II. Roboty ziemne.

1. Klasyfikacja robót ziemnych.

Technologia robót ziemnych wykonywanych sposobem zmechanizowanym zależy od rodzaju budowli, ich wielkości, warunków lokalnych i czasu wykonania. Rozróżnia się dwie grupy robót ziemnych, odmienne pod względem technologicznym, tj.: - roboty ziemne podstawowe, - wykończeniowe, przygotowawcze, porządkowe. Do robót podstawowych zalicza się: makroniwelację, wykopy szerokoprzestrzenne pod obiekty budowlane, wykopy wąskoprzestrzenne pod rowy i instalacje, wykopy liniowe pod drogi, nasypy, zasypki i podsypki z zagęszczeniem, niwelację i ostateczne kształtowanie terenu. Roboty ziemne wykończeniowe obejmują: wyrównanie dna wykopów szerokoprzestrzennych, wykopy pod ławy i stopy fundamentowe, profilowanie nasypów i wyrównywanie skarp, zagęszczanie skarp i podłoży, mikroniwelację, kształtowanie małej architektury, układanie ziemi roślinnej lub darni w terenie i na skarpach budowli ziemnej. Roboty ziemne przygotowawcze i porządkowe: usunięcie darniny i ziemi roślinnej, wycinanie starodrzewu, karczowanie pni i krzewów, wytyczanie budowli ziemnych, odprowadzenie wód opadowych, czasowe obniżenie poziomu wód gruntowych, spulchnianie gruntu spoistego, roboty ziemne porządkowe. Roboty ziemne wykończeniowe, przygotowawcze i porządkowe oraz nie zmechanizowana część robót podstawowych stanowią ok. 10% ogólnej wielkości robót ziemnych.

2. Grunty budowlane.

Grunty składają się ze szkieletu gruntowego i porów, przy czym pory mogą być wypełnione powietrzem, powietrzem i wodą lub wodą. Grunty mineralne rodzime, z punktu widzenia spójności międzycząsteczkowej, można podzielić na spoiste i sypkie. Grunty spoiste charakteryzują się przyczepnością między cząstkami. Należą do nich grunty pyłowe i iłowe o cząstkach w zasadzie mniejszych od 0.05 mm. Wysychając grunty te powodują silne wzajemne przywieranie cząstek do siebie i utwardnienie. Grunty sypkie (niespoiste) są gruntami nie mającymi spójności między ziarnami zarówno w stanie suchym jak i mokrym, a w stanie małego zawilgocenia spójność występuje tylko w bardzo nieznacznym stopniu. Należą do nich grunty o wymiarach ziaren większych niż 0.05 mm, a więc piaski, żwiry, pospółka. Grunty spoiste po wyschnięciu tworzą zwarte bryły, grunty sypkie zaś rozsypują się na poszczególne ziarna.

a) cechy charakterystyczne: Gęstość właściwa szkieletu gruntowego: q_s=m_s/V_s, [t/m³], gdzie m_s-masa szkieletu gruntowego próbki gruntu wysuszonej, t, V_s- objętość szkieletu gruntowego próbki gruntu, m³. Gęstość właściwa szkieletu gruntowego ma wartość stałą i wynosi średnio ok. 2.65 t/m³. Gęstość objętościowa gruntu: q=m_m/V [t/m³], gdzie: m_m- masa próbki gruntu z określoną, np. naturalną wilgotnością, t, V- całkowita objętość próbki gruntu, m³. Gęstość objętościowa szkieletu gruntowego: q_d=m_s/V, [t/m³], gdzie: m_s-masa szkieletu gruntowego wysuszonej próbki gruntu, t, V-całkowita objętość próbki gruntu, m³. Porowatość gruntu: jest stosunkiem objętości porów do objętości całego gruntu; podaje się ją w postaci ułamka lub w procentach. Spulchnienie gruntu: polega na tym, że przy odspajaniu powiększa on swoją objętość zależnie od rodzaju gruntu oraz sposobu odspojenia (spulchnienie początkowe); w nasypach spulchnienie początkowe zmniejsza się pod wpływem obciążenia warstw dolnych masą warstw górnych, pod wpływem opadów atmosferycznych oraz pod działaniem maszyn i narzędzi zgęszczających. Proces zmniejszenia spulchnienia początkowego przebiega najszybciej za pomocą narzędzi mechanicznych (ubijaki, walce wibracyjne, zagęszczarki...) W wyniku tych działań spulchnienie początkowe zanika częściowo pozostając w średnich warunkach jako spulchnienie końcowe. Aby określić objętość gruntu spulchnionego V_s, należy uwzględnić współczynnik spulchnienia, wprowadzając go jako mnożnik do obliczonej objętości gruntu rodzimego w wykopie. Wilgotność gruntu: jest to wyrażony w procentach stosunek masy wody zawartej w badanej próbce gruntu do masy jej szkieletu gruntowego. Wilgotność próbki w oblicza się wg.: w=(m_m-m_s)/m_s*100%, [%], gdzie: m_m- masa próbki wilgotnej, t, m_s- masa próbki wysuszonej, t. Wilgotność gruntów ma duży wpływ na sposób ich odspajania i związaną z tym pracochłonność oraz na efekty zagęszczania; np. grunty gliniaste, które w stanie wilgotnym są łatwiej odspajalne niż w stanie suchym. Kąt stoku naturalnego: Grunty sypkie, jak piasek, żwiry, pospółki przy sypaniu nasypu przyjmują pochylenie skarpy, którego kąt, jaki tworzy ona z poziomem, zwany jest kątem stoku naturalnego. Przy gruntach spoistych (gliny, pyły, iły, lessy) duże znaczenie ma znaczna spójność między cząstkami tych gruntów, której nie mają lub mają w bardzo małym stopniu grunty sypkie. Jednak wartość tej spójności zależy przede wszystkim od stanu ich zawilgocenia. Dlatego też ściany boczne wykopów w tych gruntach w stanie suchym mogą zachowywać zbocza pionowe, natomiast przy stanie zawilgoconym mogą występować niebezpieczne osuwiska. Dlatego określenie kąta skarpy przy gruntach spoistych wymaga specjalnego opracowania.

b) klasyfikacja gruntów: Podstawowym problemem mechaniki gruntów, istotnym dla wykonywania robót ziemnych, jest klasyfikacja gruntów. Klasyfikacja gruntów dotyczyć może różnych ich właściwości. Najbardziej związana z technologią robót ziemnych jest klasyfikacja gruntów pod względem trudności odspojenia. Grunty sklasyfikowano na 16 kategorii. Kategorie I-V odnoszą się do gruntów, które mogą być odspajane różnymi narzędziami oraz maszynami budowlanymi, pozostałe kategorie VI-XVI obejmują grunty począwszy od kredowych zwartych, poprzez średnio twarde skały, aż do skał bardzo twardych, odspajanych wyłącznie za pomocą mat. wybuchowych. Dla ułatwienia ustalania kategorii gruntu z punktu widzenia trudności odspojenia sporządzony został tzw. „Wykaz gruntów z podziałem na kategorie w zależności od trudności odspojenia”. Korzystając z tego wykazu zestawionego alfabetycznie (104 rodzaje gruntu), można niezwłocznie odnaleźć odpowiadające im kategorie z punktu widzenia trudności odspojenia.

