Ratownictwo

i bezpieczeństwo

na jachcie

Przed wyjściem na wodę

Przed każdym wyjściem z portu zawsze należy:

•

Sprawdzić stan techniczny jachtu – zawleczki, ściągacze, ster, olinowanie stałe i
ruchome, instalacje (elektryka, gaz, woda, paliwo), sprawność silnika, szczelność
jednostki etc.,

•

Sprawdzić wyposażenie ratunkowe – wystarczająca ilość kół ratunkowych, kamizelek
ratunkowych, kamizelek pneumatycznych, itp., środków sygnalizacyjnych,

•

Sprawdzić środki p. poż. – gaśnice, koce azbestowe, wiadro

Nowa załoga musi przejść podstawowe przeszkolenie z zakresu bezpieczeństwa:

•

Zasady poruszania się na jachcie – jedna ręka dla jachtu, druga dla ciebie; nie stoimy
bez potrzeby,

•

Posługiwanie się środkami ratunkowymi i p. poż.,

•

Zagrożenia na jachcie – przelatujący bom, możliwość poślizgnięcia się, porządek w
linach

•

Zachowanie się w przypadku wywrotki, wypadku

Instalacje jachtowe 1

Instalacja gazowa

•

Propan butan – mieszanka wybuchowa, cięższy od powietrza – zbiera się w zęzie

•

Przechowywanie butli – dobrze wentylowana bakista na zewnątrz jachtu

•

Zapalanie – odkręcić butlę, zapalić zapalniczkę, na końcu odkręcić kurek

•

Gaszenie – najpierw zakręcić butlę, wypali się gaz z przewodów

Zawór odcinający

Kuchenka

Reduktor

Butla gazowa

Przewód gazowy

Instalacje jachtowe 2

Instalacja wodna

•

Zawory odpływowe – pamiętać o zamykaniu, w przechyle woda może cofać się do
zlewu; w skrajnym przypadku może przyczynić się do zatopienia jachtu

Instalacja elektryczna

•

Niesprawna instalacja – zagrożenie pożarowe

– iskra w połączeniu z gazem lub oparami paliwa może spowodować wybuch
– tlące się przewody mogą spowodować zapalenie się kadłuba lub wnętrza jachtu

•

Brak prądu

– brak możliwości uruchomienia silnika (z rozrusznikiem elektrycznym)
– brak oświetlenia nawigacyjnego w nocy

•

Ładowanie akumulatorów / prąd z kei

– napięcie 230 V – możliwość porażenia elektrycznego

– nie moczyć przewodów!

Instalacje jachtowe 3

Instalacja paliwowa i silnik

•

Silnik zaburtowy

– kanistry przechowywać należy w wentylowanej bakiście
– opary benzyny wysoce wybuchowe
– silnik ze zbiornikiem zewnętrznym – kontrola szczelności

przewodów paliwowych

– kontrola chłodzenia

•

Silnik zabudowany/stacjonarny

– możliwość przedostawania się spalin do wnętrza jachtu –

ryzyko zatrucia

– kontrola układu wydechowego / wentylacji komory silnika
– opary oleju napędowego (silnik stacjonarny)

zdecydowanie mniej palne

– silnik stacjonarny Diesla rzadko spotykany na jachtach

śródlądowych (gabaryty, waga, koszt)

– kontrola chłodzenia

Benzynowy silnik zaburtowy

Środki asekuracyjne i ratunkowe 1

Środki asekuracyjne

•

Kamizelka asekuracyjna

•

Szelki asekuracyjne

•

Siatka na relingu

•

Lajf lina (jack stay)

Środki ratunkowe

•

Koło ratunkowe

•

Kapok (pas ratunkowy)

•

Kamizelka ratunkowa

•

Tratwa (jachty morskie)

Koło ratunkowe z pasami odblaskowymi

atestowane do użycia na morzu

Środki asekuracyjne i ratunkowe 2

Środki asekuracyjne

•

Pomagają utrzymać się na wodzie osobom
umiejącym pływać (kamizelki) lub

•

Zmniejszają prawdopodobieństwo wypadnięcia za
burtę (pasy, szelki, siatki)

•

Nie gwarantują utrzymania się osoby
nieprzytomnej w bezpiecznej pozycji (na plecach,
z twarzą nad wodą)

