MATERIAŁY NA EGZAMIN SPECJALISTY DS. BHP

Dnia 02.01.2007

Wymagania znajomości przepisów prawnych:

• Kodeks Pracy

• Dz. U. Nr 169 poz. 1650 z 2003r. w sprawie Ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

• Dz. U. Nr 35 poz. 163 z 1983r. w sprawie Społecznej Inspekcji Pracy

• Dz. U. Nr 109 poz. 704 z 1999r. w sprawie Służby Bezpieczeństwa i Higieny Pracy

• Dz. U. Nr 169 poz. 1650 z 2003r. w sprawie Prac Szczególnie Niebezpiecznych

• Dz. U. Nr 4 poz. 37 z 2002r. w sprawie Wymagań Zasadniczych dla Środków Ochrony Indywidualnej

• Dz. U. Nr 115 nr 744 z 1998r. w sprawie Ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposoby ich dokumentowania a także zakresu informacji zamieszczonych w rejestrze wypadków przy pracy

• Dz. U. Nr 8 poz. 43 z 2002r. w sprawie Wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz przedmiotów właściwych w tych sprawach

System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy to ogólny system zarządzania który obejmuje strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialność, zasady postępowania, procedury i zasoby potrzebne do opracowywania, wdrażania, realizowania, przeglądu i utrzymywania polityki bezpieczeństwa i higieny pracy.

1. normy i systemy zarządzania rozróżniające, rozgraniczające ustanowione procedury które odbywają się zwyczajowo (XXX)

2. ustanowione i udokumentowane musi być to dokument zatwierdzony przez kierownictwo (XXX)

Celem systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy jest:

• zapewnienie zgodności z przepisami

• planowa i oparta na priorytetach poprawa warunków bhp w sposób racjonalny

• zarządzanie w sposób efektywny, ekonomiczny i spójny

• zapewnienie zaufania co do efektywności dotyczącej bhp

(gdy np. firmy kupują środki ochrony osobistej to zgodnie z przepisami normy ale gdy np. firma zakupi środki ochrony osobistej nowocześniejsze, lepszej jakości wtedy jest to ponad normę czyli wszystkie działania, wymagania ponad przepisy prawne wtedy mamy do czynienia z systemem zarządzania)

Główne założenia systemu zarządzania

Obecnie przyjmuje się ze bhp należy zarządzać za pomocą aktywnych narzędzi które:

• identyfikują i oceniają ryzyko

• ustanawiają mechanizmy nadzoru

• ustanawiają strukturę zarządzania i odpowiedzialności kierownictwa

• obejmują szkolenia i uświadamiania

• motywują pracowników do działa ba rzecz bhp

• obejmują oceny kierownictwa

Poprawne zarządzanie bhp może przynieść organizacji korzyści:

• stwarza mechanizmy służące do nadzorowania i mierzenia efektów działalności w zakresie bhp

• pomaga w zapewnianiu zgodności z przepisami prawnymi

• poprawia odbiór firmy przez firmy zewnętrzne

• poprawia morale firmy i pracowników

Korzyści wynikające z zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w przedsiębiorstwie

• spadek absencji wynikającej z wypadków przy pracy i chorób zawodowych

• wzrost jakości i wydajności pracy

• obniżenie kosztów ponoszonych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Główne akty prawne w historii zarządzania bhp w Polsce

• Rozporządzenie Prezydenta RP z 16.03.1928 o bhp

• Ustawa o bhp z 1965r.

• Kodeks Pracy z 1974r.

• Nowelizacja działu X Kodeksu Pracy dotycząca bhp przeprowadzona w 1996r.

• Wdrażanie systemów zarządzania wg międzynarodowych norm np. BS 8800

• Polska norma PN-N 18001 ustanowiona przez PKN z 15.07.1999r.

• Nowelizacja PN-N 18001 styczeń 2004r.

Nie jest Normą obowiązkową to norma dowolnego stosowania, firma musi zadeklarować że przyjmuje te Normę do stosowania a tym samym wszystko co w niej zawarte wtedy obowiązuje w firmie. Wszystkie pkt. trzeba wdrożyć chyba ze coś w nas w firmie nie występuje wtedy trzeba to uzasadnić, jedynym wyjątkiem jest „pseudo wyjątek” to znaczące zagrożenia np. praca na wysokości (XXX)

Status Normy PN-N 18001

Systemy Zarządzania bhp wymagania:

To norma nieobligatoryjna przeznaczona do dobrowolnego stosowania. (XXX)

Analogicznie jak w normach ISO 9001 oraz ISO 14001 model systemu zarządzania oparty jest na koncepcji ciągłego doskonalenia tzw. PDCA lub CYKL DEMINGA.

Cykl Deminga (PDCA) to ciągłe doskonalenie się

P

A D

C

P (plan) zaplanuj

D (do) wykonaj

C (check) sprawdź

A (act) popraw

(nie doprowadzaj do pkt krytycznego a gdy trzeba to popraw!)

minimum jedno działanie doskonalące na rok

Pozostałe Normy serii PN-N 18000 i ich powiązania

Norma PN-N 18001 jest Normą obowiązkową (XXX)

06.01.2007r.

Zakres Normy PN-N 18001

Norma ma zastosowanie w każdej organizacji która zamierza :

• Wdrożyć, utrzymać i doskonalić system

• Postępować zgodnie z ustalona polityką (XXX)

• Sama określić i zadeklarować zgodność z wymaganiami normy

• Dążyć do uzyskania potwierdzenia zgodności swojego systemu

(Powołania normatywne _ BRAK!

Norma ta nie łączy się z innymi Normami sama w sobie stanowi całość!)

Definicja bezpieczeństwa i higieny pracy to stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniających wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy.

Najwyższe kierownictwo to osoba lub grupa osób która na najwyższym szczeblu kieruje organizacją i ją nadzoruje. (PN-N 18001:2004)

Organizacja to grupa ludzi i infrastruktura z przepisaniem odpowiedzialności, uprawnień i powiązań. (XXX)

Zdarzenia potencjalnie wypadkowe to niebezpieczne zdarzenie związane z wykonywana pracą podczas którego dochodzi do urazów lub pogorszenia stanu zdrowia. (XXX)

Wymagania ogólne

Organizacja powinna ustanowić (przyjąć do stosowania) i utrzymywać (zapewnić aktualizacje i ciągłe doskonalenie) system zarządzania bhp.

4.2 Zaangażowanie kierownictwa oraz polityka bhp

Najwyższe kierownictwo to osoba lub grupa osób która na najwyższym szczeblu kieruje organizacją i ją nadzoruje. (PN-N 18001:2004)

Osobiste zaangażowanie najwyższego kierownictwa jest niezbędnym warunkiem osiągnięcia sukcesu w postaci wdrożonego i skutecznie funkcjonującego systemu zarządzania bhp.

Przykłady zaangażowania najwyższego kierownictwa w działania na rzecz bhp: (XXX)

• Zainicjowanie przeglądu wstępnego i udział w analizie jego wyników

• Deklarowanie i wykazywanie dążenia do całkowitego wyeliminowania wypadków przy pracy i chorób zawodowych

• Eliminacja zdarzeń potencjalnie wypadkowych

• Powiadamianie członków najwyższego kierownictwa o wypadkach i zdarzeniach potencjalnie wypadkowych

• Angażowanie w nagradzanie osiągnięć związanych z dążeniem do poprawy warunków pracy

• ....???

• wprowadzenie zasady regularnego przekazywania raportów o stanie bhp najwyższemu kierownictwu

• uznanie zarządzania bhp jako integralnej części zarządzania organizacją

• uznaniu zarządzania bhp jako jednego z głównych obszarów odpowiedzialności najwęższego kierownictwa

• podjecie decyzji o wdrażaniu systemu zarządzania bhp, ustalenie polityki (in plus!) (XXX)

Planowanie wdrażania SZBiHP

Zaangażowanie najwyższego kierownictwa:

• podjęcie zobowiązania

• zapewnienie zasobów

• zainteresowanie przebiegiem prac wdrożeniowych

• pomoc w rozwiązywaniu problemów

• zaangażowanie w ustalaniu celów konsekwencji działania

Wdrażanie SZBiHP - etapy:

• decyzja o wdrażani SZBiHP wyznaczenie koordynatora prac i poinformowanie pracowników o wdrażaniu SZBiHP

• powołanie zespołu kluczowe komórki organizacji np. z obszaru BHP, produkcji, utrzymania ruchu, inwestycji, zarządzania zasobami ludzkimi (XXX)

(Kadry polityka odpowiedzialności pracownika)

Punkt zerowy nie oznacza ze system działa (XXX)

Zakładanie zespołu

Wstępny przegląd Identyfikacja procesów i wpływ na bezpieczeństwo

1. 
   lista pytań korygujących

2. 
   Fizyczna inspekcja (teren)

ZESPÓŁ

Opracowanie dokumentów SZBiHP Ocena problemów i możliwości poprawy

4. wstępny przegląd

5. opracowanie dokumentacji SZBiHP

6. opracowanie polityki, celów, zadań i programów

7. szkolenie pracowników w zakresie SZBiHP oraz auditowania systemu (jak należy interpretować dokumenty)

8. audit wewnętrzny, poauditowe działania korygujące

9. przegląd zarządzania

11.certyfikacja (dowolna jednostka akredytacyjna)

Główne założenia zarządzania:

Zaleca się aby organizacja która nie stosowała systemowego podejścia do zarządzania najpierw ustaliła swój obecny stan zasobów zarządzania w zakresie bhp oraz efektów przeprowadzając przegląd wstępny.

Zaleca się aby przegląd wstępny obejmował:

• identyfikację wymagań prawnych i innych

• identyfikację zagrożeń występujących na stanowiskach pracy w organizacji oraz innych zagrożeń związanych z jej działaniami, wyrobami lub usługami które może nadzorować i na które może wpływać

• sprawdzenie wszystkich obecnych sposobów postępowania i procedur w zakresie zarządzania

• analizę danych dotyczących wypadków przy pracy, zdarzeń potencjalnie wypadkowych, chorób zawodowych oraz awarii

Przykładowe zagadnienia do sprawdzenia:

• zagadnienia ogólne

• adres

• lokalizacja

• rodzaj produkcji

• surowce

• produkty

• usługi

• prawa i obowiązki pracownika

• wykaz obiektów budowlanych, pomieszczeń, harmonogramy, przeglądy

• wykazy maszyn i innych urządzeń technicznych

• wykazy substancji chemicznych oraz procesów pracy szczególnie szkodliwych (gospodarka substancjami, oznakowanie, środki ochronne)

• stosowana profilaktyka w zakresie ochrony zdrowia

• ocena stanu technicznego urządzeń sanitarno higienicznych

• rejestracja wypadków, zdarzeń potencjalnie wypadkowych, chorób zawodowych, awarii

• organizacja szkoleń

• wykazy uprawnień (uprawnienia muszą być jasno określone i aktualne)

• obowiązująca dokumentacja

• środki ochrony indywidualnej

• praca służb bhp w zakładzie

• składy komisji oraz tematy poruszane na spotkaniach, plany poprawy warunków pracy

• wykazy, nakazy i wystąpienia Państwowej Inspekcji Pracy, decyzje Państwowej Inspekcji Pracy

Przeglądy uwzględniają również:

• punkty widzenia zainteresowanych stron

• analizę przypadków wystąpienia niezgodności z wymaganiami przepisów prawnych i innych

Przy przeprowadzaniu przeglądu można wykorzystać: (forma dowolna norma nie narzuca!)

• kwestionariusz

• listy kontrolne

• wywiady z pracownikami

• bezpośrednie kontrole i pomiary

• istniejące w organizacji zapisy

• benchmarking (porównanie z innymi zakładami)

Fizyczna inspekcja zakładu:

• organizacja zakładu

• technologia procesu pracy

• maszyny, urządzenia i narzędzia

• instalacje

Metoda listy pytań kontrolnych:

CEL zebranie informacji dotyczących usytuowania firmy oraz zagadnień ujętych w obszarach przeglądu.

ZASADA kierowanie pytań do właściwych komórek organizacyjnych i osób posiadających wiedzę

WYKONAWCA zespół powołany przez najwyższe kierownictwo

(Zaleca się udokumentować proces i wyniki przeglądu wstępnego a następnie na ich podstawie określić możliwości zaprojektowania i wdrożenia systemu zarządzania)

(proces przez Normę zalecany ale nie wymagany!)

4.2.2. Polityka BHP (jako dokument wymaga!) (XXX)

Polityka to deklaracja organizacyjna dotycząca jej intencji i zasad odnoszących się do ogólnych efektów działalności w zakresie bhp.