3. Obliczanie objętości budowli ziemnych - metody ścisłe i przybliżone.

Obliczenie objętości budowli ziemnych stanowi podstawę zarówno do obliczenia kosztu, jak i opracowania projektu organizacji robót. Obliczanie objętości dużych i skomplikowanych pod względem geometrycznym budowli ziemnych wymaga oprócz stereometrii stosowania skomplikowanych wzorów opartych na wyższej matematyce. Powodem trudności obliczania wszelkich objętości budowli ziemnych jest przede wszystkim nieregularności ukształtowania terenu. Stąd też w praktyce inżynierskiej przyjął się zwyczaj dokonywania tych obliczeń ze ścisłością właściwą dla charakteru danej budowli, jej wielkości i spodziewanych błędów. Rzecz jasna, ze dla budowli małych stosować należy z reguły wzory przybliżone, natomiast dla budowli dużych, o znacznych objętościach wzory bardziej ścisłe. (obliczenie ścisłe to takie którego wyniki nie odbiegają od objętości rzeczywistych więcej niż 2-3%).Jednym z głównych powodów nieścisłości w obliczeniach budowli ziemnych liniowych (budownictwo kolejowe) jest zmienność poprzecznych pochyleń terenu, gdyż ze względu na trudności obliczeniowe nie bierze się pod uwagę poprzecznych pochyleń mniejszych od 1:10. Na większych budowlach ziemnych należy dokonywać obliczeń objętości robót ziemnych metodą geodezyjną.

Przy obliczaniu objętości głębokich wykopów pod budynki, ograniczonych dwoma równoległymi powierzchniami (górną i dolną), przy czterech ścianach bocznych pochyłych najlepiej jest stosować wzór Simpsona: V=(A₁+A₂+4A₀)*(h/6), m₃, gdzie: A₁- powierzchnia górna wykopu, m₂, A₂- powierzchnia dolna wykopu, m₂, A₀- powierzchnia przekroju środkowego równoległego do powierzchni górnej i dolnej, m₂, h- głębokość wykopu, m. Obliczanie objętości robót ziemnych przy plantowaniu terenu: mając szczegółowy profil podłużny w osi działki podlegającej niwelacji oraz przekroje poprzeczne, można obliczyć objętości wykopów i nasypów wykorzystując wzory na przybliżona objętość: V=((A₁+A₂)/2)*l, gdzie: A₁, A₂- powierzchnie skrajnych pól, l- odległość pomiędzy powierzchniami skrajnych pól. Wzór ten daje wyniki większe od rzeczywistych przeciętnie o ok. 10%.

Drugi wzór przybliżony, dający z kolei wyniki nieco mniejsze od rzeczywistych, ma postać: V=A₀l, gdzie: A₀- powierzchnia środkowego przekroju, równoległego do przekrojów skrajnych, l- odległość pomiędzy przekrojami skrajnymi. Jednakże takie obliczenie byłoby przy złożonym ukształtowaniu terenu mało dokładne. Dlatego też w tych przypadkach należy zastosować obliczanie za pomocą graniastosłupów o podstawie trójkątnej lub kwadratowej. W obydwu tych przypadkach pokrywa się teren podlegający wyrównaniu siatką niwelacyjną o długości boków od 10 do 100 m, wybór zależy od: ukształtowania terenu, żądanej dokładności obliczeń oraz wielkości podlegającej niwelacji. Działka terenu podlegająca wyrównaniu przedstawia powierzchnię z układem warstwic, siatką niwelacyjną o bokach kwadratu oraz z oznaczoną rzędną niwelety. Obliczamy rzędne terenu w wierzchołkach kwadratu, następnie numerujemy siatkę kwadratów. Rozróżniamy dwie metody obliczeń: metody kwadratów i trójkątów. Metoda kwadratów. Podstawy graniastosłupów mogą znajdować się całkowicie w granicach wykopów, lub całkowicie w granicach nasypów bądź też mogą mieścić się częściowo w granicach wykopu, a częściowo w granicach nasypu. Gdy podstawy znajdują się całkowicie w wykopie lub nasypie: V=a²((h_a+h_b+h_c+h_d)/4), gdzie: a- długość boku kwadratu, h_i - rzędne robocze wykopów lub nasypów.(na wierzchołkach kwadratów).

4. Bilans mas ziemnych.

Bilansem robót ziemnych dla określonej budowli lub jej części nazywa się różnicę między ogólną objętością wykopów a ogólną objętością nasypów, jakie mają być wykonane na danej budowli lub jej części. Bilans robót ziemnych wykazuje ilość gruntu, jaka ma być dowieziona lub przywieziona na określony odcinek budowli liniowej czy powierzchni wyrównywanej.

5. Zrównoważenie ilości wykopów i nasypów.

Zrównoważenie ilości wykopów i nasypów - doprowadzenie do tzw. zerowego bilansu mas ziemnych. W tym przypadku zagadnienie sprowadza się do określenia takiej rzędnej niwelacji, przy której nastąpiłaby równowaga ilościowa wykopów i nasypów. Rzędną niwelacji można obliczyć na takiej zasadzie, że jeśli tę rzędną pomnożymy przez powierzchnię niwelacyjną, (naszej działki) , na której dążymy do wyrównania wykopów i nasypów, to iloczyn ten będzie równy sumie objętości graniastosłupów wykopów i nasypów.