•

Wygodniejsze w noszeniu podczas pracy na jachcie
niż środki ratunkowe

•

W krajach o większych tradycjach żeglarskich niemal
obowiązkowy element ubioru w każdych warunkach
pogodowych

Kamizelka asekuracyjna

Środki asekuracyjne i ratunkowe 3

Środki ratunkowe

Kamizelki
•

Podstawowe zadanie – zapewnienie bezpieczeństwa
osobie znajdującej się w wodzie

•

Wyporność zapewniająca utrzymanie się rozbitka na
wodzie

•

Konstrukcja utrzymująca nieprzytomnego na plecach,
a głowę powyżej powierzchni wody (kołnierz)

•

Elementy odblaskowe, gwizdek (na morzu
dodatkowo lampka)

•

Wymagana ilość – minimum równa ilości osób na
jachcie

•

Koło ratunkowe – środek ratunkowy dla 2 osób,
minimum jedno na pokładzie (morze – 2+1)

Dziecięca kamizelka ratunkowa

przeznaczona na wody śródlądowe

Człowiek za burtą – postępowanie

•

Ogłoszenie alarmu „Człowiek za burtą!” – pierwsza osoba, która zauważy rozbitka

•

Podanie środków ratunkowych – rzucenie środków na nawietrzną człowieka

•

Wyznaczenie „oka” – ma za zadanie ciągłą obserwację rozbitka

•

Podejście jachtem do tonącego – runda rufowa, ósemka sztagowa, manewr
Monachijski (dryf, quick-stop)

•

Podjęcie człowieka na pokład jachtu w ciągu 3 minut od wypadnięcia (jachty
balastowe – 5 minut)

•

Udzielenie możliwej pomocy przedmedycznej poszkodowanemu

W razie potrzeby należy niezwłocznie

wezwać pomoc lekarską!

Należy dzwonić pod numer

999

lub

112 (komórka)

0 601 100 100

NUMER RATUNKOWY NAD WODĄ

(Mazury, Wybrzeże)

Człowiek za burtą - manewry

a, b, c – podejście do
człowieka ósemką sztagową
lub rundą rufową z kursów
ostrych (a), półwiatru (b),
kursów pełnych (c)

d – podejście do człowieka
metodą półwiatrową

e – podejście metodą z
dryfem (quick-stop)

x – zwrot przez sztag

ω – zwrot przez rufę

Człowiek za burtą - podejmowanie

•

Wyjęcie dorosłego człowieka z wody na pokład nawet niewielkiego jachtu
wymaga sporej siły

•

Do tego zadania oddelegowane powinny być co najmniej dwie silne osoby

•

Lekkie jachty mieczowe – rozbitka podejmuje się na burcie nawietrznej –
zmniejszenie ryzyka wywrotki poprzez przeciążenie jachtu

•

Jachty mieczowo-balastowe i balastowe – człowiek podjęty powinien być po stronie
zawietrznej – niższa wolna burta

•

Jachty z otwartą rufą – podjęcie z rufy, dobrze wykorzystać drabinkę rufową

•

W rzeczywistości –

PODEJMIJ ZA WSZELKĄ CENĘ, NIEWAŻNE SKĄD

Wywrotka – zapobieganie

•

Przewidywanie pogody – w
przypadku złych prognoz lepiej nie
wychodzić na wodę

•

Na wodzie – ciągła obserwacja
warunków atmosferycznych

•

Uwaga na szkwały

•

Wczesne refowanie to nie wstyd!

•

Klar na jachcie – porządek na
pokładzie to mniejsze ryzyko
poślizgnięcia się załogi i przeważenia
jachtu na zawietrzną

•

Pływając w trudnych warunkach
atmosferycznych należy mieć
nałożone środki ratunkowe

Wywrotka – po wypadku

•

Przeliczyć ilość osób – czy wszyscy załoganci są na powierzchni wody

•

Założenie środków ratunkowych przez wyszstkich członków załogi

•

Ocena stanu poszkodowanych – czy wszyscy są cali i zdrowi

•

Przeciwdziałanie „grzybkowi” – pod maszt podłożyć kapok, koło ratunkowe

•

Jeżeli możliwe jest szybkie nadejście pomocy – przygotować jacht do holowania

•

Wchodzenie na przewrócony
jacht może spowodować
jego zatonięcie

•

Nadejście pomocy nierealne
– spróbować postawić jacht
własnymi siłami lub

•

Podjąć decyzję o dryfowaniu
razem z jachtem lub
opuszczeniu go i dostaniu
się na brzeg