Polityka określa ramy do działania i ustalania celów organizacji dotyczące systemu zarządzania BHP

Według PN-N 18001 polityka powinna wyrażać zobowiązania do: (XXX)

• stałej poprawy stanu BHP

• zapobiegania wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, oraz zdarzeniom potencjalnie wypadkowym

• spełniania wymagań przepisów prawnych oraz innych wymagań dotyczących organizacji

• ciągłego doskonalenia działań w zakresie BHP (minimum jedno na rok)

• zapewnienia odpowiednich zasobów i środków do wdrażania polityki

• podnoszenia kwalifikacji oraz uwzględniania roli pracowników i ich angażowania do działań na rzecz BHP (działania ponad wymagania prawne)

• zapobieganie zdarzeniom potencjalnie wypadkowym

W ramach przyjętej polityki kierownictwo powinno zawierać:

• konsultacje z pracownikami lub ich przedstawicielami

• czas i środki umożliwiające uczestnictwo pracownikom i ich przedstawicielom w p[procesach zarządzania i doskonalenia BHP

• przekazywanie informacji w zakresie wszystkich aspektów bezpieczeństwa

• współudział pracowników i ich przedstawicieli w pracach komisji do spraw BHP

Polityka powinna być uzgadniana z pracownikami i ich przedstawicielami (nie ma słowa lub) (XXX)

Warunki skutecznego kształtowania polityki BHP

• zaangażowanie kierownictwa

• otwarta i szczera komunikacja

• partycypacja pracowników

• edukacja w zakresie BHP

• analiza wypadków

• zgłaszanie, analizowanie wszelkich zdarzeń potencjalnie wypadkowych

• współpraca, atmosfera, zrozumienie i zaufanie miedzy kierownictwem a pracownikami

• kultura bezpieczeństwa

Kultura BHP

• zarządzanie BHP

• cechy pracownika

• zachowania pracowników

Kultura BHP

• zaangażowanie kierownictwa

• alokacja zasobów

• planowanie i ustalenie celów

• komunikowanie się

• szkolenie (doskonalenie norm, metody statystyczne)

• motywowanie

Zarządzanie BHP to jeden z podstawowych czynników kształtujących kulturę BHP.

Cechy pracownika:

• wiedza

• umiejętności

• możliwości

• osobowość

• motywacja

Przykłady motywowania pracowników:

• wnioskowanie o nagradzanie pracowników wyróżniających się działaniem w zakresie poprawy warunków pracy

• wprowadzanie do zasad premiowania kwoty którą można przeznaczyć na premiowanie pracowników wyróżniających się działaniem w zakresie poprawy warunków bezpieczeństwa, zmniejszenia stopnia zagrożeń oraz premiowaniem BHP w swoim otoczeniu

• wprowadzenie do zasad premiowania zmniejszania przysługującej premii za naruszenie zasad BHP przez pracownika

• przeprowadzanie okresowych konkursów, projektów racjonalizatorskich o tematyce BHP

• przeprowadzanie okresowych konkursów o tematyce BHP i SZBP (np. raz na rok)

• wprowadzenie zasady ze pracownicy awansujący powinni być egzaminowanie z zakresu BHP

• na spotkaniach załogowych z dyrekcją omawianie wybranych problemów z zakresu BHP

• tworzenie zdrowego i wydajnego środowiska pracy

Zachowanie pracowników:

• przestrzeganie przepisów

• uznanie dla bezpiecznych zachowań

• komunikowanie się

• troska o bezpieczeństwo

• tworzenie przyjaznego, zdrowego i wydajnego środowiska pracy

Jak stworzyć zdrowe i wydajne środowisko pracy (XXX)

• starać się aby inni pracownicy czuli się doceniani chwaląc ich gdy nadarzy się sposobność

• traktować kolegów z szacunkiem

• pamiętać ze uczucia należą do tego kto je wyraża nie należy nad nimi dyskutować ani ich odrzucić

• starać się postrzegać dzielące nas różnice jako niepowtarzalne źródło naszej siły i nowoczesnych szczerych perspektyw

• być odpowiedzialnym za swoje uczucia i zachowania w razie potrzeby przyznać się do błędu i dążyć do poprawy

Planowanie wg PN-N 18001 (NORMA WYMAGA!)

• określenie i udokumentowanie planów i działań pozwalających osiągnąć cele ogólne i szczegółowe

• 
  
  
  
  
  
  
  planowanie działań powinno być udokumentowane

POZIOM

TAKTYCZNY

POZIOM

OPERACYJNY

Misja wizja wartości nie muszą być

Cele obowiązkowo muszą być

Polityka i plany jako dokument

Planowanie wg PN N 18001

Cele BHP powinny być:

• udokumentowane

• spójne z polityka bhp oraz zobowiązaniem kierownictwa

• wyrażane ilościowo gdy to tylko jest możliwe (miernik, wskaźnik) (XXX)

• okresowo przeglądane podczas przeglądu zarządzania wykonywanego przez najwyższe kierownictwo

(podać wskaźnik mierzalności o ile? Np. obniżymy hałas

w planie działania uwzględniamy wyniki z oceny ryzyka zawodowego WYMAGA TEGO NORMA!)

Planowanie wg PN N 18001

CEL	MIERNIK	WARTOŚĆ POZĄDANA	DZIAŁANIA
Obniżenie hałasu	Wskaźnik poziomu hałasu	Obniżenie hałasu o 5dB	Zakup i montaż ekranów

Cele bhp muszą być:

• zrozumiałe

• dostępne (zasoby firmy)

• osiągalne (możliwe do zrealizowania przy danym poziomie wiedzy i przy danych warunkach technicznych oraz organizacyjnych)

Planowanie działań wg PN N 18001

Plany osiągania ustalonych celów ogólnych i szczegółowych powinny obejmować:

• wyznaczanie odpowiednich służb szczebli organizacyjnych, grup lub osób odpowiedzialnych za osiągnięcie celów

• określenie środków niezbędnych do osiągnięcia celu

• wyznaczenie terminów osiągania celów

Plany powinny być okresowo przeglądane i w miarę potrzeb korygowane a w szczególności każdorazowo przy wprowadzaniu zmian.

Wymagania prawne i inne (4.3.2)

• organizacja powinna ustanowić i utrzymać procedurę dostępu do aktualnych wymagań prawnych i innych dotyczących bhp w odniesieniu do jej działań

• procedura powinna również określać sposób wprowadzania wymienionych dokumentów

Podstawowe obowiązki pracodawcy KP art. 94

Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bhp w zakładzie pracy

Pracodawca jest zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

W normie najwyższe kierownictwo zamiast pracodawcy!

W szczególności pracodawca musi

• zaznajomić pracowników z zakresem ich obowiązków sposobem wykonywania pracy i podstawowymi uprawnieniami

• zapewnić przestrzeganie przepisów oraz zasad bhp

• prowadzić systematycznie szkolenia w zakresie bhp

• terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie

• ułatwić pracownikowi podnoszenie kwalifikacji zawodowych

• organizować prace w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy

• zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy

• zapewnić wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organ nadzoru nad warunkami pracy

• zapewnić wykonanie zaleceń SIP

Osoba kierująca pracownikami obowiązaną jest do

• organizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami

• dbać o sprawność środków ochrony zbiorowej oraz stosowanie ich zgodnie z przepisami

• ..................

Struktura, odpowiedzialność i uprawnienia 4.4.1

• najwyższe kierownictwo

Inne dokumenty (jak powinna wyglądać procedura)

• cel

• zakres

• terminologia

• użyte skróty np. asystent zarządu

• odpowiedzialność

• schemat postępowania (opisowy, blokowy) nieb. Przeanalizuj co masz?

• formularze stosowane

• załączniki do procedury

Instrukcje to dokumenty opisujące jak wykonać czynności opisane w procedurze. Odpowiadają na pytanie jak?

Instrukcje bhp na stanowisku pracy powinien opracować pracownik sprawujący nadzór nad tym stanowiskiem.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997r. pracodawca musi udostępnić instrukcje bhp dotyczące:

• stosowanych w zakładzie procesów technologicznych, oraz wykonywanych prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracownika

• obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych

• postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi

• udzielania pierwszej pomocy

4.4.5.3. Nadzór nad zapisami

Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać procedurę

• identyfikacji

• utrzymywania

• dysponowania

zapisami dotyczącymi bhp (kto jest uprawniony)

Dokument po fakcie

Zapis po fakcie

Zapis informuje

• w jakim stopniu zostały spełnione ustalone wymagania

• jaka jest skuteczność działania elementów systemów zarządzania

Zapis może mieć formę pisemną lub być przechowywany na dowolnym nośniku danych np. CD, dyskietka

Zapisy dotyczące bhp powinny:

Powinny być czytelne, zrozumiałe, możliwe do zidentyfikowania oraz tak przechowywane i utrzymywane aby były łatwo dostępne oraz zabezpieczone przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub utratą.

Sporządzanie zapisów

• zapisy należy sporządzić w sposób czytelny i trwały

• zapisy należy sporządzać na przeznaczonych do tego celu formularzach

• treść zapisów powinna być zgodna z opisem rubryk

• nanoszone poprawki powinny być autoryzowane

Zapisy należy gromadzić chronologicznie w

• w opisanych teczkach, segregatorach

• na magnetycznych nośnikach informacji

Należy ustalić

• osób odpowiedzialne za gromadzenie i przechowywanie zapisów

• miejsce przechowywania i czas przechowywania

Pracownicy powinni mieć prawo dostępu do zapisów związanych z ich środowiskiem pracy i stanem zdrowia pod warunkiem przestrzegania zasad poufności i przepisów dotyczących danych osobowych

Przykładowe zapisy:

• karty ocen ryzyka zawodowego

• karty działań korygujących

• karty działań zapobiegawczych

• plany szkoleń, świadectw, certyfikaty

• książki raportowe

• książki SIP

Badania i oceny ryzyka zawodowego KP rozdz. VI art. 226

Profilaktyczna ochrona zdrowia

Pracodawca

• ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko

• informuje pracowników o ryzyku zawodowym które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami

• celem oceny ryzyka zawodowego jest zapewnienie poprawy warunków pracy raz ochrony życia i zdrowia pracowników

• ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza się w sposób usystematyzowany i postrzega się go jako proces ciągły, dający podstawy do poprawy warunków pracy

RYSUNEK!!!!!!!!

Działania korygujące = korekcja + zapobieganie nie wystąpienia ich w przyszłości (usuwa niezgodność!)

W rozumieniu normy nie jest to działanie korygujące

Działanie zapobiegawcze = korekcja + zapobieganie nie wystąpieniu w przyszłości

Do oceny ryzyka zawodowego mogą być wykorzystywane:

• ......

• ...

Metody oceny ryzyka zawodowego

Polskie prawo wymaga aby dokonać oceny ryzyka zawodowego w każdej sytuacji nawet najprostszymi metodami

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego KP art. 226

• ....

• ...

Ocena ryzyka zawodowego wg normy

Organizacja powinna ustanowić i utrzymać udokumentowane procedury identyfikacji zagrożeń oraz oceny związanego z nimi ryzyka zawodowego

Proces analizowania i wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego powinien uwzględniać

• identyfikację zagrożeń

• ocenę czy poziom ryzyka zawodowego jest możliwy do zaakceptowania

• zapewnienia aby wyniki identyfikacji zagrożeń oraz oceny ryzyka zawodowego są uwzględniane w procesie planowania przy ustalaniu celów ogólnych i szczegółowych

• informacje dotyczące aktualizowanych zagrożeń i wyników oceny ryzyka zawodowego

• stwierdzone niezgodności

Polityka cele ogólne

Cele szczegółowe (zadania , zagrożenia) wynik oceny ryz. zaw.

Np. poprawa zapylenia, ekrany akustyczne

(ocenić czy wpłynęliśmy na poprawę zagrożenia)

Ocena ryzyka zawodowego

Organizacja powinna ustanowić i utrzymać udokumentowane procedury identyfikacji zagrożeń oraz oceny ryzyka zawodowego

Proces analizowania i wyznaczania dopuszczalności

Organizowanie prac związanych ze znaczącymi zagrożeniami wg Normy PN N 18001

Organizacja powinna:

• identyfikować prace obszary działań które są związane ze znaczącymi zagrożeniami

• planować prace i działania związane ze znaczącymi zagrożeniami aby zapewnić ze są one prowadzone w ustalonych warunkach

• ustanowić i utrzymywać udokumentowane procedury lub instrukcje

• informować odpowiednio klientów o takich procedurach

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (Dz. U. Nr 169 poz. 1650)

• wyznaczenie odpowiedzialnego

• szkolenia

• nadzór

• pisemne oświadczenie + podpisy

Pracodawca powinien określać szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych (elementy procedury lub instrukcji)

• ..........

• ................

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (Dz. U. Nr 169 poz. 1650)

Pracodawca jest zobowiązany .........................

Prace szczególnie niebezpieczne regulują ogólne przepisy bhp. (Dz. U. Nr 169 poz. 1650, 2003r.)

Prace które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (XXX) (Dz. U. Nr 62 poz. 288 z 96r.)

