Komputery PC
dla bystrzaków

Autor: Dan Gookin
T³umaczenie: Tomasz Boszko
ISBN: 978-83-246-1853-8
Tytu³ orygina³u:

PCs For Dummies

Format: 180x235, stron: 432

Dowiedz siê wiêcej i ujarzmij swojego peceta

Komputer powsta³ po to, by u³atwiæ Ci ¿ycie, czasem jednak masz wra¿enie, ¿e ktoœ
z³oœliwy skonstruowa³ go tylko po to, aby zszargaæ Ci nerwy. Jesteœ przekonany, ¿e to,
co z za³o¿enia mia³o byæ proste, zosta³o celowo zaszyfrowane zagadkowym kodem tak,
by normalny u¿ytkownik nie by³ w stanie zrozumieæ, co poeta mia³ na myœli?
Jeœli czujesz, ¿e Twoja cierpliwoœæ zaczyna siê wyczerpywaæ — przybywamy Ci
z odsiecz¹.

Oddajemy w Twoje rêce ksi¹¿kê napisan¹ prostym i zrozumia³ym jêzykiem. Znajdziesz
w niej szczegó³owe omówienie zagadnieñ zwi¹zanych z budow¹ i zasadami dzia³ania
komputera osobistego. Odpowiemy na ka¿de pytanie, które w czasie obs³ugi tego
sprzêtu mog³o przyjœæ Ci do g³owy. Praktyczne wskazówki, pomocne informacje,
przejrzyœcie omówione dzia³anie ka¿dego elementu — od momentu w³¹czenia piekielnej
machiny, a¿ po jej ostatnie tchnienie przed zamkniêciem systemu.

•

Konfiguracja komputera i pod³¹czanie sprzêtu.

•

Wnêtrze komputera i jego sekrety.

•

Dysk twardy, dyskietki, napêd DVD, karty pamiêci.

•

Komputer jako Twoje osobiste centrum multimedialne.

•

Rodzaje monitorów, drukarek, klawiatur i myszek.

•

Internet i kwestia bezpieczeñstwa komputera...

•

i setki innych zagadnieñ.

Ponadto znajdziesz tu dekalogi: 10 rzeczy, które musisz mieæ, i 10 niezbêdnych porad
eksperta komputerowego.

DODATEK SPECJALNY:

powszechne b³êdy pocz¹tkuj¹cych i sposoby ich unikania

Spis tre!ci

O autorze .......................................................................................................................... 15

Wst"p ................................................................................................................................ 17

Co nowego w tej edycji? ....................................................................................................... 18
Jak zacz#$? .............................................................................................................................. 19
Konwencje zastosowane w ksi#%ce ....................................................................................... 19
Czego nie czyta$? .................................................................................................................. 20
Naiwne za&o%enia .................................................................................................................. 20
Ikony wykorzystane w ksi#%ce .............................................................................................. 21
Kontakt z autorem ................................................................................................................. 21
Co dalej? ................................................................................................................................ 22

Cz "# I: Twój komputer nie wybuchnie ........................23

Rozdzia$ 1: Bezbolesne wprowadzenie do zagadnie% komputerowych ............................. 25

Podstawowe poj'cia komputerowe ...................................................................................... 26

Wej(cie-wyj(cie ................................................................................................................. 27
Przetwarzanie .................................................................................................................... 27
Przechowywanie ............................................................................................................... 28

Sprz't i oprogramowanie ...................................................................................................... 29

System operacyjny ............................................................................................................ 30
Inne oprogramowanie ....................................................................................................... 31
Rzeczy, które tworzysz (pliki) .......................................................................................... 32

Komputer osobisty ................................................................................................................ 32
„Och, ta rzecz, co wybucha” ................................................................................................. 33

Rozdzia$ 2: Oczami maniaka komputerów ......................................................................... 35

Odmiany komputera osobistego .......................................................................................... 35
Podstawowe podzespo&y komputera PC ............................................................................. 36
Zwiedzamy jednostk' centraln# ........................................................................................... 38

Najbardziej interesuj#ce miejsca z przodu jednostki centralnej ........................................ 38
Odwiedzamy zapuszczon# stron' jednostki centralnej .................................................. 41
W powi'kszeniu — panel wej(cia-wyj(cia .......................................................................... 42
Przydatne wskazówki, odczytywanie hieroglifów i odcieni kolorów ............................ 45

4

Komputery PC dla bystrzaków

Rozdzia$ 3: Konfiguracja komputera ..................................................................................49

Rozpakowywanie kartonu ..................................................................................................... 50
Wpierw zmontuj jednostk' centraln# .................................................................................. 50
Pod&#czanie elementów systemu do jednostki centralnej — ogólny przewodnik ............ 51

D<wi'k ............................................................................................................................... 52
IEEE, 1394, FireWire ........................................................................................................ 54
Joystick lub manipulator do gier ...................................................................................... 54
Klawiatura i myszka .......................................................................................................... 55
Modem .............................................................................................................................. 55
Monitor .............................................................................................................................. 56
Sie$ ..................................................................................................................................... 56
Drukarka ............................................................................................................................ 57
S-Video .............................................................................................................................. 57
Port szeregowy .................................................................................................................. 58
USB .................................................................................................................................... 58
Gad%ety bezprzewodowe .................................................................................................. 58

Ostatnie po&#czenia — pr#d .................................................................................................. 59

Pot'%na listwa zasilaj#ca .................................................................................................... 59
Rozwi#zanie — zasilanie UPS .......................................................................................... 60
Krótka sztuka o korzystaniu z UPS-a .............................................................................. 63

Rozdzia$ 4: Najmocniejszy przycisk, czyli w$&cznik ...........................................................65

W&#cz komputer .................................................................................................................... 66

Konfiguracja ....................................................................................................................... 67
K&opoty w krainie pocz#tków ........................................................................................... 68

Nadchodzi system Windows! ............................................................................................... 68

Kim do licha jeste(? ........................................................................................................... 69
Zaloguj si', tajemniczy go(ciu .......................................................................................... 69
Witamy na pulpicie ............................................................................................................ 70

Wy&#czanie komputera (zamykanie) .................................................................................... 70

Sposoby zamykania komputera ........................................................................................ 71
Wylogowanie ..................................................................................................................... 72
Blokowanie komputera ..................................................................................................... 73
Prze&#czanie u%ytkowników ............................................................................................. 73
Tryb wstrzymania ............................................................................................................. 73
Hibernacja .......................................................................................................................... 74
Ponowne uruchomienie Windows .................................................................................. 75
Wy&#czanie tej cholernej maszyny .................................................................................... 75

Przycisku zasilania, do czego s&u%ysz? .................................................................................. 76

Konfiguracja przycisku zasilania jednostki centralnej ..................................................... 76
Konfiguracja przycisku wstrzymania ............................................................................... 78
Konfiguracja przycisku zasilania z menu Start ................................................................ 78

Czy komputer przez ca&y czas powinien by$ w&#czony? ..................................................... 79

„Wol' mie$ komputer wy&#czony przez ca&y czas” ......................................................... 80
„Wol' mie$ komputer w&#czony przez ca&y czas” ........................................................... 80

Spis tre!ci

5

Rozdzia$ 5: System Windows rz&dzi .................................................................................. 83

U(miechni'ta twarz Windows ............................................................................................. 84

Pulpit ................................................................................................................................. 84
Pasek zada? ........................................................................................................................ 85
Przycisk Start ..................................................................................................................... 86
Menu przycisku Start ........................................................................................................ 86
Obszar powiadomie? ........................................................................................................ 87

Panel sterowania .................................................................................................................... 88
Ustawienia sieci ..................................................................................................................... 89

Centrum sieci i udost'pniania ......................................................................................... 89
Okno Sie$ .......................................................................................................................... 90

Miejsca na Twoje rzeczy ....................................................................................................... 90
Pomoc Windows ................................................................................................................... 91

Cz "# II: Wn trzno"ci komputera ...............................93

Rozdzia$ 6: Tajemnice jednostki centralnej ...................................................................... 95