Wywrotka – stawianie jachtu

•

Zabezpieczyć jacht przed zrobieniem „grzyba”

•

Zrzucić żagle – możliwie szybko, tak by liklina nie zdążyła napęcznieć

•

Uszczelnić otwory poniżej linii wodnej – wypływki, skrzynia mieczowa

•

Obrócić jacht masztem pod wiatr – ułatwienie stawiania

•

Cała załoga na miecz, ciągnie za fał grota

•

Uwaga na przerzucenie jachtu na drugą stronę

•

Wolne środki ratunkowe pod pokład – zwiększenie wyporności jachtu

•

Wypompować wodę – wiadra, pompy zęzowe,
czerpaki

•

Kontynuować żeglugę :-)

Awarie jachtu

Przeciek
•

Lokalizacja przecieku

•

Ocena możliwości naprawy

•

Użycie możliwych środków do zabezpieczenia (rąbanie szafek, zatykanie
szmatami, ubraniami, materacami…, owinięcie kadłuba żaglem)

•

Kurs w kierunku najbliższego brzegu

Awarie olinowania i żagli
•

Uszkodzenie olinowania stałego - natychmiastowa reakcja na uszkodzenie –
zmiana kursu na taki, przy którym uszkodzona lina nie pracuje lub jest minimalnie
obciążona; próba naprawy lub zastąpienie liną zastępczą (prowizoryczne)

•

Przy naprawie prowizorycznej – zmniejszenie obciążeń przenoszonych przez
żagle (refowanie)

•

Uszkodzony żagiel – zrzucenie i kontynuacja żeglugi na pozostałych żaglach; w
miarę możliwości zaszycie uszkodzenia

Awarie jachtu

Awarie olinowania i żagli c.d.
•

Awaria szotów – szoty grota – uwaga na bom! – ustawienie jachtu do baksztagu,
założenie topenanty, zrzucenie pracującego grota, unieruchomienie bomu w osi
jachtu, próba naprawy szotów, postawienie żagla

•

Awaria szotów – szoty foka – zgaszenie żagla, zrzucenie, próba naprawy szotów,
postawienie żagla

•

Pęknięty fał

–

grota – UWAGA NA SPADAJĄCY BOM (mimo wszystko mało prawdopodobne, żagiel
prawdopodobnie zakleszczy się w likszparze)

–

foka – żagiel prawdopodobnie sam spadnie (przynajmniej częściowo)

–

naprawa – założenie fału zastępczego lub użycie topenanty

Awaria masztu
•

Sprawdzić czy nie doszło do obrażeń załogi

•

Zabezpieczyć kadłub przed uderzeniami złamanej części masztu

•

Usztywnić pozostałą część (stojącą)

•

Spróbować postawić małego foka lub żeglować na silniku do brzegu

Awarie jachtu

Awaria steru
•

Uszkodzenie rumpla – pracą żaglami należy doprowadzić do kursu na wprost, tak
by na ster działały minimalne siły, następnie podjąć próbę naprawy rumpla

•

Uszkodzenie płetwy sterowej – trzeba próbować wykonać ster awaryjny (np. z
pagaja, drzwiczek szafy itp.) lub zastosować sterowanie awarynje (np. przy użyciu
wiadra na linie). Ważna jest umiejętna praca na sterze.

•

W przypadku niemożności naprawy steru i możliwości sztrandowania na
niebezpiecznym brzegu (mieliźnie) należy jak najszybciej wezwać na pomoc
jachty znajdujące się w pobliżu lub jednostki ratownicze

Sztrandowanie i mielizna

•

Sztrandowanie – kontrolowane wejście na mieliznę, brzeg np. w celu
ochrony cięknącego jachtu przed zatonięciem

•

Bezpieczne sztrandowanie przeprowadzić można tylko na miękkim
dnie (piach, muł, szuwary)

•

Jacht należy przygotować do sztrandowania (podniesienie miecza,
zluzowanie kontrafału płetwy sterowej)

Wejście na mieliznę
•

Przy dużej prędkości jachtu możliwe duże uszkodzenia (połamany
miecz, rozszczelniona skrzynia mieczowa, płetwa sterowa; przy
kamienistym dnie możliwe uszkodzenia kadłuba)

