1

Szpital jako środowisko zakaźne

Podstawy dezynfekcji i sterylizacji

2

W szpitalach, a szczególnie na

niektórych specyficznych dla

leczenia oddziałach (zakaźnym,

chirurgicznym), istnieją

sprzyjające okoliczności

wniknięcia drobnoustrojów

patogennych do organizmu

ludzkiego.

3

Źródłem są:

•

hospitalizowani chorzy z infekcjami.

•

nosiciele,

•

środowiska patogenne.

4

•

Drogą, którą przenoszą się bakterie, jest

bezpośredni kontakt człowieka z innymi

ludźmi, a także otaczającymi go

przedmiotami.

Uaktywnieniu się drobnoustrojów

chorobotwórczych oraz zwiększeniu

podatności na zakażenia i rozmnażanie się

bakterii sprzyjają:

•

drenaże jam ciała.

•

cewnikowanie dużych naczyń, pęcherza
moczowego.

•

drenaże przestrzeni zewnątrzoponowej.

•

stosowanie respiratorów.

•

odżywianie pozajelitowe

6

•

Na oddziałach intensywnej terapii ryzyko
zakażeń jest 10-krotnie większe aniżeli na
innych oddziałach. Do zakażeń
wewnątrzszpitalnych predysponowane są
oddziały transplantologii, oddziały
oparzeniowe. dializ, dziecięce,
noworodków, wcześniaków. gdzie
przebywają pacjenci z niedoborami
immunologicznymi.

7

•

Niebezpieczeństwami, jakie zagrażają
pacjentom, są powikłania stanowiące
zagrożenie zdrowia, a nawet życia. Do
najczęstszych należą: wstrząs septyczny
wywołany gronkowcem złocistym
bytującym w zakażonej skórze, w ranach.

•

Do zakażeń szpitalnych należą zakażenia
nie tylko pacjentów, ale także i personelu.
Coraz częściej dochodzi do zakażenia
personelu wirusem wywołującym
zapalenie wątroby. Wirus typu B i C jest
przenoszony przede wszystkim przez
nieodpowiednio wyjałowiony sprzęt
medyczny służący do diagnostyki i
leczenia, a także niezadowalający reżim
sanitarno-higieniczny.

9

Wśród przyczyn szerzenia się zakażeń

na pierwszym miejscu znajdują się:

•

nieprzestrzeganie przez personel
podstawowych zasad higieny, w tym brak
higieny rąk, i ignorowanie zasad aseptyki,

•

niedostateczne wyposażenie szpitali i
oddziałów w nowoczesny sprzęt
sterylizacyjny, sprzęt jednorazowego
użytku, środki dezynfekcyjne, środki
higieniczne,

10

•

zatrudnienie personelu pielęgniarskiego
niezgodne z potrzebami opieki
pielęgniarskiej,

•

przestarzałe systemy architektoniczne, w
nich przecinające się ciągi komunikacji i
transportu,

•

tradycyjne metody utrzymywania higieny
otoczenia pacjenta, zamiast stosowania
wysoko specjalistycznego sprzętu
czyszczącego i myjącego,

11

•

brak standardów i procedur postępowania
pielęgniarskiego w szpitalach,

•

brak kryteriów jakości pracy
pielęgniarskiej.

12

Źródłami zakażeń są:

•

chorzy z chorobami zakaźnymi i
inwazyjnymi,

•

nosiciele chorób zakaźnych,

•

środowiska wilgotne,

•

osoby odwiedzające pacjentów, które mogą
być nosicielami chorób lub
miały kontakt z chorymi zakaźnie.

13

Do dróg zakażenia należą:

Droga kontaktowa:

•

personel medyczny (głównie ręce),

•

pacjenci, ich odzież, rzeczy osobiste, ręce,

•

insekty (muchy, mrówki faraona, prusaki),

14

•

sprzęt medyczny, słuchawki lekarskie,

•

sprzęt higieniczny,

•

narzędzia i aparatura medyczna,

•

preparaty dezynfekcyjne, zakażone,

•

mydło w kostce i w pojemniku, ręczniki

wielokrotnego użytku.