Spojrzenie do wn'trza jednostki centralnej ....................................................................... 95

Odkrywanie wn'trzno(ci komputera .............................................................................. 96
Otwieranie jednostki centralnej (zdob#d< si' na odwag') ............................................. 97
Zamykanie obudowy ........................................................................................................ 98

Najwa%niejsza p&yta ............................................................................................................... 99
Mikroprocesor nie jest mózgiem komputera ...................................................................... 99

Nadaj nazw' mikroprocesorowi! ................................................................................... 100
Si&a i szybko($ mikroprocesorów ................................................................................... 101
Jaki procesor mieszka w Twoim komputerze? ............................................................. 101

Karty rozszerze? .................................................................................................................. 102

PCI Express ..................................................................................................................... 103
Starsze gniazda rozszerze? ............................................................................................. 104

Zegarek w komputerze ....................................................................................................... 104

„Mój zegarek jest stukni'ty!” ......................................................................................... 105
Nastawianie zegarka ........................................................................................................ 105
Na ratunek czas internetowy .......................................................................................... 106

Bateria komputerowa .......................................................................................................... 107
Chipset ................................................................................................................................. 108
Aród&o mocy komputera .................................................................................................... 108

Rozdzia$ 7: Z$&cza w komputerze .................................................................................... 111

Czy to port, czy to jack, czy po prostu dziurka? ................................................................ 111
Witaj, porcie USB ............................................................................................................... 112

Kable USB. Jak z nimi %y$? ............................................................................................ 113
Pod&#czanie urz#dzenia USB ......................................................................................... 113
A gdzie kabel zasilaj#cy? .................................................................................................. 114

6

Komputery PC dla bystrzaków

Usuwanie urz#dzenia USB ............................................................................................ 114
Rozszerzanie wszech(wiata USB ................................................................................... 114

Port o wielu nazwach — IEEE ........................................................................................... 116
Spadek w postaci portów starego typu .............................................................................. 117

Myszka i klawiatura ......................................................................................................... 117
Port drukarki ................................................................................................................... 118
Port szeregowy ................................................................................................................ 118

Rozdzia$ 8: Przechowywanie tymczasowe (pami"') .......................................................119

Dlaczego pami'$? ................................................................................................................ 119
Pyszne czekoladowe kostki pami'ci ................................................................................... 121
Tutaj bajt, tam bajt, po prostu wsz'dzie bajt ..................................................................... 122
Pami'$ — niektóre pytania i odpowiedzi .......................................................................... 124

„Ile pami'ci jest teraz w moim komputerze?” ............................................................... 124
„Czy mam odpowiedni# pami'$?” ................................................................................. 125
„Czy mój komputer ma dostatecznie du%o pami'ci?” .................................................. 125
„Czy komputerowi zabraknie kiedy( pami'ci?” ............................................................ 126
„Czym jest pami'$ wirtualna?” ...................................................................................... 126
„Co to jest pami'$ grafiki?” ............................................................................................ 127
„Co to kibi, mebi, gibi?” ................................................................................................. 127

Dodawanie pami'ci do komputera ..................................................................................... 128
Oddajmy cze($ pami'ci ....................................................................................................... 130

Rozdzia$ 9: Przechowywanie d$ugoterminowe (na dyskach i kartach pami"ci) ..............131

Przechowywanie na d&ugim dystansie ................................................................................ 132

Przegl#d no(ników i urz#dze? przechowywania d&ugoterminowego .......................... 132
Zapytaj pana profesora: jak dzia&a dysk twardy? ............................................................ 133

Dysk twardy ......................................................................................................................... 134
Nap'd DVD ......................................................................................................................... 136

Pojemno($ dysku ............................................................................................................. 137
O szybko(ci dysków (liczba X) ....................................................................................... 137
Wk&adanie dysku ............................................................................................................. 137
Wyjmowanie dysku ......................................................................................................... 138

Nap'd dyskietek .................................................................................................................. 139
Karty pami'ci ....................................................................................................................... 140

Przegl#d kart pami'ci ...................................................................................................... 140
Wk&adanie karty pami'ci ................................................................................................. 141
Wyjmowanie karty pami'ci ............................................................................................. 142
Gdy karta pami'ci nadaje si' do kasacji ......................................................................... 142

Przechowywanie zewn'trzne ............................................................................................. 143

Dodawanie urz#dze? zewn'trznych .............................................................................. 143
Usuwanie urz#dzenia przechowywania zewn'trznego ................................................ 143

ABC przechowywania d&ugoterminowego ........................................................................ 144

Spis tre!ci

7

Rozdzia$ 10: Delikatesy komputerowej grafiki ................................................................ 147

Wydzia& odpowiedniego %argonu ....................................................................................... 148
System graficzny komputera .............................................................................................. 148

Dwa typy monitorów — LCD oraz CRT ..................................................................... 149
Karty graficzne ................................................................................................................ 150

Pokochaj swój monitor ....................................................................................................... 152

Opis fizyczny ................................................................................................................... 152
Konfiguracja monitora .................................................................................................... 153

Windows i monitor ............................................................................................................. 154

Podporz#dkowanie okna personalizacji ......................................................................... 154
Od(wie%enie wygl#du ..................................................................................................... 155
Zmiana t&a (tapeta) .......................................................................................................... 156
Oszcz'dzanie ekranu ...................................................................................................... 157
Dostosowywanie rozmiaru ekranu (rozdzielczo(ci) oraz kolorów .............................. 159

Rozdzia$ 11: Kumple od wprowadzania danych — klawiatura i mysz ............................ 163

Ponaciskaj klawisze komputerowej klawiatury ................................................................. 164

Podstawowa klawiatura komputerowa .......................................................................... 164
Klawisze prze&#czaj#ce .................................................................................................... 166
„Braterskie zamki” .......................................................................................................... 167
Specyficzne klawisze ....................................................................................................... 168
Specjalne klawisze na specjalnych klawiaturach ........................................................... 170

Kontrolowanie klawiatury w Windows ............................................................................. 171
W&a(ciwe podej(cie do pisania ............................................................................................ 172
Ty i Twój komputer. R'ka w r'k' ..................................................................................... 172

Zwyk&a mysz komputerowa ........................................................................................... 173
Optyczna czy mechaniczna? ........................................................................................... 174
Myszy bezprzewodowe .................................................................................................. 174
Inne gatunki myszy ......................................................................................................... 175

Podstawowe operacje mysz# ............................................................................................... 175
Rzecz o myszy w Windows ................................................................................................ 177

„Nie mog' znale<$ wska<nika myszy!” ......................................................................... 177
„Dwukrotne klikni'cie nie dzia&a!” ................................................................................ 178
„Jestem lewor'czny, przyciski dzia&aj# odwrotnie!” ..................................................... 179

Rozdzia$ 12: Drukarka, to dopiero! .................................................................................. 181

Drukarka .............................................................................................................................. 182

Typy drukarek komputerowych .................................................................................... 182
Zapoznanie si' z drukark# .............................................................................................. 183
Wszechmocny panel steruj#cy drukarki ........................................................................ 184
Karmienie drukarki, cz'($ pierwsza: tusz ...................................................................... 185
Karmienie drukarki, cz'($ druga: papier ........................................................................ 187
Rodzaje papierów ............................................................................................................ 188

Konfiguracja drukarki ......................................................................................................... 188

8

Komputery PC dla bystrzaków

Windows a Twoja drukarka ................................................................................................ 189

R'czne dodawanie drukarki ............................................................................................ 190
Ustawianie drukarki domy(lnej ..................................................................................... 191

Podstawowa obs&uga drukarki ............................................................................................ 192

„Gdzie ustawia$ marginesy?” .......................................................................................... 193
Drukowanie w odwrotnej kolejno(ci ............................................................................. 194
Zatrzymaj si' drukarko, zatrzymaj! ................................................................................ 195

Rozdzia$ 13: Dobrze s$ycha'? ..........................................................................................197

D<wi'kowe zuchwalstwa .................................................................................................... 197