•

Przy małej prędkości – sytuacja mniej niebezpieczna, szczególnie gdy
dno jest miękkie

Mielizna

Mielizna nawietrzna
•

Podnieść miecz, wybrać silnie żagle, jacht sam powinien zejść z mielizny

•

Można próbować przebalastować kadłub na zawietrzną

•

W razie potrzeby odepchnąć się od dna pagajem lub bosakiem, użyć
silnika

•

Oddalić się od mielizny kontrkursem, minąć ją w bezpiecznej odległości

Mielizna zawietrzna
•

Sytuacja groźniejsza – wiatr i fale wpychają jacht na mieliznę

•

Zrzucić żagle, rzucić kotwicę z rufy, dopiero podnieść miecz,
odepchnąć się pagajami lub wycofać przy pomocy silnika

•

W przypadku problemów wywieźć kotwicę możliwie daleko za rufę,
przechylić jacht

•

W przypadku niepowodzenia wezwać pomoc z zewnątrz

Holowanie jachtu. Pożar

Holowanie
•

Hol musi zapewniać bezpieczeństwo obu jednostek – odpowiednia
długość holu, łatwość oddania

•

Bezpieczna prędkość – zapewniająca manewrowość i możliwość
wyhamowania

•

Montaż holu w miejscu zapewniającym sterowność jachtu (blisko osi
obrotu, np. stopa masztu)

Pożar
•

Przyczyny: niedbałe obchodzenie się z instalacjami jachtowymi, wady w
instalacjach, zaprószenie ognia (np. papierosem)

•

Gaszenie: przy pomocy gaśnic i inne przeznaczonego do tego celu sprzętu.
Nie należy gasić wodą lub pianą urządzeń i instalacji elektrycznych

Pożar c.d.

•

W zależności od miejsca pojawienia się ognia obrać odpowiedni kurs
względem wiatru:

–

Ogień na dziobie – kurs pełny,

–

Ogień na rufie – kurs ostry,

–

Ogień na śródokręciu – półwiatr,

•

Natychmiast ewakuować z zagrożonego obszaru gaz, pirotechnikę i
paliwo (w szczególności benzynę)

•

Płonące ubranie na człowieku – najlepiej wskoczyć do wody, w razie
braku możliwości zdusić ogień kocami. Nie zdejmować ubrań, może dojść
do rozprzestrzenienia się ognia i dodatkowych poparzeń!

•

Gaszenie we wnętrzu jachtu może ułatwić zamknięcie klap i włazów –
uwaga na możliwość zaczadzenia!

Wzywanie pomocy

•

Telefon komórkowy

–

Policja 997

–

Straż Pożarna 998

–

Pogotowie Ratunkowe

999

–

WOPR (Mazury, Wybrzeże) 0 601 100 100

•

Dym lub ogień na jachcie

•

Sygnał dzwiękowy – – – – – (powtarzające się długie dźwięki lub

uderzenia w dzwon) – „Wzywam pomocy”, ********* (seria bardzo krótkich

dźwięków) – „niebezpieczeństwo”, ** ** ** (serie podwójnych krótkich

dźwięków) – „człowiek za burtą”

•

Sygnał świetlny alfabetem Morse’a: * * * – – – * * * (S O S)

•

Flaga i umieszczona nad nią lub pod nią kula (lub przedmiot kulę

przypominający)

•

Symetryczne unoszenie i opuszczanie obu rąk wzdłuż tułowia

•

Światło lub flaga, którymi zataczane są kręgi

•

Czerwona flara lub raca

•

Sygnał „Mayday Mayday Mayday” nadawany przez radiotelefon

Pierwsza pomoc 1

•

W razie poważnych urazów ZAWSZE należy wezwać pomoc medyczną

•

Opatrywanie ran

–

W przypadku lekkich otarć wystarczy spłukanie dużą ilością wody,
następnie zdezynfekować (np. gencjana)

–

Duże i głębokie rany wymagają pomocy hirurgicznej. Pomoc lekarska
ogranicza się do spłukania i dezynfekcji oraz założenia jałowego opatrunku

•

Krwotoki

–

Tamowanie krwawienia polega na założeniu opatrunku uciskowego

–

Przykrycie rany kilkoma warstwami gazy, grubą warstwą waty lub ligniny,
ciasne przymocowanie całości bandażem

–

Nie należy stosować opasek uciskowych, mogą powodować poważne
powikłania

–

Krwotok z nosa można tamować poprzez zaciśnięcie jego skrzydełek do
przegrody, umieszczenie chorego w pozycji siedzącej, przyłożenie zimnych
okładów

•

W przypadku silnego krwawienia można stosować tampony z waty itp.

