wanie danych, jakie na usuwanej partycji się znaj-

dowały. Dlatego zanim klikniesz, upewnij się, czy

na pewno usuwasz właściwy element.

Zamiast megabajtów możesz podać, ile procent

całkowitej wolnej przestrzeni dysku będzie zaj-

mować tworzona partycja



.

Z listy



wybierz literkę dysku, pod

jaką dana partycja będzie

widoczna w systemie.

Program nie wymaga wcześniejszego utworzenia

partycji rozszerzonej. Jest ona tworzona auto-

matycznie razem z dyskiem logicznym.

3

Gdy chcesz uzyskać partycję podstawową,

wybierz pozycję



.

Pozostałe opcje widoczne w oknie ustawiamy

podobnie jak w przypadku tworzenia dysku lo-

gicznego – krok

2

.



Partycja rozszerzona: dyski logiczne



Korzystanie z programu Norton Partition Magic

Podzia� dysku.indd 56

2006-03-27 15:40:23

Certyfikacja PitStop - Wydawnictwo BAUER

SOFTWARE

57

Podział dysku twardego na partycje i dyski logiczne

05

Dysk logiczny

Wolumin tworzony na

partycji rozszerzonej.

Liczba dysków logicznych,

jaką można utworzyć na

jednym dysku fizycznym,

jest nieograniczona. Dysk

logiczny można formato-

wać i można mu przypi-

sać literę dysku.

06

Główny rekord

rozruchowy (MBR)

Pierwszy sektor na dysku

twardym, rozpoczynający

uruchamianie komputera.

Zawiera tabelę partycji

dla dysku i niewielki kod

wykonywalny, nazywany

głównym kodem rozru-

chowym.

07

Wolumin

Obszar, który służy do

magazynowania da-

nych przechowywanych

na dysku twardym.

Wolumin to pojęcie

szersze od dysku, bo

może obejmować dwa

i więcej dysków. Zawar-

tość znajdującą się na

woluminie można prze-

glądać, klikając jego

ikonę w Eksploratorze

systemu Windows lub

w oknie Mój komputer.

Pojedynczy dysk twardy

może zawierać wiele

woluminów, a woluminy

mogą obejmować wiele

dysków.

08

Litera dysku

Konwencja obowiązująca

przy nazwach dysków

używanych w kompute-

rach IBM lub zgodnych

z nimi. Poszczególne dyski

są reprezentowane przez

litery (począwszy od

litery A), po których na-

stępuje dwukropek.

09

System plików

Sposób, w jaki komputer

organizuje dane zapisywa-

ne na dysku. Najpopular-

niej stosowane systemy

plików to FAT i FAT32,

zalecane w starszych

wersjach Windows – 9x/

Me oraz NTFS, zalecane

w Windows 2000 i XP.

Partition Magic udostępnia znacznie więcej

syste-

mów plików



57>09

niż wbudowana w system

Windows konsola

. Możesz

utworzyć partycję,

która będzie wi-

doczna w starszych

wersjach Windows

(FAT i FAT32), par-

tycję NTFS (zaleca-

ne dla Windows

2000 i XP), a także

partycje dla syste-

mu Linux



.

Zmiana rozmiaru partycji

Możliwość modyfikacji rozmiaru partycji po jej

utworzeniu, i to bez wymazywania znajdujących

się na niej danych, to unikalna cecha programu

Norton Partition Magic.

1

Zacznij od wybrania na liście partycji

po prawej stronie okna głównego programu,

partycji oznaczonej



.

Następnie z panelu zadań

po lewej stronie okna wy-

bierz zadanie



.

2

Okno z opcjami zmiany rozmiaru partycji

zawiera suwak ograniczony strzałkami



.

Chwytając myszką za strzałki, możesz zwiększać

i zmniejszać (jednak nie mniej niż objętość prze-

chowywanych na partycji danych) rozmiar,

a także przesuwać położenie partycji na po-

wierzchni dysku.

3

Po zwiększeniu partycji łatwo odróż-

nić jej pierwotną pojemność od nowych

ustawień:

Kliknięcie

wprowadza usta-

wienia do kolejki

zadań, znajdującej

się w lewej dolnej części okna głównego



.

Należy pamiętać, że

Norton Partition Magic nie

wykonuje od razu operacji dyskowych, zawsze

masz jeszcze możliwość ich późniejszej zmiany.

4

Wprowadzone zmiany są widoczne na pasku

odzwierciedlającym układ partycji na dysku



.

W naszym przypadku zwiększyliśmy partycję

rozszerzoną, bez zmiany znajdującego się na

niej wcześniej dysku logicznego.

Konwersja partycji

Niekiedy może się zdarzyć sytuacja, kiedy chcesz

– bez usuwania danych – zmodyfikować system

plików na danej partycji. Przykładowo, jeżeli do-

tychczas pracowaliśmy w Windows 9x/Me, to po

przesiadce na Windows XP warto rozważyć „prze-

siadkę” na nowocześniejszy i bezpieczniejszy

system plików – NTFS. Partition Magic umożliwia

taką konwersję.

1

Z listy partycji (prawa strona okna głównego)

wybierz tę, którą chcemy skonwertować



(w naszym przykładzie wy-

braliśmy partycję FAT32), na-

stępnie z panelu zadań (lewa

strona okna) wybierz



.

2

W okienku z opcjami kon-

wersji partycji wybierz

docelowy system plików (tu: NTFS)



.

Pamiętaj o tym, że po przekon-

wertowaniu partycja nie będzie

„widoczna” dla starszych wersji

Windows, czyli 9x/Me.

Finalizowanie zmian

Bez względu na to, jakich modyfikacji dokonamy

za pomocą Partition Magica na dyskach zainsta-

lowanych w naszym komputerze, to tak napraw-

dę nie są one fizycznie wprowadzane dopóki nie

klikniemy widocznego w dolnej, lewej części

okna przycisku

.

1

W bloku widocznym nad przyciskiem

wymienione są wszystkie zadania

ustawione do wykonania



.

Słownik: trudne terminy

Po kliknięciu

pojawi się okno komu-

nikatu z żądaniem potwierdzenia.

Zanim klikniesz



warto kliknąć



, aby upewnić

się co do wprowadzonych zmian.

2

Otworzy się okno zawierające szczegóły

operacji, jakie będą wykonane na dysku albo

dyskach oraz partycjach.

To ostatni moment, by uważnie przyjrzeć się

wprowadzonym ustawieniom i ewentualnie je

poprawić. Jeżeli zauważysz jakiś błąd, możemy

cofnąć wszystkie zmiany, klikając

. Klik-

nięcie

uruchomi działania na dyskach

i partycjach, w efekcie których zostaną wpro-

wadzone wszystkie ustawienia, jakie określiłeś

w poprzednich krokach

3

W zależności od wprowadzonych ustawień

operacja tworzenia lub modyfikacji partycji

może potrwać od kilkunastu, kilkudziesięciu

sekund do nawet kilkudziesięciu minut.

4

Koniec wieńczy dzieło – pojawienie się tego

komunikatu



oznacza, że wszystkie zaplanowane przez

użytkownika operacje dyskowe zakończyły się

sukcesem. Po kliknięciu

warto jeszcze

zrestartować komputer i będziemy dysponować

uporządkowaną strukturą na dyskach.

Podzia� dysku.indd 57

2006-03-28 10:13:11

Certyfikacja PitStop - Wydawnictwo BAUER