4.4.1. Struktura, odpowiedzialność i uprawnienia

• Najwyższe kierownictwo powinno wyznaczyć swojego przedstawiciela który ma określony zakres odpowiedzialności i uprawnień aby:

• Zapewnić że SZBiHP jest ustanowiony, wdrożony i utrzymywany oraz doskonalony

• Przedstawiać najwyższemu kierownictwu sprawozdania dotyczące funkcjonowania SZBiHP

RAZ W ROKU PRZEGLĄD KIEROWNICTWA!

• Powinny być określone, udokumentowane i zakomunikowane uprawnienia i dpowiedzialnosci oraz wzajemne zależności i powiązania

• Personelu zarządzającego wykonującego i weryfikującego prace mające wpływ na bhp

• Pracowników na stanowiskach robotniczych, pracowników nadzoru, dostawców, podwykonawców oraz osób odwiedzających organizację

• Personelu wyznaczonego do postępowania w sytuacjach awaryjnych

Organizacja powinna uświadamiać pracownikom PN-N 18001

• Rodzaje zagrożeń występujących w zakładzie

• Korzyści wynikające z eliminacji zagrożeń i ograniczanie ryzyka zawodowego

• Zadania i odpowiedzialność w osiąganiu zgodności działania z polityką, wymaganiami systemu a także wynagradzaniem dotyczącym gotowości i reagowania na wypadki przy pracy i poważne awarie

• Konsekwencje wynikające z nieprzestrzegania procedur i instrukcji oraz motywować do działań na rzecz bhp

Obowiązki pracownika KP art. 100

§ 1. Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.

§ 2. Pracownik jest obowiązany w szczególności:

1) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,

2) przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,

3) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych,

4) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,

5) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,

6) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Art. 210. KP (XXX)

§ 1. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

§ 2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w § 1, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

§ 3. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

§ 4. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.

Służbę BHP

• Stanowią ją wyodrębnione komórki organizacyjne jednoosobowe lub wieloosobowe

• Liczbę pracowników służby bhp ustala pracodawca biorąc pod uwagę stan zatrudnienia, występujące warunki pracy i związane z nimi zagrożenia zawodowe a także uciążliwości pracy

• Służba bhp podlega bezpośrednio pracodawcy

• Obowiązek tworzenia służb bhp spoczywa na pracodawcy zatrudniającym więcej niż 100 pracowników

Do zakresu działania służby bhp

 przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

 bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń,

 sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy,

 udział w opracowywaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu pracy oraz przedstawianie propozycji dotyczących uwzględnienia w tych planach rozwiązań techniczno-organizacyjnych zapewniających poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,

 zgłaszanie wniosków dotyczących wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w stosowanych oraz nowo wprowadzanych procesach produkcyjnych,

 opiniowanie szczegółowych instrukcji dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na poszczególnych stanowiskach pracy,

 udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz w opracowywaniu wniosków wynikających z badania przyczyn i okoliczności tych wypadków oraz zachorowań na choroby zawodowe, a także kontrola realizacji tych wniosków,

 prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywanie dokumentów dotyczących wypadków przy pracy, stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby, a także przechowywanie wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,

 doradztwo w zakresie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą,

 doradztwo w zakresie organizacji i metod pracy na stanowiskach pracy, na których występują czynniki niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe, oraz doboru najwłaściwszych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,

 współdziałanie z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, a w szczególności przy organizowaniu okresowych badań lekarskich pracowników,

 uczestniczenie w pracach, powołanej przez pracodawcę, komisji bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w innych zakładowych komisjach zajmujących się problematyką bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym zapobieganiem chorobom zawodowym i wypadkom przy pracy.

Służba bhp jest uprawniona do:

1) przeprowadzania kontroli stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przestrzegania przepisów oraz zasad w tym zakresie w zakładzie pracy i w każdym innym miejscu wykonywania pracy,

2) występowania do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

3) występowania do pracodawcy z wnioskami o nagradzanie pracowników wyróżniających się w działalności na rzecz poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy,

4) występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

5) niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika albo innych osób,

6) niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej,

7) niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego albo innych osób,

8) wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, w jego części lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy, w wypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników albo innych osób.\

Komisja bhp

Pracodawca zatrudniający więcej niż 250 pracowników powołuje komisję bhp jako swój organ opiniodawczy

Skład komisji bhp (XXX)

• Pracownicy służby bhp

• Lekarz sprawujący opiekę zdrowotną nad pracownikami

• Społeczny inspektor pracy

• Przedstawiciele pracowników

Zadania Komisji to:

• dokonywanie przeglądu warunków pracy,

• okresowa ocena stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,

• opiniowanie podejmowanych przez Pracodawcę środków zapobiegających wypadkom podczas pracy i chorobom zawodowym,

• formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy,

• współdziałanie z Pracodawcą w realizacji jego obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zadaniem komisji bhp jest

• dokonywanie przeglądu warunków pracy, okresowej oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,

• opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, oraz potencji

• formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy

• współdziałanie z pracodawcą w realizacji jego obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zasady działania komisji bhp

• Posiedzenia komisji bhp odbywają się w godzinach pracy, nie rzadziej niż raz na kwartał.

• Za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w posiedzeniach komisji bhp pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

• Komisja bhp w związku z wykonywaniem zadań wymienionych w § 1 korzysta z ekspertyz lub opinii specjalistów spoza zakładu pracy w przypadkach uzgodnionych z pracodawcą i na jego koszt.

Społeczna inspekcja pracy (Dz.U. nr 35 poz. 163 1983)

SIP to służba społeczna pełniona przez pracowników mająca na celu:

• Zapewnić przez zakład pracy bezpieczne i higieniczne warunki pracy

• Ochronę uprawnień pracowników określonych w przepisach pracy

SIP reprezentuje interesy wszystkich pracowników

Społeczną inspekcję pracy w zakładzie pracy tworzą:

• zakładowy społeczny inspektor pracy - dla całego zakładu pracy,

• oddziałowi (wydziałowi) społeczni inspektorzy pracy - dla poszczególnych oddziałów (wydziałów),

• grupowi społeczni inspektorzy pracy - dla komórek organizacyjnych oddziałów (wydziałów).

Społeczni inspektorzy pracy mają prawo: (XXX)

• kontrolować stan budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesy technologiczne z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy,

• kontrolować przestrzeganie przepisów prawa pracy, w tym postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, młodocianych i osób niepełnosprawnych, urlopów i czasu pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

• uczestniczyć w kontroli przestrzegania w zakładzie pracy przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego,

• brać udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, zgodnie z przepisami prawa pracy,

• brać udział w analizowaniu przyczyn powstawania wypadków przy pracy, zachorowań na choroby zawodowe i inne schorzenia wywołane warunkami środowiska pracy oraz kontrolować stosowanie przez zakłady pracy właściwych środków zapobiegawczych,

• uczestniczyć w przeprowadzaniu społecznych przeglądów warunków pracy,

• opiniować projekty planów poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy i planów rehabilitacji zawodowej oraz kontrolować realizację tych planów,

•  podejmować działania na rzecz aktywnego udziału pracowników zakładów pracy w kształtowaniu właściwych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz oddziaływać na przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

•  wykonywać inne zadania określone w ustawie i w przepisach szczególnych.

Społecznym inspektorem pracy może być pracownik danego zakładu pracy, który jest członkiem związku zawodowego i nie zajmuje stanowiska kierownika zakładu pracy lub stanowiska kierowniczego bezpośrednio podległego kierownikowi zakładu

• Społecznych inspektorów pracy wybierają i odwołują pracownicy zakładu pracy.

• Społecznych inspektorów pracy wybiera się na okres 4 lat.

Koncepcje organizacyjne wg PN N 18001

4.4.1 Struktura odpowiedzialności i uprawnień (XXX)

• Najwyższe kierownictwo powinno wyznaczyć swojego przedstawiciela który ma określić zakres odpowiedzialności i uprawnień aby pełnomocnik ds. zarządzania bhp

• Zapewnić ze SZBiHP jest ustanowiony wdrożony i utrzymywany oraz doskonalony

• Przedstawiać najwyższemu kierownictwu sprawozdania dotyczące funkcjonowania ( z przeglądu zarządzania minimum 1 raz na rok jedno działanie udoskonalające)

ORGANIZACJA

Pełnomocnik ds. SZBiHP wg PN N 18001 pkt. 4.4.1

Pełnomocnik to osoba wyznaczona przez najwyższe kierownictwo organizacji która powinna posiadać określony zakres zadań i odpowiedzialności

Zakres zadań i odpowiedzialności:

• Zapewnić ze SZBiHP jest utrzymywany, wdrożony, utrzymywany zgodnie z ustalonymi wymaganiami

• Przedstawiać najwyższemu kierownictwu sprawozdania dotyczące funkcjonowania SZBiHP w celu dokonania przeglądu będącego podstawą jego doskonalenia

Koncepcje organizacyjne wg PN N 18001

4.4.1. Struktura, odpowiedzialność i uprawnienia (XXX)

• Powinny być określane, udokumentowane i zakomunikowane uprawnienia i odpowiedzialności oraz wzajemne zależności i powiązania

• Personelu zarządzającego wykonującego i weryfikującego prace mające wpływ na bhp

• Pracowników na stanowiskach robotniczych, pracowników nadzoru, dostawców, podwykonawców oraz osób odwiedzających organizację

• Personelu wyznaczonego do postępowania w sytuacjach awaryjnych, plus wykaz awarii które same sobie zidentyfikujemy

Udokumentowane zatwierdzone przez prezesa (ZAKOMUNIKOWANE ZWYCZAJOWO)

Dokument przed faktem ustalony określający tryb postępowania

Zapis notatka, informacja o np. szkoleniu (po fakcie)

Przykład odpowiedzialności	Osoba odpowiedzialna
Identyfikacja oczekiwań pracowników	Kierownicy wszystkich szczebli, SIP i lub przedstawiciele pracowników
Określenie potrzeb dotyczących szkolenia w ramach bhp	Kierownicy wszystkich komórek organizacyjnych
Dokumentowanie SZBiHP	Pełnomocnik najwyższego kierownictwa ds. systemu zarządzania
Przeglądy okresowe SZBiHP	Prezes, dyrektor
Postępowanie zgodnie z przepisami i instrukcjami bhp oraz procedurami SZBiHP	Wszyscy członkowie organizacji

Zapewnienie zasobów 4.4.2

Najwyższe kierownictwo powinno zapewnić niezbędne zasoby do wdrożenia i nadzorowania systemu zarządzania bhp.

Zasoby te obejmują

• Zasoby finansowe

• Środki rzeczowe

• Sprzęt techniczny

• Technologię

• Zasoby ludzkie

• Wiedze i umiejętności specjalistyczne

Zasoby muszą spełniać podstawowe wymagania prawne, technologie, szkolenia itp.

Szkolenie, świadomość, kompetencje i motywacja wg PN N 18001

Organizacja powinna:

• Ustanowić i utrzymywać udokumentowane procedury określania potrzeb dotyczących szkolenia w dziedzinie bhp oraz sposobów jego realizacji

• Dostosować programy szkoleniowe do potrzeb poszczególnych grup pracowników

Organizacja powinna uświadamiać pracownikom:

• Rodzaje zagrożeń występujących w zakładzie

• Korzyści wynikające z eliminacji zagrożeń i ograniczenia ryzyka zawodowego

• …..

• Wszyscy pracownicy powinni mieć właściwe kompetencje udokumentowane wykształceniem, wyszkoleniem i/lub doświadczeniem odpowiednio do określonych wymagań

• Organizacja powinna wdrożyć i stosować metody motywowania pracowników do ich angażowania się na rzecz poprawy bhp

• Gdy szkolenie to sprawdzić właściwe kompetencje do danego szkolenia (świadectwa)

Obowiązek zapewnienia szkolenia pracownika w zakresie bhp spoczywa na pracodawcy

4.4.4 Komunikowanie się w ramach SZBiHP obejmuje przede wszystkim działania:

• Zewnętrzne informacje wysyłane na zewnątrz firmy np. do PIP, urzędu, podwykonawcy itp.

• Wewnętrzne informacje wewnątrz firmy dotyczące SZBiHP

• Przekazywanie przez organizację informacji dotyczącej zagrożeń oraz niezbędnego postępowania wszystkim którzy mogą być na nie narażeni

• Uwzględnianie i analizowanie informacji pracowników dotyczące bhp

W procesie komunikowania się organizacja powinna uwzględnić

• Zaangażowanie pracowników oraz konsultowanie z nimi lub z ich przedstawicielami działań na rzecz bhp

• Możliwość wykorzystania specjalistycznego doradztwa z zakresu bhp

Dokumentacja systemu zarządzania bhp wg PN N 18001 pkt 4.4.5

Rys.?

