Koter R., 50 groszówki z 1938 roku bez znaku mennicy?

1

Koter R., 50 groszówki z 1938 roku bez znaku mennicy? [w:] "Przegląd

Numizmatyczny", nr 2 (28) 1998

.

Od kilku lat zbieram monety. Moją specjalnością

jest kolekcjonowanie monet polskich. Przyczyną
powstania tej notatki jest problem numizmatyczny, z
którym nie potrafię sobie poradzić. Dotyczy on dwu
monet, które znajdują się w moim zbiorze. Są to ort
koronny Zygmunta III Wazy z 162? roku i 50 groszy
bite dla Generalnej Guberni, z datą 1938. W
Przeglądzie Numizmatycznym, a dokładnie w
Katalogu

monet

polskich

zauważyłem

niedoszacowanie monety 50 groszowej bez znaku
mennicy z datą 1938. W Przeglądzie podaje się, że
tylko moneta niklowana bez znaku mennicy ma cenę
amatorską, tzn. należy do rzadkości, jest to częściowo
sprzeczne z tym co do tej pory o tej monecie czytałem.
Obydwie monety, niklowana i nie niklowana, bez
znaku mennicy należą do rzadkości. Potwierdzają to
katalogi Kopickiego i Parchimowicza. Jednak poza
tym dyskusyjnym elementem w ocenie tych monet,
powstaje pytanie, czy istnieją monety 50- groszowe
bez znaku mennicy?

Pracując w dużej berlińskiej placówce naukowo

badawczej mam dostęp do różnych urządzeń
technicznych, m.in do różnego rodzaju mikroskopów.

To pozwoliło mi na dokładne zbadanie dwóch

monet z mojego zbioru, na których gołym okiem, a
nawet pod lupą nie widać śladów znaku mennicy.
Jednak po wykonaniu serii zdjęć, wykonywanych pod
mikroskopem pod różnymi powiększeniami od 40x do
20x, udało mi się stwierdzić istnienie wyraźnego śladu
znaku mennicy na obu przebadanych przeze mnie
sztukach. Zbadane pole tych monet, wyklucza
jednocześnie istnienie śladów usuwania znaku
menniczego.

Zaczynając

fotografowanie

od

mniejszych po coraz wyraźniejsze powiększenia widać
pojawiający się i to coraz wyraźniejszy ślad po zna-

Drugi egzemplarz - 50 groszy 1938, bez znaku mennicy?

Koter R., 50 groszówki z 1938 roku bez znaku mennicy?

2

ku menniczym. Wydaje mi się, że wszystkie

monety 50 groszowe z datą 1938 mają znak menniczy,
tylko, że na niektórych z nich w momencie produkcji
został on bardzo słabo odbity. Opublikowane poniżej
sfotografowane obie monety wyraźnie to pokazują.
Być może ta notatka pozwoli na dyskusję i przyczyni

się do wyjaśnienia czy faktycznie istnieją czy nie
monety bez znaku mennicy, czy też jest to wynik
usterek w produkcji.

Odmienny problem powstał przy zbadaniu orta

koronnego Zygmunta III Wazy z datą 1627!, kiedy
postanowiłem ustalić korzystając z mikroskopu datę na
tej monecie. Po wielokrotnym powiększeniu tego
fragmentu monety pojawiły się ślady daty, wskazujące
wyraźnie na rok 1627!, jednak w tym roku ortów
koronnych już nie bito. Według E. Kopickiego orty
bito tylko do 1625 roku. Badając pod zwykłą lupą mój
egzemplarz nie sposób doczytać się ostatniej cyfry
daty, ale fotografując orta pod bardzo dużym
powiększeniem nie umiem dopasować, żadnej innej
cyfry poza 7. Może w oparciu o zamieszczone
fotografie uda się czytelnikom ustalić datę. Jest
możliwe, iż rytownik wykonując stempel, błędnie
wybił datę 1627. Potem w stemplu zatarto i tak
omyłkowo wykonanym stemplem, wybito monety. W
tym wypadku mielibyśmy do czynienia ze swoistym
unikatem.

Koter R., 50 groszówki z 1938 roku bez znaku mennicy?

3

Robert Koter Berlin