Komputery PC
dla bystrzaków

Autor: Dan Gookin

T³umaczenie: Tomasz Boszko

ISBN: 978-83-246-1853-8

Tytu³ orygina³u:

PCs For Dummies

Format: 180x235, stron: 432

Dowiedz siê wiêcej i ujarzmij swojego peceta

Komputer powsta³ po to, by u³atwiæ Ci ¿ycie, czasem jednak masz wra¿enie, ¿e ktoœ

z³oœliwy skonstruowa³ go tylko po to, aby zszargaæ Ci nerwy. Jesteœ przekonany, ¿e to,

co z za³o¿enia mia³o byæ proste, zosta³o celowo zaszyfrowane zagadkowym kodem tak,

by normalny u¿ytkownik nie by³ w stanie zrozumieæ, co poeta mia³ na myœli?

Jeœli czujesz, ¿e Twoja cierpliwoœæ zaczyna siê wyczerpywaæ — przybywamy Ci

z odsiecz¹.
Oddajemy w Twoje rêce ksi¹¿kê napisan¹ prostym i zrozumia³ym jêzykiem. Znajdziesz

w niej szczegó³owe omówienie zagadnieñ zwi¹zanych z budow¹ i zasadami dzia³ania

komputera osobistego. Odpowiemy na ka¿de pytanie, które w czasie obs³ugi tego

sprzêtu mog³o przyjœæ Ci do g³owy. Praktyczne wskazówki, pomocne informacje,

przejrzyœcie omówione dzia³anie ka¿dego elementu — od momentu w³¹czenia piekielnej

machiny, a¿ po jej ostatnie tchnienie przed zamkniêciem systemu.

•

Konfiguracja komputera i pod³¹czanie sprzêtu.

•

Wnêtrze komputera i jego sekrety.

•

Dysk twardy, dyskietki, napêd DVD, karty pamiêci.

•

Komputer jako Twoje osobiste centrum multimedialne.

•

Rodzaje monitorów, drukarek, klawiatur i myszek.

•

Internet i kwestia bezpieczeñstwa komputera...

•

i setki innych zagadnieñ.

Ponadto znajdziesz tu dekalogi: 10 rzeczy, które musisz mieæ, i 10 niezbêdnych porad

eksperta komputerowego.

DODATEK SPECJALNY: powszechne b³êdy pocz¹tkuj¹cych i sposoby ich unikania

Spis treci

O autorze .......................................................................................................................... 15

Wstp ................................................................................................................................ 17

Co nowego w tej edycji? ....................................................................................................... 18
Jak zacz? .............................................................................................................................. 19
Konwencje zastosowane w ksice ....................................................................................... 19
Czego nie czyta? .................................................................................................................. 20
Naiwne zaoenia .................................................................................................................. 20
Ikony wykorzystane w ksice .............................................................................................. 21
Kontakt z autorem ................................................................................................................. 21
Co dalej? ................................................................................................................................ 22

Cz I: Twój komputer nie wybuchnie ........................23

Rozdzia 1: Bezbolesne wprowadzenie do zagadnie komputerowych ............................. 25

Podstawowe pojcia komputerowe ...................................................................................... 26

Wejcie-wyjcie ................................................................................................................. 27
Przetwarzanie .................................................................................................................... 27
Przechowywanie ............................................................................................................... 28

Sprzt i oprogramowanie ...................................................................................................... 29

System operacyjny ............................................................................................................ 30
Inne oprogramowanie ....................................................................................................... 31
Rzeczy, które tworzysz (pliki) .......................................................................................... 32

Komputer osobisty ................................................................................................................ 32
„Och, ta rzecz, co wybucha” ................................................................................................. 33

Rozdzia 2: Oczami maniaka komputerów ......................................................................... 35

Odmiany komputera osobistego .......................................................................................... 35
Podstawowe podzespoy komputera PC ............................................................................. 36
Zwiedzamy jednostk centraln ........................................................................................... 38

Najbardziej interesujce miejsca z przodu jednostki centralnej ........................................ 38
Odwiedzamy zapuszczon stron jednostki centralnej .................................................. 41
W powikszeniu — panel wejcia-wyjcia .......................................................................... 42
Przydatne wskazówki, odczytywanie hieroglifów i odcieni kolorów ............................ 45

4

Komputery PC dla bystrzaków

Rozdzia 3: Konfiguracja komputera ..................................................................................49

Rozpakowywanie kartonu ..................................................................................................... 50
Wpierw zmontuj jednostk centraln .................................................................................. 50
Podczanie elementów systemu do jednostki centralnej — ogólny przewodnik ............ 51

D wik ............................................................................................................................... 52
IEEE, 1394, FireWire ........................................................................................................ 54
Joystick lub manipulator do gier ...................................................................................... 54
Klawiatura i myszka .......................................................................................................... 55
Modem .............................................................................................................................. 55
Monitor .............................................................................................................................. 56
Sie ..................................................................................................................................... 56
Drukarka ............................................................................................................................ 57
S-Video .............................................................................................................................. 57
Port szeregowy .................................................................................................................. 58
USB .................................................................................................................................... 58
Gadety bezprzewodowe .................................................................................................. 58

Ostatnie poczenia — prd .................................................................................................. 59

Potna listwa zasilajca .................................................................................................... 59
Rozwizanie — zasilanie UPS .......................................................................................... 60
Krótka sztuka o korzystaniu z UPS-a .............................................................................. 63

Rozdzia 4: Najmocniejszy przycisk, czyli wcznik ...........................................................65

Wcz komputer .................................................................................................................... 66

Konfiguracja ....................................................................................................................... 67
Kopoty w krainie pocztków ........................................................................................... 68

Nadchodzi system Windows! ............................................................................................... 68

Kim do licha jeste? ........................................................................................................... 69
Zaloguj si, tajemniczy gociu .......................................................................................... 69
Witamy na pulpicie ............................................................................................................ 70

Wyczanie komputera (zamykanie) .................................................................................... 70

Sposoby zamykania komputera ........................................................................................ 71
Wylogowanie ..................................................................................................................... 72
Blokowanie komputera ..................................................................................................... 73
Przeczanie uytkowników ............................................................................................. 73
Tryb wstrzymania ............................................................................................................. 73
Hibernacja .......................................................................................................................... 74
Ponowne uruchomienie Windows .................................................................................. 75
Wyczanie tej cholernej maszyny .................................................................................... 75

Przycisku zasilania, do czego suysz? .................................................................................. 76

Konfiguracja przycisku zasilania jednostki centralnej ..................................................... 76
Konfiguracja przycisku wstrzymania ............................................................................... 78
Konfiguracja przycisku zasilania z menu Start ................................................................ 78

Czy komputer przez cay czas powinien by wczony? ..................................................... 79

„Wol mie komputer wyczony przez cay czas” ......................................................... 80
„Wol mie komputer wczony przez cay czas” ........................................................... 80

Spis treci

5

Rozdzia 5: System Windows rzdzi .................................................................................. 83

Umiechnita twarz Windows ............................................................................................. 84

Pulpit ................................................................................................................................. 84
Pasek zada ........................................................................................................................ 85
Przycisk Start ..................................................................................................................... 86
Menu przycisku Start ........................................................................................................ 86
Obszar powiadomie ........................................................................................................ 87

Panel sterowania .................................................................................................................... 88
Ustawienia sieci ..................................................................................................................... 89

Centrum sieci i udostpniania ......................................................................................... 89
Okno Sie .......................................................................................................................... 90

Miejsca na Twoje rzeczy ....................................................................................................... 90
Pomoc Windows ................................................................................................................... 91

Cz II: Wntrznoci komputera ...............................93

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej ...................................................................... 95

Spojrzenie do wntrza jednostki centralnej ....................................................................... 95

