SKYMAX POLSKA Sp. z o.o.

Cyfrowa telewizja systemu DVB.

Co to jest DVB ?
Telewizja Cyfrowa prawie wszędzie poza USA i Japonią jest nadawana zgodnie ze schematem kodowania i
modulacji DVB.
DVB jest nazwą założonego w 1993 roku Projektu DVB czyli Digital Video Broadcasting Project.
Grupa powstała we wrześniu 1993 roku skupiając obecnie prawie 300 organizacji (nadawców, operatorów,
producentów sprzętu, regulatorów i in.) z 35 krajów. Fundamentem działania Projektu DVB było wyjście od
wymagań komercyjnych i przejście do wymagań technicznych. Wyniknęła z tego założenia konieczność
maksymalnej unifikacji cyfrowego odbiornika telewizyjnego. Rezultatem było przyjęcie systemu kodowania i
kompresji MPEG-2 dla wszystkich platform transportowych. Końcowym wynikiem jej prac jest rodzina
standardów telekomunikacyjnych ustanowionych przez ETSI (European Telecommunications Standards
Institute) dla telewizji satelitarnej DVB-S, kablowej DVB-C i naziemnej DVB-T różniących się jedynie
sposobem modulacji fali nośnej. Podstawą jest Strumień Transportowy (TS) przenoszący wizję, fonię i inne
dane, zgodny z Normą Międzynarodową ISO/IEC 13818-1 z uzupełnieniami zapewniającymi
interoperacyjność, transmisję danych i informacji o programach.
Co to jest DVB-T ?
Jest to standard transmisji naziemnej telewizji cyfrowej opisany w Normie Europejskiej EN 300 744.
Transmisja opiera się na:
- modulacji od 4 do 64-QAM wielu nośnych (OFDM).
- Sprawność kodu: 1/2, 2/3, 3/4, 4/5 lub 7/8.
- Przedział ochronny: 1/4, 1/8, 1/16 lub 1/32 czasu trwania symbolu.
- Szerokość kanału: 6, 7 lub 8 MHz.
Dla kanału o szerokości 8 MHz za-pewnia to przepływność użyteczną od około 5 do prawie 32 Mb/s.
Jak odbierać telewizję cyfrową naziemną?
Cyfrową telewizję naziemną można odbierać za pomocą tej samej anteny odbiorczej używanej do odbioru
naziemnej telewizji analogowej nadawanej w zakresie UHF tzn. w kanałach 21-60. Antena powinna być
skierowana w stronę najbliższej telewizyjnej stacji nadawczej dużej mocy skąd emitowane są obecnie programy
ogólnopolskie TVP S.A. Następnie odbiorca będzie musiał zaopatrzyć się w odbiornik cyfrowy zwany z
angielska set-top boksem i podłączyć z jednej strony do posiadanej instalacji antenowej, a z drugiej do
normalnego odbiornika TV przez wejście antenowe lub eurozłącze tak jak np. odbiornik satelitarny.
Proponowany przez nas odbiornik cyfrowy SKYMAX SX771ST-COMBO pełni jednocześnie funkcje
odbiornika satelitarnego i naziemnego. Wystarczy więc podłączyć urządzenie do zwykłej anteny naziemnej
szerokopasmowej oraz satelitarnej i odbierać na jednej liście kanały naziemne i satelitarne.

1

SKYMAX POLSKA Sp. z o.o.

Perspektywy rozwoju naziemnej telewizji i radiofonii cyfrowej w Polsce. (na podstawie KRRiT)

Radiofonia cyfrowa

Po pokonaniu wielu przeszkód we wrześniu 2003 roku udało się rozpocząć emisję eksperymentalną

DAB w Warszawie przy wykorzystaniu bloku częstotliwościowego10B. Obecnie w ten sposób nadawane są
cztery programy radia publicznego.

Polska ma uzgodnione bloki częstotliwościowe dla trzech sieci, a mianowicie bloki z zakresu III (kanały

telewizyjne od 6-12) dla sieci pierwszej ważności oraz bloki częstotliwościowe z zakresu L dla sieci drugiej i
trzeciej ważności. Do uruchomienia sieci DAB-T konieczne jest przygotowanie planu sieci z podaniem
konkretnych lokalizacji stacji z wykorzystaniem ww. bloków oraz ich uzgodnienie z krajami sąsiednimi.
Uzgodnienie części sieci napotyka poważne problemy.

W ramach prac przygotowawczych do Regionalnej Konferencji Radiokomunikacyjnej ITU, która

odbędzie się w 2004 i 2006 roku, dotyczącej rewizji planu sieci stacji telewizyjnych padają propozycje
przeznaczenia kanałów telewizyjnych, 11 i 12 dla DAB-T.

Mając to na uwadze w oparciu o przyjęte przez KRRiT założenia do budowy naziemnych sieci

radiofonii cyfrowej T-DAB w Polsce zespół ds. naziemnej radiodyfuzji cyfrowej powołany przez Prezesa
Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty opracował nową propozycję wykorzystania zakresu III przez T-
DAB. Propozycja ta zawiera trzy sieci ogólnokrajowe, w których wykorzystano, z małymi wyjątkami, kanały
12, 11 i 10, co stwarza możliwość nadawania 18 programów. Obszary rezerwacji poszczególnych bloków
częstotliwościowych umożliwią wykorzystanie sieci zarówno do nadawania programów ogólnopolskich jak i
regionalnych, obejmujących poszczególne województwa. Plan ten wymaga uzgodnień międzynarodowych i
prawdopodobnie ostateczna wersja zostanie przyjęta na drugiej części Regionalnej Konferencji
Radiokomunikacyjnej ITU.

Polskę czeka również dyskusja nad wykorzystaniem fal długich, średnich i krótkich do nadawania

programów radiofonicznych w systemie cyfrowym DRM (Digital Radio Mondiale). Proces standaryzacji tego
systemu zakończono w 2001 roku. Nieużytkowana od 5 lat średniofalowa sieć ogólnopolska czeka na swoją
cyfrową szansę i tym samym, jak się wydaje, na uratowanie tożsamości radia, jako odrębnego medium. Kłopoty
z uruchomieniem DAB Eureka 147 wywołały tendencje do poszukiwania innych sposobów docierania do
radiosłuchacza: jako dodatek do programów telewizyjnych w systemie DVB lub jako jedna z usług w systemie
UMTS.
Telewizja cyfrowa DVB

Jest kontynuowana eksperymentalna emisja w systemie DVB-T czterech programów, a mianowicie

TVP1, TVP2, TVN i POLSAT. Eksperyment prowadzi największy w Polsce operator sieci nadawczych – TP
Emitel sp. z o.o. w Warszawie na kanale 48, Wrocławiu na kanale 28 i sporadycznie w Łodzi na kanale 40.

W ramach eksperymentu dokonano pomiarów zasięgu oraz oceny jakości odbioru dla kilku rodzajów

modulacji. Wyniki tych prac będą podstawą wyboru parametrów modulacji do profesjonalnego nadawania. W
dalszych etapach planowane jest określenie parametrów technicznych i uruchomienie kilku stacji pilotażowych
w różnych rejonach Polski. Ponadto planuje się przetestować możliwość zwiększenia liczby programów,
zawartych w jednym multipleksie poprzez zastosowanie multipleksowania statystycznego, polegającego na
przydzielaniu różnych przepływności dla poszczególnych programów w zależności od ich treści.

W styczniu 2004 roku eksperymentalne nadawanie w systemie DVB rozpoczął drugi operator, a

mianowicie INFO-TV-FM sp. z o.o. przy wykorzystaniu stacji w Leżajsku, z wykorzystaniem kanału 37. W
ramach tego eksperymentu mają być emitowane również programy radiowe oraz usługi dodatkowe.

W 2003 roku w oparciu o przyjęte przez KRRiT założenia do budowy naziemnych sieci telewizji

cyfrowej w Polsce zespół ds. naziemnej radiodyfuzji cyfrowej, powołany przez Prezesa Urzędu Regulacji
Telekomunikacji i Poczty opracował dokument pt. „Wariantowa analiza możliwości wdrażania sieci DVB-T w
Polsce”.

2

SKYMAX POLSKA Sp. z o.o.

W dokumencie tym zawarto propozycje:

· dwóch ogólnopolskich sieci DVB-T kompatybilnych z obecnie wykorzystywanymi sieciami analogowymi

(kanały od 21 – 60),

· jednej sieci z wykorzystaniem kanałów powyżej 60,
· dwóch sieci rozpiętych na 54 obiektach małej mocy, kompatybilne z obecnie wykorzystywanymi sieciami

analogowym (kanały 21-60),

· dwóch sieci, powstałych z konwersji sieci analogowych, obecnie wykorzystywanych do nadawania

programów publicznych TVP1 i TVP2.

W dokumencie zaprezentowano również dwa warianty wdrażania tych sieci, a mianowicie wariant

emisji równoległej oraz przyspieszonej konwersji.

Wariant emisji równoległej zakłada wieloletnią równoległą emisję programów z wykorzystaniem

systemów analogowego i cyfrowego.

Wariant przyspieszonej konwersji zakłada wdrażanie wyspowe sieci cyfrowych z ograniczeniem do

kilku miesięcy emisji równoległej w systemie analogowym i cyfrowym. Wariant ten jest obecnie wdrażany w
Niemczech.

Wybór wariantu wymaga poważnej dyskusji ponieważ przejście z nadawania analogowego na

nadawanie cyfrowe dotyczyć będzie całego społeczeństwa.

Obecnie w Europie rozważane są ww. dwie metody przejścia do nadawania wyłącznie cyfrowego. W

pierwszym wariancie (emisja równoległa) jako kryterium zaprzestania nadawania analogowego przyjmuje się
odpowiednie nasycenie rynku odbiornikami cyfrowymi oraz zapewnienie bogatej oferty programowej
rozpowszechnianej drogą cyfrową.

