Artykuł pobrano ze strony

eioba.pl

Pokrzywa (Urtica dioica L.)

Artykuł przedstawia najpolularniejsze i najcenniejsze zioło. Celem artukułu jest wzbudznie
zainteresoania zielarstwem.

POKRZYWA ZWYCZAJNA

Urtica dioica L.

Wygląd rośliny

Pokrzywa jest byliną i należy do rodziny Pokrzywowatych.
Roślina wytwarza rozłogi oraz łodygę wzniesioną, czterokanciastą, do I m wysoką,
naprzeciwległe ulistnioną. Liście są ogonkowe, do 15 cm długie, z wolnymi,
równowąskolancetowaiymi przyiisikami. Blaszka liściowa podłużnie jajowa ta. w nasadzie
sercowata, u szczytu długo zaostrzona, ca brzegu gruboząbkowana. Roślina jest zwykle
dwupienna. Kwiaty jednopłuciowe. niepozorne, drobne oliwkowozielone. zebrane w zwisające
grona dłuższe od ogonków liściowych. Owocem jest orzeszek z jednym nasieniem. Całą roślina
pokryta jest parzącymi włoskami.
Kwitnie od czerwca do października.

Występowanie, pochodzenie i historia rośliny

Pokrzywa jest rozpowszechniona nieomal na całej kuli ziemskiej z wyjątkiem strefy
tropikalnej, fest rośliną synantropijną — to znaczy, że występuje na siedliskach wtórnych,
powstałych po zniszczeniu przez człowieka pierwotnej roślinności naturalnej. Towarzyszy
człowiekowi lub jest świadectwem jego obecności w przeszłości. Rośnie więc najczęściej przy
płotach, przy domach, w rowach, na śmietniskach, na rumowiskach, w zaroślach, na skraju lasu,
na pastwiskach. Lubi miejsca zacienione i glebę wilgotną, żyzną, zasobną w sole mineralne. W
Polsce jest rośliną bardzo pospolitą. Występuje na całym niżu i w górach do granicy
kosodrzewiny.
Pokrzywa od starożytności jest znaną i cenioną rośliną leczniczą. Pisali o niej Hipokrates,

Dioskurides i Pliniusz. Była stosowana jako środek tamujący krew i na wzmocnienie popędu
płciowego. Germanie poświęcili ją bogowi płodności, a przez Słowian była uważana za roślinę
magiczną, odpędzająca złe duchy. Angielski zielarz i lekarz Nicolas Culpeper (1656) pisze o niej
"...pochłania nadmiar flegmy pozostałej po okresie zimowym..." Do XVII wieku wyrabiano z
niej tkaniny i dopiero później została wyparta przez bawełnę i jedwab. W czasie I Wojny
Światowej przeżywała renesans, gdyż z braku surowców ponownie służyła do wyrobu tkanin. Do
dzisiaj używana jest do produkcji sieci rybackich, do wyrobu szpagatu, czyli bardzo cienkiego i
bardzo mocnego sznurka, a nawet bywa używana do wyrobu grubych tkanin. Pokrzywa dostarcza
również zielonego barwnika całkowicie nieszkodliwego i stosowanego w przemyśle spożywczym
do barwienia wódek, likierów, cukierków i innych produktów spożywczych.
W polskiej medycynie ludowej była powszechnie stasowana zewnętrznie do biczowania i
do okładów w chorobach reumatycznych, a także w kolkach, w paraliżu, na wrzody, na rany i na
stłuczenia. Wewnętrznie w postaci wywaru czy naparu podawana ją w zimni-cy. w gorączce, w
kokluszu, w astmie, w kurczach i w chorobach żołądka oraz w trudnych, skomplikowanych
porodach. Niekiedy stosowano poświęcone ziele na rany i w padaczce. Wdychano też dym z
pokrzywy w przypadku bólów zęba.