Odkrywanie wntrznoci komputera .............................................................................. 96
Otwieranie jednostki centralnej (zdobd si na odwag) ............................................. 97
Zamykanie obudowy ........................................................................................................ 98

Najwaniejsza pyta ............................................................................................................... 99
Mikroprocesor nie jest mózgiem komputera ...................................................................... 99

Nadaj nazw mikroprocesorowi! ................................................................................... 100
Sia i szybko mikroprocesorów ................................................................................... 101
Jaki procesor mieszka w Twoim komputerze? ............................................................. 101

Karty rozszerze .................................................................................................................. 102

PCI Express ..................................................................................................................... 103
Starsze gniazda rozszerze ............................................................................................. 104

Zegarek w komputerze ....................................................................................................... 104

„Mój zegarek jest stuknity!” ......................................................................................... 105
Nastawianie zegarka ........................................................................................................ 105
Na ratunek czas internetowy .......................................................................................... 106

Bateria komputerowa .......................................................................................................... 107
Chipset ................................................................................................................................. 108
ródo mocy komputera .................................................................................................... 108

Rozdzia 7: Zcza w komputerze .................................................................................... 111

Czy to port, czy to jack, czy po prostu dziurka? ................................................................ 111
Witaj, porcie USB ............................................................................................................... 112

Kable USB. Jak z nimi y? ............................................................................................ 113
Podczanie urzdzenia USB ......................................................................................... 113
A gdzie kabel zasilajcy? .................................................................................................. 114

6

Komputery PC dla bystrzaków

Usuwanie urzdzenia USB ............................................................................................ 114
Rozszerzanie wszechwiata USB ................................................................................... 114

Port o wielu nazwach — IEEE ........................................................................................... 116
Spadek w postaci portów starego typu .............................................................................. 117

Myszka i klawiatura ......................................................................................................... 117
Port drukarki ................................................................................................................... 118
Port szeregowy ................................................................................................................ 118

Rozdzia 8: Przechowywanie tymczasowe (pami) .......................................................119

Dlaczego pami? ................................................................................................................ 119
Pyszne czekoladowe kostki pamici ................................................................................... 121
Tutaj bajt, tam bajt, po prostu wszdzie bajt ..................................................................... 122
Pami — niektóre pytania i odpowiedzi .......................................................................... 124

„Ile pamici jest teraz w moim komputerze?” ............................................................... 124
„Czy mam odpowiedni pami?” ................................................................................. 125
„Czy mój komputer ma dostatecznie duo pamici?” .................................................. 125
„Czy komputerowi zabraknie kiedy pamici?” ............................................................ 126
„Czym jest pami wirtualna?” ...................................................................................... 126
„Co to jest pami grafiki?” ............................................................................................ 127
„Co to kibi, mebi, gibi?” ................................................................................................. 127

Dodawanie pamici do komputera ..................................................................................... 128
Oddajmy cze pamici ....................................................................................................... 130

Rozdzia 9: Przechowywanie dugoterminowe (na dyskach i kartach pamici) ..............131

Przechowywanie na dugim dystansie ................................................................................ 132

Przegld noników i urzdze przechowywania dugoterminowego .......................... 132
Zapytaj pana profesora: jak dziaa dysk twardy? ............................................................ 133

Dysk twardy ......................................................................................................................... 134
Napd DVD ......................................................................................................................... 136

Pojemno dysku ............................................................................................................. 137
O szybkoci dysków (liczba X) ....................................................................................... 137
Wkadanie dysku ............................................................................................................. 137
Wyjmowanie dysku ......................................................................................................... 138

Napd dyskietek .................................................................................................................. 139
Karty pamici ....................................................................................................................... 140

Przegld kart pamici ...................................................................................................... 140
Wkadanie karty pamici ................................................................................................. 141
Wyjmowanie karty pamici ............................................................................................. 142
Gdy karta pamici nadaje si do kasacji ......................................................................... 142

Przechowywanie zewntrzne ............................................................................................. 143

Dodawanie urzdze zewntrznych .............................................................................. 143
Usuwanie urzdzenia przechowywania zewntrznego ................................................ 143

ABC przechowywania dugoterminowego ........................................................................ 144

Spis treci

7

Rozdzia 10: Delikatesy komputerowej grafiki ................................................................ 147

Wydzia odpowiedniego argonu ....................................................................................... 148
System graficzny komputera .............................................................................................. 148

Dwa typy monitorów — LCD oraz CRT ..................................................................... 149
Karty graficzne ................................................................................................................ 150

Pokochaj swój monitor ....................................................................................................... 152

Opis fizyczny ................................................................................................................... 152
Konfiguracja monitora .................................................................................................... 153

Windows i monitor ............................................................................................................. 154

Podporzdkowanie okna personalizacji ......................................................................... 154
Odwieenie wygldu ..................................................................................................... 155
Zmiana ta (tapeta) .......................................................................................................... 156
Oszczdzanie ekranu ...................................................................................................... 157
Dostosowywanie rozmiaru ekranu (rozdzielczoci) oraz kolorów .............................. 159

Rozdzia 11: Kumple od wprowadzania danych — klawiatura i mysz ............................ 163

Ponaciskaj klawisze komputerowej klawiatury ................................................................. 164

Podstawowa klawiatura komputerowa .......................................................................... 164
Klawisze przeczajce .................................................................................................... 166
„Braterskie zamki” .......................................................................................................... 167
Specyficzne klawisze ....................................................................................................... 168
Specjalne klawisze na specjalnych klawiaturach ........................................................... 170

Kontrolowanie klawiatury w Windows ............................................................................. 171
Waciwe podejcie do pisania ............................................................................................ 172
Ty i Twój komputer. Rka w rk ..................................................................................... 172

Zwyka mysz komputerowa ........................................................................................... 173
Optyczna czy mechaniczna? ........................................................................................... 174
Myszy bezprzewodowe .................................................................................................. 174
Inne gatunki myszy ......................................................................................................... 175

Podstawowe operacje mysz ............................................................................................... 175
Rzecz o myszy w Windows ................................................................................................ 177

„Nie mog znale  wska nika myszy!” ......................................................................... 177
„Dwukrotne kliknicie nie dziaa!” ................................................................................ 178
„Jestem leworczny, przyciski dziaaj odwrotnie!” ..................................................... 179

Rozdzia 12: Drukarka, to dopiero! .................................................................................. 181

Drukarka .............................................................................................................................. 182

Typy drukarek komputerowych .................................................................................... 182
Zapoznanie si z drukark .............................................................................................. 183
Wszechmocny panel sterujcy drukarki ........................................................................ 184
Karmienie drukarki, cz pierwsza: tusz ...................................................................... 185
Karmienie drukarki, cz druga: papier ........................................................................ 187
Rodzaje papierów ............................................................................................................ 188

Konfiguracja drukarki ......................................................................................................... 188

8

Komputery PC dla bystrzaków

Windows a Twoja drukarka ................................................................................................ 189

Rczne dodawanie drukarki ............................................................................................ 190
Ustawianie drukarki domylnej ..................................................................................... 191

Podstawowa obsuga drukarki ............................................................................................ 192

„Gdzie ustawia marginesy?” .......................................................................................... 193
Drukowanie w odwrotnej kolejnoci ............................................................................. 194
Zatrzymaj si drukarko, zatrzymaj! ................................................................................ 195

Rozdzia 13: Dobrze sycha? ..........................................................................................197

D wikowe zuchwalstwa .................................................................................................... 197

Potencja d wikowy ....................................................................................................... 198
To i owo o gonikach ..................................................................................................... 198
Rodzaje mikrofonów ....................................................................................................... 200

Ustawianie audio w Windows ............................................................................................ 201

Sterowanie sprztem ....................................................................................................... 201
Konfiguracja goników .................................................................................................. 202
Konfiguracja mikrofonu ................................................................................................. 202
Dostosowanie gonoci .................................................................................................. 203