Potencja& d<wi'kowy ....................................................................................................... 198
To i owo o g&o(nikach ..................................................................................................... 198
Rodzaje mikrofonów ....................................................................................................... 200

Ustawianie audio w Windows ............................................................................................ 201

Sterowanie sprz'tem ....................................................................................................... 201
Konfiguracja g&o(ników .................................................................................................. 202
Konfiguracja mikrofonu ................................................................................................. 202
Dostosowanie g&o(no(ci .................................................................................................. 203

Ha&asuj#ce Windows ........................................................................................................... 204

Odtwarzanie d<wi'ków w Windows ............................................................................. 204
Przypisywanie d<wi'ków zdarzeniom ........................................................................... 204
Rejestrowanie w&asnych plików ..................................................................................... 207

Rozdzia$ 14: Wspania$e modemy .....................................................................................209

Co robi modem? ................................................................................................................. 209
Typy modemów .................................................................................................................. 210

Modem telefoniczny ....................................................................................................... 211
Modemy szerokopasmowe ............................................................................................. 212
Szybko($ modemu .......................................................................................................... 213

Konfiguracja modemu telefonicznego ............................................................................... 214

Dodawanie do systemu komputerowego zewn'trznego modemu telefonicznego .... 214
Konfiguracja wewn'trznego modemu telefonicznego ................................................. 215

U%ywanie modemu telefonicznego ................................................................................... 216

Konfiguracja po&#czenia .................................................................................................. 216
Nawi#zywanie po&#czenia ............................................................................................... 217
Roz&#czanie po&#czenia modemowego ........................................................................... 218

Rozdzia$ 15: Optymalne zarz&dzanie energi& w komputerze ...........................................219

Czym jest oszcz'dzanie energii? ......................................................................................... 219
Zarz#dzanie energi# w Windows ........................................................................................ 221

Wybór planu zarz#dzania energi# ................................................................................... 221
Tworzenie planu u%ytkownika ....................................................................................... 222
Opcje planów oszcz'dzania energii dla komputerów z zasilaniem bateryjnym ............. 223

Spis tre!ci

9

Cz "# III: Cyfrowe %ycie ..........................................225

Rozdzia$ 16: Zrób zdj"cie ................................................................................................. 227

Transferowanie obrazów do komputera ............................................................................ 227

Aparat cyfrowy ................................................................................................................ 228
Skaner .............................................................................................................................. 230

Praca z plikami graficznymi ................................................................................................ 233

Typy plików graficznych ................................................................................................ 233
Zamiana typów plików graficznych ............................................................................... 235
Edycja zdj'$ ..................................................................................................................... 236
Ogl#danie zdj'$ w Windows .......................................................................................... 239

Rozdzia$ 17: Komputerowa telewizja .............................................................................. 241

Jak z komputera zrobi$ telewizor? ..................................................................................... 242

Pod&#czanie tunera telewizyjnego .................................................................................. 243
Konfiguracja Windows Media Center ........................................................................... 243

Co( jest w telewizji! ............................................................................................................ 243

Sprawd<my, co jest w telewizji ...................................................................................... 245
Co dalej w programie? .................................................................................................... 245
Nagrywanie podczas ogl#dania ...................................................................................... 246
Ustawianie czasu nagrania .............................................................................................. 247
Ogl#danie nagranych programów telewizyjnych .......................................................... 248
Wypalanie DVD z nagraniem telewizyjnym .............................................................. 248
Usuwanie nagra? telewizyjnych z dysku ....................................................................... 250

Przenoszenie filmów ........................................................................................................... 251

Nie tylko rejestruje obrazy na %ywo, ale jeszcze mieszka na monitorze! .................... 251
Typy plików wideo ......................................................................................................... 252
Edycja wideo ................................................................................................................... 253

Rozdzia$ 18: Cyfrowe ucho .............................................................................................. 255

Komputer jest teraz Twoj# wie%# stereo ............................................................................... 255

Uruchamianie Windows Media Player ......................................................................... 256
Kolekcjonowanie piosenek ............................................................................................. 257
Budowanie listy odtwarzania .......................................................................................... 258
Zabierz muzyk' ze sob# .................................................................................................. 259
Tworzenie p&yt kompaktowych z muzyk# .................................................................... 260

Komputer potrafi rozmawia$ i s&ucha$ .............................................................................. 262

Gaworz#cy Windows ...................................................................................................... 262

10

Komputery PC dla bystrzaków

Cz "# IV: Sieci oraz praca w internecie .................... 265

Rozdzia$ 19: S jak sie' ....................................................................................................267

Omówienie zagadnie? sieciowych ..................................................................................... 267
Osprz't sieciowy ................................................................................................................. 269

Xwi'te N.I.C. ................................................................................................................... 270
Sieciowe w'%e .................................................................................................................. 271
Koncentrator .................................................................................................................... 271

Druga strona sieci — oprogramowanie .............................................................................. 272

Jak si' dosta$ do centralnej lokalizacji? .......................................................................... 273
Nawi#zywanie po&#czenia z sieci# .................................................................................. 274
Ustalanie nazwy sieci ...................................................................................................... 275
Do&#czanie do grupy roboczej ........................................................................................ 276
Konfiguracja routera ....................................................................................................... 277

Rozdzia$ 20: Sie' to dla mnie nie pierwszyzna! ..............................................................281

System Windows tworzy sie$ ............................................................................................. 282

Przegl#danie sieci ............................................................................................................ 283
Jak odnale<$ sie$? ............................................................................................................ 284
Ogl#danie mapy sieciowej .............................................................................................. 284

Udost'pnianie zasobów w sieci .......................................................................................... 285

Sieciowa konfiguracja Windows ..................................................................................... 286
Udost'pnianie jednego z Twoich folderów ..................................................................... 287
Dost'p do folderu sieciowego ........................................................................................ 288
Mapowanie folderu sieciowego i przypisanie mu litery dysku ..................................... 288
Wy&#czanie udost'pniania folderu .................................................................................. 289
Od&#czanie mapowanego dysku sieciowego ................................................................ 290
Udost'pnianie drukarki .................................................................................................. 290
U%ywanie drukarki sieciowej ......................................................................................... 291
Wy&#czenie udost'pniania drukarki ............................................................................... 291

Rozdzia$ 21: Kowboja Daniela przegl&d zagadnie% internetowych ..................................293

Czym jest internet? ............................................................................................................. 294
Jak uzyska$ dost'p do internetu? ........................................................................................ 294

Wybór ISP ........................................................................................................................ 294
Konfiguracja Windows pod k#tem dost'pu do internetu ............................................. 296
Y#czenie si' z internetem ................................................................................................ 296

Xwiatowa paj'czyna, któr# sami tkamy .............................................................................. 298

Wskazówki na temat przegl#dania sieci .......................................................................... 298
Drukowanie stron internetowych .................................................................................. 299
Wskazówki wyszukiwania ............................................................................................... 300

E-mail ................................................................................................................................... 301
Odpowiedzi na pytania konkursowe .................................................................................. 302

Spis tre!ci

11

Rozdzia$ 22: Swobodne przerzucanie plików .................................................................. 305

Porywanie ró%nych rzeczy z witryn internetowych .......................................................... 305

Zapisywanie obrazka ze strony internetowej ................................................................ 306
Zapisywanie na dysku tekstu ze strony internetowej ................................................... 306

Oprogramowanie z internetu ............................................................................................. 307

Pobieranie oprogramowania z internetu ....................................................................... 307
Instalacja z pliku ZIP ...................................................................................................... 310

Dosta&e( e-mail z za&#cznikiem! ......................................................................................... 310

Zapisywanie za&#cznika z Poczty systemu Windows .................................................... 311
Wysy&anie za&#cznika w programie Poczta systemu Windows ..................................... 312

Rozdzia$ 23: Internet a bezpiecze%stwo komputera ....................................................... 315

Z&oczy?cy i superbohaterzy ................................................................................................ 315
Narz'dzia Internet Explorera ............................................................................................. 317