Poziom strategiczny polityka zawsze misja wizja poza wymogiem

Opis systemu może być podręcznik bezpieczeństwa, księga (w oparciu o co system działa, zakres systemu, jakich procesów dotyczy, co w jego ramach robimy)

Poziom faktyczny cele, plany ogólne, procedury np. szkolenie

Poziom operacyjny zapisy, rejestry

Dokumentacja powinna zawierać: (XXX)

• Politykę, cele ogólne i szczegółowe

• Udokumentowane procedury dotyczące: monitorowania, identyfikacji zagrożeń oraz oceny związanego z nim ryzyka zawodowego, auditów, działań korygujących i zapobiegawczych, szkolenia, znaczących zagrożeń (może być instrukcja)

• Zapisy wymagane przepisami prawnymi i innymi

• Dokumenty potrzebne do zapewnienia skutecznego działania systemu

Dokumentacja

Procedura to dokument określający sposób wykonywania czynności odpowiada na pytanie KTO? CO? GDZIE? KIEDY?

Kto? Odpowiada za realizację zadań procedury

Co? Jest robione w zakresie tematu którego dotyczy procedura

Gdzie? Są wykonywane działania

Kiedy? Dokonywane są zapisy wykonywanych działań

Instrukcje to dokumenty opisujące jak wykonać czynności opisane w procedurze. Odpowiadają na pytanie jak?

Instrukcje bhp na stanowisku pracy powinien opracować pracownik sprawujący nadzór nad tym stanowiskiem.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997r. pracodawca musi udostępnić instrukcje bhp dotyczące:

• stosowanych w zakładzie procesów technologicznych, oraz wykonywanych prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracownika

• obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych

• postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi

• udzielania pierwszej pomocy

4.4.5.3. Nadzór nad zapisami

Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać procedurę

• identyfikacji

• utrzymywania

• dysponowania

zapisami dotyczącymi bhp (kto jest uprawniony)

Dokument po fakcie

Zapis po fakcie

Zapis informuje

• w jakim stopniu zostały spełnione ustalone wymagania

• jaka jest skuteczność działania elementów systemów zarządzania

Zapis może mieć formę pisemną lub być przechowywany na dowolnym nośniku danych np. CD, dyskietka

Zapisy dotyczące bhp powinny:

Powinny być czytelne, zrozumiałe, możliwe do zidentyfikowania oraz tak przechowywane i utrzymywane aby były łatwo dostępne oraz zabezpieczone przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub utratą.

Sporządzanie zapisów

• zapisy należy sporządzić w sposób czytelny i trwały

• zapisy należy sporządzać na przeznaczonych do tego celu formularzach

• treść zapisów powinna być zgodna z opisem rubryk

• nanoszone poprawki powinny być autoryzowane

Zapisy należy gromadzić chronologicznie w

• w opisanych teczkach, segregatorach

• na magnetycznych nośnikach informacji

Należy ustalić

• osób odpowiedzialne za gromadzenie i przechowywanie zapisów

• miejsce przechowywania i czas przechowywania

Pracownicy powinni mieć prawo dostępu do zapisów związanych z ich środowiskiem pracy i stanem zdrowia pod warunkiem przestrzegania zasad poufności i przepisów dotyczących danych osobowych

Przykładowe zapisy:

• karty ocen ryzyka zawodowego

• karty działań korygujących

• karty działań zapobiegawczych

• plany szkoleń, świadectw, certyfikaty

• książki raportowe

• książki SIP

Badania i oceny ryzyka zawodowego KP rozdz. VI art. 226

Profilaktyczna ochrona zdrowia

Pracodawca

• ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko

• informuje pracowników o ryzyku zawodowym które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami

• celem oceny ryzyka zawodowego jest zapewnienie poprawy warunków pracy raz ochrony życia i zdrowia pracowników

• ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza się w sposób usystematyzowany i postrzega się go jako proces ciągły, dający podstawy do poprawy warunków pracy

RYSUNEK!!!!!!!!

Działania korygujące = korekcja + zapobieganie nie wystąpienia ich w przyszłości (usuwa niezgodność!)

W rozumieniu normy nie jest to działanie korygujące

Działanie zapobiegawcze = korekcja + zapobieganie nie wystąpieniu w przyszłości

Do oceny ryzyka zawodowego mogą być wykorzystywane:

• ......

• ...

Metody oceny ryzyka zawodowego

Polskie prawo wymaga aby dokonać oceny ryzyka zawodowego w każdej sytuacji nawet najprostszymi metodami

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego KP art. 226

• ....

• ...

Ocena ryzyka zawodowego wg normy

Organizacja powinna ustanowić i utrzymać udokumentowane procedury identyfikacji zagrożeń oraz oceny związanego z nimi ryzyka zawodowego

Proces analizowania i wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego powinien uwzględniać

• identyfikację zagrożeń

• ocenę czy poziom ryzyka zawodowego jest możliwy do zaakceptowania

• zapewnienia aby wyniki identyfikacji zagrożeń oraz oceny ryzyka zawodowego są uwzględniane w procesie planowania przy ustalaniu celów ogólnych i szczegółowych

• informacje dotyczące aktualizowanych zagrożeń i wyników oceny ryzyka zawodowego

• stwierdzone niezgodności

Polityka cele ogólne

Cele szczegółowe (zadania , zagrożenia) wynik oceny ryz. zaw.

Np. poprawa zapylenia, ekrany akustyczne

(ocenić czy wpłynęliśmy na poprawę zagrożenia)

Ocena ryzyka zawodowego

Organizacja powinna ustanowić i utrzymać udokumentowane procedury identyfikacji zagrożeń oraz oceny ryzyka zawodowego

Proces analizowania i wyznaczania dopuszczalności

Organizowanie prac związanych ze znaczącymi zagrożeniami wg Normy PN N 18001

Organizacja powinna:

• identyfikować prace obszary działań które są związane ze znaczącymi zagrożeniami

• planować prace i działania związane ze znaczącymi zagrożeniami aby zapewnić ze są one prowadzone w ustalonych warunkach

• ustanowić i utrzymywać udokumentowane procedury lub instrukcje

• informować odpowiednio klientów o takich procedurach

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (Dz. U. Nr 169 poz. 1650)

• wyznaczenie odpowiedzialnego

• szkolenia

• nadzór

• pisemne oświadczenie + podpisy

Pracodawca powinien określać szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych (elementy procedury lub instrukcji)

• ..........

• ................

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (Dz. U. Nr 169 poz. 1650)

Pracodawca jest zobowiązany .........................

Prace szczególnie niebezpieczne regulują ogólne przepisy bhp. (Dz. U. Nr 169 poz. 1650, 2003r.)

Prace które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (XXX) (Dz. U. Nr 62 poz. 288 z 96r.)

Procedury PN N 18004 mogą obejmować:

• Dobór odpowiednich pracowników

• Bezpośredni nadzór nad realizacją prac

• Dokumentowanie i zatwierdzanie planu wykonywanych prac

• Wydzielanie, oznakowanie i przygotowanie obszarów do wykonywania prac

• Stosowanie odpowiednich środków ochrony

• Instruktaż pracowniczy

• Stosowanie odpowiednich urządzeń lub systemów monitorujących zagrożenia

• Sposoby sygnalizacji

• Sposoby postępowania w przypadku wystąpienia awarii, wypadku lub zagrożenia, zdarzeń potencjalnie wypadkowych

Instruktaż powinien obejmować

• Imienny podział pracy oraz zakresy odpowiedzialności i uprawnień

• Kolejność wykonywania zadań

• Informować o występujących zagrożeniach oraz związanych z nimi wymaganiami

• Dopuszczanie tylko upoważnionych pracowników do wyznaczonych obszarów

Zapobieganie , gotowość i reagowanie na wypadki przy pracy i poważne awarie

Poważna awaria (człowiek jest środowiskiem wg PN N 18001) to zdarzenia w szczególności, emisja , pożar lub eksploatacja powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowani lub transportu w którym występuje 1 lub więcej niebezpiecznych substancji prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem

Organizacja powinna wprowadzać rozwiązania które:

• Gwarantują komunikacje wewnętrzną

• Gwarantują komunikacje zewnętrzną z właściwymi władzami organizacjami oraz służbami ratowniczymi

• Zapewnia pierwsza pomoc realizacji akcji przeciwpożarowej oraz ewakuacje pracowników

• Zapewnia szkolenia pracowników

• Zapewnia regularne ćwiczenia

Organizacja powinna opracować wykaz awarii i instrukcje postępowania obejmujące rozwiązania na wypadek wytępienia sytuacji wypadkowych i awaryjnych

Zakupy 4.4.9

Organizacja powinna ustanowić i utrzymać procedury zapewniające

• Wymagania dotyczące zakupów muszą być zgodne z wymaganiami bhp obowiązującymi w organizacji

• Zakupywane towary są zgodne z wymaganiami krajowymi przepisów prawnych oraz wewnętrznymi wymaganiami organizacji

• Zakupione towary i usługi zostaną sprawdzone czy są zgodne z wymaganiami w zakresie bhp

Podwykonawstwo PN N 18001 4.4.10

Rozwiązania organizacyjne powinny

• Uwzględniać kryteria dotyczące bhp podczas oceny i wyboru podwykonawcy

• Wprowadzać przed rozpoczęciem skuteczne metody stałego komunikowania i współpracy

• Obejmować rejestrowanie wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń potencjalnie wypadkowych podczas wykonywania pracy (XXX)

• Informować o zagrożeniach i w razie potrzeby zapewnić odpowiednie szkolenie

• Okresowo monitorować działania podwykonawców

• Zapewnić przestrzeganie obowiązujących na terenie organizacji procedur i rozwiązań organizacyjnych

Zakupy i podwykonawstwo

Jeżeli w tym samym miejscu wykonują prace pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców należy wybrać koordynatora ds. bezpieczeństwa (XXX)

Monitorowanie PN N 18001 4.5.1

Organizacja powinna ustanowić i utrzymać udokumentowane procedury monitorowania bhp

Celem monitorowania jest zapewnienie Możliwości śledzenia stanu bhp oraz podejmowanych działań

Monitorowanie powinno

• Być stosowane do określania stopnia wdrożenia polityki i realizacji celów w zakresie bhp w tym zapobiegania i ograniczania ryzyka zawodowego

• Obejmować monitorowanie aktywne (zapobiegawcze) i reaktywne (działania korygujące do już istniejących niezgodności) poprzez zapisy

Monitorowanie aktywne to bieżące działania mające na celu sprawdzenie czy stosowane środki ochronne i zapobiegawcze przed zagrożeniami i związanymi z nimi ryzykiem zawodowym jak również stosowane rozwiązania organizacyjne służące wdrożeniu systemu zarządzania bhp spełniają określone wymagania

Przykłady zapisów do analizy

• Zapisy dotyczące stopnia zgodności działań z wymaganiami prawnymi

• Zapisy dotyczące zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy

• Zapisy dotyczące stopnia osiągania celów i realizacji planów zawartych w Polityce SZBP

• Zapisy z przeglądów komisji bhp

• Zapisy z auditów

• Zapisy dotyczące sprawności technicznej maszyn i urządzeń oraz zgodności z wymaganiami bhp

• Zapisy w książkach SIP-owca

• Zapisy z kontroli wewnętrznej pracowników dozoru

Kontrola wewnętrzna to kontrola i przeglądy bezpieczeństwa pracy w oparciu o przepisy, zasady wewnątrzzakładowe

Kontrolę wewnętrzna przeprowadzają

• Inspektor bhp

• Społeczni inspektorzy pracy

• Komisja bhp (ocenia stan bezpieczeństwa stanowisk oraz kontroluje realizację

- nakazów Państwowej Inspekcji Pracy)

- Decyzji Powiatowej Inspekcji Sanitarnej

- Zarządzania pokontrolnego Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska

- Sposób prowadzenia zapisów bhp

• Pracownik dozoru

Zapisy z kontroli należy przechowywać i wykorzystywać do podejmowania działań korygujących

Monitorowanie reaktywne to sprawdzenie czy nieprawidłowości w zakresie stosowanych środków zapobiegawczych i ochronnych przed zagrożeniami i związanym z nimi ryzykiem zawodowym oraz niezgodności w systemie zarządzania bhp które ujawniły się wystąpieniem wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń potencjalnie wypadkowych SA zidentyfikowane i SA przedmiotem odpowiednich działań.

Polega na obserwacji stanu bhp poprzez rejestrowanie i analizowanie

• Danych o stanie bhp

• Rejestrów chorób zawodowych

• Rejestrów niezgodności

• Decyzji, nakazów i zalecenia organów nadzoru nad warunkami pracy

• Rejestrów wypadków

• Zarządzenia, polecenia powypadkowe

• Polecenia poawaryjne

• ……..