Uprawa i uzyskiwanie surowca leczniczego

Do celów leczniczych liście pokrzywy są zbierane ze stanu naturalnego.
Ze względu na właściwości rośliny warto jej nie tępić i mieć w kącie ogrodu kępę
pokrzywy. Ma ona nie tylko cenne właściwości lecznicze dla człowieka i dla zwierząt, ale jest
również cenną rośliną dla zachowania równowagi biologicznej w ogrodzie.
Pokrzywa jest również lekiem dla roślin. Z ziela pokrzywy przygotowujemy preparat,
który wzmacnia rośliny, sprawia, że szybciej rosną i dają lepsze plony oraz chroni je przed
robactwem. Preparat ten. czyli gnojówkę z pokrzywy przygotowujemy w ten sposób, że ziele
zalewamy wodą i pozostawiamy na kilka dni. aby sfermentowało. Płynem spryskujemy lub
podlewamy rośliny i glebę.

Surowce lecznicze

Najczęściej używamy suszonych liści pokrzywy, ale również świeżych liści, soku, korzenia
i nalewki. Pokrzywa ma smak cierpki, słabogorzki. charakter chłodny i suchy.

Podstawowe substancje lecznicze

W liściach pokrzywy znaleziono witaminy A, B. C. K. flawonoidy, garbniki, karotenoidy.
ksantofil, chlorofil A i B. związki aminowe — między innymi histaminę, acetylocholinę i
serotoninę. fitoslero-le, proloporfiryny. kwasy organiczne. między innymi mrówkowy, związki
zwiększające odporność na infekcję, a także sole mineralne w tym dużo wapnia, żelaza i
rozpuszczalną krzemionkę.

Działanie

Pokrzywa działa na cały organizm odżywczo, witaminizująco. mineralizująco.
wzmacniająco, stymulujaco, regulująco. regenerująco i oczyszczająco.
Jest przede wszystkim lekiem krwi. Działa krwiotwórczo. zwiększa poziom hemoglobiny i
ilość czerwonych ciałek krwi. tak jak podacie leków z żelazem. Wykazuje również działanie
przeciwkrwot oczne, zapobiegające krwawieniom z naczyń włosowatych dzięki witaminie K oraz f
flawonoidom i garbnikom. Po podaniu przetworów z pokrzywy następuje obniżenie ciśnienia krwi
dzięki działaniu rozkurczowemu na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych. Działa również
korzystnie na układ pokarmowy, pobudza wydzielanie soków żołądkowych, działa żółciopędnie.
poprawia trawienie i przyswajanie pokarmów, przeciwdziała stanom zapalnym w przewodzie
pokarmowym, działa ściągająco i przeciwbiegunkowo. Działa również stymulujaco na czynności
wydziclnicze trzustki i obniża nieznacznie poziom cukru we krwi. Działa również mle-kopędnie.
Stwierdzono również, że liście i korzenie pokrzywy stymulują wydzielanie interferonu,
wzmacniają odporność organizmu przed inwazją wirusów i działają przeciwnowotworowo.
Przetwory z pokrzywy działają bardzo korzystnie na przemianę materii, wykazują działanie
oczyszczające krew, które wynika z tego. że stymulują krążenie krwi, działają lekko
moczopędnie, a dzięki hamowaniu resorpcji zwrotnej wyraźnie zwiększają eliminację chlorków,
mocznika i innych szkodliwych produktów przemiany materii.
Pokrzywa dostarcza dużej ilości witamin i soli mineralnych, a szczególnie dużo różnych
pierwiastków śladowych, które są składnikami enzymów i hormonów, odpowiadających za
prawidłowy przebieg procesów fizjologicznych w organizmie.
Zewnętrznie pokrzywa działa korzystnie na owłosiona skórę głowy, zapobiega wypadaniu
włosów, przy czym korzeń wykazuje silniejsze działanie lecznicze, działa oczyszczająco na
gruczoły potowe i łojowe.