Blokowanie wyskakuj#cych okienek .............................................................................. 317
Walka z phishingiem ....................................................................................................... 319

Centrum zabezpiecze? Windows ...................................................................................... 320

Zapora systemu Windows .............................................................................................. 321
Aktualizacje Windows ..................................................................................................... 322
Ochrona Windows .......................................................................................................... 324
Jak zaradzi$ pojawianiu si' denerwuj#cych

ostrze%e? kontroli konta u%ytkownika (UAC)? ........................................................ 326

Cz "# V: Oprogramowanie komputerowe ...................329

Rozdzia$ 24: Pliki — klucz do zrozumienia, czym jest oprogramowanie ........................ 331

Czy wiesz, czym jest plik? .................................................................................................. 331

Prezentuj' plik ................................................................................................................ 332
Co znajduje si' w pliku? ................................................................................................. 332
Opis pliku ........................................................................................................................ 333
Pliki mieszkaj# w folderach ............................................................................................ 334

Klaps z nazw# dla pliku ....................................................................................................... 335

Wybranie najlepszej nazwy ............................................................................................. 335
Oficjalne regu&y nazywania plików ................................................................................ 336

Typy plików i rodzaje ikon ................................................................................................. 337

Xci(le tajne rozszerzenie pliku ........................................................................................ 337
Rozszerzenie pliku — szczegó&y .................................................................................... 337
W jaki sposób wy(wietli$ lub ukry$ rozszerzenie pliku ................................................ 338
Nie zmieniaj nazwy rozszerzenia ................................................................................... 339
Ikony ................................................................................................................................ 339

Tworzenie plików ............................................................................................................... 340

Polecenie Zapisz ............................................................................................................. 340
Okno Zapisz jako ............................................................................................................ 341

12

Komputery PC dla bystrzaków

Rozdzia$ 25: Porz&dkowanie komputerowych szparga$ów ..............................................345

Historia folderu ................................................................................................................... 346
Najs&ynniejsze foldery w historii ........................................................................................ 347

Folder (katalog) g&ówny .................................................................................................. 347
Podfoldery oraz foldery nadrz'dne ................................................................................ 347
Folder konta u%ytkownika .............................................................................................. 348
Foldery s&awne i znane, ale zakazane ............................................................................. 350

Program Windows Explorer ............................................................................................... 351
Foldery ................................................................................................................................. 352
Okno dialogowe otwierania plików ................................................................................... 353

Rozdzia$ 26: Zarz&dzanie plikami .....................................................................................355

Praca z grupami plików ....................................................................................................... 355

Zaznaczanie wszystkich plików w folderze ...................................................................... 356
Zaznaczanie grupki plików ............................................................................................. 356
Zaznaczanie s#siaduj#cych plików .................................................................................. 357
Zaznaczanie grupy plików lassem .................................................................................. 358
Usuwanie zaznaczenia .................................................................................................... 358

Pliki tu i tam ........................................................................................................................ 359

Przenoszenie lub kopiowanie plików do innego folderu ............................................. 359
Przenoszenie lub kopiowanie plików metod# przeci#gania .......................................... 360
Duplikowanie plików ...................................................................................................... 361
Kopiowanie plików na no(niki przeno(ne ..................................................................... 361
Tworzenie skrótów ......................................................................................................... 362
Usuwanie plików ............................................................................................................ 363
Przywracanie plików (one nie umar&y!) ......................................................................... 363
Zmiana nazw plików ....................................................................................................... 364

Odnajdowanie kapry(nych plików ..................................................................................... 365

Rozdzia$ 27: Aplikacje, programy, oprogramowanie .......................................................367

Instalacja oprogramowania .................................................................................................. 368
Uruchamianie programu .................................................................................................... 370

Znajdowanie programu pod przyciskiem Start ............................................................. 371
Odnajdowanie ostatnio u%ywanych programów ........................................................... 372
Przypinanie programu w menu Start ............................................................................. 373
Tworzenie ikony skrótu na pulpicie .............................................................................. 373
Umieszczanie ikony w pasku szybkiego uruchamiania ................................................ 373

Odinstalowywanie oprogramowania .................................................................................. 374
Aktualizacja oprogramowania oraz instalowanie nowych wersji ...................................... 376

Rozdzia$ 28: Nagrywanie dysków ....................................................................................379

Twoja fabryka dysków ......................................................................................................... 379

Sprawdzanie sprz'tu ....................................................................................................... 380
Które dyski s# w&a(ciwe? ................................................................................................. 380

Spis tre!ci

13

Oprogramowanie do nagrywania ................................................................................... 381
Jak wybra$ odpowiedni format? ..................................................................................... 382

Twój osobisty dysk z danymi ............................................................................................. 382

Wk&adanie dysku ............................................................................................................. 383
Praca z dyskami w Windows .......................................................................................... 384
Wyjmowanie zapisywalnego dysku ................................................................................ 385
Ko?czenie procesu nagrywania w formacie zarz#dzanym ........................................... 386
Usuwanie danych z dysku RW ...................................................................................... 386
Etykiety dysku ................................................................................................................. 387

Pozbywanie si' dysku ......................................................................................................... 387

Cz "# VI: Dekalogi ..................................................389

Rozdzia$ 29: Powszechne b$"dy pocz&tkuj&cych ............................................................. 391

Niew&a(ciwe zamykanie systemu Windows ...................................................................... 391
Kupowanie zbyt wielu programów .................................................................................... 392
Kupowanie niekompatybilnego sprz'tu ............................................................................ 392
Kupowanie zbyt ma&ej ilo(ci materia&ów komputerowych .............................................. 393
Niezapisywanie pracy ......................................................................................................... 393
Zaniechanie robienia kopii zapasowych ............................................................................ 393
Otwieranie lub usuwanie nieznanych rzeczy .................................................................. 394
Ratowanie ca&ego (wiata ...................................................................................................... 394
Odpowiadanie na spam ....................................................................................................... 395
Otwieranie programu do&#czonego do e-maila ................................................................. 395

Rozdzia$ 30: Dziesi"' rzeczy, które warto kupi' ............................................................. 397

Podk&adka pod mysz i nadgarstki ....................................................................................... 397
Filtr przeciwodblaskowy ..................................................................................................... 398
Os&ona na klawiatur' .......................................................................................................... 398
Wi'cej pami'ci ..................................................................................................................... 399
Wi'kszy i szybszy dysk twardy ........................................................................................... 399
Ergonomiczna klawiatura ................................................................................................... 399
Zasilanie awaryjne (UPS) ................................................................................................... 400
Zestaw mikrofonowo-s&uchawkowy ................................................................................. 400
Skaner lub aparat cyfrowy ................................................................................................... 401
Podr'czny odtwarzacz muzyki cyfrowej .............................................................................. 401

Rozdzia$ 31: Dziesi"' porad eksperta komputerowego .................................................. 403

Pami'taj, %e Ty tu rz#dzisz ................................................................................................. 403
Zrozum, %e pasjonaci komputerów uwielbiaj# pomaga$ pocz#tkuj#cym ........................ 404
U%ywaj oprogramowania antywirusowego ....................................................................... 404
Instalowanie nowych wersji oprogramowania nie jest absolutn# konieczno(ci# ............ 405
Nie instaluj ponownie Windows ....................................................................................... 406
Perfekcyjnie ustaw swój monitor ....................................................................................... 406

14

Komputery PC dla bystrzaków

Od&#cz zasilanie przed otwarciem obudowy komputera .................................................. 407
Zaprenumeruj magazyn komputerowy ............................................................................. 407
Unikaj agresywnych reklam ............................................................................................... 407
Nie przejmuj si' zbytnio komputerami ............................................................................. 408

Skorowidz .......................................................................................................................409

Rozdzia$ 6: Tajemnice jednostki centralnej

95

Rozdzia$ 6

Tajemnice jednostki centralnej

W tym rozdziale:

!

Wn'trzno(ci jednostki centralnej.

!

Badanie p&yty g&ównej.

!

Poznawanie procesora.