Najczęściej popełniane błędy i niedociągnięcia przy monitorowaniu i kontroli stanu bhp

• Brak procedury dotyczącej monitorowania i kontroli stanu bhp

• Brak zapisów z dokumentacji przeprowadzonej kontroli

• Lakoniczne zapisy z przeprowadzonej kontroli

• Niekompletne dokumentacje dotyczące zdarzeń potencjalnie wypadkowych

• Sposób postępowania z niezgodnościami „auditowymi” inny niż niezgodnościami stwierdzonymi np. przez Inspektora bhp, Państwową Inspekcje Pracy, pracowników (XXX)

• Niewzorcowane wyproszenie stosowane do monitorowania

Auditowanie 4.5.2

Audit systemu zarządzania bhp

Audit to działanie które umożliwia dokonanie oceny systemu zarządzania oraz przeprowadzenie koniecznych poprawek

Wyniki auditów to źródło informacji o skuteczności systemu w przedsiębiorstwie stanowiące impuls dla podejmowanych działań korygujących

Systemy Zarządzania bhp wg PN N 18001

Wymagania

Audit to systematyczne i niezależne badanie mające na celu określenie czy działania podejmowane w ramach systemu zarządzania bhp oraz osiągnięte rezultaty odpowiadające planowanym ustaleniom i czy te ustalenia zostały skutecznie wdrożone oraz czy są odpowiednie do realizacji polityki bhp a także do osiągnięcia celów organizacji w tym zakresie. (XXX)

Audit nie jest kontrolą (XXX)

• Kontrola ma na celu odrzucenie lub akceptację

• (XXX) Audit wewnętrzny ma na celu ustalenie czy system zarządzania bh oraz jego elementy są wdrożone, właściwe i skuteczne dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników

• Sposób organizacji i prowadzenia auditów warto realizować wg Normy PN EN 19011 (jakość + środowisko) - możemy ja wykorzystać ale nie musimy

Etapy auditu
Przygotowanie do auditu	Poinformuj
Wykonanie auditu	Ocen dokumentacje
Spotkanie otwierające	Przygotuj formularze
Badanie
Spotkanie zamykające	Obserwacja
Sporządzenie raportu	Przegląd
Działania poauditowe	Wywiad





Audity wewnętrzne

A audit pierwszej strony to audit przeprowadzony przez firmę o własnych systemach

Audity zewnętrzne

B audit drugiej strony to audit przeprowadzony przez jedna organizację na systemie drugiej organizacji po uprzednim uzgodnieniu

C audit trzeciej strony to audit przeprowadzony przez niezależne akredytowane organizacje np. PCA, TUV NORD itp. Na zgodność z wymaganiami

Podział auditów:

• Audit systemu

• Audit procesu (wymagania normy do procesu np. wydobycie węgla)

• Audit wyboru

Audit systemu prowadzone dla sprawdzenia czy występują niezbędne elementy systemu oraz dokonania oceny jego skuteczności

Audit procesu prowadzony dla wykazania zgodności procesu z wymaganiami

Audit wyboru prowadzony dla wykazania zgodności cech i parametrów wyrobu z udokumentowanymi wyrobami

Organizacja certyfikująca to niezależna rządowa lub pozarządowa jednostka akredytowana np. TUV NORD, BSI, BVQI

Audity przeprowadzone przez strony trzecie muszą być formalne przeprowadzone zgodnie z udokumentowanymi procedurami

Audity wewnętrzne nie musza być tak sformalizowane jak audity zewnętrzne

Audity wewnętrzne muszą mieć określony cel przeprowadzenia w sposób profesjonalny przez kompetentnych auditorów

Auditowanie 4.5.3

Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać udokumentowane procedury służące przeprowadzeniu okresowych auditów mających na celu ustalenie czy system zarządzania oraz jego elementy są wdrożone, właściwe i skuteczne dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników.

Wyniki auditów powinny określać czy elementy wdrożonego systemu lub ich części są:

• Są skuteczne w realizacji polityki celów

• Są skuteczne w promowaniu pełnego współudziału pracowników

• Uwzględniają wyniki monitorowania

• Umożliwiają przestrzeganie przepisów prawnych

• Uwzględniają zasadę ciągłego doskonalenia i stosowania najlepszych praktyk w zakresie bhp

Audity powinny być prowadzone przez kompetentne osoby lub/z spoza organizacji które powinny być niezależne w stosunku do auditowanych działań

Wyniki i wnioski z auditów powinny być przedstawiane najwyższemu kierownictwu

Program i procedury przeprowadzony audit powinien być konsultowany z pracownikami lub ich przedstawicielami (gdy jest to właściwe)

Dokumentacja do auditu np.

• Norma PN N 18001

• Polityka - cele ogólne i szczegółowe

• Księga i SZBP (może nie musi, a opis systemu być musi)

• Plany działań

• Procedury (tryby postępowania)

• Karty procesów (ogólne)

• Instrukcje (zapoznanie pracownika ze znaczącymi zagrożeniami)





Audytorzy powinni

• Znać normy

• Posiadać wiadomości na temat przedsiębiorstwa

• Znać system organizacyjny

• Orientować się w charakterze produkowanych wyrobów

• Znać metody i najnowsze kierunki w zakresie zarządzania

• Mieć odpowiedni staż zawodowy

• Umieć prowadzić narady

• Być obiektywnym, dyskretnym i inteligentnym

Sposób przeprowadzania auditu

System bhp jest taki sam jak przy p[przeprowadzaniu auditu jakości





Rozdział VI Profilaktyczna ochrona zdrowia wg KP Art. 226.

Pracodawca:

1) ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko,

2) informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami

Celem oceny ryzyka zawodowego jest zapewnienie poprawy warunków pracy oraz ochrony życia i zdrowia pracowników

Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza się w sposób usystematyzowany i postrzega się ją jako proces ciągły dający podstawy do poprawy warunków pracy

Ryzyko zawodowe - rozumie się przez to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń, związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy. (rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 w sprawie ogólnych przepisów bhp Dz. U. z 2003r. nr 169 poz 1650 pkt 7)




Analiza ryzyka wiąże się z wyznaczeniem jego wartości, natomiast ocena dotyczy porównania tej wartości z kryterium dopuszczalności.

Celem oceny ryzyka zawodowego jest

• Sprawdzenie czy występujące na stanowisku pracy zagrozenia zostały zidentyfikowane i czy jest znane związane z nimi ryzyko zawodowe

• Wykazanie zarówno pracownikom jak i organom nadzoru i kontroli ze przeprowadzono analizę zagrożeń i zastosowano środki ochronne

• Dokonanie odpowiedniego wyboru wyposażenia stanowisk pracy, materiałów oraz organizacji pracy

• Ustalenie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego

• Zapewnienie ciągłej poprawy bhp

Proces oceny ryzyka zawodowego

Jest procesem wieloetapowym na który składa się

• Opis analizowanego stanowiska pracy

• Identyfikacja zagrożeń występujących na danych stanowiskach pracy

• Oszacowanie ryzyka

• Akceptacja ryzyka

• Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka

• Opracowanie działań korygujących w przypadku ryzyka nieakceptowanego działania korygujące

• Ustalenie okresowej kontroli w przypadku ryzyka akceptowalnego

Metody oceny ryzyka zawodowego

Polskie prawo wymaga aby dokonać oceny ryzyka zawodowego w każdej sytuacji nawet najprostszymi metodami np. na tzw. zdrowy „rozum” zawsze zw sposób udokumentowany

Metody które najczęściej są opisywane w literaturze można podzielić na:

• Metody indukcyjne. Wnioski ogólne wynikają z przesłanek będących ich szczególnymi przypadkami. Po przeprowadzeniu obserwacji i ewentualnych eksperymentów stosuje się uogólnienia i formułuje hipotezy. Zasady, które można zastosować w innych przypadkach tworzy się po weryfikacji uogólnień i hipotez. Do tego typu metod można zaliczyć, np. wstępną analizę zagrożeń (PHA), matrycę ryzyka 5 (wg normy IEC 300-3-9).

• Metody dedukcyjne. Analizy dokonuje się zgodnie z zasadą wynikania logicznego, czyli każde następne stwierdzenie wynika z poprzedniego. Metoda znana jest jako metoda "od ogółu do szczegółu".

• Metody ilościowe. Metody wykorzystujące rachunek prawdopodobieństwa. Szacowania dokonuje się przy założeniu pełnego dostępu do niezbędnych danych statystycznych, np. dotyczących ilości i rodzajów wypadków przy pracy i innych zdarzeń niebezpiecznych (potencjalnie wypadkowych), chorób zawodowych, czynników szkodliwych w środowisku pracy, czasu narażenia na czynniki środowiska pracy, liczby zatrudnionych itd.

Metody ilościowe noszące też nazwę "metod precyzyjnych" znalazły zastosowanie do szacowania:

• ilości zdarzeń występujących w określonym przedziale czasowym,

• prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń,

• skutków,

• prawdopodobieństwa występowania skutków,

• wartościowania ryzyka,

podczas różnych wypadków i awarii mogących wystąpić w przedsiębiorstwie, a także mogących mieć istotne znaczenie oraz wpływ na zatrudnionych pracowników i/lub na społeczeństwo.

• Metody jakościowe. Metody te stosuje się najczęściej wówczas gdy brak jest dostępu do danych (np. opisanych powyżej - w ust. 3), które pozwalają na wiarygodne ilościowe szacowanie ryzyka lub gdy nie jest wskazane stosowanie skomplikowanych metod ilościowych. Do tego typu metod można zaliczyć metody typu: graf ryzyka i wskaźnikowa, np. graf ryzyka 1, wskaźnik ryzyka (Risk Score), wskaźnik ryzyka 2, pięć kroków do oceny ryzyka (Pięć Kroków) itd.

Systemy Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy

System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy to system wywodzący swe korzenie z filozofii TQM (Total Quality Menagement). Podstawowym założeniem tej filozofii było uwzględnianie w zarządzaniu działalnością organizacji (przedsiębiorstwa) wszystkich podsystemów i elementów składających się na system zarządzania. Zarządzanie według tej filozofii polega na ciągłym ulepszaniu wszystkich elementów działalności organizacji i obejmuje:

1. identyfikację kluczowych zagadnień działalności organizacji oraz wyznaczaniu celów i standardów jakości działań,

2. dobór metod do realizacji celów według określonych standardów oraz procedur i podejmowanie działań mających wykonywanie założonych celów,

3. mierzenie uzyskanych osiągnięć,

4. ocenę i podejmowanie odpowiednich działań naprawczych lub korygujących.

Pełną praktyczną realizacją systemu zarządzania przedsiębiorstwem jest Zintegrowany System Zarządzania składający się z integralnych, mogących samodzielnie funkcjonować, podsystemów zarządzania, w których zastosowano kryterium wspólnych cech. Elementy (podsystemy) tworzące Zintegrowany System Zarządzania to:

1. System Zarządzania Jakością - według Polskiej Normy PN-EN ISO 9000:2001,

2. System Zarządzania Środowiskiem - według Polskiej Normy PN-EN ISO-14001:1998,

3. System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higiena Pracy - według Polskiej Normy PN-N-18001:2004.



Rys. 1. System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higiena Pracy

Ocena ryzyka zawodowego

Jedną z podstawowych procedur, stanowiącą szkielet Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy jest identyfikacja oraz eliminacja zagrożeń w środowisku pracy. Najważniejszą procedurą niezbędną do precyzyjnej oraz rzetelnej identyfikacji i eliminacji zagrożeń w środowisku pracy jest ocena ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. W ramach harmonizacji przepisów obowiązujących w Polsce z wytycznymi dyrektywy 89/391/EWG (o wprowadzaniu środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy) w 1996 r. w polskim prawodawstwie, np. w art. 226 Kodeksu pracy pojawiły się pierwsze zapisy dotyczące obowiązków pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, a konkretnie w zakresie oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy i informowania o tym pracowników. W ślad za zapisami kodeksowymi pojawiły się akty wykonawcze, tzn. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (jednolity tekst Dz. U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650) - §39.
Zapisy w polskim prawie pracy, najogólniej, zobowiązują pracodawcę do:

1. oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą,

2. stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko zawodowe, a w szczególności:

1. zapewnienia organizacji pracy (w tym organizacji stanowisk pracy) zabezpieczającej pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi i oddziaływaniem czynników środowiska pracy,

2. likwidacji zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników poprzez, np. zmianę technologii, wymianę maszyn i urządzeń technicznych, zmianę materiałów i substancji

3. informowania pracowników o:

1. ryzyku zawodowym, związanym z wykonywana przez nich pracą,

2. zasadach ochrony przed zagrożeniami środowiska pracy wynikającymi z przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego.

Ryzyko zawodowe w najprostszym ujęciu oznacza prawdopodobieństwo z jakim ktoś może zostać poszkodowany w związku z istniejącym zagrożeniem w środowisku pracy. Ocena ryzyka zawodowego jest uważnym i starannym przyjrzeniem się wykonywanej pracy oraz miejscu, w którym jest ona wykonywana, a w dalszej kolejności ustaleniem jakie czynniki (zagrożenia powodujące uraz lub śmierć, hałas, substancje chemiczne, oświetlenie itd.) mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie pracowników.
Ocenę można zawrzeć w pięciu następujących krokach:

1. Zidentyfikuj zagrożenia.

2. Ustal, kto może ulec wypadkowi lub zachorować.

3. Oszacuj ryzyko zawodowe wynikające z zagrożeń i oceń, czy zastosowane środki ochrony są właściwe oraz czy należy podjąć jeszcze jakieś działania w celu dalszego ograniczenia tego ryzyka.

4. Udokumentuj wyniki.

5. Okresowo dokonuj przeglądu oceny ryzyka zawodowego i weryfikuj ją, jeśli zaistnieje taka konieczność.

Podczas oceny musimy rozstrzygnąć czy ryzyko związane z oddziaływaniem występujących czynników jest:

• dopuszczalne - jest tak wtedy, gdy zastosowano wystarczające (skuteczne) środki chroniące pracowników przed oddziaływaniem czynników środowiska pracy,

• niedopuszczalne - jest tak wtedy, gdy nie zastosowano żadnych środków lub zastosowano nie wystarczające (nieskuteczne) środki chroniące pracowników przed oddziaływaniem czynników środowiska pracy. W takiej sytuacji należy podjąć niezwłocznie dalsze działania i zastosować dodatkowe środki ochrony zapewniające skuteczną ochronę pracownika.



Rys. 2. Definicja ryzyka zawodowego

Ryzyko zawodowe
Cele oceny ryzyka

• Sprawdzenie, czy zagrożenia występujące na stanowiskach pracy zostały zidentyfikowane i czy jest znane ryzyko zawodowe związane z tymi zagrożeniami.

• Wskazanie, że zastosowane środki profilaktyczne są odpowiednie i wystarczające w odniesieniu do zidentyfikowanych zagrożeń.

• Wykazanie, tego że dokonany wybór:

1. materiałów

2. wyposażenia stanowisk

3. organizacji pracy

4. środków ochrony

5. ludzi wykonujących pracę

jest odpowiedni w odniesieniu do zidentyfikowanych zagrożeń oraz ryzyka zawodowego.

• Ustalenie priorytetowych działań zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego.

• Sprawdzenie czy ryzyko zawodowe jest na poziomie akceptowalnym, a zastosowane środki ochrony są odpowiednie.

• Zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy.

• Wykazanie pracownikom oraz organom nadzoru i kontroli, np. inspektorom Państwowej Inspekcji Pracy, że ryzyko jest znane.

Kiedy dokonywać oceny ryzyka zawodowego

• Podczas tworzenia nowych stanowisk pracy.

• Przy wprowadzaniu zmian na istniejących stanowiskach pracy.

• Gdy nastąpiła zmiana wymagań dotyczących dopuszczalnych poziomów czynników niebezpiecznych oraz czynników szkodliwych i uciążliwych w środowisku pracy.

• Gdy zastosowano nowe środki ochrony (środki ochrony indywidualnej i środki ochrony zbiorowej).

• Gdy na terenie przedsiębiorstwa różne zadania (prace) wykonują pracownicy innych przedsiębiorstw.

• Wówczas, gdy występuje potrzeba okresowej oceny ryzyka.

Spełnienie jakich wymagań gwarantuje powodzenie przy ocenie ryzyka zawodowego?

• Zapewnienie niezbędnych zasobów, takich jak:

1. środki finansowe, przepisy, normy, dokumentacje techniczno-ruchowe, instrukcje, procedury wykonywania prac, literatura itp.

2. czas pracowników,

3. narzędzia i materiały,

4. dokumenty, zwierające niezbędne informacje do przeprowadzenia rzetelnej oceny ryzyka zawodowego, np. aktualne wyniki pomiarów i badań czynników szkodliwych w środowisku pracy itd.

• Wyznaczenie niezbędnych osób, tj. pracowników przedsiębiorstwa i/lub specjalistów z zewnątrz.

• Określenie i realizacja potrzeb w zakresie szkoleń pracowników uczestniczących i przeprowadzających ocenę ryzyka zawodowego.

• Zaangażowanie i uczestnictwo pracowników przedsiębiorstwa w ocenie ryzyka zawodowego.

• Zapewnienie dostępu do najnowszych informacji, osobom dokonującym oceny ryzyka zawodowego.

• Sporządzenie wykazu stanowisk występujących w przedsiębiorstwie oraz wykonanie starannej analizy specyfiki tych stanowisk.

• Określenie sprawnego systemu przekazywania pracownikom informacji na temat występującego na ich stanowiskach ryzyka zawodowego.

Sposób oceny ryzyka zawodowego
POLSKA NORMA PN-N-18002

• Uzależnia ocenę ryzyka od wielkości organizacji i występujących w niej zagrożeń.

• Postuluje aby uwzględnić proces przygotowania oceny.

• Zaleca wyznaczenie osoby odpowiedzialnej zaplanowanie i koordynowanie działań związanych z oceną ryzyka w organizacji.

Ocena ryzyka powinna obejmować wszystkie stanowiska pracy - zarówno stacjonarne jak i niestacjonarne.

• W celu usprawnienia oceny i skrócenia jej czasu przeprowadzania dopuszcza się wytypowanie grupy stanowisk pracy, na których wykonywane są w tych samych warunkach, te same zadania i na których występują te same zagrożenia. Wówczas ocena musi być przeprowadzona dla każdego z wytypowanych stanowisk osobno.

• W większości przypadków wystarczy identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka przeprowadzona dla jednego stanowiska.

Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka zawodowego

Ocenę ryzyka zawodowego może przeprowadzać

• zespół, w skład którego mogą wchodzić:

• pracodawca,

• pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę, w tym osoby kierujące pracownikami

• lub / i

• eksperci spoza organizacji

Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka zawodowego powinny:

• znać i rozumieć zasady oceny;

• posiadać wiedzę niezbędną do identyfikowania zagrożeń na ocenianych stanowiskach;

• umieć oceniać szkodliwe następstwa występujących zagrożeń;

• posiadać umiejętność formułowania propozycji działań korygujących i/ lub zapobiegawczych, prowadzących do eliminacji lub ograniczenia ryzyka oraz oceny tych działań;

• posiadać umiejętność oceny skuteczności podjętych działań,

• identyfikować te problemy, które powinny być rozwiązane z udziałem ekspertów zewnętrznych.

Korzyści pracodawcy z przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego

• Gwarancja spełnienia wymagań przepisów prawa pracy.

• Pełna świadomość tego:

1. jakie zagrożenia występują na stanowiskach pracy,

2. jakie jest ryzyko zawodowe,

3. czy zastosowane środki profilaktyczne są wystarczające, przy uwzględnieniu podejmowanego ryzyka wypadku, a co się z tym wiąże, strat finansowych dla organizacji (przedsiębiorstwa).

• Ulgi po wprowadzeniu zróżnicowanej składki ubezpieczeniowej.

• Ulgi przy ubezpieczeniach majątkowych i ewentualnie dodatkowych dla pracowników. W Polsce już działają komercyjne firmy ubezpieczeniowe, które przy ustalaniu wysokości składek biorą pod uwagę kategorię ryzyka opierając się na ocenie systemu bezpieczeństwa w organizacji.

• Celowe i w pełni kontrolowane zarządzanie poziomem ryzyka w miejsce działań opartych wyłącznie na intuicji.

• Lepszą pozycję przy ewentualnych pertraktacjach lub procesach sądowych o odszkodowanie z tytułu, np. wypadku przy pracy.

OGÓLNE ZASADY PRZYGOTOWANIA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

• Zapewnić zasoby niezbędne do prowadzenia oceny ryzyka zawodowego.

• Wyznaczyć odpowiednie osoby do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego

• Określić potrzeby szkoleniowe i zapewnić szkolenie osobom przeprowadzającym ocenie ryzyka zawodowego

• Zapewnić udział pracowników w ocenie ryzyka zawodowego.

• Zapewnić osobom oceniającym ryzyko zawodowe dostęp do odpowiednich informacji i zasobów (w tym potrzebnych konsultacji i usług).

• Przeprowadzić analizę struktury organizacyjnej w celu sporządzenia wykazu stanowisk pracy.

• Określić sposób inforWyznaczyć osobę odpowiedzialną za planowanie i koordynowanie działań związanych z oceną ryzykamowania pracowników o wynikach oceny ryzyka zawodowego.

ZEBRANIE INFORMACJI POTRZEBNYCH DO OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
Źródła informacji potrzebnych do oceny ryzyka zawodowego

• Dane techniczne urządzeń, maszyn i narzędzi stosowanych na stanowisku.

• Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcje stanowiskowe.

• Wyniki pomiarów czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych występujących w środowisku pracy,

• Dokumentacja dotycząca wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

• Przepisy prawa, normy techniczne i literatura naukowo-techniczna, w tym karty substancji chemicznych itp.



Rys. 3. Przebieg oceny ryzyka zawodowego

Należy pamiętać o tym, że informacji o analizowanym stanowisku mogą dostarczyć:

• obserwacje

1. środowiska pracy, w tym również czynników zewnętrznych, np. czynników atmosferycznych wpływających na stanowisko pracy,

2. zadań wykonywanych przez pracownika:

1. na stanowisku pracy,

2. poza stanowiskiem pracy;

• wywiady z pracownikami,

• analiza organizacji działań, mających na celu zapewnienie właściwych warunków pracy.

IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ
Metodę identyfikacji zagrożeń może ustalić zespół oceniający ryzyko zawodowe, biorąc pod uwagę:

• cel analizy,

• obiekt analizy,

• dostępne informacje,

• dostępne zasoby,

• czas analizy.

Do identyfikacji zagrożeń na stanowiskach pracy najlepsze są z reguły metody proste, mało sformalizowane.

Zagrożenia można zidentyfikować na podstawie analizy informacji zebranych według schematu określonego powyżej. Do identyfikacji można wykorzystać:

• metody z wykorzystaniem list kontrolnych,

• wykazy czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych (obowiązujące przepisy oraz normy),

• dotychczasową wiedzę na temat zagrożeń występujących na analizowanym stanowisku,

• inne bardziej zaawansowane metody identyfikacji, np. ekspertyzy i opinie ekspertów spoza organizacji.

• Zawsze jest celowym, sprawdzenie czy wszystkie zagrożenia zostały poprawnie zidentyfikowane i czy zebrane informacje (wyniki pomiarów, obliczenia wartości wielkości opisujących występujące zagrożenia) są wystarczające do oceny ryzyka.

OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO
Oszacowanie ryzyka zawodowego związanego z zagrożeniami zidentyfikowanymi na stanowiskach pracy polega na ustaleniu:

• prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń,

• ciężkości szkodliwych następstw tych zagrożeń.

Podstawą do oszacowania mogą być:

• dane o wypadkach, chorobach zawodowych i innych,

• informacje zawarte w przepisach prawnych, normach i w literaturze specjalistycznej,

• opinie ekspertów.

WYZNACZANIE DOPUSZCZALNOŚCI RYZYKA ZAWODOWEGO
Czy ryzyko można przyjąć?

• Podstawowym kryterium dopuszczalności ryzyka są wymagania obowiązujących przepisów prawnych i innych dokumentów normatywnych.

• W przypadku braku odpowiednich wymagań przepisów prawnych i innych zaleca się ustalanie kryteriów dopuszczalności ryzyka zawodowego z uwzględnieniem opinii ekspertów z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy, własnych doświadczeń oraz opinii pracowników.



Rys. 4. Szacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej według PN-N-18002 na podstawie wartości dopuszczalnych (NDS lub NDN) i zmierzonych (krotność NDS lub NDN) czynników szkodliwych w środowisku pracy

REALIZACJA PLANU DZIAŁAŃ
Przed realizacją planu działań zaleca się dokonać jego przeglądu w celu stwierdzenia:

• Czy proponowane działania doprowadzą do wymaganego ograniczenia ryzyka zawodowego?

• Czy w wyniku realizacji planu nie powstaną nowe zagrożenia?

• Czy można wybrać inne, bardziej skuteczne działania?

• Co sądzą pracownicy o potrzebie realizacji i skuteczności planowanych działań?

PRZEBIEG OCENY RYZYKA ZWODOWEGO
	OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO W SKALI TRÓJSTOPNIOWEJ
PRAWDOPODOBIEŃSTWO	CIĘŻKOŚĆ NASTĘPSTW
		MAŁA	ŚREDNIA	DUŻA
MAŁO PRAWDOPODOBNE	MAŁE 1	MAŁE 1	ŚREDNIE 2
PRAWDOPODOBNE	MAŁE 1	ŚREDNIE 2	DUŻE 3
WYSOCE PRAWDOPODOBNE	ŚREDNIE 2	DUŻE 3	DUŻE 3


Rys. 5. Szacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej, według PN-N-18002

Metody oceny ryzyka zawodowego

Metody oceny ryzyka zawodowego są różnie opisywane w literaturze. Wydaje się, że najlepiej można by było zastosować podział na:

1. Metody indukcyjne. Wnioski ogólne wynikają z przesłanek będących ich szczególnymi przypadkami. Po przeprowadzeniu obserwacji i ewentualnych eksperymentów stosuje się uogólnienia i formułuje hipotezy. Zasady, które można zastosować w innych przypadkach tworzy się po weryfikacji uogólnień i hipotez. Do tego typu metod można zaliczyć, np. wstępną analizę zagrożeń (PHA), matrycę ryzyka 5 (wg normy IEC 300-3-9).




