Metody określania charakterystyk przepływu w przekrojach z niepełną
informacją o przepływie

HYDROLOGIA

Sytuacje położenia przekrojów obliczeniowych

Stacja wodowskazowa

Przekrój obliczeniowy

I

II

II

III

Metody określania charakterystyk przepływu w przekrojach
niekontrolowanych

HYDROLOGIA

Metody przenoszenia informacji hydrologicznej

BRAK CIĄGÓW PRZEPŁYWÓW

w przekroju obliczeniowym na rzece kontrolowanej

Jedna stacja wodowskazowa powyżej lub

poniżej przekroju niekontrolowanego

Dwie stacje wodowskazowe

Pomiary kontrolne

Brak pomiarów

kontrolnych

Dwie stacje wodowskazowe

powyżej lub poniżej przekroju

niekontrolowanego

Przekrój niekontrolowany

pomiędzy dwiema stacjami

wodowskazowymi

Modele statyczne

(regresja)

Ustalony współczynnik

przeliczeniowy

Identyfikowany współczynnik

przeliczeniowy

Modele statyczne

(regresja)

Charakterystyki

przepływu

Charakterystyki

przepływu

Charakterystyki

przepływu

Długie ciągi
przepływów

Metody określania charakterystyk przepływu w przekrojach
niekontrolowanych

HYDROLOGIA

Jedna stacja wodowskazowa poniżej lub powyżej przekroju

η













=

w

w

o

A

A

Q

Q

0

1

2

1

2

ln

ln

ln

ln

w

w

w

w

A

A

Q

Q

−

−

=

η

parametr empiryczny, którego wartość jest ustalana dla określonego przepływu
charakterystycznego i określonego odcinka rzeki (ma charakter regionalny)

η

-

Dwie stacje wodowskazowe poniżej lub powyżej przekroju

Identyfikacja parametru empirycznego

Metody określania charakterystyk przepływu w przekrojach
niekontrolowanych

HYDROLOGIA

Przekrój obliczeniowy pomiędzy dwiema stacjami wodowskazowymi

)

(

1

1

2

1

2

1

0

w

w

w

w

w

w

o

A

A

A

A

Q

Q

Q

Q

−

−

−

+

=

WARUNEK: niewielkie przyrosty powierzchni zlewni pomiędzy przekrojami

Hydrologiczne zjawiska ekstremalne – niżówki i wezbrania

HYDROLOGIA

Niżówki i wezbrania

Pojęcia „wezbranie” i „niżówka” są używane od dawna i powszechnie, ale w
różnych publikacjach i podręcznikach podawane są różne sposoby ich
definiowania, określania i interpretacji.

W wielu pracach podejmowane są próby znalezienia genetycznych definicji
wezbrania i niżówki. Żadna z tych prób nie doprowadziła jednak do
ustalenia definicji pozwalających w sposób jednoznaczny określić
wezbranie bądź niżówkę, wyznaczyć ich charakterystyki (parametry) oraz
jednoznacznie je zinterpretować.

Wynika to z podstawowego faktu, że wezbrania i niżówki są pojęciami
służącymi do zinterpretowania sytuacji występującej w rzece w
odniesieniu do ilości przepływającej wody.

Są to więc pojęcia czysto umowne i nie mają genetycznie uzasadnionej
jednoznacznej definicji.

Hydrologiczne zjawiska ekstremalne – niżówki i wezbrania

HYDROLOGIA

Statystyczne definicje niżówek i wezbrań

Niżówka jest to okres, w którym przepływy są równe lub
niższe od przyjętego przepływu granicznego niżówki

n

g

Q

t

Q

,

)

(

≤

Wezbranie jest to okres, w którym przepływy są równe lub
wyższe od przyjętego przepływu granicznego wezbrania

w

g

Q

t

Q

,

)

(

≥

Hydrologiczne zjawiska ekstremalne – niżówki i wezbrania

HYDROLOGIA

Kryteria określania przepływu granicznego niżówki

Kryterium hydrologiczne (1)
Wartość największa roczna z przepływów minimalnych
rocznych z wieloletniego okresu obserwacji

Kryterium hydrologiczne (2)
Wartość średnia z przepływów minimalnych rocznych
z wieloletniego okresu obserwacji

Kryterium hydrologiczne (3)
Wartość środkowa z przepływów minimalnych rocznych
z wieloletniego okresu obserwacji (mediana)

ZNQ

Q

Q

H

n

g

=

=

%

50

min,

,

3

N

i

WNQ

NQ

Q

i

H

n

g

,...,

2

,

1

)

max(

1

,

=

=

=

SNQ

NQ

N

Q

N

i

i

H

n

g

=

=

∑

=

1

,

1

2

Hydrologiczne zjawiska ekstremalne – niżówki i wezbrania

HYDROLOGIA

Kryteria określania przepływu granicznego niżówki

Kryterium gospodarcze (1)
Okres w którym występują braki wody dla zaspokojenia
potrzeb jej użytkowników

Q

n

- przepływ nienaruszalny,

Q

u,j

- zapotrzebowanie j-tego użytkownika wody,

k

- liczba użytkowników.

∑

=

+

=

k

j

j

u

n

G

n

g

Q

Q

Q

1

,

,

1

Kryterium gospodarcze (2)
Wymagania żeglugi śródlądowej - minimalny przepływ
ż

eglowny

ż

G

n

g

Q

Q

min,

,

2

=

Hydrologiczne zjawiska ekstremalne – niżówki i wezbrania

HYDROLOGIA

Kryteria określania przepływu granicznego wezbrania

Kryterium hydrologiczne (1)
Wartość najmniejsza roczna z przepływów maksymalnych
rocznych z wieloletniego okresu obserwacji

Kryterium hydrologiczne (2)
Wartość średnia z przepływów maksymalnych rocznych
z wieloletniego okresu obserwacji

Kryterium hydrologiczne (3)
Wartość środkowa z przepływów maksymalnych rocznych
z wieloletniego okresu obserwacji (mediana)

N

i

NWQ

WQ

Q

i

H

w

g

,...,

2

,

1

)

min(

1

,

=

=

=

SWQ

WQ

N

Q

N

i

i

H

w

g

=

=

∑

=

1

,

1

2

ZWQ

Q

Q

H

w

g

=

=

%

50

max,

,

3

Hydrologiczne zjawiska ekstremalne – niżówki i wezbrania

HYDROLOGIA

Charakterystyki ilościowe niżówek

Q

Q

1

t

t

1

Q

2

Q

i

t

2

t

i

∆

Q

Q

g,n

•

•

•

•

Hydrologiczne zjawiska ekstremalne – niżówki i wezbrania

HYDROLOGIA

Charakterystyki jakościowe niżówek i wezbrań

Są to wybrane cechy fizyczne, chemiczne lub biologiczne wody w okresie
trwania niżówki lub wezbrania. Należą do nich, w zależności od potrzeb
wykonywanego opracowania:

- mętność,
- barwa,
- twardość,
- odczyn pH,
- BZT,
- CHZT,
- tlen rozpuszczony,
- inne.

Ponadto w okresie niżówek istotną charakterystyką jest temperatura wody,
a w okresie wezbrań intensywność transportu rumowiska.