15

Droga krwi:

•

zakażony materiał biologiczny,

•

krew i jej preparaty, zakażone płyny
infuzyjne i leki dotkankowe, niesteryl-
ne narzędzia chirurgiczne.

16

Droga pokarmowa:

•

naczynia stołowe, sztućce, zakażona

woda, pokarm zakażony florą bakteryjną

przewodu pokarmowego.

Droga powietrzna:

•

kurz, kropelki wydzielin z dróg

oddechowych pacjenta, zakażone powietrze.

17

W zwalczaniu i profilaktyce zakażeń

wewnątrzszpitalnych najważniejszą zasadą

jest:

•

bezwzględne stosowanie higieny przez
wszystkie grupy zawodowe, a głównie
przez lekarzy i pielęgniarki, którzy
wykonują badania i zabiegi, bezpośrednio
stykając się z pacjentem i materiałem
zakaźnym.

18

•

W szpitalach powinny powstawać systemy
wykrywania zakażeń oraz systemy oceny
stosowanych procedur w programach
zapobiegających i zwalczających zakażenia
szpitalne. Programy profilaktyki zakażeń i ich
praktyczna realizacja stanowią o bezpieczeństwie
pacjentów i personelu. Wyznacznikiem jakości
programów są standardy i procedury
postępowania higienicznego, dezynfekcyjnego,
aseptycznego i organizacyjnego.

19

Aseptyka i antyseptyka

- podstawowe pojęcia

20

Aseptyka

•

jest to postępowanie zapobiegające, nie
dopuszczające do zakażenia
drobnoustrojami środowiska, sprzętu,
materiałów i pacjentów. Jest to
posługiwanie się materiałem i narzędziami
wyjałowionymi — pozbawionymi bakterii,
sporów, wirusów, grzybów.

21

W celu osiągnięcia pełnej jałowości

należy przestrzegać następujących zasad

przygotowania sprzętu:

•

dezynfekować w wannach z płynem
dezynfekującym,

•

czyścić i myć sprzęt mechanicznie, ręcznie przy
użyciu szczotki albo w myjniach
ultradźwiękowych,

•

osuszać za pomocą ściereczek lnianych lub
suchym powietrzem, strumieniem powietrza ze
specjalnych pistoletów, specjalnych pompek,

22

•

zapakować i zaopatrzyć pakiet wskaźnikiem
skuteczności sterylizacji,

•

sterylizować,

•

właściwie przechowywać,

•

właściwie transportować,

•

właściwie otwierać pakiety, tace, zestawy,

•

stosować sprzęt według obowiązujących
procedur.

23

Antyseptyka

•

jest to postępowanie zapobiegające

zakażeniom przez niszczenie lub

zahamowanie rozwoju drobnoustrojów

za pomocą środków chemicznych.

24

Dezynfekcja

•

jest postępowaniem pozwalającym zmniejszyć

florę bakteryjną patogenną na skórze rąk, z pola

operacyjnego, na narzędziach, przedmiotach,

materiałach. Proces dezynfekcyjny odbywa się

najczęściej przy użyciu środków dezynfekcyjnych.

Wyróżnia się dezynfekcję zwykłą i dezynfekcję o

wysokiej skuteczności.

25

•

Dezynfekcja zwykła prowadzi do zniszczenia

form wegetatywnych, lecz nie niszczy

przetrwalników bakterii, prątków, części

wirusów i grzybów.

•

Dezynfekcja wysokiego stopnia to zniszczenie

form wegetatywnych bakterii, wirusów, prątków

i enterowirusów.

26

•

Pielęgniarka uczestnicząc i wykonując zadania

mieszczące się w zakresie funkcji terapeutycznej

(diagnostyczno-leczniczej) odpowiedzialna jest za

wykonywanie wszystkich etapów postępowania

dekontaminacyjnego. Kontaminacja oznacza

zanieczyszczenie. Zatem w wyniku procesu

dekontaminacji dochodzi do posługiwania się

obiektami bezbakteryjnymi.

27

Pamiętaj !

•

Pielęgniarka przed przystąpieniem do
dezynfekcji obowiązana jest przestrzegać
zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Środki dezynfekcyjne są szkodliwe dla
organizmu ludzkiego i niewłaściwe
obchodzenie się z nimi może powodować
patologiczne reakcje ze strony organizmu.