Haasujce Windows ........................................................................................................... 204

Odtwarzanie d wików w Windows ............................................................................. 204
Przypisywanie d wików zdarzeniom ........................................................................... 204
Rejestrowanie wasnych plików ..................................................................................... 207

Rozdzia 14: Wspaniae modemy .....................................................................................209

Co robi modem? ................................................................................................................. 209
Typy modemów .................................................................................................................. 210

Modem telefoniczny ....................................................................................................... 211
Modemy szerokopasmowe ............................................................................................. 212
Szybko modemu .......................................................................................................... 213

Konfiguracja modemu telefonicznego ............................................................................... 214

Dodawanie do systemu komputerowego zewntrznego modemu telefonicznego .... 214
Konfiguracja wewntrznego modemu telefonicznego ................................................. 215

Uywanie modemu telefonicznego ................................................................................... 216

Konfiguracja poczenia .................................................................................................. 216
Nawizywanie poczenia ............................................................................................... 217
Rozczanie poczenia modemowego ........................................................................... 218

Rozdzia 15: Optymalne zarzdzanie energi w komputerze ...........................................219

Czym jest oszczdzanie energii? ......................................................................................... 219
Zarzdzanie energi w Windows ........................................................................................ 221

Wybór planu zarzdzania energi ................................................................................... 221
Tworzenie planu uytkownika ....................................................................................... 222
Opcje planów oszczdzania energii dla komputerów z zasilaniem bateryjnym ............. 223

Spis treci

9

Cz III: Cyfrowe ycie ..........................................225

Rozdzia 16: Zrób zdjcie ................................................................................................. 227

Transferowanie obrazów do komputera ............................................................................ 227

Aparat cyfrowy ................................................................................................................ 228
Skaner .............................................................................................................................. 230

Praca z plikami graficznymi ................................................................................................ 233

Typy plików graficznych ................................................................................................ 233
Zamiana typów plików graficznych ............................................................................... 235
Edycja zdj ..................................................................................................................... 236
Ogldanie zdj w Windows .......................................................................................... 239

Rozdzia 17: Komputerowa telewizja .............................................................................. 241

Jak z komputera zrobi telewizor? ..................................................................................... 242

Podczanie tunera telewizyjnego .................................................................................. 243
Konfiguracja Windows Media Center ........................................................................... 243

Co jest w telewizji! ............................................................................................................ 243

Sprawd my, co jest w telewizji ...................................................................................... 245
Co dalej w programie? .................................................................................................... 245
Nagrywanie podczas ogldania ...................................................................................... 246
Ustawianie czasu nagrania .............................................................................................. 247
Ogldanie nagranych programów telewizyjnych .......................................................... 248
Wypalanie DVD z nagraniem telewizyjnym .............................................................. 248
Usuwanie nagra telewizyjnych z dysku ....................................................................... 250

Przenoszenie filmów ........................................................................................................... 251

Nie tylko rejestruje obrazy na ywo, ale jeszcze mieszka na monitorze! .................... 251
Typy plików wideo ......................................................................................................... 252
Edycja wideo ................................................................................................................... 253

Rozdzia 18: Cyfrowe ucho .............................................................................................. 255

Komputer jest teraz Twoj wie stereo ............................................................................... 255

Uruchamianie Windows Media Player ......................................................................... 256
Kolekcjonowanie piosenek ............................................................................................. 257
Budowanie listy odtwarzania .......................................................................................... 258
Zabierz muzyk ze sob .................................................................................................. 259
Tworzenie pyt kompaktowych z muzyk .................................................................... 260

Komputer potrafi rozmawia i sucha .............................................................................. 262

Gaworzcy Windows ...................................................................................................... 262

10

Komputery PC dla bystrzaków

Cz IV: Sieci oraz praca w internecie .................... 265

Rozdzia 19: S jak sie ....................................................................................................267

Omówienie zagadnie sieciowych ..................................................................................... 267
Osprzt sieciowy ................................................................................................................. 269

wite N.I.C. ................................................................................................................... 270
Sieciowe we .................................................................................................................. 271
Koncentrator .................................................................................................................... 271

Druga strona sieci — oprogramowanie .............................................................................. 272

Jak si dosta do centralnej lokalizacji? .......................................................................... 273
Nawizywanie poczenia z sieci .................................................................................. 274
Ustalanie nazwy sieci ...................................................................................................... 275
Doczanie do grupy roboczej ........................................................................................ 276
Konfiguracja routera ....................................................................................................... 277

Rozdzia 20: Sie to dla mnie nie pierwszyzna! ..............................................................281

System Windows tworzy sie ............................................................................................. 282

Przegldanie sieci ............................................................................................................ 283
Jak odnale  sie? ............................................................................................................ 284
Ogldanie mapy sieciowej .............................................................................................. 284

Udostpnianie zasobów w sieci .......................................................................................... 285

Sieciowa konfiguracja Windows ..................................................................................... 286
Udostpnianie jednego z Twoich folderów ..................................................................... 287
Dostp do folderu sieciowego ........................................................................................ 288
Mapowanie folderu sieciowego i przypisanie mu litery dysku ..................................... 288
Wyczanie udostpniania folderu .................................................................................. 289
Odczanie mapowanego dysku sieciowego ................................................................ 290
Udostpnianie drukarki .................................................................................................. 290
Uywanie drukarki sieciowej ......................................................................................... 291
Wyczenie udostpniania drukarki ............................................................................... 291

Rozdzia 21: Kowboja Daniela przegld zagadnie internetowych ..................................293

Czym jest internet? ............................................................................................................. 294
Jak uzyska dostp do internetu? ........................................................................................ 294

Wybór ISP ........................................................................................................................ 294
Konfiguracja Windows pod ktem dostpu do internetu ............................................. 296
czenie si z internetem ................................................................................................ 296

wiatowa pajczyna, któr sami tkamy .............................................................................. 298

Wskazówki na temat przegldania sieci .......................................................................... 298
Drukowanie stron internetowych .................................................................................. 299
Wskazówki wyszukiwania ............................................................................................... 300

E-mail ................................................................................................................................... 301
Odpowiedzi na pytania konkursowe .................................................................................. 302

Spis treci

11

Rozdzia 22: Swobodne przerzucanie plików .................................................................. 305

Porywanie rónych rzeczy z witryn internetowych .......................................................... 305

Zapisywanie obrazka ze strony internetowej ................................................................ 306
Zapisywanie na dysku tekstu ze strony internetowej ................................................... 306

Oprogramowanie z internetu ............................................................................................. 307

Pobieranie oprogramowania z internetu ....................................................................... 307
Instalacja z pliku ZIP ...................................................................................................... 310

Dostae e-mail z zacznikiem! ......................................................................................... 310

Zapisywanie zacznika z Poczty systemu Windows .................................................... 311
Wysyanie zacznika w programie Poczta systemu Windows ..................................... 312

Rozdzia 23: Internet a bezpieczestwo komputera ....................................................... 315

Zoczycy i superbohaterzy ................................................................................................ 315
Narzdzia Internet Explorera ............................................................................................. 317

Blokowanie wyskakujcych okienek .............................................................................. 317
Walka z phishingiem ....................................................................................................... 319

Centrum zabezpiecze Windows ...................................................................................... 320

Zapora systemu Windows .............................................................................................. 321
Aktualizacje Windows ..................................................................................................... 322
Ochrona Windows .......................................................................................................... 324
Jak zaradzi pojawianiu si denerwujcych

ostrzee kontroli konta uytkownika (UAC)? ........................................................ 326

Cz V: Oprogramowanie komputerowe ...................329

Rozdzia 24: Pliki — klucz do zrozumienia, czym jest oprogramowanie ........................ 331

