MODELE ODPOWIEDZI. BIOLOGIA. Poziom rozszerzony
Nr
zad.
Przewidywana odpowiedŸ
Punktacja
1.
Za prawid³owe przyporz¹dkowanie odpowiednich procesów do ka¿dej z dwóch struktur komórkowych – po 1 p.
è
I.
aparat Golgiego – A, B, D.
è
II.
siateczka wewn¹trzplazmatyczna g³adka – C.
2
2.
Za podanie trafnej cechy budowy chemicznej ró¿ni¹cej podane rodzaje t³uszczów – 1 p.
Przyk³ad odpowiedzi:
è
T³uszcze roœlinne zawieraj¹ g³ównie nienasycone kwasy t³uszczowe, natomiast w t³usz-
czach zwierzêcych przewa¿aj¹ kwasy nasycone.
Za prawid³owe uzasadnienie kampanii reklamowej – 1 p.
Przyk³ady odpowiedzi:
è
T³uszcze roœlinne hamuj¹ syntezê cholesterolu / zmniejszaj¹ stê¿enie cholesterolu
w organizmie. / T³uszcze roœlinne s¹ Ÿród³em niezbêdnych nienasyconych kwasów
t³uszczowych.
2
3.
Za prawid³owe obliczenie – 1 p.
18% A + 18% T = 36%; 100% – 36% = 64%.
Za podanie prawid³owego wyjaœnienia – 1 p.
Przyk³ad odpowiedzi:
è
Zgodnie z regu³¹ komplementarnoœci zasad, zawartoœæ procentowa adeniny w cz¹steczce
DNA jest równa zawartoœci tyminy; pozosta³¹ zawartoœæ procentow¹ stanowi¹ ³¹cznie
cz¹steczki guaniny i cytozyny.
2
4.
Za ka¿de dwa z czterech prawid³owych wskazañ – po 1 p.
è
Poprawne odpowiedzi: A, B, E, F.
2
5.
Za podanie prawid³owego wyjaœnienia – 1 p.
Przyk³ady odpowiedzi:
è
Mechanizm ujemnego sprzê¿enia zwrotnego polega na hamowaniu aktywnoœci enzymu
katalizuj¹cego pierwsze reakcje szlaku metabolicznego przez koñcowe produkty tego
szlaku. / Produkt koñcowy szlaku metabolicznego jest inhibitorem enzymu katali-
zuj¹cego reakcjê rozpoczynaj¹c¹ szlak metaboliczny.
1
6.
Za trafne podkreœlenie nazwy gatunku paso¿yta – 1 p.
è
W³osieñ spiralny.
Za prawid³owe wyjaœnienie znaczenia – 1 p.
Przyk³ady odpowiedzi:
è
Ca³kowite uniezale¿nienie siê paso¿yta od œrodowiska zewnêtrznego, w którym wy-
stêpuj¹ szkodliwe dla niego czynniki, takie jak niew³aœciwa temperatura czy susza,
zwiêksza szansê jego prze¿ycia. / Ca³kowite uniezale¿nienie paso¿yta od œrodowiska
zewnêtrznego stwarza wiêksze mo¿liwoœci zamkniêcia pe³nego cyklu ¿yciowego paso¿yta.
2
7.
Za trafne okreœlenie podobieñstwa – 1 p.
Przyk³ady odpowiedzi:
è
W obu sercach nast¹pi³ ca³kowity podzia³ na czêœæ lew¹ i praw¹. / Serce ptaka i ssaka
sk³ada siê z dwóch komór i dwóch przedsionków.
Za trafne okreœlenie ró¿nicy – 1 p.
è
Ptaki posiadaj¹ prawy ³uk aorty, a ssaki lewy ³uk aorty.
2
8.
Za prawid³owe przyporz¹dkowanie – 3 p.
è
1 – roœliny zarodnikowe, 4 – roœliny naczyniowe – 1 p.
è
2 – mszaki, 3 – paprotniki lub 2 – paprotniki, 3 – mszaki – 1 p.
è
5 – paprotniki, 6 – roœliny kwiatowe – 1 p.
3
1
MODELE ODPOWIEDZI. BIOLOGIA. Poziom rozszerzony
Nr
zad.
Przewidywana odpowiedŸ
Punktacja
9.
Za prawid³owe okreœlenie rodzaju fosforylacji – 1 p.
è
Fosforylacja oksydacyjna.
Za prawid³owe uzasadnienie wyboru – 1 p.
è
Synteza ATP zachodzi w obecnoœci tlenu.
Za podanie prawid³owej nazwy struktury komórkowej – 1 p.
è
B³ona wewnêtrzna mitochondrium (grzebienie mitochondrialne).
3
10.
Za prawid³owe sformu³owanie wniosku – 1 p.