28

Procesy dezynfekcji,

oczyszczania i sprzątania w

placówce służby zdrowia

pozwalają na uzyskanie

następujących efektów:

29

obniżenie liczby drobnoustrojów

do poziomu nie zagrażającego

zdrowiu poprzez:

-

higieniczne i chirurgiczne mycie rąk,

-

higienę osobistą pacjenta, stosowanie
środków antyseptycznych,

-

higienę pomieszczeń, stosowanie
detergentów, procesów termicznych
i chemicznych,

-

dezynfekcję przedmiotów używanych
przez chorych,

30

likwidowanie istniejących

zagrożeń w środowisku poprzez:

-

dezynfekcję grzybobójczą pomieszczeń
wodolecznictwa, mat łazienkowych, pływalni,

-

dezynfekcję prątkobójczą w oddziałach
gruźliczych - plwociny, aparatury i sprzętu np.
bronchoskopów, gastroskopów,

-

dezynfekcję wirusobójczą narzędzi po
zabiegach z naruszeniem ciągłości tkanek,
plam krwi, powierzchni zanieczyszczonych
krwią i płynami ustrojowymi;

31

zapobieganie zakażeniom

wodno-pokarmowym poprzez:

-

higienę pomieszczeń kuchni,

dezynfekcję naczyń, sztućców,

-

pasteryzację mieszanek w kuchni

mlecznej,

-

dezynfekcję wody;

32

likwidacja źródeł zakażenia

poprzez:

-

dezynfekcję zużytego sprzętu jednorazowego,

-

dezynfekcję odpadów zakaźnych,

-

dezynfekcję wydalin chorego,

-

dezynfekcję sanitariatów, łóżek, bielizny
pościelowej, sprzętu i narzędzi,

-

dezynfekcję w środowisku chorego zakaźnie;

33

uzyskanie wysokiego stopnia

czystości mikrobiologicznej poprzez:

-

mycie i dezynfekcję inkubatorów,

-

dezynfekcję sporobójczą urządzeń i

aparatury, która ze względów technicznych

nie może być sterylizowana,

-

antyseptyka pola operacyjnego.

34

Wybór metody i techniki

dezynfekcji uzależniony jest od:

-

celu (jakie drogi szerzenia się

drobnoustrojów mają ulec przerwaniu),

-

zakresu działania (jakie drobnoustroje

należy wyeliminować),

-

miejsca (w jakim środowisku drobnoustroje

mają ulec zniszczeniu).

35

Dezynfekcja termiczna

•

Dezynfekcja termiczna jest

najbardziej polecaną metodą

niszczenia drobnoustrojów w

placówkach służby zdrowia.

36

•

Zastosowanie metod ciepła
suchego

•

Zastosowanie metod ciepła
wilgotnego

37

Pasteryzacja

•

pozwala na eliminowanie drobnoustrojów w

płynach. Polega na ogrzewaniu płynu w

temperaturze 65°C przez 30 min.

Pasteryzację stosuje się najczęściej do

odkażania mleka - w procesie tym giną

bakterie wywołujące choroby zakaźne

(Brucellae, Salmonellae, prątki gruźlicy i

inne). Podwyższenie temperatury

pasteryzacji do 75°C skraca czas do10 min.

Stosowana jest również tzw. szybka

pasteryzacja mleka w temp. 75°C (20 s).

38

Dekoktacja

•

jest procesem niszczenia

drobnoustrojów poprzez działanie

wrzącej wody lub pary wodnej w

normalnym ciśnieniu przez 15-20 min.

W czasie dekoktacji giną formy

wegetatywne bakterii.

39

Tyndalizacja

•

to niszczenie mikroorganizmów bieżącą
parą wodną w czasie 30 min poprzez
powtarzanie zabiegu w odstępach co 24
godz. W przerwach zabiegu następuje
ostudzenie do temperatury pokojowej, co
pozwala na przekształcanie się spór w
formy wegetatywne. Procesy tynda-lizacji
przeprowadzane są w aparatach Kocha.
Metoda ta pozwala na niszczenie spór
bakteryjnych.