Stosowanie

Przede wszystkim liście pokrzywy są stosowane w chorobach krwi. w niedokrwistości, w
błędnicy, w białaczce, w krwawieniach wszelkiego rodzaju, w zbyt obfitych krwawieniach
miesięcznych, w krwawieniach z żołądka, z jelit i z nosa. w problemach z ciśnieniem krwi. w
przypadkach zwężonych naczyń krwionośnych, również wieńcowych, w miażdżycy i w
niewydolności serca. Stosujemy jako lek oczyszczający w złej przemianie materii, w
zakwaszeniu krwi, w alergii, w nieprawidłowym funkcjonowaniu nerek, w zapaleniu dróg
moczowych, w niedostatecznym wydalaniu moczu, w kamicy moczowej, w skazie moczanowej.
W chorobie reumatycznej i w artretyzmie podaje się wewnętrznie i zewnętrznie w formie
biczowania i okładów z rozmiażdżonych pędów pokrzywy.
Pokrzywa jest stosowana jako lek wzmacniający w przypadku wyczerpania, znużenia,
uporczywych bóli głowy, łatwego męczenia się związanego z przepracowaniem, jak również w
okresie rekonwalescencji w związku z przebytymi chorobami, a także w przypadku osłabienia
organizmu, w spadku odporności i w częstych infekcjach wszelkiego rodzaju. Pomaga również w
chorobach przewodu pokarmowego, w nieżytach, stanach zapalnych, w biegunkach, w skurczach
brzucha, w zwyrodnieniu błony śluzowej żołądka, we wrzodach żołądka i jelit, szczególnie
krwawiących, w chorobach wątroby i dróg żółciowych, w chorobach śledziony. Podajemy
pokrzywę w nieżytach błon śluzowych górnych dróg oddechowych i jamy ustnej, w katarze,
szczególnie połączonym z krwawieniami z nosa, w krwiopluciu, w infekcjach jamy ustnej, w
zapaleniu dziąseł, zwłaszcza z krwawieniami, w pleśniawkach i w anginie. W tych przypadkach
podaje się wewnętrznie i do płukania.
Zewnętrznie stosujemy pokrzywę jako lek i jako zioło kosmetyczne do pielęgnacji twarzy,
jamy ustnej i włosów. Podaje się zewnętrznie i wewnętrznie w wypryskach, w trądziku, w
łupieżu, w łojotoku. w wypadaniu włosów.
Na liście najpotrzebniejszych leków ziołowych należałoby pokrzywę umieścić na miejscu
drugim, po owsie.

Przeciwwskazania

Ogromna większość ludzi przyjmuje bardzo dobrze duże ilości pokrzywy. Możemy ją
spożywać jako pokarm z ogromną korzyścią dla zdrowia. Zdarzają się czasem przypadki alergii.
Są one objawem awitaminozy.

Postępowanie praktyczne

Wiosenna kuracja oczyszczająca z pokrzywy

W

okresie wczesnej wiosny — w marcu, ewentualnie na początku kwietnia — należy jeść

codziennie, przez 2 tygodnie, co najmniej 3 łyżki młodych świeżych liści lub pędów pokrzywy,
najlepiej na kolację lub przed bardzo lekką kolacją. Można dodać trochę oleju, utartej marchwi,
kiszonej kapusty, liści lubczyku lub innych nowalijek, najlepiej innych roślin dziko rosnących lub
kiełków. Kuracja ta wzmacnia i odmładza organizm i zapobiega wszystkim chorobom, zwłaszcza
opisanym powyżej chorobom degeneracyjnym.

Sok z pokrzywy

Przygotowujemy z końcem kwietnia lub na początku maja, gdy pokrzywy trochę podrosną.
Zrywamy całe pędy pokrzywy, myjemy, kroimy i odciskamy sok w sokowirówce. Świeży sok
można przechowywać do trzech dni w lodówce. Sok można utrwalić przez dodanie 1 części
spirytusu na 4części soku i wówczas można go długo przechowywać, nawet do następnego
sezonu wegetacyjnego.
Stosujemy w takich samych przypadkach jak kurację wiosenną z liści. Codziennie pijemy
20-30 ml soku w dwu porcjach, przed posiłkiem i przed snem. Jest to przede wszystkim bardzo
dobry lek w przypadku krwawiących wrzodów żołądkowych. W tym przypadku można dodać do
pokrzywy liście krwawnika. Chory powinien pić wyłącznie bardzo małe porcje soku —
wielokrotnie w ciągu dnia, przed posiłkami i między posiłkami, i każdą dawkę powinien długo
trzymać w ustach.