Pierwsza pomoc 2

•

Złamania kończyn

–

Objawy: ograniczona ruchomość kończyny, obrzęk, możliwe zniekształcenie,
silne bóle

–

Należy unieruchomić złamaną kość wraz z sąsiadującymi z nią stawami

–

Przy złamaniach otwartych zdezynfekować ranę i nałożyć jałowy opatrunek

•

Zwichnięcie, skręcenie

–

Podobnie jak przy złamaniu – unieruchomić uszkodzoną kończynę

–

Nie wolno samodzielnie nastawiać stawu

–

Można stosować okłady z altacetu i inne przeciw opuchliźnie

•

Urazy kręgosłupa

–

W warunkach jachtowych należy ograniczyć się do prawidłowego
transportu poszkodowanego do brzegu

–

Choremu nie wolno wykonywać żadnych ruchów tułowiem i głową

–

Chory powinien stabilnie leżeć na twardym podłożu

Pierwsza pomoc 3

•

Złamania kończyn

–

Objawy: ograniczona ruchomość kończyny, obrzęk, możliwe zniekształcenie,
silne bóle

–

Należy unieruchomić złamaną kość wraz z sąsiadującymi z nią stawami

–

Przy złamaniach otwartych zdezynfekować ranę i nałożyć jałowy opatrunek

•

Zwichnięcie, skręcenie

–

Podobnie jak przy złamaniu – unieruchomić uszkodzoną kończynę

–

Nie wolno samodzielnie nastawiać stawu

–

Można stosować okłady z altacetu i inne przeciw opuchliźnie

•

Urazy kręgosłupa

–

W warunkach jachtowych należy ograniczyć się do prawidłowego
transportu poszkodowanego do brzegu

–

Choremu nie wolno wykonywać żadnych ruchów tułowiem i głową

–

Chory powinien stabilnie leżeć na twardym podłożu

Pierwsza pomoc 4

•

Urazy głowy

–

Poszkodowanego należy bezzwłocznie przetransportować do szpitala

–

W przypadku podejrzenia wstrząsu mózgu starać się nie dopuścić do utraty

świadomości

–

Nieprzytomnego ułożyć w pozycji bocznej ustalonej, zapobiec zbędnym

ruchom

–

Zabezpieczyć głowę przed ruchem okładając ją kocami, ręcznikami itp..

•

Oparzenia

–

Natychmiast obficie przemyć wodą oparzone miejsce

–

Oparzenia można pokryć panthenolem w areozolu

–

Oparzone miejsce okryć jałowym opatrunkiem chroniąc przed zakażeniem

–

Jak najszybciej zdjąć biżuterię, zegarek itp. z oparzonej skóry

–

W przypadku poważnych oparzeń nie próbować zdejmować przylgniętej

odzieży! NATYCHMIAST WEZWAĆ POGOTOWIE!

•

Udar (porażenie słoneczne)

–

Chorego ułożyć w chłodnym i zacienionym miejscu, położyć zimne okłady

na głowę; podawać dużo zimnych napojów

Pierwsza pomoc 5

•

Przechłodzenie

–

I stopnia

•

Drgawki, zaburzenia świadomości, przyspieszona praca serca i oddech, kłopoty ze
świadomością, temperatura ciała 34-35*C

•

Poszkodowanego rozebrać z mokrych ubrań, okryć kocami; można stosować
nacieranie (poczynając od tułowia) i podać ciepłą (NIE GORĄCĄ!) herbatę

–

II stopnia

•

Apatia, zesztywnienie kończyn, spowolnienie reakcji, wolna akcja serca, możliwa
arytmia, szybki płytki oddech, temp. ciała ok. 30-33*C

•

Postępować podobnie jak przy przechłodzeniu I stopnia, ale nie rozbierać
poszkodowanego ani nie stosować nacierania; można podać do wdychania ciepłą
parę wodną