40

Gotowanie

•

w temp. 100°C jest dobrą, pewną i
powszechnie stosowaną metodą
eliminacji drobnoustrojów.

•

Wyparzanie wodą o temp. 100°C
pozwala na zmniejszenie liczby
drobnoustrojów.

41

Para wodna

•

przy normalnym ciśnieniu atmosferycznym

o temp. 10CPC jest środkiem bakteriobójczym

o szerokich możliwościach stosowania w

warunkach szpitalnych,

•

Para wodna w nadciśnieniu

ma

zastosowanie w autoklawach grawitacyjnych.

Służy do unieszkodliwiania posiewów

bakteryjnych, zużytego sprzętu

jednorazowego, odpadów zakaźnych. Ten

proces nie spetnia standardów sterylizacji.

42

W placówkach leczniczych

przybywa wciąż sprzętu, który

jest wrażliwy na stosowanie

wysokich temperatur, a

jednocześnie ich skomplikowana

budowa uniemożliwia skuteczną

manualną dezynfekcję

chemiczną.

43

Dezynfekcja termiczno-

chemiczna

Technologia automatycznych dezynfektorów

termiczno-chemicznych pozwala na
obniżenie stosowanej temperatury przez
użycie chemicznych preparatów, które
działając w temperaturze 60°C w czasie 10
minut wykazują działanie w zakresie:
bakteriobójczym (B), grzybobójczym (F),
prądkobój-czym (Tbc), wirusobójczym (V).

44

•

W procesach dezynfekcji mają również

zastosowanie myjnie ultradźwiękowe. Typ

myjek ultradźwiękowych dopasowany jest do

rodzaju urządzeń i narzędzi medycznych.

Myjnię ultradźwiękową specjalnie

zaprojektowano do narzędzi laparoskopowych.

Energia ultradźwiękowa przenika przez każdy

materiał, usuwając zanieczyszczenia. W

procesie stosowane są również preparaty

myjąco-dezynfekcyjne. Temperatura nie

przekracza tu 60°C. Nowa technologia

dezynfekcji za pomocą ultradźwięków

zapewnia szybkie i skuteczne oczyszczanie

najbardziej niedostępnych miejsc.

45

Dezynfekcja komorowa

•

Specjalistyczne urządzenia do dezynfekcji
termiczno-chemicznej zwane są komorami
dezynfekcyjnymi.

•

Dezynfekcji komorowej podlegają: materace,
koce, poduszki, przedmioty z wełny, ubrania,
podkłady ceratowe i gumowe, pojemniki po
transporcie brudnych narzędzi, wózki
inwalidzkie, sprzęt ortopedyczny, sprzęt
rehabilitacyjny, meble, sprzęt z tworzyw
sztucznych itp.

46

Komory dezynfekcyjne

przeznaczone są do
wyposażenia: -stacji

dezynfekcji łóżek, -centralnych

dezyfektorni, -pralni,

47

Dezynfekcja chemiczna

•

Chemiczne środki pozwalają na dezynfekcję:

–

powierzchni szpitalnych (podłóg, ścian,
glazury, terakoty, stolików, itp.),

–

narzędzi medycznych i aparatury
medycznej,

–

sprzętu szpitalnego (łóżek, przyborów,
wyposażenia wnętrz),

–

bielizny szpitalnej,

–

wydalin, odpadów zakaźnych.

48

•

Środki chemiczne o wysokim rozcieńczeniu

stosowane są na rany, błony śluzowe,

skórę, do płukania jam ciała i odkażania

rąk. Tego rodzaju postępowanie określa

się mianem antyseptyki.

49

Preparaty dezynfekcyjne

inaktywujące drobnoustroje zawierają

różne substancje aktywne:

•

aldehydy (formalina, aldehyd glutarowy),

•

alkohole (alkohole alifatyczne,
aryloalifatyczne),

•

chlorowce (chlor, jod, podchloryn sodu,
chloraminy, kwas trichloro-izocyjanowy),

•

pochodne biguanidyny (chloroheksydyna,
aleksydyna),

50

•

związki fenolu (bifenole, alkilofenole,
halogenofenole),

•

kationowe związki powierzchniowo
czynne (amfolity, batoiny, sole te-

•

traalkiloamoniowe),

•

związki utleniające (nadtlenek wodoru,
nadmanganiany, nadkwasy organiczne,
nadborany, nadsiarczany).