!

Korzystanie z kart rozszerze?.

!

Ustawianie zegara.

!

Poznawanie uk&adów scalonych.

!

Dostarczanie energii jednostce centralnej.

ewn#trz eleganckiej, futurystycznej obudowy jednostki centralnej

panuje istny chaos. Mnóstwo tu elektronicznych wn'trzno(ci.

Przypominaj# tropikaln# d%ungl', z kablami-lianami &#cz#cymi najró%niejsze

p&ytki z obwodami, z gniazdami zasilaj#cymi i nap'dami dyskowymi. Do tego

dochodzi technologiczna sa&atka z obwodów, tranzystorów, kondensatorów,

oporników i innych komponentów. Wiele z nich jest ostro zako?czonych

i spiczastych. Straszne? Nie do ko?ca, chocia% na pewno nie zach'caj#ce.

Mimo z&o%onej natury, wn'trze jednostki centralnej nie jest miejscem

niedost'pnym. Wi'kszo($ obudów &atwo si' otwiera. Nie bez powodu

— czasami trzeba si' tam dosta$ w celu do&o%enia nowych elementów

komputera. Rzadko, ale zdarza si'. Nawet je(li przypuszczasz, %e nigdy

nie o(mielisz si' zajrze$ do obudowy komputera, znajomo($ tajemniczych

wewn'trznych uk&adów z pewno(ci# Ci nie zaszkodzi. W tym rozdziale

znajdziesz ich opis.

Spojrzenie do wn trza

jednostki centralnej

Mimo wielu opcji rozbudowy komputera od wewn#trz, wi'kszo($

u%ytkowników przez ca&e „%ycie” jednostki centralnej nawet jej nie otwiera.

Ale przecie% uk&ady, cho$ niewidoczne, nie powinny by$ traktowane jak

W

96

Cz"!' II: Wn"trzno!ci komputera

nieistniej#ce. Niektóre wewn'trzne elementy komputera warto pozna$.

Dzi'ki tej wiedzy staniesz si' lepiej zorientowanym u%ytkownikiem

komputera, znaj#cym fachowe nazewnictwo i przeznaczenie podzespo&ów,

których by$ mo%e nigdy nie zobaczysz.

Odkrywanie wn trzno"ci komputera

Na rysunku 6.1 znajduj# si' najistotniejsze elementy wn'trza jednostki

centralnej. Ilustracja przedstawia boczny widok na wn'trze typowej miniwie%y

komputera PC (w widoku z prawej strony, jakby po zdj'ciu prawej (cianki

obudowy). Na rysunku lewy bok ilustruje przód jednostki centralnej.

Rysunek 6.1.

Wn"trze

jednostki

centralnej

Na rysunku 6.1 zabrak&o ca&ej masy kabli przystrajaj#cej wn'trze jednostki

centralnej. Wp&ywaj# one w istotny sposób na ograniczenie miejsca w (rodku.

A je(li komputer masz ju% od jakiego( czasu, z pewno(ci# w (rodku znajdzie

si' du%o kurzu, a by$ mo%e sier($ kota!

Rozdzia$ 6: Tajemnice jednostki centralnej

97

Trzy g&ówne cz'(ci komputerowego brzucha to:

przestrze? na nap'd dyskowy,

zasilacz,

p&yta g&ówna.

Przestrze# na nap&d dyskowy.

W niej znajduje si' oprzyrz#dowanie

przytrzymuj#ce wewn'trzne nap'dy dyskowe, dysk optyczny (DVD),

dysk twardy i czasami jeszcze stacj' dyskietek. Poza nim jest te% miejsce

na kolejne nap'dy dyskowe (tak zwane miejsce na przysz&e rozszerzenia).

Zazwyczaj znajduje si' zaraz za panelami z przodu konsoli, które w razie

potrzeby mo%na wy&ama$.

Zasilacz.

Jego rola polega na dostarczaniu do komputera bardzo wa%nego

sk&adnika, tzw. pr#du elektrycznego. Wi'cej na temat pr#du przeczytasz na

ko?cu tego rozdzia&u, w punkcie „Aród&o mocy komputera”.

P*yta g*ówna.

Na ko?cu p&yta g&ówna, b'd#ca najwa%niejsz# p&yt# z obwodami

komputera. Ze wzgl'du na jej istotno($ rozpisuj' si' na jej temat w punkcie

„Najwa%niejsza p&yta”, w dalszej cz'(ci rozdzia&u.

Ca&e wn'trze komputera zbudowane jest na zasadzie modularnych komponentów.

Chodzi o to, %e poszczególne podzespo&y mog# zosta$ wymienione, w zwi#zku

z czym nie trzeba wyrzuca$ ca&ej konsoli. Modularno($ jest jednym z kluczowych

czynników sukcesu komputera osobistego.

Otwieranie jednostki centralnej

(zdob)d* si na odwag )

Dzisiaj bardzo rzadko zachodzi potrzeba otwierania jednostki centralnej

komputera. Szczególnie w przypadku nowych komputerów jest bardzo

niewiele podzespo&ów, o które mo%na komputer rozbudowa$ tylko od

(rodka. Nie polecam otwierania obudowy tylko po to, %eby sobie popatrze$,

jak komputer wygl#da od wewn#trz. W zasadzie tylko podczas niektórych

operacji rozbudowy komputera trzeba otworzy$ konsol'. Je(li nie nale%ysz

do osób z zaci'ciem technicznym, nie potrafisz odró%ni$ (rubokr'ta od no%a

do chleba lub je(li nie masz dobrej polisy na %ycie, zdecydowanie polecam

zlecenie rozbudowy profesjonali(cie. W innym wypadku pomocny mo%e si'

okaza$ poni%szy opis otwierania jednostki centralnej.

1. Wy$%cz komputer.

Patrz rozdzia& 4.

98

Cz"!' II: Wn"trzno!ci komputera

2. Od$%cz jednostk3 centraln%, roz$%cz kabel zasilaj%cy.

Wy&#czenie jednostki centralnej nie wystarczy. Bezwzgl'dnie trzeba

od&#czy$ kabel zasilaj#cy. Od&#czanie innych kabli nie jest konieczne,

chyba %e blokuj# dost'p do wn'trza komputera.

3. Odsu7 jednostk3 centraln% od 8ciany lub ustaw j% w miejscu,

gdzie b3dziesz móg$ pracowa<.

4. Otwórz obudow3 jednostki centralnej.

Etapy otwierania obudowy ró%ni# si' w zale%no(ci od jednostki centralnej.

W przypadku niektórych konieczne b'dzie u%ycie (rubokr'tu i odkr'cenie

kilku (rub. W innych wystarczy podwa%y$ i zdj#$ (ciank' boczn#,

przesuwaj#c j# do góry, w prawo b#d< lewo.

Prac' mo%esz zaczyna$, gdy obudowa jest otwarta i wida$ „wn'trzno(ci”

komputera. W ogólnym zorientowaniu si' pomocny b'dzie rysunek 6.1,

ale pami'taj, %e brakuje na nim kabli!

Nigdy nie pod&#czaj kabla zasilaj#cego, gdy jednostka centralna jest

otwarta. Je(li musisz sprawdzi$ dzia&anie komputera, wpierw j# zamknij!

Jednostk' centraln# najcz'(ciej otwiera si' w jednym z trzech przypadków:

%eby doda$ pami'$, kart' rozszerze? lub wymieni$ bateri' w komputerze.

Podczas pracy z jednostk# centraln# staraj si' dotyka$ jedn# r'k# obudowy,

a jeszcze lepiej czego( metalowego, np. przestrzeni na nap'd dyskowy.

W efekcie Twój potencja& elektryczny b'dzie taki sam jak obudowy

i zmniejszysz tym samym niebezpiecze?stwo pojawienia si' &adunku

elektrostatycznego, który mo%e popsu$ komputer.

Zamykanie obudowy

Po zako?czeniu prac, jakie by&y powodem otwarcia jednostki centralnej,

koniecznie zamknij obudow'! We< pod uwag' poni%sze instrukcje.