Proszek z pokrzywy

Wysuszone liście z pokrzywy zemleć w młynku do kawy. Zażywać codziennie po każdym
posiłku 1 łyżeczkę proszku z pokrzywy popijając niewielką ilością wody. Jest to lek
krwiotwórczy, wzmacniający i oczyszczający organizm, zapobiegający wszystkim chorobom, a
zwłaszcza wymienionym w punkcie siedem.

Nalewka z korzenia pokrzywy.

Wiosną lub jesienią wykopujemy korzenie pokrzywy, czyścimy, myjemy, kroimy drobno,
wypełniamy małe słoiczki, zalewamy spirytusem i odstawiamy na 2 tygodnie. Każdego wieczoru
owłosioną skórę głowy smarujemy nalewką w celu wzmocnienia włosów, jako lekiem
zapobiegającym wypadaniu i w łojotoku.

LITERATURA

1. Julian ALEKSANDROWICZ. H. DUDA „U PROGU MEDYCYNY JUTRA". PZWL. 1988
2. Juhu ALEKSANDROWICZ "SUMIENIE EKOLOGICZNE". WP OMEGA. 1979
3. Julian ALEKSANDROWICZ, I. GUMOWSKA „KUCHNIA I MEDYCYNA". Watra. 1979
4. Czesław BAŃKOWSKI, Jan SERWATKA ".O CHWASTACH I ICH ZASTOSOWANIU". PZWL.
1972
5. Rudoiph BALLENT1NE ..TRANSITIO TO VEGETARIANIZM". The Himaloyn International
Institute, USA. Pensylwania. 1987
6. Ojcowie BONIFRATRZY "ZIELNIK KLASZTORNY". Comes. 1994
7. Ojcowie BONIFRATRZY "ZIELNIK KLASZTORNY DLA DZIECI". Comes. 1992
8. Ojcowie BONIFRATRZY "ZIELNIK KLASZTORNY DLA KOBIET"
9. LesJey BREMNESS "WIELKA KSIĘGA ZIÓŁ". Wiedza i Życie, 1993
10. Warriet BEINFIELD. Efrem KORNGOLD "MIĘDZY NIEBEM A ZIEMIA". ABC, 1995
11. Krystyna BONENBERC "ROŚLINY UŻYTECZNE CZŁOWIEKOWI", I. W. Związków
Zawodowych. 1988
12. Władysław S. BRUD, I. KONOPACKA ''PACHNĄCA APTEKA", "TAJEMNICE
AROMATOTERAPII". Comes 13. Irena BURCHACKA "SEKRETY ROŚLIN". Ofjcyna Wydawniczo-
Poligraficzna "Adam". 1992 14. Anna CZELEI "PIĘĆ PRZEMIAN W KUCHNI WEGETARIAŃSKIEJ".
Efekt. 1992
15. Anna CZERNI "WARZYWA LIŚCIOWE", Watra. 1986
16. P. Czikow. J. Łoptiew „ROŚLINY LECZNICZE I BOGATE W WITAMINY". PWRiL, 1978
17. Ewa DĄBROWSKA „PRZYWRACAĆ ZDROWIE ŻYWIENIEM", Michalineum - CMM. 1996 18.
Ewa DĄBROWSKA „CIAŁO I DUCHA RATOWAĆ ŻYWIENIEM", Michalineum - CMM. 1996 19.