51

Wady dezynfekcji

chemicznej

•

W procesach dezynfekcji chemicznej
wykonywanej manualnie może dochodzić do
zakażeń zawodowych. Istnieje
niebezpieczeństwo skaleczenia się ostrym
narzędziem i zakażenia wirusami
krwiopochodnymi. Takie zagrożenie stwarza
wykonywanie dezynfekcji z istniejącymi na
rękach mikrourazami. Należy je zawsze
zabezpieczać wodoodpornym opatrunkiem.

52

•

Personel z ranami sączącymi rąk,
objawami wysypki, alergii i ranami, których
nie można zabezpieczyć opatrunkiem, nie
powinien wykonywać dezynfekcji
manualnej narzędzi i sprzętu.
Zapobieganie zakażeniom zawodowym
wymaga wykonywania czynności bardzo
ostrożnie w rękawicach ochronnych.

53

Inne niebezpieczeństwo

związane z dezynfekcją chemiczną to:

•

użycie preparatu niszczącego przedmiot
(pękanie pleksiglasu, matowienie,
pozostawienie stałych przebarwień,
korozja),

•

użycie preparatu niedozwolonego do
danego rodzaju tworzywa sztucznego,
który pozostanie w trwałym związku
szkodliwym, np. formaldehyd i guma,

54

Inne niebezpieczeństwo

związane z dezynfekcją chemiczną to:

•

pozostawienie śladowych ilości preparatu
przez złe wypłukanie przedmiotu po
dezynfekcji, co może mieć szkodliwy skutek
w bardzo różnym zakresie (inhalatory,
respiratory, sprzęt anestezjologiczny,
inkubatory itp.).

55

Wady dezynfekcji

chemicznej to:

•

szkodliwe działanie preparatów na personel
i pacjentów, szkodliwe działanie środków
chemicznych na środowisko, zjawisko
wytwarzania oporności drobnoustrojów na
preparaty, trudność w ocenie skuteczności
dezynfekcji, kontroli właściwego stężenia,
czasu działania, dokładności penetracji
środka - brak kontroli automatycznej.

56

Zasady sporządzania roztworów

roboczych do dezynfekcji chemicznej

•

Roztwory robocze do dezynfekcji należy
sporządzać codziennie.

•

Do wykonania roztworów preparatów
przeznaczonych do dezynfekcji narzędzi
lekarskich należy używać jałowej wody
destylowanej lub kierować się wskazaniami
producenta preparatu.

•

Preparaty przeznaczone do dezynfekcji
powierzchni i przedmiotów nale

57

•

Najdłuższy okres przechowywania

sporządzonego roztworu w pojemni

ku zamkniętym nie może przekraczać 7 dni

(np. roztwory w butelkach do

dezynfekcji powierzchni, virkon 2%,

chloromina 5%).

•

Nie wolno dopełniać naczyń zawierających

częściowo zużyty roztwór.

•

Naczynia po zużytym roztworze przed

ponownym napełnieniem należy

wysterylizować lub zdezynfekować

termicznie albo umyć i zdezynfekować

chemicznie.

58

•

Preparaty wymagające połączenia z
aktywatorem nie mogą być używa
ne dłużej niż 14 dni; na opakowaniu należy
zaznaczyć datę wsypania ak
tywatora.

•

Osoba sporządzająca roztwór oznacza na
pojemniku nazwę preparatu,
stężenie, datę i składa swój podpis.

•

Roztwór w określonym procencie uzyskuje
się, uzupełniając wodą ilość
środka stężonego do 100, np. 3% lizol to 3
części lizolu i 97 części wody.

59

•

W przypadku stosowania preparatów
wymagających określenia zawartości
czynnego chloru (np. podchloryn sodu)
recepturę sporządzenia roztworu roboczego
określa laboratorium szpitalne dla każdej
nowo zakupionej partii preparatu. Roztwór 1%
podchlorynu sodu ma okres trwałości 24
godz., 5% - 7 dni przechowywany w naczyniu
z ciemnego szkła.