6. Wykonywanie wykopów.

Przy wykonywaniu wykopów nie należy dopuszczać do spływu wód opadowych z otaczającego terenu. Spływ wód do wykopów nie tylko stanowi poważną przeszkodę w pracy ale może spowodować obsunięcie się skarp wykopów, które w szczególności przy wykopach czasowych są dość strome. Spody wykopów pod fundamenty nie mogą być, w przypadku przekopania poniżej projektowanego poziomu, zasypywane gruntem, lecz powinny być wypełnione np. chudym betonem. Należy zwrócić uwagę na zasadę niedobierania do dna wykopu pod fundamenty warstwy 10-20 cm, tak aby chronić nią od wpływów atmosferycznych; wasrtwę tę zbiera się przed rozpoczęciem wykonywania fundamentów. Podstawowymi maszynami do wykonywania wykopów są koparki wyposażone w różny osprzęt roboczy. Do wykonywania płytszych wykopów (do 1.5 m) stosuje się również spycharki i zgarniarki. Sposoby wykonywania wykopów są uzależnione od konkretnych warunków, a przede wszystkim od ukształtowania terenu, od wielkości wykopów, rodzaju gruntu, przeznaczenia, czasu realizacji itp. a) sposób podłużny (przelotowy): jest to sposób jeden z najwygodniejszy pod względem możliwości swobodnego ruchu środków transportu odwożących urobek. Dużą zaletą tego sposobu jest łatwość urządzenia odpływu wód zarówno gruntowych, jak i opadowych, a zatem łatwość osuszania dna wykopui ułatwiania pracy koparkom oraz środkom transportu. Odpływ wody w gruntach spoistych zapewnia się przez pochylenie dna wykopu w kierunku przeciwnym do kierunku przemieszczania się koparki w toku pracy. Przy wykopach głębokich kopanie odbywa się w dwóch i więcej warstwach wysokości, odpowiadającej parametrom roboczym zastosowanej koparki (wysokość wyładowania). Wykopy przelotowe stosowane są najczęściej w budownictwie kolejowym i drogowym, gdzie występują one na zmianę z nasypami. W tych warunkach podłużny sposób wykonywania wykopów sprzyja swobodnemu, podłużnemu transportowi urobku z wykopu na nasypy oraz otwiera duży front robót. W początkowym stadium wykopu przelotowego układa się na terenie tor odwozowy kolei normalnej, wąskiej albo drogę kołową. Jeśli ułożenie tych dróg bezpośrednio na terenie nie jest możliwe, to układa się je w specjalnie wykonanym wstępnym rozkopiw szerokości odpowiadającej rodzajowi zastosowanych środków dowozowych (3 m dla toru kolei normalnej, 2,5 m dla dróg kołowych) oraz wtedy sumaryczna grubość kopanych warstw nie odpowiada całej głębokości wykopu, gdy lepiej jest wykonać przekop wstępny na wierzchu wykopu, niż usuwać cienką warstwę pozostałą na dnie wykopu. b) sposób poprzeczny: stosowany jest tam, gdzie teren w kierunku poprzecznym do prowadzenia robót jest znacznie pochylony i gdy wykop i nasyp leżą bezpośrednio przy sobie oraz gdy z urobku pochodzącego z wykopu tworzy się po obydwu stronach odkłady. c) sposób czołowy: stosowany był dotychczas najczęściej przy wykopach pod budynki, a więc przy wykopach tzw. zamkniętych. Znajdowały tu zastosowanie przeważnie koparki przedsiębierne; koparka i środki transportu znajdowały się z reguły na dnie wykopu. Taka sytuacja utrudniała dojazd środków transportu do koparki (na tylnym biegu) oraz wyjazd z ładunkiem z wykopu. Stosowanie do wykopów pod budynki nowoczesnych koparek uniwersalnych z osprzętem roboczym przedsiębiernym pozwoliło usprawnić technologię wykonania wykopów; koparka i środki transportu znajdują się na terenie. W przeciwieństwie do sposobu czołowego koparka podsiębierna przesuwa się w czasie pracy do tyłu. Wykopy pod budynki do poziomu wierzchu ławy lub stóp fundamentowych wykonuje się mechanicznie, natomiast wykopy pod same ławy lub stopy fundamentowe ręcznie, przy czym grunt wydobyty ręcznie układa się między ławami lub stopami. Jest to sposób mało ekonomiczny ze względu na dużą ilość robót ręcznych. Dlatego lepiej jest w tych przypadkach wykonać wykop mechanicznie na głębokość poniżej wierzchu ław fundamentowych, tak aby pozostała do wykonania ręcznego tylko taka ilość gruntu, jaka potrzebna jest do wyrównania wykopu wykonanego mechanicznie do poziomu spodu posadzki. Ilość robót ręcznych przy tego typu wykopach uzależniona jest od dokładności pracy koparek. Wymagana dokładność powinna wynosić ±5 cm, natomiast z doświadczenia dokładność ta, szczególnie przy głębokoich wykopach wynosi 10-30 cm a nawet 50 cm.

7. Wykonywanie nasypów.

a) warunki pracy nasypów: wykonanie nasypów, głównie wysokich i z różnorodnych gruntów, a wszczególności specjalnych budowli hydrotechnicznych (zapory wodne), jest zadaniem trudnym i wymagającym znajomości gruntów, zasad stateczności nasypów oraz technologii robót ziemnych. W celu właściwego wyboru technologii wykonania określonego nasypu należy w każdym przypadku z osobna rozpatrzyć warunki, w jakich będzie on znajdować się w czasie eksploatacji. A warunki te są liczna i różne: wytrzymałościowe, wilgotnościowe, termiczne itd. Np. warunki pracy nasypu w aspekcie zawilgocenia podtorza drogowego. Źródłem zawilgocenia podtorza drogowego są opady, dopływ wody opadowej z boków nasypu, zawilgocenie od wody kapilarnej- zawilgocenie jest więc wielkością zmienną i zależy od pory roku. Zmiany w zawilgoceniu podtorza drogowego powodują powstawanie naprężeń w gruncie, które łącznie z naprężeniami wywołanymi przez inne czynniki nie mogą przekraczać naprężeń, które mogłyby spowodować deformację danej budowli ziemnej. Deformacje podtorza mogą być liczne jak liczne mogą być ich przyczyny (niewłaściwy projekt, wykonanie). Stosując właściwe metody wykonywania budowli ziemnych można uniknąć takich deformacji: zsuwanie się wykopu wskutek znacznej pochyłości zbocza (np. niewykonanie stopni na pochyłości po wyżej 1/5); przypadki niebezpiecznego osiadania gruntu rodzimego, np. gliny nasyconej wodą.

b) materiały do budowy nasypów:

Grunty kamieniste- stanowią bardzo dobry materiał do budowy nasypów, tylko wtedy gdy pochodzą ze skał twardych (ze skał miękkich mogą być stosowane tylko wtedy gdy są chronione zarówno z góry jak i od strony skarp grubą warstwą gruntu nieprzepuszczalnego). Zaletą gruntów kamienistych jest łatwość w przepuszczalności wód atmosferycznych przy małej nasiąkliwości, nie jest to niebezpieczne ze względu na łatwość odpływu. Grunty żwirowe i piaszczyste: są dobrym materiałem do budowy nasypów, są łatwo przesiąkliwe dla wód atmosferycznych, nie gromadzą wilgoci (co ważne jest przy mrozach), przy czym przesączanie się do środka nie jest i wtym przypadku niebezpieczne. Natomiast grunty te podlegają wymywaniu cząstek i ziaren gruntu od przepływu wody bierzącej u podstawy nasypu, jak również od działania silnych opadów deszczowych. W związku z tym podstawy nasypów podlegające przepływowi wody bieżącej powinny być zabezpieczone w zależności od prędkości przepływu, a skarpy nasypów wzmocnione darniną. Grunty piaszczysto-gliniaste: stanowią również --> [Author:AS] dobry materiał do wznoszenia nasypów, jednakże w przeciwieństwie do gruntów żwirowych i piaszczystych utrzymują pochłoniętą wilgoć. Nieduże stosunkowo ilości cząstek gliniastych, jakie zawierają grunty piaszczysto-gliniaste, nie stanowią przy zawilgoceniu niebezpieczeństwa, natomiast te same cząstki w czasie suszy przyczyniają się do zwiększenia spoistości gruntu w nasypie. W przypadkach gdy grunty te zawierają większe ilości cząstek pylastych, przy ich zawilgoceniu powstaje niebezpieczeństwo pęcznienia gruntów oraz wymywania skarp, jeśli są nie zabezpieczone. Grunty gliniasto-piaszczyste: nadają się, jednak pod warunkiem że nie zawierają zbyt dużej ilości cząstek pylastych. Grunty gliniaste: mogą być stosowane, z tym że, formowane w okresie większych deszczów mogą w tym czasie podlegać deformacjom. Grunty gliniaste wyróżniają się małą przesiąkliwością wody oraz powolnością wysychania. Grunty iloste: nie nadają się do formowania nasypów gdyż w stanie wilgotnym tracą wytrzymałość nośną oraz rozpływają się.