1. Sprawd>, czy wszystkie przewody i kable pod$%czy$e8

z

powrotem jak nale?y.

2. Upewnij si3, ?e wewn%trz obudowy nie zosta$y ?adne narz3dzia

ani lu>ne cz38ci.

3. Ponownie przymocuj pokryw3 jednostki centralnej.

4. Pod$%cz kabel zasilania.

5. W$%cz komputer.

6. Módl si3, aby prawid$owo dzia$a$.

To opcjonalny krok, którego nie musisz wykonywa$, je(li nie wierzysz

w istnienie boskiego bytu. Ale po co tak ryzykowa$?

Rozdzia$ 6: Tajemnice jednostki centralnej

99

Najwa%niejsza p/yta

Najwi'ksz# p&yt# z obwodami komputerowymi jest p*yta g*ówna. Tutaj

znajduj# si' najistotniejsze uk&ady elektroniczne komputera. Na p&ycie

g&ównej znale<$ mo%na podzespo&y komputerowe, z których wiele zosta&o

zilustrowanych wcze(niej w tym rozdziale, na rysunku 6.1. S# to:

mikroprocesor,

uk&ady scalone procesora,

pami'$,

bateria,

karty rozszerze?,

gniazda wej(cia-wyj(cia,

pryszcze elektroniczne.

Mikroprocesor, uk&ad scalony procesora, bateria oraz karty rozszerze?

zosta&y omówione w osobnych punktach tego rozdzia&u. Tam znajdziesz

wi'cej informacji na ich temat. Bardzo istotnym zagadnieniem jest pami'$,

któr# w szczegó&ach omówi&em w rozdziale 8.

Gniazda wej2cia-wyj2cia

to miejsca na p&ycie g&ównej, do których pod&#czane

s# okre(lone podzespo&y jednostki centralnej. Dzi'ki nim komunikuj# si'

z reszt# systemu komputerowego. Na p&ycie g&ównej mo%na na przyk&ad

znale<$ gniazdo wej(cia-wyj(cia dla wewn'trznego nap'du dyskowego

oraz gniazdo zasilania pr#dem elektrycznym.

Pryszcze elektroniczne to technologiczne gad%ety, które zosta&y umieszczone

na p&ycie g&ównej po to, %eby wygl#da&a jeszcze bardziej imponuj#co.

Mikroprocesor

nie jest mózgiem komputera

Zgadza si', mikroprocesor nie jest mózgiem komputera. T' funkcj' pe&ni

oprogramowanie. Mikroprocesor to jedynie sprz't wykonuj#cy instrukcje

p&yn#ce z oprogramowania. Poza tym procesor jest do($ istotnym podzespo&em

systemu komputerowego, b'd#c w zasadzie g&ównym uk&adem scalonym

komputera. Pozosta&e elementy p&yty g&ównej obs&uguj# procesor.

100

Cz"!' II: Wn"trzno!ci komputera

Procesor jest na pewno istotny, chocia% jego zadania s# raczej

nieskomplikowane. Wykonuje podstawowe dzia&ania matematyczne

(dodawanie, odejmowanie, dzielenie, mno%enie), przesy&a i pobiera informacje

z pami'ci oraz przeprowadza podstawowe czynno(ci wej(cia-wyj(cia. Wydaje

si', %e to tak niewiele… Kluczem do sukcesu mikroprocesora, w przeciwie?stwie

do zadumanego nastolatka, jest bardzo szybkie wykonywanie zada?.

Je(li zaczyna Ci' pobolewa$ j'zyk, mikroprocesor mo%esz nazywa$
procesorem

.

Kolejnym okre(leniem procesora jest CPU, z angielskiego central
processing unit

(centralna jednostka obliczeniowa).

Nowoczesne mikroprocesory bardzo mocno si' nagrzewaj# i w zwi#zku

z tym wymagaj# specjalnego ch&odzenia. Je(li si' przyjrzysz wn'trzu

jednostki centralnej, zobaczysz, %e mikroprocesor ma na sobie wiatraczek,

który pomaga mu utrzyma$ ni%sz# temperatur'.

Nadaj nazw mikroprocesorowi!

Dawniej mikroprocesorom nadawano nazwy numeryczne, np. s&awne 386

lub 8088. Obecnie mamy do czynienia z trendem nadawania nazw procesorom.

Nie chodzi jednak o imiona ludzkie, np. Jan lub Maria, ani nawet imiona

zwierz#t, np. Reksio czy Pimpu(. Dzisiaj nazwy mikroprocesorów przypominaj#

pseudonimy bohaterów science fiction, farmaceutyków lub te% d<wi'ków,

jakie wydaje m&odziutki zestresowany nosoro%ec.

Mówi#c powa%nie, podstawowy mikroprocesor to Pentium, którego

konstrukcj' opracowa& lider bran%y — Intel. W(ród popularnych procesorów

znajdziemy te% nazwy takie jak Celeron, Athlon, Opteron, Duron i Xenon.

(Jeszcze sze($ nazw i mieliby(my galaktyczny panteon).

Bran%y komputerowej trudno zerwa$ z umieszczaniem w nazwach

numerów i liczb. W zwi#zku z tym w nazwach procesorów na ko?cu s&ów

znajdziesz cyfry oraz inne dziwne wyra%enia. Uczciwie mówi#c, nazwa

procesora ma znaczenie tylko podczas kupowania komputera. Nawet wtedy

liczb# najbardziej licz#c# si' jest cena mikroprocesora, przek&adaj#ca si' na

liczb' banknotów, jakie musisz wyrzuci$ na stó&.

Naprawd' istotn# miar# procesora, poza nazw# i cen#, jest jego szybko($,

o której pisz' w nast'pnym akapicie.

Najbardziej popularnymi typami procesorów na rynku s# Pentium 4,

Pentium Dual Core, inaczej Core Duo, oraz Pentium Core 2 Duo.

Intel jest (wiatowym liderem w produkcji mikroprocesorów dla

komputerów. Firma stworzy&a procesor 8088, który znajdowa& si'

w &onie pierwszego IBM PC.

Rozdzia$ 6: Tajemnice jednostki centralnej

101

Procesory mo%na równie% rozró%nia$ ze wzgl'du na typ z&#cza p&yty

g&ównej, do jakiego pasuj#. Informacja ta jest istotna jedynie dla osób,

które zamierzaj# samodzielnie zbudowa$ komputer.

Pomi'dzy procesorami Intela a procesorami innych marek nie ma

wielkiej ró%nicy. Dla oprogramowania nie ma znaczenia, kto jest

producentem mikroprocesora. Musz' jednak zaznaczy$, %e fani gier

komputerowych preferuj# mikroprocesory AMD.

Si/a i szybko"# mikroprocesorów

Mikroprocesory mierzy si' dwoma parametrami: si&# mi'(ni oraz szybko(ci#

poruszania si'.

Si&a mi'(ni procesora mierzona jest w bitach. Chodzi przede wszystkim o to,

z iloma bitami procesor mo%e sobie poradzi$ w tej samej chwili. Im jest ich

wi'cej, tym lepiej. W przypadku typowego procesora PC jest to 32, 64 lub

128 bitów. Najcz'(ciej spotyka si' procesory 64-bitowe.

Przydatne jest porównanie bitów w mikroprocesorze do cylindrów w silniku

samochodowym. Im wi'cej ich w aucie, tym jest silniejsze. Mo%e nawet

lepiej wyobrazi$ sobie pasy na autostradzie. Wi'ksza liczba pasów gwarantuje

szybsze przemieszczanie si' wi'kszej liczby aut. Podobnie jest z danymi

w komputerze.

Obecnie szybko($ mikroprocesorów mierzona jest w gigahercach (GHz)

lub miliardach cykli na sekund'. Wi'ksza warto($ przek&ada si' na wi'ksz#

szybko($ procesora. Mo%na przyj#$, %e (rednie pr'dko(ci mieszcz# si'

pomi'dzy 2.0 GHz (wolniejsze) a 4.0 GHz (szybsze).