Przyk³ady odpowiedzi:
è
Wzrost stê¿enia CO
2
ma wiêkszy wp³yw na intensywnoœæ fotosyntezy w temperaturze
30°C ni¿ w temperaturze 10°C. / Stymuluj¹cy wzrost stê¿enia CO
2
na intensywnoϾ
fotosyntezy jest widoczny bardziej w temperaturze 30°C ni¿ w temperaturze 10°C.
Za podanie prawid³owego wyjaœnienia – 1 p.
Przyk³ady odpowiedzi:
è
Zwiêkszanie stê¿enia dwutlenku wêgla powy¿ej 0,13% nie ma wp³ywu na intensywnoœæ
fotosyntezy, poniewa¿ zbyt niska temperatura (10°C) jest czynnikiem ograniczaj¹cym. /
Temperatura wynosz¹ca 10°C jest czynnikiem ograniczaj¹cym fotosyntezê przy stê¿eniu
CO
2
wy¿szym ni¿ 0,13%.
2
11.
Za prawid³owe narysowanie diagramu – 2 p.: za podpisanie osi X i Y – 1 p.; za narysowanie dwóch s³upków z uwzglêdnieniem
ró¿nicy w liczbie ruchów wentylacyjnych przed zmian¹ wody i po jej zmianie – 1 p.
2
12.
Za trafne sformu³owanie problemu – 1 p.
Przyk³ady odpowiedzi:
è
Wp³yw substancji chemicznych wytwarzanych przez chwasty na kie³kowanie nasion
rze¿uchy ogrodowej. / Wp³yw wyci¹gu z chwastów na kie³kowanie nasion rze¿uchy
ogrodowej.
Za podanie prawid³owego wniosku – 1 p.
è
Wyci¹g z chwastów zawiera substancje chemiczne, które hamuj¹ kie³kowanie nasion
rze¿uchy ogrodowej.
2
13.
Za trafne wyjaœnienie przyczyny – 1 p.
Przyk³ad odpowiedzi:
è
Przyczyn¹ jest ró¿nica w przebiegu odwodorowania – pe³nego w przypadku procesu
A i niepe³nego w procesie B.
1
14.
Za podanie prawid³owego wyjaœnienia – 1 p.
Przyk³ady odpowiedzi:
è
Czopki, a nie prêciki, s¹ odpowiedzialne za widzenie barw, zatem w ciemnoœci (przy
s³abym œwietle) ostroœæ widzenia zapewniaj¹ prêciki. / W ciemnoœci funkcjonuj¹ prêciki,
które s¹ niewra¿liwe na barwê.
1
MODELE ODPOWIEDZI. BIOLOGIA. Poziom rozszerzony
2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
prz
ed
zmian¹
po
zmianie
woda w akwarium
liczba
ruchów
wentylacyjn
y
ch
gupika
(%)
Nr
zad.
Przewidywana odpowiedŸ
Punktacja
15.
Za prawid³owe okreœlenie zakresu czêstotliwoœci – 1 p.
è
Zakres czêstotliwoœci odbierany przez narz¹d s³uchu m³odych ludzi wynosi od 100 do
13000 Hz.
1
16.
Za trafne okreœlenie funkcji kostek s³uchowych – 1 p.
è
Kostki s³uchowe przewodz¹ drgania wywo³ane fal¹ dŸwiêkow¹, wzmacniaj¹c ich si³ê.
Za prawid³owe okreœlenie funkcji tr¹bki s³uchowej – 1 p.
è
Tr¹bka s³uchowa zapewnia prawid³owe ciœnienie powietrza w uchu œrodkowym.
2
17.
Za prawid³owe podanie nazw dwóch hormonów – 1 p.
è
X – insulina, Y – glukagon.
1
18.
Za prawid³owe uporz¹dkowanie – 1 p.
è
5, 2, 4, 3, 1.
1
19.
Za ka¿de dwie z czterech prawid³owych ocen – po 1 p.
è
1 – P, 2 – F, 3 – P, 4 – P.
2
20.
Za prawid³owe okreœlenie dwóch z czterech podanych rodzajów odpornoœci – po 1 p.
è
a – odpornoœæ czynna sztuczna,
b – odpornoœæ bierna sztuczna,
c – odpornoœæ czynna naturalna,
d – odpornoœæ bierna naturalna.
2
21.
Za prawid³ow¹ ocenê dwóch z czterech podanych – po 1 p.
è
1 – P, 2 – F, 3 – P, 4 – F.
2
22.
Za podanie ka¿dego z dwóch prawid³owych czynników – po 1 p.
è
Czynniki wp³ywaj¹ce bezpoœrednio: geny (genotyp) osobnika potomnego / warunki jego
¿ycia.
è
Czynniki wp³ywaj¹ce poœrednio: geny (genotypy) matki i ojca / fenotypy matki i ojca /
warunki ich ¿ycia.
2
23.
Za prawid³owe podanie stosunku fenotypowego – 1 p.
è
Stosunek fenotypowy: 9 : 3 : 3 : 1 (szara barwa cia³a i normalne skrzyd³a – 9, szara
barwa cia³a, skrzyd³a zredukowane – 3, czarna barwa cia³a, skrzyd³a normalne – 3,
czarna barwa cia³a, skrzyd³a zredukowane – 1).
Za trafne obliczenie iloœci osobników dla ka¿dego rodzaju fenotypu – 1 p.
è
72 : 24 : 24 : 8.
2
24.
Za prawid³owe podanie wszystkich mo¿liwych grup krwi biologicznej matki syna – 1 p.
è
I
A
i
0
lub I
B
i
0
, lub i
0
i
0
.
Za prawid³owe podanie wszystkich mo¿liwych grup krwi biologicznej matki wnuka – 1 p.
è
I
A
i
0
lub I
A
I
A
, lub I
A
I
B
.
2
25.
Za trafne okreœlenie prawdopodobieñstwa – 1 p.
è
25% (
1
/
4
).
Za podanie prawid³owego wyjaœnienia – 1 p.
è
Rodzice s¹ heterozygotami ze wzglêdu na chorobê. Prawdopodobieñstwo urodzenia siê
dziecka chorego jest za ka¿dym razem takie samo.
2
26.
Za prawid³owe okreœlenie rodzaju doboru naturalnego – 1 p.
è
Dobór kierunkowy.
1
27.
Za podanie prawid³owego wyjaœnienia – 1 p.
Przyk³ady odpowiedzi:
è
Przy deficycie pokarmu szybciej gin¹ ma³e osobniki, poniewa¿ s¹ bardziej wra¿liwe na
g³ód. / Przy deficycie pokarmu rosn¹ szanse osobników wiêkszych na prze¿ycie i re-
produkcjê.
1
MODELE ODPOWIEDZI. BIOLOGIA. Poziom rozszerzony
3
Nr
zad.
Przewidywana odpowiedŸ
Punktacja
28.
Za prawid³owe okreœlenie rodzaju specjacji – 1 p.
è
Specjacja sympatryczna.
Za trafne uzasadnienie wyboru – 1 p.
Przyk³ady odpowiedzi:
è
Ten rodzaj specjacji zachodzi w nastêpstwie mechanizmów izolacyjnych w obrêbie
populacji. / Specjacja sympatryczna zachodzi w obrêbie populacji na skutek izolacji
rozrodczej.
2
29.
Za trafne sformu³owanie wniosku – 1 p.
Przyk³ad odpowiedzi:
è
Wczesne stadia rozwoju zarodkowego krêgowców s¹ bardzo podobne. Ró¿nice zaz-
naczaj¹ siê w póŸniejszych stadiach.
1
30.
Za prawid³owe wskazanie formy doboru naturalnego – 1 p.
è
B – dobór ró¿nicuj¹cy.
Za podanie prawid³owego uzasadnienia – 1 p.
Przyk³ad odpowiedzi:
è
W wyniku doboru ró¿nicuj¹cego prze¿ywaj¹ osobniki o skrajnych wartoœciach cech,
przez co zmniejsza siê mo¿liwoœæ ich wzajemnego krzy¿owania i wymiany materia³u
genetycznego miêdzy nimi.
2
31.
Za prawid³owe wskazanie tolerancji dla ka¿dego z dwóch wymienionych gatunków – po 1 p.
è
1 – endemit bytuj¹cy w morzu arktycznym;
è
4 – gatunek wystêpuj¹cy tylko w jeziorze tropikalnym.
2
32.
Za prawid³owe wype³nienie ka¿dego z trzech wierszy tabeli – po 1 p.
3
33.
Za podanie ka¿dego z dwóch rodzajów prawid³owo sformu³owanych danych – 1 p.
Przyk³ady odpowiedzi:
è
Wystêpowanie sztucznych i naturalnych zbiorników (cieków).
è
Gêstoœæ sieci wodnej w regionie.
è
Obecnoœæ zbiorników retencyjnych (b¹dŸ ich brak).
è
G³êbokoœæ studzien i poziom znajduj¹cej siê w nich wody.
è
Iloœæ urz¹dzeñ melioracyjnych (odwadniaj¹cych i nawadniaj¹cych) oraz ich stan techniczny.
2
MODELE ODPOWIEDZI. BIOLOGIA. Poziom rozszerzony
4
Typ interakcji
(wspó³zale¿noœci)
Gatunek
Opis interakcji (wspó³zale¿noœci)
1
2
mutualizm
+
+
Interakcje (wspó³zale¿noœci) s¹
nieodzowne dla obu populacji
i obustronnie korzystne.
komensalizm
+
0
Populacja I – komensali – czerpie
korzyœci, ale nie wywiera wp³ywu na
populacjê II – gospodarzy.
konkurencja
–
–
Wzajemne hamowanie rozwoju obu
populacji.