•

Stężenie roztworu musi być dostosowane do
zagrożenia i możliwości zastosowania
wymaganego czasu dezynfekcji.

60

•

Należy dążyć do stosowania najniższego z
koniecznych stężeń roztworu.

•

Do dezynfekcji powierzchni należy
stosować roztwory skutecznie działające w
ciągu 15 minut.

•

Roztwory użytkowe należy przygotowywać
w wyznaczonym do tego pomieszczeniu, ze
sprawnie działającą wentylacją, zachowując
zasady bezpieczeństwa pracy.

61

Kryteria doboru preparatów

dezynfekcyjnych

•

Przy doborze preparatów należy uwzględnić

następujące czynniki:

•

1. Spełnienie wymogów ustawowych
(Wymagane jest stosowanie w
placówkach służby zdrowia preparatów
dezynfekujących zatwierdzonych przez
Państwowy Zaktad Higieny lub Biuro
Rejestracji Środków Farmaceutycznych i
Wyrobów Medycznych.

62

•

Nie akceptuje się do dezynfekcji powierzchni

preparatów zawierających formaldehyd.

•

Nie akceptuje się stosowania preparatów

zawierających formaldehyd do dezynfekcji

sprzętu medycznego i elementów

wykonanych z gumy i tworzyw sztucznych,

mających bezpośredni kontakt z tkankami (np.

endoskopy) lub z układem oddechowym (np.

sprzęt anestezjologiczny). W przypadku

preparatów zawierających aldehyd glutarowy

jego stężenie nie może przekraczać 0,2% w

roztworach użytkowych. Dezynfekcję można

przeprowadzić wyłącznie w pomieszczeniach

z prawidłową wentylacją.

63

•

W miejscach stałego pobytu ludzi
jednorazowo można dezynfekować małe
powierzchnie, (ok. 2 m

2

); gdy

dezynfekowane są większe, pomieszczenie
może być udostępnione pracownikom lub
pacjentom po dokładnym wywietrzeniu.

•

Preparaty z aldehydem glutarowym w
urządzeniach spryskujących mogą być
stosowane tylko do dezynfekcji trudno
dostępnych powierzchni.

64

•

Do dezynfekcji powierzchni stosuje się
preparaty działające skutecznie w czasie 15
min. Roztwory i preparaty wymagające
czasu dłuższego niż 15 min stosuje się do
dezynfekcji sprzętu i przedmiotów, które
można zanurzyć lub wypełnić płynem.

65

P

owierzchnie wolne od zanieczyszczeń organicznych

dezynfekuje się preparatami bakteriobójczymi lub
takimi, których zakres działania jest odpowiedni do
zagrożenia (np. podłogi i maty w kąpieliskach - środki
o działaniu bakteriobójczym i grzybobójczym).
Powierzchnie zanieczyszczone substancjami
organicznymi należy dezynfekować preparatami
aktywnymi w obecności substancji organicznych, o
zakresie odpowiednim do zagrożenia, np.
powierzchnie zanieczyszczone krwią - preparatami
bakterio- i wirusobójczymi (wskazane działanie
prątkobójcze i grzybobójcze), zanieczyszczone
plwociną - preparatami o działaniu bakteriobójczym
(łącznie z prątkami gruźlicy; wskazane działanie
grzybobójcze i wirusobójcze).

66

•

Miejscowe zanieczyszczenia (np. plamy krwi,
plwocina) należy dezynfekować preparatami
o zakresie działania odpowiednim do
zagrożęnia. Zanieczyszczone miejsce trzeba
zasypać preparatem lub przykryć ligniną i
zalać roztworem o szybkim działaniu, po
zalecanym czasie materiał usunąć (traktując
go jako zakaźny), powierzchnię ponownie
zdezynfekować i umyć.

67

•

Warunkiem zdezynfekowania

powierzchni, przedmiotów, narzędzi jest

kontakt z roztworem preparatu: dokładne

pokrycie powierzchni, zanurzenie w

kąpieli, całkowite wypełnienie wnętrza

drenów, tub, węży itp., usunięcie

pęcherzy powietrza z zewnętrznych i

wewnętrznych powierzchni.