c) Zasady wykonywania nasypów: Nasypy powinny być wykonywane z gruntów jednorodnych, jednakże zasada ta w praktyce jest trudna do wykonania. Nasypy, a wtym i nasypy z gruntów jednorodnych, należy układać warstwami, w szczególności przez wzgląd na możność dobrego zagęszczenia, przy czym grubość tych warstwzależy od rodzaju gruntu, od sposobu zsypywania go na nasyp, sposobu zagęszczania i od sposobu przewożenia. Grunty różnorodne należy układać w warstwach poziomych na całej szerokości nasypu, zwracając uwagę na to, aby warstwom gruntu nieprzepuszczalnego nadawać w przekroju poprzecznym formę dwuspadową o spadku ok 4%. Zachowanie tego warunku jest konieczne aby nie dopuścić do powstawania zastoin wodnych. Szcególnie niebezpieczny dla stateczności nasypu przy dwóch różnych rodzajach gruntów pochyło ułożonych powstają powierzchnie poślizgu. Przypadki niepowowdzeń przy zastosowaniu do budowy nasypów różnorodnych gruntów rosną wraz z coraz większymi możliwościami stosowania wielkich maszyn do odspajania gruntów, za pomocą których można wykonywać coraz głębsze wykopy oraz coraz wyższe nasypy. Gdy do budowy nasypu mamy do dyspozycji grunty piaszczyste, żwirowe lub kamieniste oraz grunty gliniaste, wówczas te pierwsze układamy na spodzie, a drugie na górze nasypu. Gdyby ilości gruntu piaszczystego, żwirowego czy kamienistego przekraczały znacznie ilości gruntu gliniastego, wówczas grunt gliniasty mógłby być umieszczony w rdzeniu nasypu, a grunt piaszczysty, żwirowy czy kamienisty zastosowany do obsypywania grubą warstwą rdzenia gliniastego.

d) sposoby wykonywania nasypów: - sposób podłużny: polega na przewożeniu urobku ziemnego wzdłuż nasypu i na układaniu go warstwami poziomymi na całej długości nasypu. (jest to najlepszy sposób). Daje on (sposób) największą pewność dobrego wykonania nasypu, zapewniając mu, przy zachowaniu innych zasad, największą stateczność. Urobek można dowozić wszystkimi rodzajami transportu szynowego i kołowego, a także maszynami odspajającymi np. przy stosowaniu zgarniarek. Transport kołowy, a wszcze4gólności zgarniarki, przyczynia się do dobrego zagęszczenia układanych warstw nasypu. - sposób poprzeczny: stosowany jest w tych przypadkach, gdy nasypy formuje się z obok założonych ukopów. Zaletą jest tu krótki transport prostopadły do osi nasypu. Ten sposób stosuje się najczęściej przy wysokich, lecz krótkich nasypach. - sposób czołowy: ma zastosowanie bardzo ograniczone, wyłącznie przy gruntach komianistych oraz w terenach spadzistych, gdzie sypanie warstwami jest bardzo utrudnione. Ten wyjątkowy sposób wykonywania nasypów jest nierzadko stosowany niewłaściwie i w warunkach nieodpowiednich. - sposób etakadowy: stosowany jest przy budowie podtorzy kolejowych w spadzistym terenie. Estakadę stanowi most o lekkiej konstrukcji drewniabej. Wjezdżają na nią tylko wagony z urobkiem, który zrzucany jest na boki - bezpośrednio na teren. Wjazd parowozów jest niedozwolony. Wszystkie kategorie gruntów, z wyjątkiem kamienistych i piaszcystych, wymagają wyrównania warstwami i zagęszczenia

11. Żurawie budowlane .

Podstawowe parametry żurawia

Udźwig - jest to największa masa ładunku , jaka może być podnoszona przez żuraw w czasie jego pracy z zachowaniem wszystkich warunków wytrzymałościowych , stateczności i bezpieczeństwa pracy. Parametr ten stanowi wartość zmienną , zależną od zmieniającego się wysięgu żurawia.

Wysięg żurawia - jest to odległość od osi obrotu żurawia do pionowej osi haka nośnego. Wysięg żurawia jest również wartością zmienną.

Wysokość użyteczna podnoszenia - jest to odległość mierzona pionowo od poziomu podłoża do poziomej osi haka umieszczonego w najwyższym punkcie przy danym wysięgu - jest ona również wartością zmienną. Ponieważ pierwsze trzy parametry żurawi są wartościami zmiennymi , podając więc charakterystykę żurawia trzeba określić zależność pomiędzy wysięgiem a udźwigiem oraz wysięgiem a wysokością podnoszenia.

Moment roboczy -jest to iloczyn udźwigu żurawia przez jego wysięg M = Qlz [tm] . Moment roboczy w zasadzie stanowi wartość stałą.

Najważniejsze typy żurawi stosowane w budownictwie

stałe - pracują zainstalowane w jednym miejscu ; przesuwne - przystosowane do przetaczania lub przesuwania ; jezdniowe - umieszczone na podwoziu umożliwiające im poruszanie się

Istotną właściwością żurawi jest kształt powierzchni jaką mogą obsługiwać

- okrąg o promieniu równym wysięgowi ;

- powierzchnia pierścieniowa ;

- wycinek pierścienia ;

- pas rówmy długości torowiska i szerokości dwa razy wysięg ;

- powierzchnia dowolna ;

a). żurawie stałe

Na ogół w budownictwie stosuje się żurawie ruchome , ale również żurawie stałe są stosowane dość szeroko , w szczególności przy budowie obiektów o niewielkim rzucie , które stanowią dość znaczny procent całego budownictwa (budynki wysokościowe mieszkaniowe , budowle hutnicze , zbiorniki , silosy itp.).

b). żurawie wspornikowe

Są to żurawie stałe. Najprostszym konstrukcyjnie i najtańszym żurawiem jest żuraw trójkątny wspornikowy o kącie obrotu wysięgnika w granicach 180 - 270^o. Żurawie wspornikowe stosuje się najczęściej jako uzupełnienie wyciągu szybowego , mocując wspornik do jednego ze słupów wyciągu szybowego ; są one stosowane do transportu krawędziaków , desek , stali zbrojeniowej itd.

c). żurawie masztowe

Należą one do najtańszych w eksploatacji żurawi dzięki prostocie konstrukcji. Szerokie zastosowanie znalazły przy budowlach o małym rzucie oraz przy pracach załadunkowych na stałych składach. Rodzaje :

- żurawie masztowe linowe - Składa się z masztu obracającego się wokół swojej osi wzdłużnej osadzonego w stopie fundamentowej i zakończonego u góry głowicą która za pośrednictwem lin kotwiących utrzymuje go w pozycji pionowej . Liny są umocowane do zakopanych słupów drewnianych. Do dolnego końca masztu umocowany jest przegubowo wysięgnik , którego nachylenie a więc i wysięg może się zmieniać w płaszczyźnie pionowej i jest on krótszy od maszt o 20%. Żuraw wyposażony jest we wciągarkę i dwa wielokrążki do podnoszenia ładunków i wysięgnika. Maszt żurawia obracany jest za pomocą koła obrotowego . Do koła obrotowego przymocowane są dwie liny , których końce zamocowane są do wciągarki. Przesuwanie żurawia po placu wymaga odpowiednich operacji linami kotwiącymi co wymaga konieczności zmiany ich długości . Zakotwienie lin kotwiących dobiera się zależnie od warunków gruntowych a mogą to być : kołki drewniane , zakotwienia betonowe ( rzadko stosowane) , doły kotwiące , stalowe ramy trójkątne mocowane do gruntu przez grubościenne pale stalowe. Żuraw ten obsługuje powierzchnię w kształcie pierścienia.