PRZEBIEG OCENY RYZYKA ZWODOWEGO
	OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO W SKALI PIĘCIOSTOPNIOWEJ
PRAWDOPODOBIEŃSTWO	CIĘŻKOŚĆ NASTĘPSTW
		MAŁA	ŚREDNIA	DUŻA
MAŁO PRAWDOPODOBNE	BARDZO MAŁE 1	MAŁE 2	ŚREDNIE 3
PRAWDOPODOBNE	MAŁE 2	ŚREDNIE 3	DUŻE 4
WYSOCE PRAWDOPODOBNE	ŚREDNIE 3	DUŻE 4	BARDZO DUŻE 5


Rys. 6. Szacowanie ryzyka zawodowego w skali pięciostopniowej, według PN-N-18002

2. Metody dedukcyjne. Analizy dokonuje się zgodnie z zasadą wynikania logicznego, czyli każde następne stwierdzenie wynika z poprzedniego. Metoda znana jest jako metoda "od ogółu do szczegółu".

3. Metody ilościowe. Metody wykorzystujące rachunek prawdopodobieństwa. Szacowania dokonuje się przy założeniu pełnego dostępu do niezbędnych danych statystycznych, np. dotyczących ilości i rodzajów wypadków przy pracy i innych zdarzeń niebezpiecznych (potencjalnie wypadkowych), chorób zawodowych, czynników szkodliwych w środowisku pracy, czasu narażenia na czynniki środowiska pracy, liczby zatrudnionych itd.
   Metody ilościowe noszące też nazwę "metod precyzyjnych" znalazły zastosowanie do szacowania:

1. ilości zdarzeń występujących w określonym przedziale czasowym,

2. prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń,

3. skutków,

4. prawdopodobieństwa występowania skutków,

5. wartościowania ryzyka,

podczas różnych wypadków i awarii mogących wystąpić w przedsiębiorstwie, a także mogących mieć istotne znaczenie oraz wpływ na zatrudnionych pracowników i/lub na społeczeństwo.

4. Metody jakościowe. Metody te stosuje się najczęściej wówczas gdy brak jest dostępu do danych (np. opisanych powyżej - w ust. 3), które pozwalają na wiarygodne ilościowe szacowanie ryzyka lub gdy nie jest wskazane stosowanie skomplikowanych metod ilościowych. Do tego typu metod można zaliczyć metody typu: graf ryzyka i wskaźnikowa, np. graf ryzyka 1, wskaźnik ryzyka (Risk Score), wskaźnik ryzyka 2, pięć kroków do oceny ryzyka (Pięć Kroków) itd.

PRZYKŁADOWE METODY OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

WSTĘPNA ANALIZA ZAGROŻEŃ - PRELIMINARY HAZARD ANALYSIS (PHA)

Jest metodą indukcyjną pozwalająca na jakościowe oszacowanie ryzyka i obejmuje 4 etapy:

1. Określenie granic obiektu (charakterystyki stanowiska pracy), dla którego wykonywana jest ocena ryzyka,

2. Sporządzenie listy zidentyfikowanych zagrożeń,

3. Oszacowanie ryzyka, tzn. określenie możliwych strat poprzez stopień szkód S i prawdopodobieństwo zdarzenia P z jakim szkody mogą wystąpić,

4. Wartościowanie ryzyka wyrażone poprzez wskaźnik ryzyka W określony wzorem:

W = S x P

S - stopień szkód,
P - prawdopodobieństwo szkód zdarzenia.

Stopień szkód - S

1. Poziom, Charakterystyka

2. Znikome urazy, lekkie szkody

3. Lekkie obrażenia, wymierne szkody

4. Ciężkie obrażenia, znaczne szkody

5. Pojedyncze wypadki śmiertelne, ciężkie szkody

6. Zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na bardzo dużą skalę na terenie zakładu

7. Zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na dużą skalę poza terenem zakładu

Prawdopodobieństwo szkód - P

1. Poziom, Charakterystyka

2. Bardzo nieprawdopodobne

3. Mało prawdopodobne, zdarzające się raz na 10 lat

4. Doraźne wydarzenia, zdarzające się raz w roku

5. Dosyć częste wydarzenia, zdarzające się raz w miesiącu

6. Częste, regularne wydarzenia, zdarzające się raz w tygodniu

7. Duże prawdopodobieństwo wydarzenia

Matryca wartościowania ryzyka
		P - prawdopodobieństwo szkód
	Poziom	1	2	3	4	5	6
S - stopień szkód	1	1	2	3	4	5	6
		2	2	4	6	8	10	12
		3	3	6	9	12	15	18
		4	4	8	12	16	2	24
		5	5	10	15	20	25	30
		6	6	12	18	24	30	36

1 - 3	- ryzyko akceptowalne,
4 - 9	- dopuszczalna akceptacja ryzyka po ocenie ryzyka,
10 - 25 (36)	- ryzyko niedopuszczalne - wymagane zmniejszenie ryzyka.

RISK SCORE

Jest metodą jakościową, wskaźnikową w której wartościowanie ryzyka opisuje wyrażenie:

R = S x E x P

gdzie: R - ryzyko
Parametry ryzyka
S - potencjalne skutki zagrożenia
E - ekspozycja na zagrożenie
P - prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia

Tabela oceny parametru S - potencjalne skutki zagrożenia
Wartość S	Strata	Opis
				Straty ludzkie	Straty materialne
100	Poważna katastrofa	Wiele ofiar śmiertelnych	Powyżej 30 mln zł
40	Katastrofa	Kilka ofiar śmiertelnych	3-30 mln zł
15	Bardzo duża	Ofiara śmiertelna	0,3-3 mln zł
7	Duża	Ciężkie uszkodzenia ciała	30-300 tys zł
3	Średnia	Absencja	3-30 tys zł
1	Mała	Udzielenie pierwszej pomocy	do 3 tys zł

Tabela oceny parametru E - ekspozycja
Wartość	Opis
10	Stała
6	Częsta (codziennie)
3	Sporadyczna (raz na tydzień)
2	Okazjonalna (raz na miesiąc)
1	Minimalna (kilka razy w roku)
0,5	Znikoma (raz na rok)

Tabela oceny parametru P - prawdopodobieństwo
Wartość	Opis	Szansa w %
10	Bardzo prawdopodobne	50
6	Całkiem możliwe	10
3	Mało prawdopodobne, ale możliwe	1
1	Tylko sporadycznie możliwe	10^-3
0,5	Możliwe do pomyślenia	10^-4
0,2	Praktycznie niemożliwe	10^-5
0,1	Tylko teoretycznie możliwe	10^-6

Orientacyjna jakościowa ocena ryzyka dla metody
Wartość	Opis
Zaniedbywalne	Poniżej 1,5
Akceptowalne	1,5-48
Średnie	48-270
Poważne	270-1440
Nieakceptowalne	Powyżej 1440

Kategorie ryzyka zawodowego

• Ryzyko zaniedbywalne
  Żadne działanie nie jest potrzebne

• Ryzyko akceptowalne
  Działania profilaktyczne nie są potrzebne

• Ryzyko średnie
  Działania profilaktyczne są wskazane, ale należy wziąć pod uwagę koszty i uzyskane efekty (powinno zostać ograniczone w przeciągu 3-6 miesięcy)

• Ryzyko poważne
  W tej sytuacji praca nie może zostać rozpoczęta. W przypadku prac już wykonywanych ryzyko powinno zostać zredukowane w okresie 1-3 miesięcy w zależności od liczby osób narażonych

• Ryzyko nieakceptowalne
  Praca nie może zostać rozpoczęta ani kontynuowana dopóki ryzyko nie zostanie zredukowane do poziomu akceptowalnego.


Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego Rozdział VI Profilaktyczna ochrona zdrowia Art. 226.

Pracodawca:

1) ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko,

2) informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Art. 227.

§ 1. Pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, w szczególności:

1) utrzymywać w stanie stałej sprawności urządzenia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urządzenia służące do pomiarów tych czynników,

2) przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom.

AUDIT DZIAŁANIA

Podstawowe pojęcia

Działania korygujące podejmowane są w celu usunięcia przyczyn istniejących niezgodności wady lub innej niepożądanej sytuacji w celu niedopuszczenia do jej ponownego wystąpienia.

Działania te są wymuszone przez sytuacje .jest niezgodność i istnieje określona procedura jej usunięcia(np. niezgodność stwierdzona przez organy kontrolne)

Działania zapobiegawcze podejmowane w celu usunięcia przyczyn potencjalnej niezgodności wady lub innej niepożądanej sytuacji w celu niedopuszczenia do jej wystąpienia.

Działania te są dobrowolne. Nie są wymuszone sytuacją. Należy znaleźć potencjalne zagrożenia.

UWAGA!

Jest podejmowane w celu zapobieżenia ich ponownemu wystąpieniu podczas gdy działania zapobiegawcze jest podejmowane w celu zapobieżenia ich wystąpieniu.

Głównym celem SZBiHP jest prewencja, zapobieganie! (XXX)

Norma PN N 18001 pkt. 4.5.4

Wymaga ustanowienia i utrzymania udokumentowanej procedury która definiuje:

• przegląd niezgodności (identyfikacja skąd niezgodności wpływają)

• określenie przyczyn ich występowania

• ocena potrzeb wprowadzania działań w celu wyeliminowania przyczyn

• określenie działań potrzebnych do zapewnienia że niezgodność nie pojawi się ponownie

• określenie zapisów z przeprowadzonych działań

• przegląd działań podjętych

Działanie korygujące powinny być zapisywane

Formularz działań korygujących powinien zawierać następujące informacje

• miejsce powstawania niezgodności / zagrożenia

• zdefiniowanie niezgodności / zagrożenia

• przyczyny niezgodności

• propozycja działań naprawczych (zapobieganie żeby nie wystąpiły w przyszłości) oraz korygujących

• akceptacja działań

• sprawdzenie skuteczności wykonywanych działań

Najczęściej popełniane błędy przy podejmowaniu działań korygujących

• procedura nie obejmuje któregoś z wymienionych etapów (nie ma np. analizy przyczyn)

• niewłaściwe postępowanie w stosunku do zapisów w procedurze (procedura sobie życie sobie)

• brak zapisów z działań gdy stwierdzi się niezgodność
















Obszar występowania niezgodności gdy auditor wyłapie jakiś jeden punkt niezgodności wtedy zakład musi wyłapać resztę niezgodności w reszcie działań. (XXX)

Wszystkie niezgodności i działania korygujące omawiane są na przeglądzie kierownictwa minimum jeden raz na rok (XXX)

Działania zapobiegawcze

• podejmowane dla eliminacji przyczyn potencjalnych niezgodności w celu zapobiegania ich wystąpieniu

• realizowanie wg udokumentowanej procedury która określa

• ustalenie potencjalnych niezgodności i ich przyczyn

• wykonanie oceny potrzeby podjęcia działań

• ustalenie i wdrożenie niezbędnych działań

• zapisy wyników podjętych działań

• przegląd podjętych działań zapobiegawczych

Przykład: Niezgodność: miał miejsce wypadek w zakładzie wypadek z powodu dziury w podłodze należy podjąć działania korygujące

• dokonać przeglądu na zakładzie czy nie ma innych dziur

• zasypać dziurę

• przeszkolić pracowników

Przykład: Brak przeglądu maszyn na zakładzie

• korekcja zacząć prowadzić wpisy na bieżąco po uprzedniej kontroli maszyny

• przeprowadzić szkolenie

• wprowadzić mechanizm monitorowania czy wpisy prowadzone są na bieżąco

• szkolenie pracowników

Działania doskonalające

Źródłem informacji dla podejmowanych działań doskonalajacych

• doświadczenie nabyte podczas wcześniejszych działań korygujących lub zapobiegawczych

• zewnętrzny benchmarking

• przewidywane zmiany do wymagań prawnych i innych

• wyniki monitorowania kluczowych charakterystyk działań operacyjnych

• punkty widzenia zainteresowanych stron

• audity wewnętrzne

Podejmowanie decyzji

Przegląd zarządzania PN N 18001 pkt. 4.6

Najwyższe kierownictwo powinno w określonych odstępach czasu przeprowadzać przegląd systemu

Przegląd powinien uwzględniać:

• zmieniające się okoliczności wewnętrzne i zewnętrzne

• wyniki auditów wewnętrznych

• wyniki działań korygujących i zapobiegawczych

• wyniki analiz wypadków przy pracy, chorób zawodowych, zdarzeń potencjalnie wypadkowych

Dane wejściowe do przeglądu:

• analizy

• odpowiedz na konkretne pytania o informację czy zmieniły się okoliczności wewnętrzne lub zewnętrzne np. nowe technologie, czy doszły firmy zewnętrzne, czy zmiany w wymaganiach prawnych

• wyniki auditów (ile zaplanowaliśmy a ile wykonaliśmy + wyniki)

• ile niezgodności a ile działań korygujących, a ile działań zapobiegawczych

• wykonanie analizy wypadków prz6 pracy, chorób zawodowych, zdarzeń potencjalnie wypadkowych ile było?