68

•

Po zastosowaniu substancji chemicznych w
postaci roztworów konieczne jest, po
zakończeniu procesu, dokładne wypłukanie
narzędzi/ sprzętu wodą, w przypadku
działania sporobójczego należy zastosować
wodę sterylną, dezynfekcyjnego - świeżo
przegotowaną. Dezynfekcja nie może być
stosowana jako metoda zastępcza, gdy
wymagany jest poziom czystości
mikrobiologicznej osiągany wyłącznie w
procesach sterylizacji.

69

Wymagane spektrum

działania preparatu;

należy ustalić

•

jakie zagrożenia epidemiologiczne występują

na poszczególnych oddziałach i stanowiskach

pracy,

•

gdzie trzeba zastosować preparaty o działaniu

bakteriobójczym, wiru-sobójczym,

grzybobójczym, prątkobójczym,

•

jakie urządzenia, aparatura diagnostyczna i

przedmioty wymagają dezynfekcji do wysokiego

stopnia czystości mikrobiologicznej, w jakich

przypadkach możemy uniknąć stosowania

środków chemicznych.

70

Zastosowanie preparatu

należy:

•

dokonać wyboru środków do dezynfekcji rąk,

pola zabiegu i preparatów antyseptycznych,

•

ustalić rodzaj preparatów do dezynfekcji

aparatury, ssaków, inkubatorów, łóżek,

endoskopów itp., uwzględniając warunki

szpitala, organizację pracy, wytyczne

instytutów naukowych, zalecenia producenta,

ustalić rodzaj narzędzi zabiegowych,

przyborów pielęgnacyjnych, materiał z jakiego

są wykonane oraz częstotliwość używania,

71

•

Idealny preparat dezynfekcyjny powinien

mieć następujące właściwości:

natychmiastowe działanie w niskim stężeniu

na szeroki zakres drobnoustrojów, bez

wywoływania wzrostu ich oporności, dobra

biodegradacja, brak toksycznego działania,

brak zapachu,

72

•

duża trwałość koncentratu i roztworów
użytkowych, dobra rozpuszczalność w
wodzie,

•

wysoka tolerancja na wodę twardą i
substancje organiczne,

•

brak działania korodującego,

•

brak barwy i drażniącego działania na
skórę,

•

niska cena.

73

Preparat

Stężenie (%)

Czas

Zakres działania

Producent

10 min

B, F, V

1 h

B, Tbc,F,V

Aldeson E +

aktywator

nierozcieńczony

lOh

B, Tbc, R V, S

Septoma Polska

10

15 min

i B, F, V

Aldewir

5

1 h

B, F, V

Septoma Polska

10 min

B, F, V

1,5 h

B, Tbc, F, V

Cidex Łona Life +

aktywator

nierozcieńczony

10 h

B, Tbc, F, V, S

Johnson- Johnson

Medical W ielka

Brytania

3

30 min

B, F

1

1 h

B, F

6

1 h

B, F, V

Desoform

3

2 h

B, Tbc, F, V

2

15 min

B, V

2

1 h

B, F, V

4

1 h

B, Tbc, F, V

Lysoformin 3000

2

2h

B, Tbc, F, V

Medisan 2000

3

1 h

B, Tbc, F, V

Lysoform

Niem cy

4

1 h

B, V

4

2,5 h

B, Tbc, F, V

6

1 h

B, Tbc, V

Neodisher Septo

2000 Nowy

6

1,5 h

B, Tbc, f. V

Dr W eigert

Niem cy

3

2 h

B, F, V

Sekusept forte

4

1 h

B, F, Tbc, V

Sekudril

stęż.

15 min

B, F, V

Sekudril + 3%

aktywatora

stęż.

1 h

B, Tbc, F, V

Henkel Hygiene

Niemcy

Virkon

2

10 min

B, V

Naturan Polska

Neodisher

Septo SF

1,5
1,5

6h

8h

B B, F

Dr W eigert

Niemcy

Neodisher

Septo DN

5 1

m

1h

5 min-60°C

B, F B, Tbc, F,

V

Dr W eigert

Niemcy

74

Zasady bezpieczeństwa

stosowania środków chemicznych

•

.Stężone preparaty chemiczne wymagają
przechowywania ich w wydzielonym
pomieszczeniu zamkniętym, niedostępnym
dla osób niepowołanych. Nie wolno
przechowywać preparatów stężonych w
gabinetach zabiegowych, dyżurkach i
pokojach socjalnych. Prawidłowe
magazynowanie koncentratów jest możliwe
w każdej placówce.