- żurawie masztowe kozłowe - szeroko stosowane jako urządzenia załadunkowo-wyładunkowe oraz montażowe konstr. stalowych. Mają one mniejszy zasięg działania i wysokość podnoszenia niż linowe dlatego ich zastosowanie jest ograniczone. Składa się z masztu obracalnego i zamocowanego w stopie do której przymocowane są dwie leźnie położone w stosunku do siebie pod kątem 60 - 90^o i połączone zastrzałami z obracalną głowicą masztu. Drugie końce leźni muszą być w czasie pracy zakotwione do montowanej konstrukcji. Wysięgnik jest 2 razy dłuższy od masztu , a przegubowe połączenie z dolną częścią masztu daje możność zmiany położenia wysięgnika w stosunku do poziomu w granicach 240 do 270^o. Niemożność obrotu o 360^o stanowi główną wadę tego żurawia. Jako stałe urządzenia w pewnych warunkach mogą osiągać udźwigi do 300 t. Znane są też tego typu żurawie małej i średniej wielkości osadzone na specjalnych torach szynowych.

d). żurawie przesuwne

Pracują podobnie jak stałe lecz różnią się podwoziem umożliwiającym im przetaczanie ich z jednego stanowiska na drugie po torach szynowych lub drogach tylko w stanie nieobciążonym. Wysokość użyteczna żurawia wynosi od 12 do 25m ; w czasie pracy muszą być zakotwione linami kotwiącymi. Wysięg zawiera się w granicach od 2 do 6m , udźwig od 0.25 do 1.5 t. Nie posiadają one własnych mechanizmów jazdy. Popularnym przykładem tych żurawi jest żuraw ŻB-1,8. Składa się on z :

- podwozia z metalowymi kołami umożliwiającymi ręczne przemieszczanie

- płyty obrotowej ze wszystkimi mechanizmami obracanej ręcznie względem osi

- mechanizmu podnoszenia i opuszczania haka (silnik elektr. , sprzęgło , przekładnia , bęben linowy)

- wysięgnika

- zblocza hakowego

Żuraw jest stosowany tam gdzie zachodzi potrzeba podnoszenia ładunków o niewielkiej masie i na niewielkie wysokości oraz gdy napęd ręczny w zupełności wystarcza.

e). żurawie wieżowe -klasyfikacja

Są to nowoczesne urządzenia transportowo-mantażowe łączące trzy rodzaje transportu wewnętrznego poziomy na dole i na górze i pionowy . Mają możliwość samodzielnego poruszania się po torach szynowych. Znalazły zastosowanie w budownictwie miejskim i przemysłowym do transportu materiałów i montażu konstrukcji stalowych i żelbetowych a szczególnie budynków wznoszonych metodą uprzemysłowioną. Zaletą tego żurawia jest duży zasięg wysięgnika co daje dużą powierzchnię operacyjną. Ich znaczna ruchliwość daje możliwość bezpośredniego podawania elementów ze składów. Wady to :duży koszt ; znaczna masa ; konieczność układania toru. Głównym parametrem charakteryzującym żurawie wieżowe istotnym dla jego pracy jest najw. dop. moment wywracający .

Klasyfikacja

W zależności od rodzaju podwozia :

- żurawie na podwoziu torowym

- żurawie na podwoziu kołowym

Na podstawie wielu kryteriów dokonano podziału na 3 zasadnicze grupy:

- żurawie wieżowe szybkomontujące tj. takie których kontrukcja pozwala na transport żurawi w całości oraz ich szybki montaż na placy budowy,

- żurawie wieżowe torowe z wieżą obrotową ,

- żurawie torowe uniwersalne.

Żurawie wieżowe kratowe z obracaną głowicą

Składa się z następujących części: - część dolna podstawa ustawiona na torze ; - wieża złożona z kilku sekcji o przekroju kwadratowym ; - wysięgnik umocowany do obracalnej głowicy lub wieży ; - wspornik z przeciw wagą ; - kabina sterownicza ; - wielokrążki podnoszenia ładunków i zmiany nachylenia wysięgnika oraz mechanizmy podnoszenia zmiany nachylenia wysięgnika oraz jazdy żurawia. Przykład żuraw BKSM-2 z wieżą w postaci kratownicy przestrzennej z obracalną głowicą.

Żurawie wieżowe torowe z wieżą obrotową

Charakteryzuje je możliwość pracy wyłącznie na torze szynowym. Transport drogowy tych żurawi dokonywany jest w elementach , zespołach lub dużych zestawach na niskopodłogowych przyczepach lub specjalnych wózkach holowanych za samochodami ciężarowymi. Montaż jest pracochłonny i wymaga urządzeń pomocniczych . Są one powszechnie stosowane w Polsce np. popularny ŻB-75/100. Żuraw składa się z :

- podwozia wyposażonego w 4 dwukołowe wózki jezdne do poruszania się po szynach napędzanych elektrycznie niezależnie ; przegubowe zamocowanie pozwala na poruszanie się żurawia po torze krzywoliniowym ,

- nadwozia z osadzoną na nim kratownicową wieżą złożoną z pięciu segmentów łączonych śrubami ,

- kabiny operatora , którą można przemieszczać na prowadnicy wieży i mocować na dowolnym lub jednym z trzech środkowych segmentów wież ,

- wysięgnika składającego się 5 kratowych członów , wysięgnik jest wychylny ,

- mechanizmów : jazdy , obrotu , podnoszenia i zmiany wysięgu.

Zmiana podstawowych parametrów tego żurawia odbywa się przez pochylenie wysięgnika.

Są też budowane żurawie wieżowe w których wysięgnik znajduje się zawsze w pozycji poziomej , zmiana wysięgu realizowana jest dzięki zmianie położenia wózka poruszającego się po wysięgniku co daje możliwość bardzo precyzyjnego ustawiania ładunku.

Try żurawi wieżowych Rozstaw toru żurawia krajowego 45 tm wynosi 3.8m dużych żurawi wieżowych 8 do 10m. Ze względu na duży rozstaw tory układa się na oddzielnych podkładach , a jedynie w celu powiązania torów ze sobą układa się w pewnych odległościach podkłady długie. Jako podsypkę stosuje się dla żurawi lekkich żużel i gruby piasek a dla ciężkich tłuczeń lub odsortowany żwir. Grunt ipodsypka powinny być zagęszczone i zabezpieczone prze działaniem wód opadowych. Tory szynowe musząbyć uziemione. Co dwa tygodnie powinno dokonywać się kontroli torowiska. Różnica poziomów główek szyn może w ostateczności doprowadzić do wywrócenia się żurawia. W kierunku pziomym szyny powinny być ułożone ściśle poziomo max spadek 1cm na 10 m. Na obu końcach toru powinny być wykonane opory. Odegłość toru od bubynku zależy od głębokości podziemi , kategorii gruntu , schematu organizacji itp. i w każdym konkretnym przypadku powinna być ustalana oddzielnie.

