Zrzeczenie się dziedziczenia

Co do zasady najbliżsi zmarłego zostają powołani do
dziedziczenia na podstawie ustawy. Spadkobierca nie musi
składać w tym przedmiocie żadnego oświadczenia woli. Prawo
jednak przewiduje możliwość, aby pomimo więzów krwi
zrezygnować z dziedziczenia ustawowego po przyszłym
spadkobiercy – jeszcze za jego życia.

Zgodnie z art. 1048 kc Spadkobierca ustawowy może przez umowę z
przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim.

Umowa zawierana pomiędzy przyszłym spadkodawcą a osobą należącą
do kręgu jego spadkobierców ustawowych ma za przedmiot przyszły
spadek, który przypadłby zrzekającemu się na podstawie ustawy. Umowa
taka pod rygorem nieważności musi być zawarta w formie aktu
notarialnego.
Zawierając taką umowę należy pamiętać, że kodeks cywilny nie stwarza
także możliwości zrzeczenia się prawa do dziedziczenia na korzyść innej
osoby. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 20 marca 1984r. III CRN
35/84 jednoznacznie wskazał, że przepisy dotyczące spadkobrania nie
przewidują możliwości „zrzeczenia się spadku” czy udziału w nim na
korzyść innej osoby, w tym także na korzyść innego spadkobiercy.
Spadkobierca ustawowy może zrzec się dziedziczenia tylko w drodze
umowy notarialnej zawartej z przyszłym spadkodawcą (art. 1048 kc).

Spadkobierca ustawowy, który w umowie z przyszłym spadkodawcą
zrzekł się dziedziczenia po nim, może dziedziczyć po tym spadkodawcy
na podstawie sporządzonego przez niego testamentu. Zrzeczenie się
dziedziczenia ustawowego obejmuje natomiast zstępnych zrzekającego
się – chyba, że w umowie zastrzeżono inaczej.

Spadkodawca ma możliwość uchylenia skutków zawartej umowy o
zrzeczenie się dziedziczenia w ten sposób, że sporządzi testament, w
którym powoła do dziedziczenia osobę zrzekającą się. Takie powołanie
jednak nie przywraca zrzekającemu się statusu spadkobiercy
ustawowego i nie przywraca prawa do zachowku, a także nie daje
uprawnień, które przysługują spadkobiercy ustawowemu. Całkowite
wyeliminowanie zawartej umowy może nastąpić jedynie przez zawarcie
kolejnej umowy w formie aktu notarialnego uchylające skutki pierwotnej
umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia. Skuteczne zawarcie takiej umowy

1

przywraca zrzekającemu się wszelkie uprawnienia spadkobiercy
ustawowego.

2