Claude DIOLOSA "LISTA PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH SKLASYFIKOWANYCH
WEDŁUG PIĘCIU ELEMENTÓW" 20. Claude DIOLOSA. "WYKŁAD Y Z TRADYCYJNEJ MEDYCYNY
CHIŃSKIEJ"
21. Chude DIOLOSA "CHINY. KUCHNIA. TAJEMNICE MEDYCYNY". MM. Kraków
22. Robert DEHIN „ZIELONY LEKARZ PAN DOKTOR ALOES". Agencja „BIBLIOFIL". 1994
23. H. FAJKOWSKA. K. WOLFOWA „WARZYWA MAŁO ZNANE", PWRiL, 1978
<;span>24. Bob GIBSON. Peter BROUGH „ATLAS ROŚLIN EUROPY PÓŁNOCNEJ I ŚRODKOWEJ"
25. Jadwiga GÓRNICKA „APTEKA NATURY", tom I. II, III. Comes, 1992
26. Mana GRÓDECKA „ZMIERZCH ŚWIADOMOŚCI ŁOWCY". Vega. 1991
27. Irena GUMOWSKA „LEŚNE SKARBY". PTTK „Kraj". 1987 28. Irena GUMOWSKA „PSZCZOŁY I
LUDZIE". Wnn. 1986
29. Irena GUMOWSKA „BĄDŹ ZDRÓW - SMACZNEGO !". Watra. 1987
30. Wjesław GROCHOWSKI „JADALNE OWOCE LEŚNE", PWRiL. 1986
31, PeterHOLMES „THE ENERGETICS OF WESTERN HERBS". Nat Trop. BERKELEY. USA
1989.1993
32. Mirosław HUSZCZ "NIEPROSZENI GOŚCIE W NASZYM DOMU" I. W. Związków Zawodowych,
I9S6
33. Okakura KAKUZO "KSIĘGA HERBATY". PIW. 1987
34. Marian Janusz KAWAŁKO „HISTORIE ZIOŁOWE". KAW. 1986
35. Andrzej Czesław KLIMUSZKO "SPOSÓB NA ZDROWIE"
36. Andrzej Czsław KLIMUSZKO "WRÓĆMY DO ZIOŁ LECZNICZYCH". Oficyna Wydawnicza
Rytm. 1995
37. Lech KOMARNICKI "IRYSY". PWRiL. 1993
38. Maciej KORA "ZIELONA MEDYCYNA". Oficyna Wydawnicza EKO Vital, 1995 39. Marek leszek
KRZEŚNIAK "APTEKA ZIOŁOWA", Sport i Turystyka. 1986
40. Lidia KURDZIEL "PRZYPRAWY ZIOŁOWE W DOMU i w OGRODZIE", Edytor. 1993
41. Eugeniusz KUŻNIEWSKI. Janina AUGUSTYN PUZIEWICZ "PRZEWODNIK ZIOŁOLECZNICTWA
LUDOWEGO". PWN. 1984
42. Barbara KUŹNICKA. Maria DZIAK "ZIOŁA LECZNICZE". PZWL. 1972
43. Dagmara LANCE "ZWIASTUNY WIOSNY". Multico
44. Maria E. LANGE-ERNST "KOSMETYKI NATURALNE". Geocenter International, 1995
45. „LECZNICZE WŁAŚCIWOŚCI ROŚLIN UPRAWNYCH". PWRiL. 1991
46. Jan MUSZYŃSKI "ZIOŁOLECZNICTWO I LEKI ROŚLINNE". Polska Agencja Wydawnicza. 1949
47. Piotr i Dorota METERA "ZIOŁA DLA WSZYSTKICH". Instytut Wydawnictw Związków
Zawodowych. 199(3 48. Krystyna MIKOŁAJCZYK, Adam WIERZBICKI "ZIOŁA". Ludowa