Żurawie wieżowe szybkomontujące

Mogą być transportowane na własnym podwoziu lub przyczepie. Główna cecha tych żurawi to szybki montaż i demontaż przeprowadzany przez własne mechanizmy robocze. Przygotowanie zurawia do pracy to rozłożenie a nie łączenie oddzielnych elementów. Żurawie te mają wieże obrotowe względem podwozia i mogąpracować tylko na podporach lub na podporach i na torze szynowym. Przykład krajowy żuraw ŻB-30 który składa się z :

- podwozia do pracy stacjonarnej na czterech podporach śrubowych lub do pracy przejezdnej na podwoziu kołowym

- nadwozia osadzonego w sposób obrotowy na którym zamocowana jest kratowa dwu ramowa wieża i przeciwwaga

- kratowego wysięgnika po którym porusza się wózek ze zbloczem

- olinowania

- mechanizmów : podnoszenia , ustawiania żurawia , podnoszenia teleskopowego wieży , obrotu , wodzenia i ewentualnie jazdy

- elementów zabezpieczenia pracy żurawia : ogranicznik siły w linie i teleskopowania , ogranicznik pr ędkości ruchu wodzaka , wyłączniki krańcowe mechanizmów

Żuraw transportuje się na specjalnej przyczepie NZ-30 a ustawia przy pomocy 4 podnośników hydraulicznych w podwoziu. Sterowanie odbywa się z kabiny w członie wieży lub ze stanowiska na ramie nadwozia lub przenośnego pulpitu poza żurawiem.

Żurawie wieżowe uniwersalne

Mogą pracować w następujących wariantach :

- żyraw torowy na szynach

- żuraw stały na płycie fundamentowej w wersji wolno stojącej lub kotwionej dobściany budynku

- żuraw wspinający się oparty na stropach wznoszonego budynku

Wieże tych żurawi są zawsze nieobrotowe . Wyposażone są te żurawie w mechanizm samowznoszenia się , który występuje w dwóch rodzajach :

- mechanizm wzniosu wieży jako kotwiony do budynku

- mechanizm wspinania się po piętrach wznoszonej konstrukcji

Opis sposobu wspinania się radzieckiego żurawia UBK-1001:

- pozycja wyjściowa - żuraw umieszczony na szybie dźwigowym wznoszonego budynku

- odłączenie ramy wsporczej i podniesienie jej za pomocą wciągarek do najwyższego pziomu

wciągnięcie na zamocowanej ramie całego żurawia o dwie kondygnacje wyżej i ponowne zamocowanie go do stropów

f). Żurawie wieżowe na podwoziu kołowym - charakterystyka zastosowanie

Żurawie te stanowią ulepszoną wersję żurawi kołowych wysięgnikowych. Istotną ich zaletą w porównaniu z żurawiami wysięgnikowymi tzw. samojezdnymi jest znacznie większy zasięg użyteczny mierzony użyteczną strefą montowanego obiektu. Przykład: żuraw wieżowy samochodowy typu Liebherr ( France ) ; żuraw P & H 430 TC ( RFN ). Szczególnie żuraw ten nadaje się do montażu elementów prefabrykowanych . Największy udźwig wynosi 8t przy wysięgu 11.0m i 4t przy wysięgu 18m . Wieża żurawia jest wysuwna. Masa kompletnego żurawia wynosi 42t ,a w stanie przewoźnym 37t bez przeciwwagi 6,2t.

g). Żurawie jezdniowe - charakterystyka , zastosowanie

Posiadają podwozia umożliwiające im poruszanie się po drogach bitych , po terenie robót oraz po torach szynowych. Dzieli się je na:

- żurawie gąsienicowe

Są to najczęściej uniwersalne koparki gąsienicowe z zamontowanym urządzeniem żurawiowym ( wyposażenie robocze koparki ). Istnieją również typowe żurawie gąsienicowe. Stosowanie żurawi „koparkowych” jest ekonomiczniejsze np. przy montażu budynku w wykonanym przez tę koparkę wykopie. Koparki takie przy pojemności łyżki 0.25m³ jako żurawie mają udźwig 5t ; 0.5m3 - 10t ; 1.0m3 - 15 do 20t ; 2.0m3 - 40 do 50t dlatego koparki o poj. do 0.5m3 mają krótkie wysięgniki i służą jedynie do celów wyładunkowych. Pozostałe można wykorzystywać demontażu hal i budynków nawet pow. 9 kondyg. Przy zamianie koparki na żuraw należy pamiętać o zmniejszeniu liczby obrotów nadwozia co poprawia dokładność montażu. Wysięgnik bywa prosty lub zaopatrzony w „dziób” z dodatkowym hakiem na dziobie. Zwiększa to zasięg i użyteczną wysokość. Przy wyborze żurawia gąsienicowego należy brać pod uwagę mały nacisk gąsienic na grunt oraz należy korzystać z wykresów zależności między udźwigiem i wysięgiem , wysokością użyteczną i długością wysięgnika.

Oryginalne żurawie gąsienicowe produkowane są w USA. Przeznaczone są do budowy domów wysokich i mają wysięgnik długości 58m. Firma Hoist (USA) wyprodukowała taki żuraw o udźwigu 165t i wysięgniku dł. 120m. W Polsce najcięższy żuraw tego typu to Jones 851 na licencji Firmy Jones o udźwigu 0.8 do 36t i wysięgu 3.0 do 30.5m przy wysokości podnoszenia 45.7 do 7.6m.

- żurawie kołowe

Mają one podwozie na kołach pneumatycznych i powinny poruszać się własnym napędem tylko po terenie robót i na niewielkie odległości. Jeżeli taki żuraw może poruszać się po drogach publicznych z ustalonymi dla samochodów prędkościami lub jest zmontowany na podwoziu ciężkiego pojazdu to nosi on nazwę żurawia samochodowego. Dla osiągnięcia dużych udźwigów żuraw taki musi być podpierany na czterech podporach. W takich warunkach max udźwig wynosi 16t. Stateczność żurawi a zatem i max udźwig zależny jest od kierunku obciążenia wysięgnika w stosunku do podwozia. W tym celu posługuje się specjalnymi wykresami.

a) z podporami b) bez podpór

Przykłady :ŻK 162 „Polan” wys. podn. 28m wyposażony jest wysięgnik dodatkowy 7m.

ZSH-6P na samochodzie Star A-660 max udźwig 6.3t ; wysięg 12m ; wysokość 15.10m

Coles Valiant L-8012 (England) udźwig 72t przy wysięgu 3.66m ; długość wysięgnika specjalnego 61m

Rosenkranz 200t moment roboczy 1000tm ; max udźwig 200t ; wysięgnik 10 do 83m ; wysokość 81.00m

Ostatni żuraw stosowany jest np. do montażu ciężkich urządzeń technicznych jak całe zbiorniki kwasu solnego.

- żurawie samochodowe

Wyposażone są w dwa rodzaje wysięgników : kratowe - starsze , teleskopowe - nowoczesne. Przy wysięgnikach teleskopowych osiąga się większe tempo montażu szczególnie prz zastosowaniu podpór. Wysięgniki teleskopowe ułatwiają pobór i ustawianie elelmentów szczególnie na ograniczonych polach manewrowych. Żurawie teleskopowe przystępują natychmiast do pracy po dotarciu na plac jednak jest to okupione wyższym kosztem produkcji i eksploatacji. W Polsce produkowane są ciężkie żurawie samochodowe teleskopowe lub kratowe np. Hydros K-401 o max udźwigu 40.6t wys. podnoszenia 68.0m i wysięgu 36.6m i ma wysięgnik kratowy. Natomiast Hydros T-321 max udźwig 32.0t ; wys. podnoszenia 38.30m ; wysięg 24.00m i ma wysięgnik teleskopowy.