(jeden raz w roku przegląd przed auditem skład zespołu: pełnomocnik, najwyższe kierownictwo, przedstawiciel bhp, przedstawiciel załogi, komisja bhp)

W danych wyjściowych określić czy polityka jest aktualna czy tez nie jest!

Zaleca się aby przegląd systemu zarządzaniu bhp obejmował ocenę przydatności polityk oraz potrzeby jej zmian w świetle:

• zmieniających się uregulowań prawnych

• zmieniających się oczekiwań i wymagań zainteresowanych stron

• zmian wyrobu, technologii lub działań organizacji

• postępów w nauce rozwoju techniki

• doświadczeń zdobytych w wyniku zaistniałych zdarzeń

• wymagań klientów i preferencji rynku

• opinii pracowników

Powinno się aby przegląd systemu zarządzania obejmował:

• przegląd celów ogólnych i szczegółowych bhp

• ocenę efektów działań organizacyjnych w zakresie bhp

• ocenę skuteczności systemu zarządzania bhp

• porównanie efektów organizacji z efektami osiągniętymi przez organizacje przodujące w tej dziedzinie

Wyniki przeglądu zarządzania powinny być udokumentowane i formalnie ogłoszone

• osobom odpowiedzialnym za poszczególne elementy systemu aby umożliwić im podjęcie odpowiednich działań

• pracownikom lub ich przedstawicielom oraz komisji ds. bhp jeżeli taka została powołana

Przygotowanie do certyfikacji

• wdrożenie, funkcjonowanie systemu

• przeprowadzenie auditu wewnętrznego

• poauditowe działania korygujące

• przegląd zarządzania, certyfikacja

Podejmowanie decyzji

1. Przygotowanie do auditu

• lista pytań

• ocena własna

• możliwość auditu wstępnego

• Przekazanie dokumentacji. Badanie teoretyczne dokumentacji (księga, polityka, cele)

• Audit certyfikujący. Badanie praktyczne SZBHiP

• Zakończenie, przyznanie certyfikacji

Ważność certyfikatu(co 3 lata) , audity nadzoru(co rok), recertyfikacja

Korzyści z certyfikowania systemu

• Zewnętrzne optymalizacja procesów, unikanie błędów, redukcja kosztów, image organizacji (kredyty, ubezpieczenia)

• Wewnętrzne zgodność z wymogami prawa, minimalizacja niezgodności, motywacja pracowników, nadzorowanie oddziaływania na środowisko pracy, redukcja kosztów, brak kar

PN N 18001 pkt. 4.7

Doskonalić ciągle swoje działania w obszarze w którym funkcjonuje

Organizacja powinna wprowadzić i utrzymywać rozwiązania organizacyjne dotyczące ciągłego doskonalenia poszczególnych elementów systemu oraz systemu jako całości

Doskonalenie systemu

Narzędzia i techniki zarządzania

Określanie właściwości i trendów, procesów oraz wyrobów, łącznie z prowadzeniem działań korygujących i zapobiegawczych



















CIĄGŁE DOSKONALENIE

Statystyka jest kombinacją metod które umożliwiają podjęcie właściwej optymalnej decyzji w przypadku niepewności

Proces pozyskiwania danych nazywa się badaniem statystycznym

Statystyka opisowa ogranicza się do badania i opisywania możliwie całej populacji generalnej.

Statystyka matematyczna bada tylko fragment interesującej nas populacji (partii, próbki losowej)

Badanie statystyczne dotyczy pewnej liczby zbiorów której elementami są obiekty lub zjawiska.

Badana zbiorowość statystyczna to populacja generalna lub zbiorowość generalna.

Elementy populacji generalnej mogą mieć różne właściwości które podlegają obserwacji. Te właściwości nazywa się cechami statystycznymi.

Te które mają charakter ilościowy nazywa się cechami mierzalnymi.

Narzędzia standardowe

Tradycyjne techniki

............... (wykresy)

Integracja systemów zarządzania wg PN N 18001

Systemy zarządzania bhp w wielu punktach są spójne z normami PN EN ISO 9001 (System zarządzania jakością) PN EN ISO 14001 (System zarządzania środowiskowego)

Wspólne cechy norm ISO 9001, ISO 14001, PN N 18001

• Mają zastosowanie do wszystkich organizacji niezależnie od branż

• Uznają nadrzędność przepisów prawnych

• Dobrowolność stosowania

• Podają standaryzowane wymagania dotyczące zarządzania lecz pozostawiające swobodę rozwiązań

• Nie wymiarują oczekiwanych efektów końcowych

• Są pomocne przy opracowywaniu systemu zarządzania

• Umożliwiają certyfikację

• Zapewniają rozwój systemów zarządzania (doskonalenie)

• Są ze sobą powiązane

Podobieństwa:

• Podejście prewencyjne

• Organizacja systemu

• Odpowiedzialność kierownictwa

• Wspólne elementy systemu

• .......???

System , cykl Deminga wszystkie normy się na nim opierają! (XXX)

Integracja systemów zarządzania

• ustalona polityka i cele

• struktura organizacyjna

• podział odpowiedzialności i uprawnień

• przedstawiciel kierownictwa

• zapewnienie zasobów ciągłe doskonalenie

• planowanie

• przegląd zarządzania

• procedury

• szkolenia

• audity

• monitoring, pomiary, nadzór

• zapisy

• ......????

Różnice systemów zarządzania

System zarządzania jakością	System zarządzania środowiskiem / System zarządzania BHP
Wymagania	Wymagania
klient strony zainteresowane	społeczeństwo
Cel	Cel
jakość wyrobów zadowolenie klienta	(SZŚ) redukcja odpadów, emisji itp. (SZBiHP) poprawa bezpieczeństwa pracy, zmniejszenie liczby wypadków itp.
Koszty	Koszty
ponosi klient za gwarancję jakości wyrobu	ponosi organizacja (klienci nie są bezpośrednio zainteresowani dbaniem o środowisko i bezpieczeństwo o pracy)

Instrumenty systemu zarządzania:

Zalety

• kompleksowe spojrzenie na organizację i procesy, wygodniejszy sposób monitoringu systemu

• efekt synergii

• ......???

Informacje Ogólne o wypadkach przy pracy
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

 podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

 podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

 w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Za śmiertelny wypadek przy pracy uznaje się taki, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.

Na równi z wypadkiem przy pracy , w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie , traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ :

 w czasie podróży służbowej , chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;

 podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;

 przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkow


Procedura postępowania powypadkowego
Obowiązek zawiadomienia o wypadku
O tym, że wypadek miał miejsce, poszkodowany - jeżeli stan zdrowia na to pozwala - powinien niezwłocznie poinformować swojego przełożonego.
Obowiązek ten nie dotyczy tylko poszkodowanego; każdy pracownik jest zobowiązany zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo o zagrożeniu zdrowia lub życia ludzkiego.


Zawiadomienie o wypadku należy złożyć do Inspektoratu BHP. Wypadki śmiertelne, ciężkie i zbiorowe muszą być zgłoszone natychmiast do Państwowej Inspekcji Pracy i Prokuratury.

Okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy w skład

którego wchodzą

m.in. pracownik służby BHP,
Zespół jest obowiązany:

 dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego urządzeń,

 zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,

 przesłuchać poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,

 przesłuchać świadków wypadku,

 w miarę potrzeby zasięgnąć opinii lekarza lub innych specjalistów.

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza nie później niż w ciągu 14 dni od uzyskania zawiadomienia o wypadku protokół powypadkowy. Okres ten może być przekroczony wyłącznie , gdy zachodzą istotne przyczyny uniemożliwiające dotrzymanie tego terminu.

Szczegółowego uzasadnienia wymaga decyzja o wyłącznej winie poszkodowanego oraz ustalenie, że zdarzenie nie jest wypadkiem przy pracy.

Protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca, niezwłocznie po jego sporządzeniu, nie później jednak niż w ciągu 5 dni od jego sporządzenia.

Zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego pracownika z treścią protokołu przed jego zatwierdzeniem. Poszkodowany pracownik ma prawo zgłosić uwagi i zastrzeżenia do ustaleń protokołu, o czym zespół ma obowiązek go poinformować.
Zatwierdzony protokół powypadkowy pracodawca niezwłocznie dostarcza poszkodowanemu, pouczając go o sposobie i trybie odwołania.

Jeżeli pracownik (względnie rodzina w przypadku śmierci pracownika) nie zgadza się z treścią protokołu powypadkowego lub z jego wnioskami, ma prawo wystąpienia do sądu pracy. Dotyczy to jednak tylko ustaleń wyłączających prawo do świadczeń powypadkowych.


Świadczenia powypadkowe

 Zasiłek chorobowy - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową ; przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru, którą stanowi kwota będąca podstawą składek na ubezpieczenie wypadkowe.

 Świadczenie rehabilitacyjne - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Wymiar j.w.

 Zasiłek wyrównawczy - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

 Jednorazowe odszkodowanie - dla ubezpieczonego, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie.

 Renta z tytułu niezdolności do pracy - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

 Renta szkoleniowa - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczonego celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

 Dodatek pielęgnacyjny. Osobie uprawnionej do renty z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje dodatek pielęgnacyjny na zasadach i w wysokości określonej w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Wymienione świadczenia dotyczą ubezpieczonego, nie wymieniono się świadczeń na rzecz rodziny zmarłego ubezpieczonego

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Świadczenia nie przysługują również ubezpieczonemu, który będąc w stanie nietrzeźwym lub pod wpływem środków odurzających czy substancji psychotropowych , przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.

Wypadek w drodze do pracy

jest to zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną które Wypadek w drodze do pracy lub z pracy, nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia, jeżeli droga ta był najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo, że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą , była dla ubezpieczonego , ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.

Uznanie zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy następuje na podstawie:

 Oświadczenia poszkodowanego, członka jego rodziny lub świadków co do czasu, miejsca i okoliczności zdarzenia;

 informacji i dowodów pochodzących od podmiotów badających okoliczności i przyczyny zdarzenia lub udzielających poszkodowanemu pierwszej pomocy;

 ustaleń sporządzającego kartę.

Ustalenie okoliczności w drodze do pracy lub z pracy jest dokonywane w karcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy wg wzoru karty wypadku.

Kartę wypadku, o której mowa pracodawca i podmiot sporządzają po ustaleniu okoliczności i przyczyn zdarzenia, nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku, w dwóch egzemplarzach, z których:

 jeden otrzymuje poszkodowany lub członek jego rodziny,

 a drugi przechowuje się w dokumentacji powypadkowej.

Odmowa uznania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy wymaga uzasadnienia.

Zgodnie z rozwiązaniem przyjętym od 1 stycznia 2003 r. wypadki w drodze do pracy i z pracy zostały wyłączone z systemu świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego a włączone do świadczeń z ubezpieczenia rentowego i chorobowego.




Audity bhp

Audity wewnętrzne

Audity zewnętrzne

Pierwszej strony

Drugiej strony

Trzeciej strony

Specyfikacja auditu bhp (XXX)

Zagrożenia

Wymagania prawne

Cele, zadania, programy

Niezgodność

Działania korygujące

4.4. wdrażanie i funkcjonowanie

Korekcja, usunięcie

Usunięcie przyczyn

Pomoc w orientowaniu się w sytuacji zachęcanie do zabierania głosu

PN EN ISO 19011 System jakości - zasady auditowania

PN-N 18004 Wytyczne 1994r.

PN-N 18011 Wytyczne do metodyki auditowania (w opracowaniu)

PN-N 18002 Wytyczne do oceny ryzyka zawodowego

PN-N 18001 Wymagania

2004r.

POLITYKA BHP

PLANY SZCEGÓŁOWE

CELE SZCZEGÓŁOWE

PLANY OGÓLNE

CELE OGÓLNE

WIZJA

MISJA

WARTOŚCI














Akcentowanie najważniejszych informacji

Zbieranie informacji i danych oraz klasyfikacji ich wg kryteriów ważności

Analizowania informacji i prezentacji wyników

Pobudzanie aktywności

Wizualizacja

Zarządzanie pomysłami

Narzędzia służące do

---