Spółdzielnia Wydawnicza. 1983
49. Krystyna MIKOŁAJCZYK. Maria RESZCZYŃSKA „ZBIERAMY ZIOŁA". Wydawnictwo
Spółdzielcze, 1987
50. Naboru MURAMOTO "HEALINC OURSELVES". Swan House Publ

i5

hing Company. USA 1973

51. Janina OBODZIŃSKA "ZIOŁA W GOSPODARSTWIE DOMOWYM". Instytut Wydawniczy
Związków Zawodowych
52. Penelope ODY "WIELKI ZIELNIK MEDYCZNY". Debit. 1993
53. Penelope ODY "ZIOŁA W DOMU". Świat Książki. Warszawa 1996
54. Aleksander OŻAROWSKI. Wacław Jaroniewski „ROŚLINY LECZNICZE I ICH PRAKTYCZNE
ZASTOSOWANIE". Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1987
55. Aleksander OŻAROWSKI (red.) "ZIOŁOLECZNICTWO. PORADNIK DLA LEKARZY", Warszawa
1983
56. Adam PALUCH „ZERWIJ ZIELE Z DZIEWIĘCIU MIEDZ". Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
1989
57. Zbigniew PODBIELKOWSKI "SŁOWNIK ROŚLIN UŻYTKOWYCH" PWRiL, 1989 58. Maria
POLAKOWSKA "LEŚNE ROŚLINY ZIELARSKIE". PWRiL, 1987 54. Barbara POKORSKA "PIWO W
NASZYM DOMU". Watra. 1987 60. Witold POPRZECKI "RECEPTARIUSZ ZIELARSKI". Warszawa
1983 61 .Witold POPRZECKI "ZIOŁOLECZNICTWO". Warszawa 1989
62. Christian RATSCH "ROŚLINY MIŁOŚCI", Gamma 1992
63. Marian REJEWSKI "ROŚLINY PRZYPRAWOWE I UŻYWKI ROŚLINNE". PWRiL. 1992
64. Vilmos ROMVARY "ROŚLINY PRZYPRAWOWE I PRZYPRAWY W KUCHNI WĘGIERSKIEJ".
PWRiL. 1987
65. Antonina RUMIŃSKA "ROŚLINY LECZNICZE", PWN. 1983
66. Andrzej SARWA "EGZOTYCZNE ROŚLINY UŻYTKOWE W DOMU i w OGRODZIE". Instytut
Wydawniczy Związków Zawodowych, 1989
67. Andrzej SARWA "DALEKOWSCHODNIE ROŚLINY LECZNICZE W OGRÓDKU I NA DZIAŁCE".
Almaprint, 1992
68. "WIADOMOŚCI ZIELARSKIE". Polski Komitet Zielarski. Hortpress
69. Jan SCHULTZ. Edyta UBERHUBER. "LEKI Z BOŻEJ APTEKI". Znaki Czasu. 1991
70. Paul SEITZ "APTEKA OGRODOWA". Multico. 1993
71. Makary SIERZADZKI "ŻYCIE BEZ CHORÓB". Różdżkarz. 1990
72. Andrzej SKARŻYŃSKI "MAGIA ZIÓŁ". Alfa. 1991
73. Grzegorz Franciszek SROKA "ZIELNIK KLASZTORNY OJCA GRZEGORZA". Za i Przeciw, 1988
71. Feliksa STARZYŃSKA. Bohdan JACÓRZYŃSKI "OWOCE DZIKO ROSNĄCE W ŻYWIENIU
RODZINY". Wydawnictwo Spółdzielcze. 1983
75. Władysław SZAFER. Stanisław KULCZYŃSKI. Bogumił PAWŁOWSKI "ROŚLINY POLSKI".
PWN. 1969
76. Jurgen THORWALD "DAWNA MEDYCYNA - JEJ TAJEMNICE I POTĘGA". Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, 1990
77. Maria TREBEN "APTEKA PANA BOGA". Natur-Produkt Tom-Mark. 1992
78. Maria TREBEN "WRACAMY DO NATURY. DOLEGLIWOŚCI MĘSKIE". SPAR. 1993
79. Włodzimierz TYMRAKIEWICZ "ATLAS CHWASTÓW". PWRiL. 1976
80. Danuta TYSZYŃSKA-KOWNACKA "ZIOŁA NA DZIAŁCE I W OGRÓDKU PRZYDOMOWYM".
Watra. 1978
81. Danuta TYSZYŃSKA-KOWNACKA "ZIOŁA W DOMU". Przyjaciółka
82. Danuta TYSZYŃSKA-KOWNACKA. Leszek Marek KRZEŚNJAK "LECZYMY SIĘ ZIOŁAMI Z
DZIAŁKI". Polski Związek Działkowców. PWRiL. 1987
83. Władysław WALEWSKI "TOWAROZNAWSTWO ZIELARSKIE", PZWL. 1985
84. Mikołaj WIERZBICKI "ZIOŁA". LSW. 1983
85. TyIler WHITE "ŁOWCY ROŚLIN". Wiedza Powszechna, 1976
86. Milada ZEMANKOWA "SOJA W NASZEJ KUCHNI". SPAR
87. Elżbieta ZIELIŃSKA "DWA ŁYKI MAKROBIOTYKI". Omnibus. 1990

Autor: Elżbieta ZIELIŃSKA "Xsięga Zielarska".
Artykuł pobrano ze strony

eioba.pl