- żurawie kolejowe

Podwozia tych żurawi są przystosowane do pruszania się po torach kolejowych. Są szczególnie wydajne przy robotach przeładunkowych na składach materiałów sztukowych i elementów konstrukcji budowlanych położonych przy torach kolejowych. Znajdują one również zastosowanie przy budowie i scalaniu konstr. stalowych przemysłowych oraz przy montażu ciężkich konstrukcji stalowych i żelbetowych w przypadkach gdy budowle znajdują się przy stałych torach kolejowych. Przy montażu hal żurawie te zaopatruje sie w długie wysięgniki z dziobem. Wyposażeniem tych żurawi są :hak do materiałów sztukowych i montażu oraz chwytak do czynności na składach materiałów sypkich. Żurawie kolejowe mogą samodzielnymi zespołami z własnym napędem lub zespołami ciągnionymi w pociągu przy przejeździe na dalszą odległość. Najczęściej stosowanym obecnie napędem jest spalinowo-elektryczny przy którym poszczególne mechanizmy żurawia napędzane są oddzielnymi silnikami elektrycznymi.

h). Suwnice bramowe - charakterystyka , zastosowanie w budowanictwie

Są urządzeniami transportu pionowo-poziomego przeznaczonymi do podnoszenia i przemieszczania poziomego materiałów sztukowych. Ich konstrukcję nośną stanowi rama przemieszczająca się po torze szynowym natomiast urządzeniem podnoszącym jest wózek z wciągnikiem przesuwający się po specjalnej szynie prostopadłej do toru. Suwnica składa się z dwóch podpór dwunożnych połączonych górną poziomą belką przy większych rozpiętościach kratową. Belka ta często jest przedłużona poza podpory tworząc wsporniki. Przy rozpiętościach > 10m jedna podpora jest sztywno połączona z belką druga zaś przegubowo i stanowi konstrukcję kratową płaską. Na placach budowy stosowane są zazwyczaj suwnice o udźwigu 5 do 10t i rozpiętości 5 do 20m. W kraju produkowane są suwnice bramowe o udźwigu 4.5t i rozstawie 10000mm. Wysokość podnoszenia wynosi 6m. Belka górna ma postać kratownicy o przekroju trójkątnym. Natomiast w przemyśle udźwig stosowanych suwnic wynosi 15 do 30t aż do 300t długość belki dochodzi do 150m.

i). Żurawie linowe - rodzaje i ich charakterystyka

Stanowią one pewną odmianę suwnic bramowych w których górna sztywna belka została zastąpiona liną nośną po której przemieszcza się wózek ze zbloczem zwany wózkiem dźwigowym. W budownictwie stosuje się żurawie linowe o długości liny nośnej od 80 do1000m i udźwigu od 1 do 10t i więcej.

-- schemat konstrukcji i układu lin

Występują one jako :

- żurawie linowe stałe wyposażone w dwa stałe masztyobsługujące pas terenu położony wzdłuż liny nośnej a)

- żurawie linowe wahliwe wyposażone w maszty oparte przegubowo na fundamentach . Wychylenia masztów dokonuje się periodycznie za pomocą wciągarek ręcznych po zakończeniu pracy na jednej działce a przed jej rozpoczęciem na drugiej b)

- żurawie ruchome linowe , których obydwie wieże osadzone są na ruchomych wózkach i mogą być przetaczane po torach szynowych prostopadle do liny nośnej c)

- żurawie linowe promieniowe , których jedna wieża jest stała a druga ruchoma poruszająca się po łuku. Jako podpory stosowane są maszty zamocowane do terenu za pomocą zakotwień sztywnych lub giętkich . W żurawiach wahliwych jako podpory służą wahliwe maszty w których naciąg lin nośnych jest wywołany masą samej wieży i przeciwwagą. Podporami żurawi ruchomych są wieże oparte na wózkach jezdnych.Przy żurawiach linowych prostszej konstrukcji zamiast liny nośnej pełnej można stosować zwykłą linę przeciwzwitą.

--zastosowanie żurawi linowych

Żurawie linowe stosowane są w budownictwie rzadko. Żuraw linowy budowlany składa się ze stosunkowo prostych elementów , jak dwa maszty ( mogą to być też wysięgniki żurawi typu Derrik ) , liny stalowe , dwie wciągarki wraz z silnikiem elektrycznym , wózek dźwigowy , zblocza , krążki , pojemnik do betonu , zakotwienia lin odciągowych i inne.

Zakres stosowania jest wielostronny obejmuje budownictwo wodne - zapory , komunikacyjne - mosty , gdy istnieją przeszkody do stosowania innych maszyn. Zalecane są przy naprawach przekryć dachowych nad czynnymi obiektami. Stosowane przy budowie zapór betonowych ułatwiają dostęp do pojemników z betonem w każdych warunkach terenowych. Stosuje się wtedy żurawie o znacznych rozpiętościach do 1000m i udźwigu 5 do 25t i dużych wydajnościach. Przy znacznych szerokościach zapory dużą rolę odgrywa transport poprzeczny który rozwiązuje się przez :

- zastosowanie więcej niż jednego żurawia linowego

- zastosowanie jednej lub dwóch wież przemieszczanych po torach

Żurawie linowe stosowane są do budowy mostów żelbetowych szczególnie łukowych z jazdą górą przerzuconych nad głębokimi dolinami.

j). Śmigłówce stosowane w budownictwie

Używane są jako maszyny transportowe przy wykonywaniu prac w terenach trudno dostępnych. Parametrem charakterystycznym z punktu zastosowania śmigłowca jest jego udźwig który jest zmienny i zależy od:

- charakterystyki silnika i wirnika nośnego

- wysokości zwisu nad powierzchnią ziemi

- temperatury i wilgotności powietrza

- wysokości nad poziomem morza i prędkością wiatru

- ciśnienia powietrza

W praktyce przy ustalaniu udźwigu śmigłowca korzysta się z odpowiednich nomogramów. Stosowanie śmigłowców do robót transportowych jest ograniczone prze przez bardzo wysoki koszt pracy maszyn.