75

•

Procesy dezynfekcji chemicznej

wymagają oddzielnego pomieszczenia.

Dezynfektornie powinny być

zorganizowane na oddziale

noworodkowym, dziecięcym, bloku

operacyjnym i wszędzie tam, gdzie

stosowana jest większa ilość sprzętu

podlegająca dezynfekcji chemicznej

76

•

Zakładowy inspektor BPH powinien

dysponować pełną informacją o

środkach dezynfekcyjnych

stosowanych w placówce.

•

Należy ściśle przestrzegać zaleceń

BHP znajdujących się na etykietach i w

ulotkach informacyjnych producenta.

77

•

Nie należy zatrudniać do pracy
wymagającej kontaktu z preparatami
dezynfekcyjnymi osób z chorobami
układu oddechowego oraz z objawami
uczuleniowymi, niezależnie od ich
etiologii.

•

Dezynfekcję chemiczną przeprowadza się
w pojemnikach pod przykryciem, które po
zabiegu należy bardzo dokładnie
wypłukać.

•

Użytkowych roztworów dezynfekcyjnych
nie należy przechowywać.

78

•

Nie zaleca się stosowania preparatów
dezynfekcyjnych w urządzeniach
rozpylających. W oddziałach gruźliczych
zabrania się stosowania tego typu urządzeń.

•

Osoby przygotowujące roztwory użytkowe i
przeprowadzające proces dezynfekcji
chemicznej obowiązane są stosować sprzęt
ochrony osobistej: rękawice, fartuch
ochronny i okulary. Obowiązek taki nie zależy
od rodzaju substancji aktywnej w preparacie.

79

•

Rękawice z lateksu (chirurgiczne) nie
stanowią wystarczającej bariery przed
działaniem aldehydu glutarowego i alkoholu
izopropylowego, dlatego zaleca się
stosowanie rękawic z tworzyw winylowych i
butadienowo-styrenowych.

•

W doborze preparatów do dezynfekcji
chemicznej powierzchni i sprzętu
bezwzględnie należy przestrzegać aktualnie
obowiązujących wymogów ustawowych.

80

•

Niezbędne jest regularne szkolenie
personelu medycznego w zakresie
szkodliwego oddziaływania preparatów
dezynfekcyjnych i ciągłe aktualizowanie
wiedzy w tej dziedzinie.

•

Zasady bezpiecznego stosowania
preparatów dezynfekcyjnych w placówce
mają w jednakowej mierze chronić personel
i pacjentów.

81

Oporność drobnoustrojów

na środki dezynfekcyjne

•

Zjawisko powstawania oporności
drobnoustrojów na preparaty
dezynfekcyjne i antybiotyki jest
największym utrudnieniem w
zwalczaniu mikroorganizmów i polega
na wytworzeniu przez nie własnych
barier obronnych dzięki:

82

•

powstaniu dodatkowych barier
strukturalnych, które hamują przenikanie
preparatu do wnętrza komórki,

•

syntezie enzymów inaktywujących środek
przeciwbakteryjny. Niekiedy środek
dezynfekcyjny nie tylko nie działa
bakteriobójczo, ale może być
wykorzystany jako źródło substancji
pokarmowych.

83

•

Długotrwałe stosowanie preparatu o wąskim
zakresie działania ułatwia powstawanie
szczepów opornych na preparaty
dezynfekcyjne. Opisane zostały szczepy
szpitalne oporne na działanie sterinolu w
placówkach, które przez kilka lat stosowały
ten sam preparat do dezynfekcji.
Mechanizm obronny bakterii często polega
na wzroście zawartości lipidów w
komórkach bakteryjnych, które uszczelniają
błonę cytoplazmatyczną lub ścianę komórki
bakteryjnej.

84

Narzędzia medyczne - dezynfekcja

Sterylizacja - warunki, rodzaje

Następne zajęcia: