Bezpieczeństwo publiczne, Andrzej Kurkiewicz
BEZPIECZEŃSTWO - jeśli zdefiniujemy go jako stan wolny od zagrożeń, musimy pamiętać, że nigdy ma możliwości go uzyskać w 100%
Kryminologia
Wg. Cezarego Lobrosa (1835-1909) przestępczość jest stanem pierwotnym ("Przestępcy od urodzenia")
I kierunek badań:
nauka o przestępstwie (szerokie znaczenie), obejmuje przyczyny przestępczości, metody jej zwalczania, penologię (polityka karna), materialne i formalne prawo karne;
II kierunek
F. v. Liszt (1851-1919) nauka o zjawiskach i przyczynach przestępczości, funkcjonuje obok prawa karnego, polityki kryminalnej itp.
Kryminologia - nauka o przestępstwie i przestępcy, objawach, przyczynach przestępczości i innych związanych z nią zjawiskach patologii społecznej oraz ich zapobiegania, a także o funkcjonowaniu systemu sprawiedliwości karnej (B. Hołyst, Kryminologia, PWN 1999)
Dlaczego popełniane są przestępstwa?
Koncepcja biologiczna.
Człowiek rodzi się przestępcą, wrodzone skłonności, mogą te z być nabyte w wyniku uszkodzenia płodu, wrodzone zaburzenia osobowości itp.
Koncepcja socjologiczna
Źródła przestępczości w czynnikach społecznych, w środowisku, w którym żyje człowiek, wynikają z warunków wychowania.
Koncepcja mieszana (połączenie biologicznej i socjologicznej)
człowiek rodzi się z pewnymi predyspozycjami biologicznymi, skłaniającymi go do zachowań negatywnych, lecz do nich dojdzie jak wystąpią bodźce zewnętrzne.
Koncepcja sytuacyjna
Przyczyną, która popycha człowieka do popełnienia przestępstwa jest sytuacja, w której się znalazł w danej chwili ("okazja czyni złodzieja"), przestępstwa z afektu (duży udział procentowy wszystkich przestępstw), pod wpływem używek.
Działanie czynników indywidualnych (typ osobowości, cechy charakteru, stan zdrowia psychicznego), czynników środowiskowych (jakość wychowania, poziom egzystencji materialnej, krąg kontaktów towarzyskich).
Kolejna nauka, podgrupa kryminologii:
Etiologia - nauka o przyczynach i uwarunkowaniach przestępczości oraz zjawisk ze sfery patologii społecznej
Kryminalistyka - nauka o taktycznych zasadach i sposobach technicznych, środkach rozpoznawania i wykrywania prawnie określonych ujemnych zjawisk społecznych, a w szczególności zdarzeń przestępczych i ich sprawców. (np. pobieranie odcisków palców...)
Podział przestępstw:
polityczne
gospodarcze
kryminalne - wszystkie te czyny, które bezpośrednio naruszają prawa podmiotowe jednostki lub zbiorowości i ze względu na sposób działania sprawcy lub jego osobowości stanowi szczególne niebezpieczeństwo społeczne. Dzielimy je na:
- zabójstwa
- przestępstwa przeciwko mieniu przy użyciu gwałtu lub groźby jego użycia, tj. rozboje (kradzież z dotkliwym pobiciem), kradzież rozbójnicza (pobicie z uszczerbkiem do 7 dni), wymuszenia rozbójnicze (kradzież pod groźbą pobicia), nielegalne posiadanie broni, podpalenia zbrodnicze;
- kradzież z włamaniem,
- oszustwa
- fałszerstwa
- przestępstwa i zboczenia seksualne
- inne tj. produkcja i obrót narkotykami, paserstwo, notoryczne chuligaństwo, sutenerstwo, meliniarstwo.
Wykrywalność - stosunek procentowy zdarzeń przestępczych, w których ustalono przynajmniej jednego sprawcę do liczby przestępstw stwierdzonych w postępowaniach przygotowawczych.
100% wykrywalność: jazda pod wpływem alkoholu, 95% gwałt, 75% zabójstwo,
najmniejsza wykrywalność: 50% rozboje, 10% kradzież,
"Ciemna liczba przestępstw" - liczba wyróżniająca różnicę, zazwyczaj podawaną procentowo pomiędzy liczbą rzeczywiście popełnionych przestępstw a liczbą tych przestępstw, o których informacje dotarły do organów ścigania.
POLICJA
HISTORIA
X-XII w. Funkcje policyjne administracyjne i sądownicze nie były jeszcze rozdzielane. Były stanowiska: komes pałacowy, justycjariusz, kasztelanowie i namiestnicy.
XIII w. Funkcję policyjną zaczynają pełnić marszałkowie - byli odpowiedzialni za bezpieczeństwo króla, jak i jego otoczenia
XIV w. Pojawia się w Polsce instytucja starosty - miał się on zajmować bezpieczeństwem i ochroną porządku publicznego na podległym sobie terenie, do pomocy miał tzw. sługi starościańskie (murgrabich),
w powstających od XIII w. miastach na tzw. prawach niemieckich były stanowiska odpowiedzialne za bezpieczeństwo: hetmani, posiadający klucze miasta; policja targowa, syndyk odpowiadający za pobór podatków (policjant podatkowy, zajmujący się przestępczością gospodarczą), także prokuratorzy, dbający o moralność mieszkańców;
XVI-XVII w. Tworzono straż miejską, do niej w XVIII w. Dołączono tzw. Straż marszałkowską - miały one zapewniać spokój miast.
1775 - funkcjonuje Rada Nieustająca (czasy Poniatowskiego), utworzenie Departamentu Policji - pierwszy urząd tego typu, który obejmował cały kraj.
1791 - zdecydowano o utworzeniu Komisji Policji Obojga Narodów, miała się zajmować sprawami policji kryminalnej, porządkowej, obyczajowej, sanitarnej - nie rozwinęła się z powodu zaborów;
1918 - zaczęto tworzyć najpierw na terenach odzyskiwanych Milicję Obywatelską (nie mylić z PRLowską), kluczowym elementem jest jednak dekret Piłsudskiego ze stycznia 1919 r. O utworzeniu policji komunalnej;
Wszystko to było jednak niestabilne, rozproszone, trwały prace nad jednolitym ukształtowaniem policji
24 lipiec 1919 - Ustawa o policji państwowej (obecnie Dzień Policji) ukształtowała formę policji w OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM
Budowa struktury policji: dzieliła się na kryminalną - tropienie przestępców, sprawy administracyjne, kwestie porządku publicznego; Podział administracyjny policji odpowiadał podziałowi wojewódzkiemu: komendant główny, komendanci okręgowi (wojewódzcy), na samym dole zaś komendy powiatowe;.
Struktura podziału zadań. 5 wydziałów:
organizacyjno - szkoleniowy: szkolenie policjantów, kancelaria, sprawy socjalne itd,
gospodarczy - dzisiejsza logistyka, zaopatrzenie techniczne,
personalny - sprawy dot. awansu, emerytur policjantów, policja wewnętrzna. (kwestie dyscyplinarne)
Centrala Służby Śledczej - centralny wydział, w jej ramach policja kryminalna, wydział działań pościgowych i wydział rozpoznawania,
dowodzenia ogólnego - decyzje strategiczne,
Wydział szkoleniowy:
I etap - szkolenie posterunkowych
II etap - szkolenie przodowników
III etap - szkolenie wyższych funkcjonariuszy
OKRES PRL-u Rolę policji pełniła Milicja Obywatelska 27 lipca 1949
6.04.1990 - uchwalenie Ustawy o Policji - obecna struktura policji; dzieli ją (pod względem zadaniowym) na:
kryminalną: działania operacyjno-rozpoznawcze (tropienie, wyszukiwanie prób popełnienia przestępstwa) i dochodzeniowo-śledcze (tropienie osób, które już popełniły przestępstwo)
prewencyjną: działania dzielnicowych, służby patrolowej, spokój porządek na stadionach, rozpędzanie protestujących itd. Policja drogowa /wodna, kolejowa, lotnicza;
działania logistyczne: administracja bazą, sprawy sprzętu, sprawy personalne, policja wewnętrzna - patrzenie sobie na ręce,
Centralne Biuro Śledcze - tropienie przestępczości zorganizowanej oraz nielegalnego obrotu środkami odurzającymi, przestępstw gospodarczych na dużą skalę.
Hierarchia polskiej Policji pod względem organizacyjnym:
Komenda Główna (Komendant Główny Policji z trzema zastępcami: Kryminalny, Prewencja, Logistyka;
Samodzielny Pododdział Antyterrorystyczny (SPAT) oraz Policja Lotnicza w 6 miastach Polski - wspierająca;
Wojewódzki: także z 3 zastępcami
Powiat (miejski i grodzki). W Krakowie wyjątkowa sytuacja - 2 komendy: miejska i powiatowa
Komisariat
Posterunek policji
Rewiry (dla dzielnicowych) - tylko w miastach (odpowiadają dzielnicom w miastach) - policjanci pierwszego kontaktu;
Policja w Polsce posiada najszersze prawo do użycia broni palnej, (ale w I-szej kolejności inne środki obrony fizycznej, np. chwyty obezwładniające, pałki, kajdanki, psy obronne, konie, paralizator elektryczny. Prawo do użycia broni palnej mają wtedy, gdy tamte środki są niewystarczające, gdy istnieje bezpośrednie zagrożenie życia.
Służba w policji:
Test wiedzy o społ. (30-40% odpada), sprawnościowy, psychologiczny (50% odpada z tych co zostaje); ogólna, potem wybór specjalizacji; służba przygotowawcza 10 mscy, 3letnia służba kandydacka, 15lat - emerytura 40%
oprócz tego funkcjonuje Wyższa Szkoła Policyjna - stopnie oficerskie,
Uprawnienia Policji (w celu rozpoznawania, zapobiegania, wykrywania przestępstw i wykroczeń...). Czynności:
operacyjno-rozpoznawcze
dochodzeniowo-śledcze
aministracyjno-porządkowe
Policjanci wykonując czynności, mają prawo:
legitymowania osób w celu ustalenia tożsamości
zatrzymywania osób w trybie i przypadkach określonych w przepisach kodeksu postępowania karnego i innych ustaw
zatrzymywania osób pozbawionych wolności, które na podstawie zezwolenia właściwego organu opuściły areszt śledczy albo zakład karny i w wyznaczonym terminie nie powróciły do niego.
Zatrzymywania osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także mienia
przeszukania osób
Narzędzia Policji pomagające realizacji zadań:
kontrola operacyjna - możliwość zdobywania informacji w sposób niejawny za pomocą różnych środków (podsłuchy, monitoring, kontrola korespondencji,). Godzi w podstawowe prawa i wolności obywateli. Policja musi uzyskać specjalną zgodę prokuratury i sądu (kontrola nie może przekroczyć 6 miesięcy).
zakup kontrolowany (prowokacja), np. nabycie środków odurzających u osób podejrzanych - staje się dowodem w postępowaniu karnym (lub sprzedaż takich środków)
Policja może pobierać, przetwarzać i wykorzystywać w celach wykrywczych i identyfikacyjnych informacje tzw. dane osobowe (Krajowe Centrum Informacji Kryminalnej - "KCIuK") odcisk linii papilarnych; zdjęcia i opisy wizerunku; cechy, znaki szczególne, pseudonimy; inf. o: miejscu zamieszkania/pobytu, wykształceniu, zawodzie, miejscu i stanowisku pracy, dokumentów tożsamości, którymi się posługuje, sposobie działania czy zachowania.
Służbę w Policji może pełnić obywatel polski:
o nieposzlakowanej opinii - wydaje ją dzielnicowy,
niekarany
korzystający z pełni praw publicznych
posiadający co najmniej średnie wykształcenie
posiadający zdolność fizyczną i psychiczną do służby w formacjach uzbrojonych podległych szczególnie dyscyplinie służbowej, której gotów jest się podporządkować.
SŁUŻBY SPECJALNE: wywiad i kontrwywiad
kontrwywiad - dział., którego zadaniem jest ochrona interesów państwa przed niekorzystnym wpływem organów państw obcych w stosunku do tego państwa (na terenie kraju)
wywiad - zbieranie informacji o innych organizacjach państw, która służy interesom państw (poza terenem kraju)
Polska historia służb specjalnych:
do II w. ś. wywiad i kontrwywiad były organami wojskowymi
1990 - zaczęto tworzyć służby specjalne na wzór krajów europejskich, znalazły się w strefie cywilnej
1990 - Urząd Ochrony Państwa do 2002r.
2002 - Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu (ustawa o... 24 maja 2002) "ABW" właściwa w sprawach ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego. "AW" w sprawach ochrony bezpieczeństwa zewnętrznego.
Szef ABW i AW są centralnymi organami administracji rządowej i podlegają Prezesowi Rady Ministrów
Zadania ABW:
rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny, a w szczególności w suwerenność i międzynarodową pozycję, niepodległości i nienaruszalność jego terytorium, a także obronność państwa.
Rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw:
- szpiegostwo na rzecz innego państwa
- naruszanie tajemnicy służbowej i państwowej
- godzących w podstawy ekonomiczne państwa
- korupcji osób pełniących funkcje publiczne
- w zakresie produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa
- nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją, materiałami wybuchowymi, bronią masowego rażenia
Funkcjonariusze ABW wykonują:
czynności operacyjno-rozpoznawcze i dochodzeniowo-śledcze: w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw oraz ścigania ich sprawców
czynności operacyjno-rozpoznawcze i analityczno-informacyjne: w celu uzyskiwania i przetwarzania informacji istotnych dla ochrony bezpieczeństwa państwa i jego porządku konstytucyjnego.
STRAŻ GRANICZNA
ochrona granicy lądowej i morskiej, prowadzenie kontroli ruchu granicznego, działania o char. dochodzeniowo- śledczym oraz operacyjno-rozpoznawczym (zapobieganie i ściganie przestępstw związanych z obrotem/ przewożeniem nielegalnych towarów przez granicę), dbanie sprawy techniczne chroniące granicę.
Układ Shengen, polska granica wschodnia granicą Unii, pozostałe prawie nie funkcjonują.
Struktura:
Na czele straży granicznej stoi Komendant Główny Straży Granicznej - powoływany przez premiera (podobnie jak policji), centralny organ administracji rządowej.
Podział organizacyjny jest nieco inny jak w przypadku policji. Dzieli się na oddziały, które nie odzwierciedlają podziału na województwa (jest ich mniej) np. oddział podkarpacki.
Oprócz oddziałów są strażnice (np. w Bieszczadach) co 70, 100 km wzdłuż granicy
placówki graniczne - najniższy poziom
oprócz tego specjalne oddziały: antyterrorystyczny,
Uprawnienia funkcjonariuszy Straży Granicznej:
dokonywanie kontroli granicznej (działa na terenie całego kraju, więc nie funkcjonuje tylko na granicy - kontrola legalności pobytu danych osób na terenie RP, towaru)
dokonywanie kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży, sprawdzania ładunków w portach i na dworcach oraz w środkach komunikacji lotniczej, drogowej, kolejowej i wodnej - w celu wykluczenia możliwości popełnienia przestępstw lub wykroczeń, zwłaszcza skierowanych przeciwko nienaruszalności granicy państwowej lub bezpieczeństwu w międzynarodowej komunikacji. Detektory wykrywające materiały promieniotwórcze, detektory ruchu na podczerwień.
wydawania wiz i innych zezwoleń na przekroczenie granicy na podstawie odrębnych przepisów;
legitymowania lub ustalania w inny sposób tożsamości osoby;
zatrzymywania osób w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw oraz doprowadzania ich do właściwego organu Straży Granicznej.
przeszukiwania osób, rzeczy, pomieszczeń i środków transportu w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw;
Kontrola operacyjna jest prowadzona niejawnie i polega na:
kontrolowaniu treści korespondencji
kontrolowaniu przesyłek
stosowaniu środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób niejawny informacji i dowodów oraz ich utrwalanie, a w szczególności obrazu, treści rozmów telefonicznych i innych informacji przekazywanych za pomocą sieci telekomunikacyjnych
Komendant Główny Straży Granicznej lub komendant oddziału Straży Granicznej może zarządzić niejawne nadzorowanie wytwarzania, przemieszczania, przechowywania i obrotu przedmiotami przestępstwa, jeżeli nie stworzy zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego.
PROKURATURA
(od czasów starożytności łac. pro cura: w imieniu i na rzecz) wyłapywanie osób i sytuacji niezgodnych z prawem utworzonym przez społeczeństwo. W imieniu społeczeństwa ma wyłapywać popełniane przestępstwa.
We współczesnych państwach są dwie koncepcje usytuowania prokuratury:
częścią władzy wykonawczej: częścią rządu - rząd ma wtedy możliwość na prowadzenie skutecznej polityki zapobiegania przestępczości;
autonomiczna w pełni: ze względu na to, ze dotyka delikatnych kwestii, stwierdzania w początkowym etapie, czy ktoś dopuścił się przestępstwa i skierowania przed sąd - powinna być przez to apolityczna i jak najbardziej wyłączna
W Polsce 1990-2000 prokuratura podlegała rządowi, Minister Sprawiedliwości łączył funkcję Prokuratura Generalnego. Od roku (2010) prokuratura osobną częścią systemu władzy, Prokurator generalny jest powoływany przez Prezydenta z kilku kandydatów, później jest niezależny, nie można go odwołać.
Hierarchia w prokuraturze- dostosowana do struktury wymiaru sprawiedliwości (sądu)
Prokurator Generalny powoływany przez prezydenta
Prokuratura Krajowa - czuwa nad zgodnością działania całej prokuratury, funkcje nadzorcze, ukoronowanie kariery prokuratorskiej
Apelacyjna - instancja odwoławcza od decyzji Prokuratury Okręgowej
Okręgowa - instancja odwoławcza od decyzji Prokuratorów Rejonowych, zajmuje się zabójstwami, przestępczością zorganizowaną, nielegalnym handlem narkotykami
Rejonowa - zajmują się najprostszymi sprawami, przestępstwami (przeciwko mieniu, drobne rozboje)
Podział nie jest dopasowany do podziału administracyjnego kraju. Obowiązuje dwuinstancyjność.
Osobno Prokuratura Wojskowa - prostsza struktura: (to jako ciekawostka) Naczelny Prokurator Wojskowy, Okręgowe i Garnizonowe
Zadania prokuratury:
prowadzenie lub nadzorowanie postępowania przygotowawczego w sprawach karnych oraz sprawowanie funkcji oskarżyciela publicznego przed sądami; (sprawdzanie czy istnieje domniemanie popełnienia przestępstwa - naruszenie kodeksu karnego, ustawy; jeśli tak, prokuratura przygotowuje akt oskarżenia do sądu, staje się oskarżycielem publicznym, czy ktoś jest winny czy nie ostatecznie decyduje sąd nie prokuratura;)
wytyczanie przywództw w sprawach karnych, cywilnych oraz składanie wniosków i udział w postępowaniu sądowym w sprawach cywilnych ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli tego wymaga ochrona praworządności, interesu społecznego, własności lub praw obywateli,
podejmowanie środków przewidzianych prawem, zmierzających do prawidłowego i jednolitego stosowania prawa w postępowaniu sądowym, administracyjnym w sprawach o wykroczeniach oraz w innych postępowaniach. Np. nakaz czasowego zatrzymania (do 48h), przeszukania, doprowadzenia danej osoby przed prokuraturę czy przed sąd,
sprawowanie nadzoru nad wykonaniem postanowień o tymczasowym aresztowaniu oraz innych decyzji o pozbawieniu wolności.
Prowadzenie badań w zakresie problematyki przestępczości (kwestia drugorzędna)
Kto może być prokuratorem:
posiadanie obywatelstwa polskiego, pełnię praw obywatelskich, cywilnych, nieskazitelny charakter,
ukończone studia prawnicze, dobry stan zdrowia,
ponad 26 lat, odbycie egzaminu prokuratorskiego, przepracowanie roku jako asesor prokuratorski lub sędziowski; przejście obowiązkowej szkoły....
Wymagania te nie dotyczą:
profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych w polskich szkołach wyższych w Polskiej Akademii Nauk oraz w Instytucjach naukowo badawczych i innych placówkach naukowych
sędziów oraz oficerów, którzy w sądach wojskowych zajmowali stanowisko sędziów
adwokatów oraz radców prawnych, którzy wykonywali ten zawód co najmniej trzy lata
Prokuratorzy: Obowiązki i prawa:
jest zobowiązany postępować zgodnie ze ślubowaniem prokuratorskim oraz stale podnosić swoje kwalifikacje zawodowe,
powinien w służbie i poza służbą strzec powagi sprawowanego urzędu i unikać wszystkiego, co mogłoby przynieść ujmę godności (nie może podejmować innych prac, oprócz na uczelni) lub osłabiać zaufanie do jego bezstronności
w okresie zajmowania stanowiska prokurator nie może należeć do partii politycznej ani brać udziału w działalności politycznej
ubiegającemu się o mandat posła albo senatora albo radnego udziela się urlopu bezpłatnego na czas kampanii wyborczej
nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia poza zatrudnieniem na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w łącznym wymiarze nieprzekraczającym pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków prokuratora,
zobowiązany do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowych (majątku odrębnego i objętego małżeńską wspólnością majątkową)
nie może być podciągnięty do odpowiedzialności karnej bez zezwolenia właściwego sądu dyscyplinarnego ani zatrzymany bez zgody przełożonego dyscyplinarnego (Nie dotyczy to zatrzymania na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa...)
SĄDOWNICTWO
Sądownictwo powszechne (Ustawa z dnia 27 lipca 2001) sądy sprawują wymiar sprawiedliwości RP, wydają wyroki w imieniu RP w stosunku do osób, które dopuściły się załamania przepisów obowiązujących w państwie.
Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości w zakresie nie należącym do sądów administracyjnych, sądów wojskowych oraz Sądu Najwyższego. Podział Sądów Powszechnych:
Sądy Rejonowe,
Sądy Okręgowe
Sądy Apelacyjne - instancja odwoławcza do pierwszej instancji Sądów...
Sąd Najwyższy
Zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości wykonują sędziowie
Zadania z zakresu ochrony prawnej w sądach rejonowych wykonują także referendarze sądowi lub asesorzy sądowi w zakresie udzielonego im upoważnienia
Sędziowie tworzą samorząd sędziowski. Organami samorządu sędziowskiego są:
zgromadzenie ogólne sędziów okręgu oraz zgromadzenie ogólne sędziów sądu apelacyjnego.
Hierarchia:
Sąd Najwyższy:
Sądownictwo Administracyjne - zajmuje się relacją między obywatelem a organy administracyjne,
→ Najwyższy Sąd Administracyjny → Wojewódzkie Sądy Administracyjne
Sądy powszechne: prawo cywilne, karne, ubezpieczeniowe (wszystko inne niż niż S. Administracyjne)
→ Sąd apelacyjny → Sąd okręgowy → sąd rejonowy
Sądownictwo Wojskowe: dotyczy osób w służbie wojskowej
→ Sądy okręgowe → sądy garnizonowe
Prezydentowi przysługuje prawo łaski - może jej udzielić, ale najpierw trzeba przejść pełną procedurę.
Kasacja postępowania i rozpoczęcia go od nowa; rewizja postępowania - nie zwracamy się do początku, ale do ostatniej instancji, która to rozpatrywała. Jeśli nie te drogi, to ostatnia trzecia droga: wystąpienie do prezydenta o łaskę (całkowite wykasowanie wyroku, zamienienie kary. Od każdego wyroku można się odwoływać.
BEZPIECZEŃSTWO INFORMACJI
informacja niejawna - typ informacji, której dostanie w niepowołane ręce (instytucji, osób, które nie powinny jej otrzymać) może powodować większe szkody; nie powinna być dostępna dla szerszego grona odbiorców ze względu na wagę spraw, których dotyczy. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo publiczne jej nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować wielkie szkody dla bezpieczeństwa państwa.
Hierarchizacja typów informacji niejawnych: wprowadzono tzw. klauzule informacji niejawnych: (ustawa z 5 sierpnia 2010 r. O ochronie informacji niejawnych)
Zastrzeżone - która nie posiada żadnej z 3 kolejnych klauzul, a której nieuprawnione ujawnienie będzie miało niekorzystny wpływ na funkcjonowanie organów administracji publicznej.
Poufne - jej nieuprawnione ujawnienie spowoduje szkodę przez:
utrudnienie prowadzenia bieżącej polityki zagranicznej państwa,
wpłynie niekorzystnie na zdolności obronne RP,
utrudni wykonywanie zadań instytucjom odpowiedzialnym za zapewnienie bezpieczeństwa publicznego,
zagrozi stabilności systemu finansowego państwa,
wpłynie niekorzystnie na funkcjonowanie gospodarki narodowej.
Tajne - jej ujawnienie wiąże się ze szkodą dla RP:
uniemożliwiona realizacja zapewnienia ochrony suwerenności, niepodległości i porządku konstytucyjnego,
utrudni działania operacyjno-rozpoznawcze,
w istotny sposób zakłóci funkcjonowanie organów ścigania i sprawiedliwości,
przyniesie straty dla interesu ekonomicznego państwa,
Ściśle tajne - Art 5. inf, której niezgodne z prawem ujawnienie: będzie powodować poważną szkodę dla RP w postaci:
doprowadzenia do zagrożenia niepodległości, suwerenności państwa,
zagrożenia bezpieczeństwa energetycznego państwa,
zagrożenia porządku konstytucyjnego państwa,
doprowadzania do identyfikacji lub zagrożenia identyfikacji funkcjonariuszy państwa,
zagrożenia bezpieczeństwa świadka koronnego
Typy bezpieczeństwa inf. niejawnych:
bezpieczeństwo osobowe - kto posługuje się informacjami - osoby, instytucje, które tworzą informacje niejawne, obsługują itd.
bezpieczeństwo teleinformatyczne - sposób przekazywania informacji niejawnych, dystrybuowania,
Kluczowe zasady ochrony własności:
dostęp do nich mają mieć tylko osoby uprawnione, które przeszły odpowiednią procedurę weryfikacji, i które otrzymały odpowiedni dostęp do klauzuli - charakteryzują się dużą wiarygodnością i można im powierzyć te inf. By uzyskać dostęp do nich, trzeba przejść odpowiednią procedurę (zajmuje się tym ABW): wypełnienie kwestionariusza (jego szczegółowość zależy od poziomu inf. o jaki się ubiegamy), zapytania o to: czy osoba jest karalna, najbliższa rodzina osoby w ograniczonym zakresie, o wyjazdy zagraniczne, kontakty, pracę kredyty, zobowiązania finansowe, majątek - weryfikuje się to metodami operacyjnymi, później rozmowa, gdy wszystko się zgadza i osoba daje gwarancję rękojmi dotrzymania tajemnicy inf niejawnych; następnie szkolenie z inf. n. Klauzula ta nie jest przyznawana raz na zawsze (gł. na okres 3, 4 lat). Gdy, ktoś naruszy warunki w jakiś sposób traci klauzulę, a przez to nie można także pełnić stanowisk, które wymagają takiej klauzuli, np. komendant policji. Nie można samemu wystąpić o taką klauzulę, robi to instytucja. Każdy policjant musi mieć dostęp do klauzuli co najmniej tajnej.
Informacje niejawne muszą być przetwarzane, dystrybuowane itd. tylko w odpowiednich warunkach zapewniających im tajność, niemożność dostępu dla osób niepożądanych. Kancelaria tajna - odpowiednie miejsce: specjalne komputery niepodłączone do internetu ani żadnego innego środka przesyłu informacji; do przesyłu inf. służy osobny komputer posiadający łączność szyfrowaną. Każde korzystanie z kancelarii tajnej jest odnotowywane, często różnicuje się dane dokumenty jakimś szczegółem (np. średnikiem), by w razie ujawnienia znaleźć osobę, która tego dokonała. Często drukuje się na papierze kolorowym (problemy z drukowaniem), każdy kolor świadczy o innym poziomie tajności (ułatwia sprawdzanie czy dana osoba odpowiednio je chroni)
proporcjonalność stopnia ochrony do rodzaju klauzuli.
System ochrony inf niejawnych
Za ochronę informacji niejawnych odpowiada ABW:
prowadzi postępowanie sprawdzające osób chcących uzyskać dostęp do inf. niejawnych,
zapewnia systemową ochronę inf. niejawnych w Polsce, ściganie osób, które łamią Ustawę oraz monitorowanie zadań o ochronie.
W każdej instytucji mającej dostęp do inf. niejawnych musi być utworzone stanowisko pełnomocnika ds. ochrony inf. niejawnych. Musi on spełniać następujące warunki: wykształcenie wyższe, posiadanie certyfikatu dostępu, musi przejść przeszkolenie w ABW. Zadanie pełnomocnika - ochrona inf niejawnych przez:
zapewnienie odpowiedniego systemu teleinformatycznego do przetwarzania inf.
kontrolowanie jak w urzędzie przestrzegane są przepisy o ochronie inf. niejawnych,
prowadzenie ewidencji obiegu inf... wiedza gdzie znajduje się dokument, kto ma dostęp, kto go niszczy, znosi klauzulę itd.
O nadaniu klauzuli decyduje twórca dokumentu i tylko on może znieść tę klauzulę - gdy nada się klauzulę niższą, niż jest w rzeczywistości jej ranga odpowiada karnie jakby ją ujawnił; nadużycie klauzul (np. nadanie klauzuli niewygodnym informacjom). Musi być wyraźnie zaznaczone, na każdej stronie, że jest to inf tajna, bo inaczej jest to przestępstwo.
W Polsce powołana jest Krajowa Władza Bezpieczeństwa (jest też nią ABW).
Wysokie kary: pozbawienie wolności od 6 miesięcy do 5 lat.
BIURO OCHRONY RZĄDU
Secret Service - właściwie policja finansowa, skarbowa (USA);
w Polsce w czasach nowożytnych ochrona cywilna, okres PRL wojskowa, po 1990 Biuro Ochrony Rządu: Do osób, którym przysługuje ochrona należą: prezydent, marszałkowie sejmu i senatu, ministrowie (Spraw Wewnętrznych), marszałkowie, dożywotnio byłym prezydentom, do 3 miesięcy byłym premierom. Na wniosek umotywowany premier może przyznać ochronę innym osobom w państwie. BOR ochrania także placówki polskie zagraniczne (ambasady)
polski prezydent: 8 ochroniarzy, amerykański 200 :)
BOR podlega premierowi, powoływany przez niego, pl informacja o BORze jest utajniona, (liczebność, wyposażenie)
PRYWATNA SFERA BEZPIECZEŃSTWA:
Szeroki wachlarz. Po odzyskaniu niepodległości sfera ta nie była uporządkowana, nie były określone uprawnienia. Z powodu sporów w 1997 uchwalono w Polsce Ustawę o ochronie osób i mienia. Zdefiniowała co to jest
ochrona osób - działalność mająca na celu zapewnienie ochrony życia, zdrowia i nietykalności osobistej (np. ochrona na koncertach)
ochrona mienia - działalność, która ma zapobiegać przestępstwom i wykroczeniom przeciwko mieniu, a także przeciwdziałać jakimkolwiek szkodom na rzecz mienia oraz prowadzić działania w zakresie niedopuszczania osób nieuprawnionych do chronionych terenów, (np. ochroniarz przy wejściu, ale i techniczne zabezpieczenia)
uprawnienia pracownika ochrony (oraz kto nim może być): działalność taka wymaga uzyskania koncesji, a pracownicy funkcjonujący w tych instytucjach/firmach, muszą charakteryzować się określonymi kompetencjami, spełniać odpowiednie warunki, w wyniku czego zyskują licencje pierwszego lub drugiego stopnia. (Bez licencji np. portier, ale nie mając licencji, nie ma odpowiednich kompetencji, nie może interweniować)
Formy realizowania ochrony osób i mienia:
bezpośrednia ochrona fizyczna:
stała (ochroniarz z licencją pilnujący obiektu) / doraźna (obiekt chroniony, a pracownicy przybywają np. do dwóch godzin - objawia się w momencie zagrożenia).
monitoring sygnałów alarmowych (pracownik ochrony znajdujący się w centrum monitorowania za pomocą urządzeń technicznych)
konwojowanie przedmiotów wartościowych.
zabezpieczenie techniczne:
montaż elektronicznych systemów alarmowych (to także wymaga koncesjonowania)
montaż urządzeń mechanicznych służących zabezpieczeniu.
Środki, którymi dysponują agencje ochrony osób i mienia:
prawo do ustalania uprawnienia do przebywania na terenie chronionym (pracownik ochrony ma prawo zażądać dokumentu uprawniającego do wejścia po wejściu kogoś na teren chroniony).
prawo do użycia środków bezpośredniego przymusu, w sytuacji gdy zagrożone jest chronione mienie lub osoby podlegające ochronie.
prawo do czasowego ujęcia osób, które stwarzają zagrożenie dla życia/zdrowia osób, dla mienia i niezwłocznego przekazania ich policji. (częste są jednak nadużycia ochroniarzy).
prawo do wezwania osób do opuszczenia terenu przez osoby nieuprawnione lub zakłócające porządek na tym terenie.
prawo do użycia broni palnej, ale tylko w nadzwyczajnych sytuacjach: w celu odparcia bezpośredniego zamachu/ataku na osobę, która jest chroniona lub na życie i zdrowie pracownika ochrony. Ochroniarz musi mieć jednak pozwolenie na broń. Ochroniarze osobiści lub konwojujący. Także gdy zachodzi próba odebrania pracownikowi broni.
Zakres uprawnień pracownika ochrony:
stosowanie środków przymusu bezpośredniego - tylko i wyłącznie wtedy, gdy jakieś osoby uniemożliwiają mu wykonanie przydzielonych zadań. Środki te to: siła fizyczna (techniki obezwładniające, chwyty), kajdanki, pałki, miotacze gazu (pistolety gazowe), ewentualnie paralizatory elektroniczne, rzadko psy obronne.
Obszary pragmatyki służbowej:
pracownicy ochrony fizycznej
pierwszego stopnia: obywatelstwo polskie, ukończone 21 lat, szkołę podstawową, niekaralność, zdolność do czynności prawnych.
By zostać pracownikiem ochrony trzeba: otrzymać poświadczenie zdolności do pełnienia takiej funkcji przez komisję umiejscowioną przy policji (badania lekarskie, psychologiczne), odbyć szkolenie i zdać egzamin (zwolnieni z niego są pracownicy policji, wojskowi....)
Posiadanie takiej licencji upoważnia do opracowywania planów ochrony, konwojowania środków pieniężnych, kierowania zespołami pracowników ochrony, którzy nie posiadają licencji.
drugiego stopnia: to samo co wyżej z różnicą: konieczne wykształcenie średnie. Kurs o innej specyfice, inny egzamin. Uprawnienia: może kierować zespołami pracownikami ochroni I stopnia, prowadzić własną działalność itd (działania o charakterze kierowniczym)
pracownik zabezpieczenia technicznego - niższe wymagania
pierwszego stopnia - ukończone 18 lat, wykształcenie podstawowe, montowanie zabezpieczeń, urządzeń mechanicznych itd.
drugiego stopnia - wykształcenie średnie techniczne, kierowanie zespołami.
Komendant Wojewódzki wydaje licencję na czas nieokreślony, może być odebrana, gdy ktoś straci np. zdolność do czynności prawnych w wyniku wyroku.
By prowadzić działalność gospodarczą w zakresie ochrony osób i mienia konieczne jest uzyskanie koncesji. Jest ona wydawana czasowo (pierwsza na okres próbny 3letni, później się wydłuża, 5, 10 lat w zależności od opinii) Koncesję wydaje MSWiA, a kontroluje policja.
USŁUGI DETEKTYWISTYCZNE
wchodzą w zakres praw wolności obywatelskiej i także są licencjonowane. Są to czynności, które polegają na uzyskiwaniu informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach, są realizowane w formie umowy zawartej ze zleceniodawcą, w takim zakresie, który nie jest zastrzeżony dla innych organów państwowych. (Ustawa z 2001 o usługach detektywistycznych).
Kwestie, którymi się zajmują:
sprawy cywilne - 60% zleceń kwestie związane z nieporozumieniami partnerskimi (rozwody, zdrady), sprawy najprostsze i najbardziej dochodowe (Polacy wydają na nie kilkaset mln zł rocznie).
prowadzenie wywiadu gospodarczego (np. rodzice przyszłego zięcia sprawdzają jego tryb życia, zdolności płatnicze),
weryfikacja szkód ubezpieczeniowych (gdy np. klient próbuje naciągnąć agencję ubezpieczeniową)
poszukiwanie osób i mienia
Prawa i obowiązki detektywa:
nie może stosować kontroli operacyjnej (podsłuchy, nagrywanie), ale jest ten przepis omijany (np. właścicielka może się zgodzić na zamontowanie czegoś w domu)
może przetwarzać dane osobowe, otrzymane w wyniku zlecenia.
obowiązek zachowania należytej staranności w swoim działaniu i działać w sposób etyczny (nie przyjmować zleceń od obydwu stron).
obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej - informacje może ujawnić tylko i wyłącznie przed sądem i za zgodą sądu (tylko sąd może go zwolnić z tej tajemnicy)
Detektywem może zostać osoba, która:
ma ukończone 18 lat, obywatelstwo UE (nie tylko polskie), wykształcenie średnie, zdolność do czynności prawnych, przeszła badania, zda egzamin.
Prowadzony jest rejestr detektywów (każdą osobę można sprawdzić czy ma licencje)
Konieczność okresowych badań lekarskich i psychologicznych.
BEZPIECZEŃSTWO IMPREZ MASOWYCH
Ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych - marzec 2009; organizacja imprez, bezpieczeństwo na imprezach, zezwolenia organizacji, odpowiedzialność organizatorów, odpowiedzialność karna za nieprzestrzeganie. Wyłączone są:
wydarzenia o charakterze kulturalnym: kina, opery, teatry
wydarzenia organizowane przez szkoły i placówki oświatowe
wydarzenia o charakterze sportu powszechnego (na otwartym terenie)
wyjazdy, szkolenia dla pracowników
zgromadzenia religijne
Impreza masowa - impreza o charakterze artystyczno - rozrywkowym lub sportowym
Impreza o charakterze artystyczno- rozrywkowym:
otwarty teren - przewidywana przez organizatora liczba miejsc jest większa niż 1000 osób
zamknięta przestrzeń - musi podlegać restrykcjom ustawy jeśli jest więcej niż 500 osób
Imprezy sportowe:
na stadionie lub innym obiekcie sportowym: liczba osób nie mniejsza niż 1000
w hali (zamknięty obiekt): nie mniej niż 300 osób
Impreza masowa podwyższonego ryzyka - impreza, która z dotychczasowego doświadczenia daje przypuszczenia do jakichś bójek, zamieszek (np. derby, dawniej festiwal w Jarocinie)
Reguły przeprowadzania imprez sportowych:
za bezpieczeństwo odpowiada organizator (od początku do końca)
zapewnienie bezpieczeństwa osób biorących udział w imprezie masowej
ochrona porządku publicznego
zapewnienie opieki medycznej
zapewnienie odpowiedniego stanu technicznego obiektu (ochrona przeciwpożarowa i sanitarna)
Zgodę na przeprowadzenie imprezy - władze samorządowe przy współpracy odp. inspekcji i straży.
Musi być regulamin imprezy i regulamin obiektu.
Ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych zabrania wnoszenia:
broni, ostrych narzędzi,
napojów alkoholowych
materiałów pirotechniczych
środków odurzających
Organizator może odmówić wejścia komuś, ma obowiązek nagrywać przebieg imprezy masowej (dowód popełnionego wykroczenia), przechowuje te materiały przez 12 m-cy
Mecze piłki nożnej:
identyfikacja osób przebywających na zawodach piłki nożnej (baza danych → przez 2 lata przechowywane są te dane); naruszający regulamin mogą otrzymywać zakaz klubowy - przez określony czas osoba nie może wchodzić na mecze; są też bezwzględne zakazy na mecze (puchar, zawody ekstraklasy)
na mecz piłki nożnej poniżej 13 roku życia młodzież wchodzi pod opieką osoby dorosłej
Wydanie zezwolenia na organizację imprezy masowej:
wójt, burmistrz lub prezydent - nie później niż na 7 dni przed imprezą
na 30 dni przed imprezą masową organizator musi wystąpić do organu o zezwolenie
zwrócenie się do Policji, PSP, Sanepidu, Ratownictwa Medycznego o wydanie opinii co do warunków, jakie musi spełnić organizator.
Wniosek: graficzny plan obiektu, na którym impreza będzie się odbywać, regulamin imprezy masowej, regulamin obiektu, terenu, instrukcja dla służb porządkowych, warunki łączności pomiędzy poszczególnymi służbami obsługującymi imprezę
termin: max. 2 tyg. dla poszczególnych służb na wydanie opinii
Każda impreza masowa musi być kontrolowana (każda ze służb może przeprowadzić kontrolę).
Jeśli są jakieś niedociągnięcia mogą natychmiast zamknąć imprezę lub taki organizator w przyszłości nie będzie mógł przeprowadzać imprez.
STRAŻE GMINNE
1997 - Ustawa o strażach gminnych. 9 obszarów wchodzących w zakres odpowiedzialności:
ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych
kontrola w zakresie przestrzegania ruchu drogowego, ale nie w pełnym zakresie (używanie radarów, alkomatów, zatrzymywanie kierujących, postoje samochodów)
udział w ratowaniu ludzi, przeciwdziałanie klęskom żywiołowym
zabezpieczanie miejsca katastrofy, miejsca przestępstwa przed zatarciem śladów
ochrona obiektów komunalnych, ochrona budynków publicznych (np. magistrat)
służba wspomagająca w ochronie imprez masowych, zgromadzeń (demonstracje)
zatrzymywanie i odprowadzanie nietrzeźwych do Izb Wytrzeźwień
działalność informacyjna, prewencja (pogadanki w szkołach)
funkcje czysto administracyjne, (np. czy śmieci są wywożone, budynki odśnieżane)
konwojowanie wartościowych przedmiotów
Konkretne uprawnienia:
udzielanie pouczeń, wydawanie poleceń
legitymowanie osób - ustalenie tożsamości osób zagrażających porządkowi publicznemu
ujęcie i przekazanie policji
usuwanie pojazdów, blokowanie kół pojazdów
działanie w postępowaniu mandatowym
Warunki by zostać pracownikiem straży:
min, 21 lat
odpowiednie warunki psych, fiz.,
nienaganna opinia
zdolność do czynności prawnych
konieczność przejścia przeszkolenia podstawowego (ok. 9-10 miesięcy)
nadzór: Komendant Miejski Policji
Nie mają prawa strajku, nie mogą należeć do partii politycznych
Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy
Poziom centralny systemu - podlega MSWiA, Komendant Główny. W tym obszarze Organizacje oparte o wolontariat, Policja, Siły ratownicze administracji niezespolonej, Straż pożarna, Międzynarodowe Grupy ratownicze. Są to np. PCK, WOPR,, TOPR i GOPR
Poziom wojewódzki systemu- taktyczne - na czele komendant wojewódzki - układ tego systemu jest kalką wyższego jednak ma inne zadania - na poziomie województwa.
Poziom powiatowy systemu - Komenda powiatowa, eksperci..., charakter operacyjny, reakcja na klęski żywiołowe, pożary, powodzie.
Poziom gminny systemu - nie ma administracji niezespolonej, na tym poziomie: ochotnicze siły ratownicze.
Ustawa o ochronie przeciwpożarowej:
Art. 1 Ochrona przeciwpożarowa podlega realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez:
zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenie
zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęsk żywiołowych lub innego miejscowego zagrożenia
także wszelkiego rodzaju ratownictwo: techniczne, drogowe, chemiczne, wysokościowe, poszukiwawczo-ratownicze (osoby zaginione, osoby zasypane)
Organizacja ochrony przeciwpożarowej
Art12. Minister właściwy do spraw wewnętrznych odpowiada za realizację polityki państwa w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz pełni nadzór nad funkcjonowaniem krajowego systemu....
Poszczególne zadania na poziomach systemu ratowniczo-gaśniczego:
poziom powiatowy - reakcja na zdarzenia:
- koordynowanie wszystkich służb znajdujących się na terenie powiatu
- stworzenie spójnego systemu alarmowania, łączności
- analizy, prognozy
poziom powiatu - poziom podstawowy - pierwszy kontakt z jakimś zdarzeniem, jeśli powiat nie jest sobie w stanie poradzić z sytuacją zwraca się o pomoc do województwa, wojewoda wydziela siły z innych powiatów)
Uprawnienia kierującego działaniem ratowniczym, Może on:
zarządzić ewakuację osób i mienia - w sytuacji nie cierpiących zwłoki; ale nie ma czegoś takiego jak obowiązek opuszczenia (wtedy musi podpisać oświadczenie), zdarzają się przymusowe (stan wyjątkowy), ale rzadko.
wstrzymać ruch drogowy oraz wprowadzić zakaz przebywania osób trzecich w rejonie działania ratowniczego,
przejąć w użytkowanie na czas niezbędny dla działania ratowniczego nieruchomości, środki transportu, sprzęt, ujęcia wody, inne środki gaśnicze, a także przedmioty i urządzenia przydatne w działaniu ratowniczym
żądać niezbędnej pomocy od instytucji, organizacji, przedsiębiorców i osób fizycznych.
odstąpić w trakcie działania ratowniczego od zasad działania uznanych powszechnie za bezpieczne.
Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa - spływają do niego wszystkie informacje o zdarzeniach. Jego odpowiednikami są centra koordynacji na poziomie wojewódzkim i powiatowym.
Zasada co najmniej 3 różnych środków łączności: kablowa, komórkowa, radiowa, satelitarna.