Czesc graficzna zalozen realizacyjnych

1 projekt zagospodarowania placu bud wykonany na mapie w skali 1:1000 i zawierajacy uzgodnienia z ZUD

2 projekty tech doprowadzenia wody ,energii i innych czynnikow ,dojazdu drogowego z uzgodnieniami

3 ewentualne projekty obiektow pomocniczych ,tymczasowych ,zaplecza przewidywanych do realizowania na placu budowy

4 harmonogramy

metody organizacji pracy

-metoda rownolegla-roboty przebiegaja rownolegle na wszystkich obiektach przedsiewziecia .wady : koniecznosc duzej koncentracji srodkow ,nierownomiernosc ich stosowania(zuzywania)

-metoda realizacji kolejnej-roboty na kolejnym obiekcie zaczynaja się gdyskoncza się na obiekcie poprzednim. Zalety : zuzycie srodkow ,wady : dluzszy czas,niewykorzystanie ,nieciaglosc pracy brygad specjalistycznych

-metoda pracy rownomiernej- z zastosowaniem tasmowej produkcji ,polega na wykonaniu poszczegolnych procesow roboczych bez przerw przez brygady specjalistycznelub kompleksowe ,poslugujace się stalym zestwem srodkow produkcji

musza być spelnione warunki : -podzielic obiekt na dzialki robocze o zblizonej pracochlonnosci ; calosc procesow roboczych które należy wykonac na obiekcie podzielic na

oddzielne roboty ;zorganizowac brygady robocze o stalym skladzie wykonujace na poszczegolnych dzialkach ta sama ilosc robot w tym samym czasie

wyznaczenie frontu robot-wielkosc odcinka robot na dzialce,na którym można ustawic w ciagu dnia ludzi i sprzet T=T`+r(n-1)

n -liczba dzialek ;T- trwanie budowy,T`-czas trwania wszystkich czynnosci na jednej dzialce

T` =m*r m-liczba grup robot do wykonania na danej dzialce czyli liczba brygad ,r-rytm pracy,czas pracy jednej brygady na jednej dzialce

Grafem nazywamy dwa zbiory,w którym jeden to zbiior pktow (wierzcholki grafu A),a drugi jest zbiorem linii,które lacza wierzcholki grafu.forma macierzowa lub graficzna

Właściwości grafow graf jest zerowy jeśli zbior krawedzi jest zbiorem pustym

Graf jest pelny jeśli zbior jest zbiorem wszystkich dwuelementowych podzbiorow zbioru „u” ; graf jest zorientowany jeśli każdy jego luk ma podany kierunek a jeśli elementy takiego grafu sa ustosunkowane do siebie w sposób kolejnego narastania,to taki graf jest siecia

Lancuch jest to ciag krawedzi,tak ze jeden z koncow danej krawedzi należy do krawedzi poprzedddzajacej,a drugi do nastepujacej po niej w ciagu o--------o---------o--------o

Cykl jest to lancuch który zaczyna się i konczy w tym samym wierzcholku

W grafie zorientowanym pojeciu lancucha odpowiada droga zamknieta

Petla jest to krawedz ktorej poczatek i koniec stanowi tan sam wierzcholek

Graf nazywamy spojnym jeżeli kazde dwa wierzcholki można polaczyc lancuchem

Graf nazywamy dendrytem który jest spojny i nie zawiera cykli

Graf sieciowy musi spelniac warunki :

-grafy zorientowane,takie których poszczegolne krawedzie sa skierowane a kolejnosc wystepowania wierzcholkow w czasie jest tym samym okreslona

-miedzy dwoma nastepujacymi po sobie wierzcholkami sieci oznaczonymi Xi i Xj istnieje jedna tylko droga o dlugosci #0,przy czym Xi<Xj

-siec nie może zawierac pierscieni tzn nie zachodzi w sieci nigdzie taka zaleznosc by rownoczesnie wystepowalo Xi<Xj ,Xi>Xj

-siec nie może zawierac petli,nie może wystepowac Xi=Xj

-siec jest antysymetryczna (nie ma pierscieni )

-siec jest ukladem tranzytowym -umozliwia przeplyw czynnosci tylko w jednym kierunku

-w grafie sieciowym można jednoczesnie okreslic wierzcholki i krawedzie poprzedzajace i nastepujace jeśli pomiedzy wierzcholkami wystepuje powiazanie krawedziami

sieci stosowane dzieli się na

-dwupuntowe-takie w których zdarzenia oznacza się kolkiem a krawedzie kreska o—o

-dwupktowe rozdzielane o—o- - - o----o

- - - czynność formalna

-jednopktowe - prostokatem oznacza się czynność ,kwadraty laczy się liniami,które nie oznaczaja czynnosci,ale mowia co po czym nastepuje

wg charakteru dzialan w sieci

-jeżeli wszystkie czynnosci posiadaja charakter deterministyczny (pstwo =1)

-sieci stokastyczne -siec w ktorej przynajmniej jedna czynność posiada charakter stokastyczny

podzial wg sposobu obliczania

-obliczanie w fcji czasu

- -„- z mozliwoscia sumowania srodkow

- - „- z mozliwoscia optymalizowania srodkow-pozwalaja harmonogramowac roboty przy ograniczonych zasobach-najbardziej optymalne

-metoda drogi krytycznej-jedna ze starszych metod,bazuje na dwupktowych odwzorowaniach sieci,może być rozdzielcze lub nierozdzielcze.mogą wystepowac czynnosci ,które wystepuja rownolegle i maja takie same czasy trwania

czynnosci rzeczywiste-linia ciagla,pozioma,kierunek zaznaczony strzalkami,zdarzenia poczatkowe i koncowe oznaczamy o

opracowanie sieci najpierw-siec technologiczna-odzwierciedla zaleznosci technologiczne,które doprowadzaja do realizacji projektu,pozniej nanosi się warunki i uzaleznienia organizacyjne,polegaja one na oznaczeniu czasu trwania czynnosci ,wymaganych termminow i ilosci dysponowanych srodkow

1 1a

o----------------------------------- o

2 3 4

1-nazwa czynnosci,1a identyfikator czynnosci

2-nazwa wykonawcy,3 czas trwania czynnosci

4-rodzaj decydujacego materialu i jego ilosc

Obliczanie sieci zaleznosci w fcji czasu

-obliczanie terminow i luzow czasu zdarzen

-obl term i zapasow czasu czynnosci

okreslamy najwczesniejszy i najpozniejszy dopuszczalny termin zaistnienia zdarzenia i luz czasu.terminy zaistnienia zdarzenia sa wielkosciami pomocniczymi do okreslenia terminow i zapasow czasu czynnosci.terminy ostatniego zdarzenia w modelu sieciowym okreslaja termin zakonczenia danego modelu sieciowego.przy okresleniu terminu zdarzen wystepuja:

T°j=max (T°i =tij),gdzie T°i-najwczesniejszy mozliwy termin zaistnienia zdarzenia poprzedzajacego,tij-czas trwania czynnosci

Najpozniejszy dopuszczalny termin zaistnienia zdarzeniaTi=min(T`j-tij) T`j-najpozniejszy dop.termin zdarzenia

L=T`i -T°i -okres w ktorym zdarzenia moze zaistniec

Najwczesniejszy termin rozpoczecia czynnosci

NWTR=T°i

Najwczesniejszy term zakonczenia czynnosci

NWTZ=T°i -tij

Najpozniejszy term rozpoczecia czynnosci

NPTR=Tj-tij

Najpozniejszy termin zakonczenia czynnosci

NPTZ=T`j

Najwczesniejszy termin rozpoczecia odpowiada najwczesniejszemu terminowi zaistnienia zdarzenia poczatkowego

W dalszej czesci okreslamy zapasu czasow : calkowity zc=T`j-(Tì+tij)

Swobodny zs=T°j-(T°j+tij)

Warunkowy zw = T`j-(T`i+tij)

Niezalezny zn = T°j-(T`i+tij)

Zc-odnosi się do sekwencji czynnosci

Zs-do konkretnej jednej czynnosci

Zc=0 -droga krytyczna-ciag czynnosci ,którymi przechodzimy od zdarzenia poczatkowego do koncowego

Droga krytyczna-czaas wykonania czynnosci idac op tej drodze jest najdluzszy

Czynnosci które nie wystepuja na drodze krytycznej maja zapas calkoity i swobodny

8

ec

---