Niestety, szybko($ procesora nie jest realistyczn# miar# oceny rzeczywistej

pr'dko(ci obliczeniowej procesora. Mo%na j# przyj#$ jako relatywn# miar'

porównywania komputerów, bo chocia% Pentium 2.4 GHz jest wolniejszy

od Pentium 3.0 GHz, to raczej nie odczujesz pomi'dzy nimi ró%nicy.

Jaki procesor mieszka

w Twoim komputerze?

Po powrocie do domu ze sklepu komputerowego nie b'dzie wcale prosto

sprawdzi$, czy w komputerze rzeczywi(cie znajduje si' procesor, jaki

kupi&e(. Po otwarciu obudowy komputera nie b'dziesz móg& &atwo zobaczy$,

jaki jest w nim mikroprocesor, bo nosi on na sobie kapelusz w postaci

wiatraczka. Nawet je(li zdj#&by( ten kapelusz, liczby i nazwy znajduj#ce si'

na mikroprocesorze niekoniecznie musia&yby Ci si' przyda$.

102

Cz"!' II: Wn"trzno!ci komputera

Jednym ze sposobów przekonania si', kto zago(ci& w &onie Twojego

komputera, jest uruchomienie Windows. Okno systemowe wy(wietli

skrócone informacje o ilo(ci pami'ci RAM oraz o mikroprocesorze

(zob. rysunek 6.2).

Rysunek 6.2.

Okno

systemowe

\eby przywo&a$ okno systemowe, naci(nij Win+Break na klawiaturze, czyli

klawisz Windows oraz klawisz z napisem Break lub Pause Break. Drugim

sposobem otwarcia go jest klikni'cie ikony Komputer na pulpicie i wybranie

z wyskakuj#cego okna W*a2ciwo2ci.

Z rysunku 6.2 wynika, %e komputer ma procesor Pentium D o szybko(ci

3.00 GHz. Znajduje si' w nim 1022MB pami'ci RAM. Zgadza si' z tym,

za co zap&aci&em, wi'c sprzedawca mo%e odetchn#$ z ulg#.

Nie ka%de okno systemowe wy(wietli tak kompletn# informacj' jak

pokazana na rysunku 6.2. Je%eli system Windows nie potrafi do ko?ca

rozpozna$ mikroprocesora, komunikat mo%e brzmie$ „Rodzina x86”.

Wi'cej informacji o pami'ci RAM znajdziesz w rozdziale 8.

Karty rozszerze@

Sukces oryginalnego IBM PC wynika& z elastyczno(ci jego konstrukcji.

Zwi#zana ona by&a z mo%liwo(ci# rozbudowy komputera od wewn#trz przez

wstawienie dodatkowych zespo&ów obwodów elektronicznych na p&ytkach.

P&ytki te, zwane kartami rozszerze#, stosowane do dzi(, mo%na bezpo(rednio

Rozdzia$ 6: Tajemnice jednostki centralnej

103

wciska$ w gniazda rozszerze# na p&ycie g&ównej. Pomys& polega na mo%liwo(ci

rozbudowy komputera o opcje, których zakupiona podstawowa jednostka

centralna nie posiada.

Niestety, mimo %e maszyny wyposa%ane s# w gniazda rozszerze?, potrzeby

rozbudowy komputera o karty rozszerze? s# coraz mniejsze. Nowoczesne

komputery praktycznie wszystkie podzespo&y maj# ju% na p&ycie g&ównej.

Inne peryferia pod&#cza si' do portów USB (patrz rozdzia& 7.). Chocia% karty

rozszerze? s# nadal osi#galne, dzisiaj nie pe&ni# ju% tak istotnej roli i nie s#

tak niezb'dne jak kiedy(.

Liczba i rodzaj gniazd rozszerze? w komputerze zale%y od rozmiaru

obudowy oraz konstrukcji p&yty g&ównej. Ma&e jednostki centralne maj#

ograniczon# ich liczb'. W niektórych komputerach domowych (i prawie

wszystkich laptopach) w ogóle nie ma kart rozszerze?. Najwi'cej

gniazd rozszerze? znajduje si' w obudowach typu wie%a. Ich liczba

czasami dochodzi do 8!

Wi'kszo($ kart ma te% mnóstwo popl#tanych przewodów. Ba&agan, jaki

tworz#, sprawia, %e niby elegancka p&yta g&ówna przypomina elektroniczne

spaghetti. Niektóre z kabli s# przeci#gni'te do wewn#trz komputera,

inne wisz# bez&adnie z ty&u. Kable w du%ej mierze s# przyczyn#, dla której

rozbudowa komputera jest tak skomplikowana.

Najcz'(ciej tylna cz'($ karty rozszerze? wystaje z ty&u jednostki

centralnej. Nie mo%na zapomnie$ jednak o uprzednim usuni'ciu

metalowej przykrywki szczeliny do rozbudowy. Je(li karta rozszerze?

posiada bowiem specjalne z&#cza i gniazda, dodatki do nich b'dzie

mo%na pod&#czy$ z ty&u komputera.

PCI Express

Najlepszym typem gniazda rozszerze? komputera jest PCI Express, czasami

zapisywane PCIe. Szybko i efektywnie komunikuje si' ono z p&yt# g&ówn#,

a co za tym idzie — tak%e z procesorem. Dlatego jest najlepszym sposobem

dodawania do komputera peryferii w formie obwodów elektronicznych na

p&ytce.

Je(li komputer posiada gniazda rozszerze? typu PCI Express, musisz

upewni$ si', %e kupowane peryferia na kartach s# typu PCI Express.

Na przyk&ad, je(li chcesz komputer rozbudowa$ o wewn'trzn# kart'

telewizyjn#, zwró$ uwag', aby by&a to karta PCI Express.

Wysokiej klasy karty graficzne cz'sto wyposa%ane s# w z&#cze PCI

Express. W rozdziale 10. znajdziesz wi'cej informacji na ten temat.

104

Cz"!' II: Wn"trzno!ci komputera

PCI to akronim angielskiego Peripheral Component Interconnect, który

w j'zyku polskim funkcjonuje jako magistrala komunikacyjna, je(li Ci'

to w ogóle obchodzi...

Starsze gniazda rozszerze@

Obok PCI Express (lub zamiast), w Twoim komputerze mo%e si' znale<$

jedno z gniazd starszego typu, które s# nadal popularne. Mówimy tu o wielu

ró%nych odmianach:

PCI

. Gniazdo PCI jest najpopularniejszym typem gniazda s&u%#cego do

rozbudowy wn'trza komputera (popularne s# równie% w Macintoshach, ale

to wykracza poza temat dyskusji). W niektórych komputerach znale<$ mo%na

zarówno gniazda PCI, jak i PCI Express. Je(li jest mo%liwo($ wyboru,

powiniene( zdecydowa$ si' na PCI Express.

AGP

. Typ z&#cza, który by& specjalnie zaprojektowany dla kart graficznych.

Zreszt# nazwa jest skrótem od angielskiego Accelerated Graphics Port (w wolnym

t&umaczeniu: port szybkiej grafiki). W starszych komputerach mo%na znale<$

gniazdo AGP, jednak najlepsze karty graficzne wykorzystuj# PCI Express.

ISA

. Najstarszy typ gniazda rozszerze? to ISA, akronim angielskiego Industry

Standard Architecture

(standardowa architektura przemys&owa). Rozumiesz co(

z tego? Mo%e dlatego, %e dla ISA nie by&o nazwy a% do momentu, gdy nie

powsta&o nowe, lepsze gniazdo rozszerze?. ISA natomiast pozosta&a

w konstrukcjach starszych komputerów, aby zapewni$ zgodno($ ze starszymi

kartami rozszerze?.

Starsze typy gniazd rozszerze? ju% dzi( nie wyst'puj#, ale mo%e ze wzgl'dów

humorystycznych przypomn' ich nazwy: MCA, VESA Local Bus, NuBus,

EISA oraz Lego. Wynika z tego jasno, %e w komputerowym (wiecie nowe

typy gniazd rozszerze? pojawiaj# si' i znikaj# do($ cz'sto.

Zegarek w komputerze

Powiem Ci w tajemnicy, %e komputer jest bardzo kosztownym, a do tego

niezbyt precyzyjnym zegarkiem. Praktycznie ka%dy komputer ma wewn'trzny

zegar, nawet przedpotopowe i prymitywne konstrukcje z lat 70. ubieg&ego

wieku. Dzisiaj zegarki znajduj# si' na p&ytach g&ównych w towarzystwie

baterii, podtrzymuj#cej dat' i czas bez wzgl'du na to, czy komputer jest

pod&#czony do pr#du, czy nie. Poza tym Windows posiadaj# w&asny zegarek.

Dzi'ki niemu mo%esz kontrolowa$ up&ywaj#cy czas albo przestawia$ go,

gdy (bardzo cz'sto) jest %a&o(nie niedok&adny.

Rozdzia$ 6: Tajemnice jednostki centralnej

105

W systemie Windows zegarek komputerowy wy(wietlany jest w obszarze

powiadomie? (patrz rozdzia& 5.).

Zegarki s# potrzebne komputerom tak samo jak ludziom — do mierzenia

czasu. Przydaj# si' komputerom do stosowania algorytmów szeregowania,

okre(lania momentu zapisywania plików, (ledzenia informacji i generalnie

zapobiegania sytuacjom, gdy wszystko dzieje si' w tym samym czasie.

Format wy(wietlania daty i czasu opiera si' na ustawieniach kraju

i regionu okre(lanych podczas pierwszej konfiguracji Windows. Mo%na

go zmieni$ w panelu sterowania. W tym celu na stronie g&ównej panelu

sterowania klikasz Zegar, j&zyk i region i odszukujesz &#cze Zmie# format
daty, godziny lub liczb

. W przypadku wygl#du klasycznego panelu sterowania

kliknij podwójnie ikon' Opcje regionalne i j&zykowe.

„Mój zegarek jest stukni ty!”

Zegarki komputerowe s# naprawd' kiepskie. Typowy zegarek PC potrafi zwi'ksza$

swoje opó<nienie o minut' lub dwie ka%dego dnia. Dlaczego? Któ% to wie...

Ogólnie rzecz bior#c, zegarek chodzi wolniej lub szybciej ze wzgl'du na

wszystkie procesy maj#ce miejsce wewn#trz komputera. Im wi'cej rzeczy si'

dzieje, tym bardziej niedok&adny staje si' zegarek. Je(li w&#czysz tryb u(pienia

lub hibernacji, zegarek potrafi naprawd' zwariowa$. (W rozdziale 4. znajdziesz

wi'cej informacji na temat hibernacji).

Zalet# zegarka komputerowego jest automatyczne przestawianie si' na czas

letni i zimowy. System Windows automatycznie cofa lub przyspiesza zegarek

o godzin'. Nie musisz niczym si' martwi$ ani niczego pami'ta$, komputer

sam przestawi czas.

Co zrobi$, je(li zegarek nieprecyzyjnie wskazuje czas? Oczywi(cie nastawi$ go.

Czytaj dalej!

Nastawianie zegarka

\eby nastawi$ dat' i czas w komputerze, wykonaj nast'puj#ce czynno(ci:

1. Kliknij prawym klawiszem myszki w obszarze powiadomie7.

2. Z wyskakuj%cego okienka wybierz polecenie Ustaw dat$/godzin$.

Pojawia si' okno dialogowe Data i godzina.

3. Kliknij przycisk Zmie) dat$ i godzin$....

Zmiana czasu wymaga zgody administratora.

106

Cz"!' II: Wn"trzno!ci komputera

4. Uzyskaj zgod3 administratora. Je8li zalogowa$e8 si3 jako

administrator, kliknij przycisk Kontynuuj. W innym wypadku,
?eby kontynuowa<, wpisz has$o administratora.

Pojawia si' okno dialogowe Ustawienia daty i godziny, które pokazano na

rysunku 6.3.

Rysunek 6.3.

Okno dialogowe

ustawiania daty

i czasu

5. Do zmiany daty i czasu s$u?% przyciski w oknie dialogowym

Ustawienia daty i godziny

.

Na przyk&ad wpisz 10:00, je(li chcesz przestawi$ czas z 9:58. Gdy us&yszysz

g&os zegarynki (w radiu lub jeszcze gdzie( indziej) potwierdzaj#cy punkt

10:00, kliknij OK, %eby natychmiast ustawi$ czas.

6. Po zako7czeniu kliknij OK.

Na ratunek czas internetowy

Sposobem na powstrzymanie szalonego zegarka komputerowego jest jego

automatyczna synchronizacja z jednym z wielu (wiatowych serwerów czasu.
Serwer czasu

to specjalnie skonfigurowany komputer przekazuj#cy przez

internet precyzyjne informacje o czasie. Dost'pne s# one dla ka%dego

komputera, który wy(le zapytanie.

\eby komputer korzysta& z serwera czasu i synchronizowa& si' z nim, trzeba

go skonfigurowa$. W tym celu nale%y otworzy$ okno dialogowe Ustawienia
daty i godziny

, co zosta&o opisane w poprzednim podpunkcie. Nast'pnie

wykonaj poni%sze czynno(ci.

Czytaj dalej...

Rozdzia$ 6: Tajemnice jednostki centralnej

107

1. W oknie dialogowym Ustawienia daty i godziny kliknij zak$adk3

Czas z Internetu

.

W oknie dialogowym wy(wietlany jest aktualny czas internetowy.

2. Kliknij przycisk Zmie) ustawienia….

\eby kontynuowa$. niezb'dna b'dzie zgoda administratora.

3. Kliknij przycisk Kontynuuj albo wpisz has$o administratora.

4. Klikaj%c zaznacz opcj3 Synchronizuj z internetowym serwerem czasu.

5. (Opcjonalnie). Z rozwijanej listy wybierz serwer czasu.

6. Kliknij przycisk Aktualizuj teraz, aby przekona< si3, czy wszystko

dzia$a.

Je(li pojawi# si' problemy, ponownie wykonaj kroki 5. i 6., %eby wybra$

inny serwer czasu.

7. Kliknij OK i ponownie OK, aby zamkn%< wszystkie okna

dialogowe.

Gdy korzystasz z czasu internetowego, system Windows automatycznie

nastawia zegarek komputera, gdy komputer jest pod&#czony do internetu.

Nie musisz robi$ niczego innego, nigdy!

Bateria komputerowa

We wszystkich komputerach na p&ycie g&ównej znajduje si' bateria. Jej g&ównym

zadaniem jest podtrzymywanie zasilania zegarka, gdy komputer jest wy&#czony

lub jego kabel zasilaj#cy nie jest pod&#czony.

Typowa bateria komputerowa starcza na oko&o 6 lat, by$ mo%e troch' wi'cej.

Zorientujesz si', gdy si' wyczerpie, bo czas na zegarku w ogóle nie b'dzie

zgadza& si' z rzeczywistym. Mo%liwe nawet, %e komputer sam wy(wietli

wiadomo($ informuj#ca, %e nale%y wymieni$ bateri' na p&ycie g&ównej

komputera. Kupisz j# w wi'kszo(ci sklepów RTV.

Aby dosta$ si' do baterii, b'dziesz musia& otworzy$ obudow' komputera.

Baterii wcale nie b'dzie tak &atwo znale<$!

Napi'cie z baterii mo%e równie% podtrzymywa$ specjalne ustawienia

systemowe, np. liczb' nap'dów dyskowych, konfiguracj' pami'ci i inne

„b&ahostki”, o jakich komputer przez ca&y czas musi by$ poinformowany.

Bez baterii nie b'dzie ich „pami'ta&”.

Bateria na p&ycie g&ównej jest bateri# dodatkow#, niezale%n# od innych

komputerowych baterii, np. laptopowej, dzi'ki której komputer ma

energi' do pracy.