Czy wiesz, czym jest plik? .................................................................................................. 331

Prezentuj plik ................................................................................................................ 332
Co znajduje si w pliku? ................................................................................................. 332
Opis pliku ........................................................................................................................ 333
Pliki mieszkaj w folderach ............................................................................................ 334

Klaps z nazw dla pliku ....................................................................................................... 335

Wybranie najlepszej nazwy ............................................................................................. 335
Oficjalne reguy nazywania plików ................................................................................ 336

Typy plików i rodzaje ikon ................................................................................................. 337

cile tajne rozszerzenie pliku ........................................................................................ 337
Rozszerzenie pliku — szczegóy .................................................................................... 337
W jaki sposób wywietli lub ukry rozszerzenie pliku ................................................ 338
Nie zmieniaj nazwy rozszerzenia ................................................................................... 339
Ikony ................................................................................................................................ 339

Tworzenie plików ............................................................................................................... 340

Polecenie Zapisz ............................................................................................................. 340
Okno Zapisz jako ............................................................................................................ 341

12

Komputery PC dla bystrzaków

Rozdzia 25: Porzdkowanie komputerowych szpargaów ..............................................345

Historia folderu ................................................................................................................... 346
Najsynniejsze foldery w historii ........................................................................................ 347

Folder (katalog) gówny .................................................................................................. 347
Podfoldery oraz foldery nadrzdne ................................................................................ 347
Folder konta uytkownika .............................................................................................. 348
Foldery sawne i znane, ale zakazane ............................................................................. 350

Program Windows Explorer ............................................................................................... 351
Foldery ................................................................................................................................. 352
Okno dialogowe otwierania plików ................................................................................... 353

Rozdzia 26: Zarzdzanie plikami .....................................................................................355

Praca z grupami plików ....................................................................................................... 355

Zaznaczanie wszystkich plików w folderze ...................................................................... 356
Zaznaczanie grupki plików ............................................................................................. 356
Zaznaczanie ssiadujcych plików .................................................................................. 357
Zaznaczanie grupy plików lassem .................................................................................. 358
Usuwanie zaznaczenia .................................................................................................... 358

Pliki tu i tam ........................................................................................................................ 359

Przenoszenie lub kopiowanie plików do innego folderu ............................................. 359
Przenoszenie lub kopiowanie plików metod przecigania .......................................... 360
Duplikowanie plików ...................................................................................................... 361
Kopiowanie plików na noniki przenone ..................................................................... 361
Tworzenie skrótów ......................................................................................................... 362
Usuwanie plików ............................................................................................................ 363
Przywracanie plików (one nie umary!) ......................................................................... 363
Zmiana nazw plików ....................................................................................................... 364

Odnajdowanie kaprynych plików ..................................................................................... 365

Rozdzia 27: Aplikacje, programy, oprogramowanie .......................................................367

Instalacja oprogramowania .................................................................................................. 368
Uruchamianie programu .................................................................................................... 370

Znajdowanie programu pod przyciskiem Start ............................................................. 371
Odnajdowanie ostatnio uywanych programów ........................................................... 372
Przypinanie programu w menu Start ............................................................................. 373
Tworzenie ikony skrótu na pulpicie .............................................................................. 373
Umieszczanie ikony w pasku szybkiego uruchamiania ................................................ 373

Odinstalowywanie oprogramowania .................................................................................. 374
Aktualizacja oprogramowania oraz instalowanie nowych wersji ...................................... 376

Rozdzia 28: Nagrywanie dysków ....................................................................................379

Twoja fabryka dysków ......................................................................................................... 379

Sprawdzanie sprztu ....................................................................................................... 380
Które dyski s waciwe? ................................................................................................. 380

Spis treci

13

Oprogramowanie do nagrywania ................................................................................... 381
Jak wybra odpowiedni format? ..................................................................................... 382

Twój osobisty dysk z danymi ............................................................................................. 382

Wkadanie dysku ............................................................................................................. 383
Praca z dyskami w Windows .......................................................................................... 384
Wyjmowanie zapisywalnego dysku ................................................................................ 385
Koczenie procesu nagrywania w formacie zarzdzanym ........................................... 386
Usuwanie danych z dysku RW ...................................................................................... 386
Etykiety dysku ................................................................................................................. 387

Pozbywanie si dysku ......................................................................................................... 387

Cz VI: Dekalogi ..................................................389

Rozdzia 29: Powszechne bdy pocztkujcych ............................................................. 391

Niewaciwe zamykanie systemu Windows ...................................................................... 391
Kupowanie zbyt wielu programów .................................................................................... 392
Kupowanie niekompatybilnego sprztu ............................................................................ 392
Kupowanie zbyt maej iloci materiaów komputerowych .............................................. 393
Niezapisywanie pracy ......................................................................................................... 393
Zaniechanie robienia kopii zapasowych ............................................................................ 393
Otwieranie lub usuwanie nieznanych rzeczy .................................................................. 394
Ratowanie caego wiata ...................................................................................................... 394
Odpowiadanie na spam ....................................................................................................... 395
Otwieranie programu doczonego do e-maila ................................................................. 395

Rozdzia 30: Dziesi rzeczy, które warto kupi ............................................................. 397

Podkadka pod mysz i nadgarstki ....................................................................................... 397
Filtr przeciwodblaskowy ..................................................................................................... 398
Osona na klawiatur .......................................................................................................... 398
Wicej pamici ..................................................................................................................... 399
Wikszy i szybszy dysk twardy ........................................................................................... 399
Ergonomiczna klawiatura ................................................................................................... 399
Zasilanie awaryjne (UPS) ................................................................................................... 400
Zestaw mikrofonowo-suchawkowy ................................................................................. 400
Skaner lub aparat cyfrowy ................................................................................................... 401
Podrczny odtwarzacz muzyki cyfrowej .............................................................................. 401

Rozdzia 31: Dziesi porad eksperta komputerowego .................................................. 403

Pamitaj, e Ty tu rzdzisz ................................................................................................. 403
Zrozum, e pasjonaci komputerów uwielbiaj pomaga pocztkujcym ........................ 404
Uywaj oprogramowania antywirusowego ....................................................................... 404
Instalowanie nowych wersji oprogramowania nie jest absolutn koniecznoci ............ 405
Nie instaluj ponownie Windows ....................................................................................... 406
Perfekcyjnie ustaw swój monitor ....................................................................................... 406

14

Komputery PC dla bystrzaków

Odcz zasilanie przed otwarciem obudowy komputera .................................................. 407
Zaprenumeruj magazyn komputerowy ............................................................................. 407
Unikaj agresywnych reklam ............................................................................................... 407
Nie przejmuj si zbytnio komputerami ............................................................................. 408

Skorowidz .......................................................................................................................409

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

95

Rozdzia 6

Tajemnice jednostki centralnej

W tym rozdziale:



Wntrznoci jednostki centralnej.



Badanie pyty gównej.



Poznawanie procesora.



Korzystanie z kart rozszerze.



Ustawianie zegara.



Poznawanie ukadów scalonych.



Dostarczanie energii jednostce centralnej.

ewntrz eleganckiej, futurystycznej obudowy jednostki centralnej
panuje istny chaos. Mnóstwo tu elektronicznych wntrznoci.

Przypominaj tropikaln dungl, z kablami-lianami czcymi najróniejsze
pytki z obwodami, z gniazdami zasilajcymi i napdami dyskowymi. Do tego
dochodzi technologiczna saatka z obwodów, tranzystorów, kondensatorów,
oporników i innych komponentów. Wiele z nich jest ostro zakoczonych
i spiczastych. Straszne? Nie do koca, chocia na pewno nie zachcajce.

Mimo zoonej natury, wntrze jednostki centralnej nie jest miejscem
niedostpnym. Wikszo obudów atwo si otwiera. Nie bez powodu
— czasami trzeba si tam dosta w celu dooenia nowych elementów
komputera. Rzadko, ale zdarza si. Nawet jeli przypuszczasz, e nigdy
nie omielisz si zajrze do obudowy komputera, znajomo tajemniczych
wewntrznych ukadów z pewnoci Ci nie zaszkodzi. W tym rozdziale
znajdziesz ich opis.

Spojrzenie do wntrza
jednostki centralnej

Mimo wielu opcji rozbudowy komputera od wewntrz, wikszo
uytkowników przez cae „ycie” jednostki centralnej nawet jej nie otwiera.
Ale przecie ukady, cho niewidoczne, nie powinny by traktowane jak

W

96

Cz II: Wntrznoci komputera

nieistniejce. Niektóre wewntrzne elementy komputera warto pozna.
Dziki tej wiedzy staniesz si lepiej zorientowanym uytkownikiem
komputera, znajcym fachowe nazewnictwo i przeznaczenie podzespoów,
których by moe nigdy nie zobaczysz.

Odkrywanie wntrznoci komputera

Na rysunku 6.1 znajduj si najistotniejsze elementy wntrza jednostki
centralnej. Ilustracja przedstawia boczny widok na wntrze typowej miniwiey
komputera PC (w widoku z prawej strony, jakby po zdjciu prawej cianki
obudowy). Na rysunku lewy bok ilustruje przód jednostki centralnej.

Rysunek 6.1.

Wntrze

jednostki

centralnej

Na rysunku 6.1 zabrako caej masy kabli przystrajajcej wntrze jednostki
centralnej. Wpywaj one w istotny sposób na ograniczenie miejsca w rodku.
A jeli komputer masz ju od jakiego czasu, z pewnoci w rodku znajdzie
si duo kurzu, a by moe sier kota!

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

97

Trzy gówne czci komputerowego brzucha to:

9

przestrze na napd dyskowy,

9

zasilacz,

9

pyta gówna.

Przestrze na napd dyskowy. W niej znajduje si oprzyrzdowanie
przytrzymujce wewntrzne napdy dyskowe, dysk optyczny (DVD),
dysk twardy i czasami jeszcze stacj dyskietek. Poza nim jest te miejsce
na kolejne napdy dyskowe (tak zwane miejsce na przysze rozszerzenia).
Zazwyczaj znajduje si zaraz za panelami z przodu konsoli, które w razie
potrzeby mona wyama.

Zasilacz. Jego rola polega na dostarczaniu do komputera bardzo wanego
skadnika, tzw. prdu elektrycznego. Wicej na temat prdu przeczytasz na
kocu tego rozdziau, w punkcie „ ródo mocy komputera”.

Pyta gówna. Na kocu pyta gówna, bdca najwaniejsz pyt z obwodami
komputera. Ze wzgldu na jej istotno rozpisuj si na jej temat w punkcie
„Najwaniejsza pyta”, w dalszej czci rozdziau.

Cae wntrze komputera zbudowane jest na zasadzie modularnych komponentów.
Chodzi o to, e poszczególne podzespoy mog zosta wymienione, w zwizku
z czym nie trzeba wyrzuca caej konsoli. Modularno jest jednym z kluczowych
czynników sukcesu komputera osobistego.

Otwieranie jednostki centralnej
(zdobd si na odwag)

Dzisiaj bardzo rzadko zachodzi potrzeba otwierania jednostki centralnej
komputera. Szczególnie w przypadku nowych komputerów jest bardzo
niewiele podzespoów, o które mona komputer rozbudowa tylko od
rodka. Nie polecam otwierania obudowy tylko po to, eby sobie popatrze,
jak komputer wyglda od wewntrz. W zasadzie tylko podczas niektórych
operacji rozbudowy komputera trzeba otworzy konsol. Jeli nie naleysz
do osób z zaciciem technicznym, nie potrafisz odróni rubokrta od noa
do chleba lub jeli nie masz dobrej polisy na ycie, zdecydowanie polecam
zlecenie rozbudowy profesjonalicie. W innym wypadku pomocny moe si
okaza poniszy opis otwierania jednostki centralnej.

1.

Wycz komputer.

Patrz rozdzia 4.

98

Cz II: Wntrznoci komputera

2.

Odcz jednostk centraln, rozcz kabel zasilajcy.

Wyczenie jednostki centralnej nie wystarczy. Bezwzgldnie trzeba
odczy kabel zasilajcy. Odczanie innych kabli nie jest konieczne,
chyba e blokuj dostp do wntrza komputera.

3.

Odsu jednostk centraln od ciany lub ustaw j w miejscu,

gdzie bdziesz móg pracowa .

4.

Otwórz obudow jednostki centralnej.

Etapy otwierania obudowy róni si w zalenoci od jednostki centralnej.
W przypadku niektórych konieczne bdzie uycie rubokrtu i odkrcenie
kilku rub. W innych wystarczy podway i zdj ciank boczn,
przesuwajc j do góry, w prawo bd lewo.

Prac moesz zaczyna, gdy obudowa jest otwarta i wida „wntrznoci”
komputera. W ogólnym zorientowaniu si pomocny bdzie rysunek 6.1,
ale pamitaj, e brakuje na nim kabli!

9

Nigdy nie podczaj kabla zasilajcego, gdy jednostka centralna jest
otwarta. Jeli musisz sprawdzi dziaanie komputera, wpierw j zamknij!

9

Jednostk centraln najczciej otwiera si w jednym z trzech przypadków:
eby doda pami, kart rozszerze lub wymieni bateri w komputerze.

9

Podczas pracy z jednostk centraln staraj si dotyka jedn rk obudowy,
a jeszcze lepiej czego metalowego, np. przestrzeni na napd dyskowy.
W efekcie Twój potencja elektryczny bdzie taki sam jak obudowy
i zmniejszysz tym samym niebezpieczestwo pojawienia si adunku
elektrostatycznego, który moe popsu komputer.

Zamykanie obudowy

Po zakoczeniu prac, jakie byy powodem otwarcia jednostki centralnej,
koniecznie zamknij obudow! We pod uwag ponisze instrukcje.

1.

Sprawd , czy wszystkie przewody i kable podczye

z powrotem jak naley.

2.

Upewnij si, e wewntrz obudowy nie zostay adne narzdzia

ani lu ne czci.

3.

Ponownie przymocuj pokryw jednostki centralnej.

4.

Podcz kabel zasilania.

5.

Wcz komputer.

6.

Módl si, aby prawidowo dziaa.

To opcjonalny krok, którego nie musisz wykonywa, jeli nie wierzysz
w istnienie boskiego bytu. Ale po co tak ryzykowa?

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

99

Najwaniejsza pyta

Najwiksz pyt z obwodami komputerowymi jest pyta gówna. Tutaj
znajduj si najistotniejsze ukady elektroniczne komputera. Na pycie
gównej znale  mona podzespoy komputerowe, z których wiele zostao
zilustrowanych wczeniej w tym rozdziale, na rysunku 6.1. S to:

9

mikroprocesor,

9

ukady scalone procesora,

9

pami,

9

bateria,

9

karty rozszerze,

9

gniazda wejcia-wyjcia,

9

pryszcze elektroniczne.

Mikroprocesor, ukad scalony procesora, bateria oraz karty rozszerze
zostay omówione w osobnych punktach tego rozdziau. Tam znajdziesz
wicej informacji na ich temat. Bardzo istotnym zagadnieniem jest pami,
któr w szczegóach omówiem w rozdziale 8.

Gniazda wejcia-wyjcia to miejsca na pycie gównej, do których podczane
s okrelone podzespoy jednostki centralnej. Dziki nim komunikuj si
z reszt systemu komputerowego. Na pycie gównej mona na przykad
znale  gniazdo wejcia-wyjcia dla wewntrznego napdu dyskowego
oraz gniazdo zasilania prdem elektrycznym.

Pryszcze elektroniczne to technologiczne gadety, które zostay umieszczone
na pycie gównej po to, eby wygldaa jeszcze bardziej imponujco.

Mikroprocesor
nie jest mózgiem komputera

Zgadza si, mikroprocesor nie jest mózgiem komputera. T funkcj peni
oprogramowanie. Mikroprocesor to jedynie sprzt wykonujcy instrukcje
pynce z oprogramowania. Poza tym procesor jest do istotnym podzespoem
systemu komputerowego, bdc w zasadzie gównym ukadem scalonym
komputera. Pozostae elementy pyty gównej obsuguj procesor.

100

Cz II: Wntrznoci komputera

Procesor jest na pewno istotny, chocia jego zadania s raczej
nieskomplikowane. Wykonuje podstawowe dziaania matematyczne
(dodawanie, odejmowanie, dzielenie, mnoenie), przesya i pobiera informacje
z pamici oraz przeprowadza podstawowe czynnoci wejcia-wyjcia. Wydaje
si, e to tak niewiele… Kluczem do sukcesu mikroprocesora, w przeciwiestwie
do zadumanego nastolatka, jest bardzo szybkie wykonywanie zada.

9

Jeli zaczyna Ci pobolewa jzyk, mikroprocesor moesz nazywa
procesorem.

9

Kolejnym okreleniem procesora jest CPU, z angielskiego central
processing unit (centralna jednostka obliczeniowa).

9

Nowoczesne mikroprocesory bardzo mocno si nagrzewaj i w zwizku
z tym wymagaj specjalnego chodzenia. Jeli si przyjrzysz wntrzu
jednostki centralnej, zobaczysz, e mikroprocesor ma na sobie wiatraczek,
który pomaga mu utrzyma nisz temperatur.

Nadaj nazw mikroprocesorowi!

Dawniej mikroprocesorom nadawano nazwy numeryczne, np. sawne 386
lub 8088. Obecnie mamy do czynienia z trendem nadawania nazw procesorom.
Nie chodzi jednak o imiona ludzkie, np. Jan lub Maria, ani nawet imiona
zwierzt, np. Reksio czy Pimpu. Dzisiaj nazwy mikroprocesorów przypominaj
pseudonimy bohaterów science fiction, farmaceutyków lub te d wików,
jakie wydaje modziutki zestresowany nosoroec.

Mówic powanie, podstawowy mikroprocesor to Pentium, którego
konstrukcj opracowa lider brany — Intel. Wród popularnych procesorów
znajdziemy te nazwy takie jak Celeron, Athlon, Opteron, Duron i Xenon.
(Jeszcze sze nazw i mielibymy galaktyczny panteon).

Brany komputerowej trudno zerwa z umieszczaniem w nazwach
numerów i liczb. W zwizku z tym w nazwach procesorów na kocu sów
znajdziesz cyfry oraz inne dziwne wyraenia. Uczciwie mówic, nazwa
procesora ma znaczenie tylko podczas kupowania komputera. Nawet wtedy
liczb najbardziej liczc si jest cena mikroprocesora, przekadajca si na
liczb banknotów, jakie musisz wyrzuci na stó.

Naprawd istotn miar procesora, poza nazw i cen, jest jego szybko,
o której pisz w nastpnym akapicie.

9

Najbardziej popularnymi typami procesorów na rynku s Pentium 4,
Pentium Dual Core, inaczej Core Duo, oraz Pentium Core 2 Duo.

9

Intel jest wiatowym liderem w produkcji mikroprocesorów dla
komputerów. Firma stworzya procesor 8088, który znajdowa si
w onie pierwszego IBM PC.

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

101

9

Procesory mona równie rozrónia ze wzgldu na typ zcza pyty
gównej, do jakiego pasuj. Informacja ta jest istotna jedynie dla osób,
które zamierzaj samodzielnie zbudowa komputer.

9

Pomidzy procesorami Intela a procesorami innych marek nie ma
wielkiej rónicy. Dla oprogramowania nie ma znaczenia, kto jest
producentem mikroprocesora. Musz jednak zaznaczy, e fani gier
komputerowych preferuj mikroprocesory AMD.

Sia i szybko mikroprocesorów

Mikroprocesory mierzy si dwoma parametrami: si mini oraz szybkoci
poruszania si.

Sia mini procesora mierzona jest w bitach. Chodzi przede wszystkim o to,
z iloma bitami procesor moe sobie poradzi w tej samej chwili. Im jest ich
wicej, tym lepiej. W przypadku typowego procesora PC jest to 32, 64 lub
128 bitów. Najczciej spotyka si procesory 64-bitowe.

Przydatne jest porównanie bitów w mikroprocesorze do cylindrów w silniku
samochodowym. Im wicej ich w aucie, tym jest silniejsze. Moe nawet
lepiej wyobrazi sobie pasy na autostradzie. Wiksza liczba pasów gwarantuje
szybsze przemieszczanie si wikszej liczby aut. Podobnie jest z danymi
w komputerze.

Obecnie szybko mikroprocesorów mierzona jest w gigahercach (GHz)
lub miliardach cykli na sekund. Wiksza warto przekada si na wiksz
szybko procesora. Mona przyj, e rednie prdkoci mieszcz si
pomidzy 2.0 GHz (wolniejsze) a 4.0 GHz (szybsze).

Niestety, szybko procesora nie jest realistyczn miar oceny rzeczywistej
prdkoci obliczeniowej procesora. Mona j przyj jako relatywn miar
porównywania komputerów, bo chocia Pentium 2.4 GHz jest wolniejszy
od Pentium 3.0 GHz, to raczej nie odczujesz pomidzy nimi rónicy.

Jaki procesor mieszka
w Twoim komputerze?

Po powrocie do domu ze sklepu komputerowego nie bdzie wcale prosto
sprawdzi, czy w komputerze rzeczywicie znajduje si procesor, jaki
kupie. Po otwarciu obudowy komputera nie bdziesz móg atwo zobaczy,
jaki jest w nim mikroprocesor, bo nosi on na sobie kapelusz w postaci
wiatraczka. Nawet jeli zdjby ten kapelusz, liczby i nazwy znajdujce si
na mikroprocesorze niekoniecznie musiayby Ci si przyda.

102

Cz II: Wntrznoci komputera

Jednym ze sposobów przekonania si, kto zagoci w onie Twojego
komputera, jest uruchomienie Windows. Okno systemowe wywietli
skrócone informacje o iloci pamici RAM oraz o mikroprocesorze
(zob. rysunek 6.2).

Rysunek 6.2.

Okno

systemowe

eby przywoa okno systemowe, nacinij Win+Break na klawiaturze, czyli
klawisz Windows oraz klawisz z napisem Break lub Pause Break. Drugim
sposobem otwarcia go jest kliknicie ikony Komputer na pulpicie i wybranie
z wyskakujcego okna Waciwoci.

Z rysunku 6.2 wynika, e komputer ma procesor Pentium D o szybkoci
3.00 GHz. Znajduje si w nim 1022MB pamici RAM. Zgadza si z tym,
za co zapaciem, wic sprzedawca moe odetchn z ulg.

9

Nie kade okno systemowe wywietli tak kompletn informacj jak
pokazana na rysunku 6.2. Jeeli system Windows nie potrafi do koca
rozpozna mikroprocesora, komunikat moe brzmie „Rodzina x86”.

9

Wicej informacji o pamici RAM znajdziesz w rozdziale 8.

Karty rozszerze

Sukces oryginalnego IBM PC wynika z elastycznoci jego konstrukcji.
Zwizana ona bya z moliwoci rozbudowy komputera od wewntrz przez
wstawienie dodatkowych zespoów obwodów elektronicznych na pytkach.
Pytki te, zwane kartami rozszerze, stosowane do dzi, mona bezporednio

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

103

wciska w gniazda rozszerze na pycie gównej. Pomys polega na moliwoci
rozbudowy komputera o opcje, których zakupiona podstawowa jednostka
centralna nie posiada.

Niestety, mimo e maszyny wyposaane s w gniazda rozszerze, potrzeby
rozbudowy komputera o karty rozszerze s coraz mniejsze. Nowoczesne
komputery praktycznie wszystkie podzespoy maj ju na pycie gównej.
Inne peryferia podcza si do portów USB (patrz rozdzia 7.). Chocia karty
rozszerze s nadal osigalne, dzisiaj nie peni ju tak istotnej roli i nie s
tak niezbdne jak kiedy.

9

Liczba i rodzaj gniazd rozszerze w komputerze zaley od rozmiaru
obudowy oraz konstrukcji pyty gównej. Mae jednostki centralne maj
ograniczon ich liczb. W niektórych komputerach domowych (i prawie
wszystkich laptopach) w ogóle nie ma kart rozszerze. Najwicej
gniazd rozszerze znajduje si w obudowach typu wiea. Ich liczba
czasami dochodzi do 8!

9

Wikszo kart ma te mnóstwo popltanych przewodów. Baagan, jaki
tworz, sprawia, e niby elegancka pyta gówna przypomina elektroniczne
spaghetti. Niektóre z kabli s przecignite do wewntrz komputera,
inne wisz bezadnie z tyu. Kable w duej mierze s przyczyn, dla której
rozbudowa komputera jest tak skomplikowana.

9

Najczciej tylna cz karty rozszerze wystaje z tyu jednostki
centralnej. Nie mona zapomnie jednak o uprzednim usuniciu
metalowej przykrywki szczeliny do rozbudowy. Jeli karta rozszerze
posiada bowiem specjalne zcza i gniazda, dodatki do nich bdzie
mona podczy z tyu komputera.

PCI Express

Najlepszym typem gniazda rozszerze komputera jest PCI Express, czasami
zapisywane PCIe. Szybko i efektywnie komunikuje si ono z pyt gówn,
a co za tym idzie — take z procesorem. Dlatego jest najlepszym sposobem
dodawania do komputera peryferii w formie obwodów elektronicznych na
pytce.

9

Jeli komputer posiada gniazda rozszerze typu PCI Express, musisz
upewni si, e kupowane peryferia na kartach s typu PCI Express.
Na przykad, jeli chcesz komputer rozbudowa o wewntrzn kart
telewizyjn, zwró uwag, aby bya to karta PCI Express.

9

Wysokiej klasy karty graficzne czsto wyposaane s w zcze PCI
Express. W rozdziale 10. znajdziesz wicej informacji na ten temat.

104

Cz II: Wntrznoci komputera

9

PCI to akronim angielskiego Peripheral Component Interconnect, który
w jzyku polskim funkcjonuje jako magistrala komunikacyjna, jeli Ci
to w ogóle obchodzi...

Starsze gniazda rozszerze

Obok PCI Express (lub zamiast), w Twoim komputerze moe si znale 
jedno z gniazd starszego typu, które s nadal popularne. Mówimy tu o wielu
rónych odmianach:

PCI. Gniazdo PCI jest najpopularniejszym typem gniazda sucego do
rozbudowy wntrza komputera (popularne s równie w Macintoshach, ale
to wykracza poza temat dyskusji). W niektórych komputerach znale  mona
zarówno gniazda PCI, jak i PCI Express. Jeli jest moliwo wyboru,
powiniene zdecydowa si na PCI Express.

AGP. Typ zcza, który by specjalnie zaprojektowany dla kart graficznych.
Zreszt nazwa jest skrótem od angielskiego Accelerated Graphics Port (w wolnym
tumaczeniu: port szybkiej grafiki). W starszych komputerach mona znale 
gniazdo AGP, jednak najlepsze karty graficzne wykorzystuj PCI Express.

ISA. Najstarszy typ gniazda rozszerze to ISA, akronim angielskiego Industry
Standard Architecture (standardowa architektura przemysowa). Rozumiesz co
z tego? Moe dlatego, e dla ISA nie byo nazwy a do momentu, gdy nie
powstao nowe, lepsze gniazdo rozszerze. ISA natomiast pozostaa
w konstrukcjach starszych komputerów, aby zapewni zgodno ze starszymi
kartami rozszerze.

Starsze typy gniazd rozszerze ju dzi nie wystpuj, ale moe ze wzgldów
humorystycznych przypomn ich nazwy: MCA, VESA Local Bus, NuBus,
EISA oraz Lego. Wynika z tego jasno, e w komputerowym wiecie nowe
typy gniazd rozszerze pojawiaj si i znikaj do czsto.

Zegarek w komputerze

Powiem Ci w tajemnicy, e komputer jest bardzo kosztownym, a do tego
niezbyt precyzyjnym zegarkiem. Praktycznie kady komputer ma wewntrzny
zegar, nawet przedpotopowe i prymitywne konstrukcje z lat 70. ubiegego
wieku. Dzisiaj zegarki znajduj si na pytach gównych w towarzystwie
baterii, podtrzymujcej dat i czas bez wzgldu na to, czy komputer jest
podczony do prdu, czy nie. Poza tym Windows posiadaj wasny zegarek.
Dziki niemu moesz kontrolowa upywajcy czas albo przestawia go,
gdy (bardzo czsto) jest aonie niedokadny.

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

105

9

W systemie Windows zegarek komputerowy wywietlany jest w obszarze
powiadomie (patrz rozdzia 5.).

9

Zegarki s potrzebne komputerom tak samo jak ludziom — do mierzenia
czasu. Przydaj si komputerom do stosowania algorytmów szeregowania,
okrelania momentu zapisywania plików, ledzenia informacji i generalnie
zapobiegania sytuacjom, gdy wszystko dzieje si w tym samym czasie.

9

Format wywietlania daty i czasu opiera si na ustawieniach kraju
i regionu okrelanych podczas pierwszej konfiguracji Windows. Mona
go zmieni w panelu sterowania. W tym celu na stronie gównej panelu
sterowania klikasz Zegar, jzyk i region i odszukujesz cze Zmie format
daty, godziny lub liczb. W przypadku wygldu klasycznego panelu sterowania
kliknij podwójnie ikon Opcje regionalne i jzykowe.

„Mój zegarek jest stuknity!”

Zegarki komputerowe s naprawd kiepskie. Typowy zegarek PC potrafi zwiksza
swoje opó nienie o minut lub dwie kadego dnia. Dlaczego? Któ to wie...

Ogólnie rzecz biorc, zegarek chodzi wolniej lub szybciej ze wzgldu na
wszystkie procesy majce miejsce wewntrz komputera. Im wicej rzeczy si
dzieje, tym bardziej niedokadny staje si zegarek. Jeli wczysz tryb upienia
lub hibernacji, zegarek potrafi naprawd zwariowa. (W rozdziale 4. znajdziesz
wicej informacji na temat hibernacji).

Zalet zegarka komputerowego jest automatyczne przestawianie si na czas
letni i zimowy. System Windows automatycznie cofa lub przyspiesza zegarek
o godzin. Nie musisz niczym si martwi ani niczego pamita, komputer
sam przestawi czas.

Co zrobi, jeli zegarek nieprecyzyjnie wskazuje czas? Oczywicie nastawi go.
Czytaj dalej!

Nastawianie zegarka

eby nastawi dat i czas w komputerze, wykonaj nastpujce czynnoci:

1.

Kliknij prawym klawiszem myszki w obszarze powiadomie.

2.

Z wyskakujcego okienka wybierz polecenie Ustaw dat/godzin.

Pojawia si okno dialogowe Data i godzina.

3.

Kliknij przycisk Zmie dat i godzin....

Zmiana czasu wymaga zgody administratora.

106

Cz II: Wntrznoci komputera

4.

Uzyskaj zgod administratora. Jeli zalogowae si jako

administrator, kliknij przycisk Kontynuuj. W innym wypadku,
eby kontynuowa , wpisz haso administratora.

Pojawia si okno dialogowe Ustawienia daty i godziny, które pokazano na
rysunku 6.3.

Rysunek 6.3.

Okno dialogowe

ustawiania daty

i czasu

5.

Do zmiany daty i czasu su przyciski w oknie dialogowym

Ustawienia daty i godziny.

Na przykad wpisz 10:00, jeli chcesz przestawi czas z 9:58. Gdy usyszysz
gos zegarynki (w radiu lub jeszcze gdzie indziej) potwierdzajcy punkt
10:00, kliknij OK, eby natychmiast ustawi czas.

6.

Po zakoczeniu kliknij OK.

Na ratunek czas internetowy

Sposobem na powstrzymanie szalonego zegarka komputerowego jest jego
automatyczna synchronizacja z jednym z wielu wiatowych serwerów czasu.
Serwer czasu to specjalnie skonfigurowany komputer przekazujcy przez
internet precyzyjne informacje o czasie. Dostpne s one dla kadego
komputera, który wyle zapytanie.

eby komputer korzysta z serwera czasu i synchronizowa si z nim, trzeba
go skonfigurowa. W tym celu naley otworzy okno dialogowe Ustawienia
daty i godziny, co zostao opisane w poprzednim podpunkcie. Nastpnie
wykonaj ponisze czynnoci.

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

107

1.

W oknie dialogowym Ustawienia daty i godziny kliknij zakadk

Czas z Internetu

.

W oknie dialogowym wywietlany jest aktualny czas internetowy.

2.

Kliknij przycisk Zmie ustawienia….

eby kontynuowa. niezbdna bdzie zgoda administratora.

3.

Kliknij przycisk Kontynuuj albo wpisz haso administratora.

4.

Klikajc zaznacz opcj Synchronizuj z internetowym serwerem czasu.

5.

(Opcjonalnie). Z rozwijanej listy wybierz serwer czasu.

6.

Kliknij przycisk Aktualizuj teraz, aby przekona si, czy wszystko

dziaa.

Jeli pojawi si problemy, ponownie wykonaj kroki 5. i 6., eby wybra
inny serwer czasu.

7.

Kliknij OK i ponownie OK, aby zamkn wszystkie okna

dialogowe.

Gdy korzystasz z czasu internetowego, system Windows automatycznie
nastawia zegarek komputera, gdy komputer jest podczony do internetu.
Nie musisz robi niczego innego, nigdy!

Bateria komputerowa

We wszystkich komputerach na pycie gównej znajduje si bateria. Jej gównym
zadaniem jest podtrzymywanie zasilania zegarka, gdy komputer jest wyczony
lub jego kabel zasilajcy nie jest podczony.

Typowa bateria komputerowa starcza na okoo 6 lat, by moe troch wicej.
Zorientujesz si, gdy si wyczerpie, bo czas na zegarku w ogóle nie bdzie
zgadza si z rzeczywistym. Moliwe nawet, e komputer sam wywietli
wiadomo informujca, e naley wymieni bateri na pycie gównej
komputera. Kupisz j w wikszoci sklepów RTV.

9

Aby dosta si do baterii, bdziesz musia otworzy obudow komputera.
Baterii wcale nie bdzie tak atwo znale !

9

Napicie z baterii moe równie podtrzymywa specjalne ustawienia
systemowe, np. liczb napdów dyskowych, konfiguracj pamici i inne
„bahostki”, o jakich komputer przez cay czas musi by poinformowany.
Bez baterii nie bdzie ich „pamita”.

9

Bateria na pycie gównej jest bateri dodatkow, niezalen od innych
komputerowych baterii, np. laptopowej, dziki której komputer ma
energi do pracy.

108

Cz II: Wntrznoci komputera

Chipset

Projektanci i inynierowie komputerowi wymylili jedno sowo opisujce
róne róniaste ukady scalone na pycie gównej. Nie trzeba wic ju mówi
o nich „Róne róniaste ukady scalone na pycie gównej”, lecz wystarczy chipset.

Chipset odpowiedzialny jest za osobowo komputera. Chodzi mi tutaj np.
o instrukcje dotyczce dziaania podstawowych peryferiów sprztowych:
klawiatury, myszki, interfejsu sieciowego, d wiku czy grafiki.

Na rynku dostpne s rozmaite chipsety. Co mona o nich powiedzie,
wiedzc, jakie funkcje ma komputer. Na przykad na niektórych pytach
gównych zabudowana jest zaawansowana karta graficzna, a w innych karta
sieci bezprzewodowej. Niestety, identyfikacja szczegóów jest utrudniona ze
wzgldu na dziwaczne nazwy i symbole chipsetów. Jedynie zagldnicie do
dokumentacji chipsetu moe pomóc w okreleniu, co na nim si znajduje.
(Zaznaczam, e informacje takie bywaj interesujce jedynie dla zatwardziaych
maniaków komputerowych).

9

W komputerach znale  mona rozmaite chipsety — w zalenoci od
tego, kto jest producentem pyty gównej.

9

Starszym okreleniem elementu chipsetu, jakim jest gówny ukad
scalony ROM, jest BIOS (skrót od angielskiego Basic Input/Output
System, czyli podstawowy system wejcia-wyjcia). Istniej róne BIOS-y
dla poszczególnych urzdze: inny BIOS dla klawiatury i myszy,
inny dla grafiki, osobny dla sieci itd. Wszystkie razem tworz chipset.
(W rozdziale 8. znajdziesz wicej informacji o ukadzie ROM).

ródo mocy komputera

Gdy bdziesz zaglda do wntrza jednostki centralnej, natkniesz si na
element, który ani nie „myli”, ani nie przechowuje danych. Chodzi mi
o zasilacz, który odpowiedzialny jest w komputerze za kilka istotnych spraw.

9

Zasilacz wprowadza prd do komputera. Zamienia dziki prd zmienny
z gniazda w cianie na agodny prd stay.

9

Zasilacz dostarcza prdu do pyty gównej i wszystkich jej mieszkaców.

9

Zapewnia napicie wewntrznym napdom dyskowym.

9

Posiada wiatraczki pomagajce utrzyma nisk temperatur w rodku
obudowy.

9

Zawiera przycisk zasilania komputera.

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

109

Zadaniem zasilacza jest równie „przyjcie na siebie” gównych zniszcze
elektrycznych, niebezpieczestw zwizanych z burz, piorunami lub
nagymi impulsami napicia. Jeli si pojawi, konstrukcja zasilacza
spowoduje, e si popsuje, bronic tym samym komputera. Nie panikuj!
Z atwoci wymienisz zasilacz i przekonasz si, e reszta komputera nadal
dziaa bez zarzutu.

9

Dziki wiatraczkom zasilacz jest najgoniejszym podzespoem
komputera.

9

Zasilacze s klasyfikowane w watach. Im wicej w komputerze znajduje
si wewntrznych podzespoów, np. napdów dyskowych, pamici, kart
rozszerze, tym mocniejszy powinien by zasilacz, czyli mie wicej
watów. W przypadku typowych komputerów zasilacz ma od 150 do 200
watów. Mocniejsze komputery wymagaj zasilaczy ponad 300-watowych.

9

Sposobem na uniknicie potencjalnego spalenia si zasilacza (lub,
co gorsza, komputera), i to nawet podczas burzy, jest zainwestowanie
w ochronn listw zasilajc lub urzdzenie UPS. Szczegóy znajdziesz
w rozdziale 3.