–

III stopnia

•

Tętno niewyczuwalne, nieregularna praca serca, możliwy zanik oddechu, stan
odrętwienia i porażenia, rozszerzone źrenice, możliwa śpiączka. Temp. ok. 30*C

•

Nieprzytomnego (ale oddychającego i z zachowaną czynnością serca)
poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej, chronić przed dalszą utratą ciepła,
niezwłocznie wezwać pomoc medyczną

•

W przypadku braku oddechu i/lub akcji serca przystąpić do resuscytacji
oddechowo-krążeniowej

Pierwsza pomoc 6

•

Ułożenie poszkodowanego

–

Aby zapewnić poszkodowanemu stabilną pozycję, należy ułożyć go w
„pozycji bocznej ustalonej”:

•

Ułożyć poszkodowanego na boku; „dolna” ręka za tułowiem, wzdłuż ciała; „górna” ręka
zgięta w łokciu, dłoń pod policzkiem; „dolna” noga zgięta w kolanie i stawie biodrowym
stabilizuje tułów; „górna” noga wyprostowana, leży na „dolnej”

•

Zapewnia stabilne ułożenie na boku, z lekkim pochyleniem do przodu

–

Nie stosować w przypadku urazów kręgosłupa, brzucha lub klatki piersiowej

•

Resuscytacja oddechowo-krążeniowa

–

Udrożnić drogi oddechowe (np. wyjąć ewentualne ciała obce z jamy ustnej)

–

Sztuczne oddychanie przeprowadzać metodą „usta-usta” lub „usta-nos” w
tempie 12-14 oddechów na minutę

–

W przypadku zatrzymania akcji serca należy dodatkowo przeprowadzić
masaż serca

•

Wyprostowanymi w łokciach rękami uciskać krótkimi ruchami mostek o 3-5 cm w
odległości 1/3 od dolnego krańca mostka

•

Na każde 2 oddechy przypada 30 uciśnięć mostka

Współpraca ze ratownikami

•

Służby ratownicze przejmują bezwzględnie dowodzenie akcją ratowniczą

•

Załoga jachtu, w tym także skiper, zobowiązani są wykonywać polecenia
ratowników

•

W przypadku oczekiwania na pomoc z zewnątrz należy przygotować jacht do jej
przyjęcia zanim ta pomoc nadejdzie

•

Przygotowanie to polegać może na:

–

Zrzuceniu żagli – szczególnie przy pomocy ze śmigłowca

–

Bezwzględnym sklarowaniu pokładu

–

Uruchomieniu silnika

–

Przygotowanie lin asekuracyjnych

–

Przygotowaniu załogi do opuszczenia pokładu jachtu (nałożone środki ratunkowe,
odpowiednia odzież itp.)

–

Umożliwieniu wejścia ratownikom na pokład jachtu

Ratownictwo na morzu

•

W strefie przybrzeżnej (kilka mil morskich) najpewniejszym środkiem

komunikacji jest telefon komórkowy

•

SAR – Search And Rescue

–

Stacje brzegowe, samoloty patrolowe, łodzie i śmigłowce ratunkowe

–

Wzywanie: Komunikat Mayday na kanale 16 VHF, zawierający nazwę jednostki, pozycję,

rodzaj zagrożenia, ilość osób na pokładzie, środki ratunkowe znajdujące się na pokładzie

–

Mayday można nadać tylko i wyłącznie w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia

–

Po przyjęciu komunikatu SAR będzie instruował co do dalszego postępowania

•

Inne sposoby wzywania pomocy:

–

Czerwona flara

–

Dym na pokładzie

–

Radiopława EPIRB

•

Tratwa ratunkowa

–

Rzadko spotykana na małych jachtach żeglugi przybrzeżnej

–

Zapewnia większe bezpieczeństwo niż kamizelka ratunkowa

–

Automatycznie otwiera się po wpadnięciu do wody

Literatura

•

Żeglarz i sternik jachtowy – Andrzej Kolaszewski

•

Jachtowa żegluga przybrzeżna – Władysław R. Dąbrowski

•

http://www.bezpiecznawoda.onet.pl

•

Skrypty JC AZS Wrocław

http://www.jkazs.wroc.pl/szkolenie/

•

Reed’s 2007 Nautical Almanach

•

Vademecum Żeglarstwa Morskiego – Zbigniew Dąbrowski, Jerzy W. Dziewulski,
Marek Berkowski