Druga metoda zwana metodą wyspową, wymaga zapewnienia dostępu do odbiorników cyfrowych

wszystkim mieszkańcom danego obszaru.

Dyskusja powinna również dotyczyć zawartości multipleksów. Czy należy iść w kierunku równoległego

nadawania w systemie analogowym i cyfrowym tych samych programów, czy nadawania innych programów
oraz czy mają to być programy płatne czy bezpłatne?

Niezależnie od rozwoju sytuacji w dziedzinie mediów cyfrowych w innych krajach, w Polsce konieczna

jest pilna, powszechna dyskusja z udziałem organów państwa, których działalność wiąże się z różnymi
aspektami wprowadzania naziemnej radiofonii i telewizji cyfrowej.

3

SKYMAX POLSKA Sp. z o.o.

Gdzie w Polsce cyfrowa telewizja naziemna jest dostępna?

Obecnie transmisja sygnału DVB-T prowadzona jest przez dwie firmy:

- EMITEL Sp. z o.o. - prowadzi transmisję z nadajników:
Warszawa (PKiN), Wrocław (Żórawina), Rzeszów (Sucha Góra),
- INFO-TV-FM Sp. z o.o. - prowadzi transmisję w Leżajsku.

Mapki zasięgu i paramerty transmisji w/w nadajników DVB-T.

(

Na podstawie matreriałów EMITEL Sp. z o.o i INFO-TV-FM Sp. z o.o.).

Dane nadajników DVB-T - cyfrowej telewizji naziemnej

Miasto

kanał

Częstotliwość [MHz]

Moc [kW]

lokalizacja

uwagi

Kraków

24

498

-

Chorągwica

nie jest

planowany

Łódź

40

626

1

TON

wyłączona na

stałe

Rzeszów

42

638

20

Sucha Góra

Warszawa

48

690

1

PKiN

Wrocław

28

530

5

Żórawina

Leżajsk

37

602

2

Leżajsk

4

SKYMAX POLSKA Sp. z o.o.

1. Przewidywany zasięg stacji DVB-T w RTCN Warszawa/PKiN

KANAŁ 48
ERP=1,35 kW
Parametry modulacji: 8k, 16-QAM, 3/4, 1/32

Odbiór przenośny A - antena dookólna 1,5 m npt na zewnątrz pomieszczeń.
Odbiór przenośny B - antena dookólna 1,5 m npt wewnątrz pomieszczeń.

2.Przewidywany zasięg stacji DVB-T w RTON Wrocław/Żórawina

KANAŁ 28
ERP=5,5 kW
Parametry modulacji:
8k, 16-QAM, 3/4, 1/32

5

SKYMAX POLSKA Sp. z o.o.

3.Przewidywany zasięg stacji DVB-T w RTCN Rzeszów/Sucha Góra
KANAŁ 42
ERP=19 kW
Parametry modulacji:
8k, 64-QAM, 2/3, 1/32

4.Cyfrowa Emisja DVB-T RTCN Leżajsk

W dniu 02.02.2004 firma INFO TV FM Sp. z o.o. z siedzibą w Zamościu ul. Partyzantów 11, uruchomiła
testową emisję cyfrowej telewizji DVB-T z obiektu nadawczego w Leżajsku woj. Podkarpackie.
Celem uruchomienia jest sprawdzenie pod względem technicznym i jakościowym emisji sygnału cyfrowego, a
także pomiary zasięgu w czasie odbioru z anteny stacjonarnej i w czasie ruchu np. pojazdu.
Parametry emisji DVB-T
1.kanał transmisji- 37
2.typ nadajnika- DBT 103UB
3.producent-Screen Service-Włochy
4.moc promieniowana ERP-900[W]
5.moc wyjściowa z nadajnika-45[W]
6.system antenowy-4 ścisny 12 pięter typu UTV-01
7.charakterystyka promieniowania- dookólna
8.polaryzacja-pozioma
9.wysokość zawieszenia anten-125m. npt
10. wysokość posadowienia masztu-223m. Npm

Pomiary DVB-T
-pomiary wykonywane były dla modulacji 64QAM i 16QAM
-pomiary wykonywane były stacjonarnie i ruchu samochodem
-antena siatkowa telewizyjna odbiorcza
-12 tras pomiarowych

6

SKYMAX POLSKA Sp. z o.o.

minimalny poziom sygnału
a) dla modulacji 64 QAM-40dB
b) dla modulacji 16 QAM-24dB
opracowanie map zasięgu dla różnych modulacji
Otrzymane wyniki

1/modulacja 64 QAM
a/odbiór stacjonarny
poniżej poziomu sygnału 40dB brak odbioru obrazu
powyżej poziomu sygnału 40dB , odbiór słaby przerywany
powyżej poziomu sygnału 50dB, odbiór obrazu bardzo dobry
2/modulacja 16QAM
a/odbiór w ruchu samochodem
poniżej poziomu sygnału 24dB , brak odbioru obrazu
powyżej poziomu sygnału 24dB , odbiór słaby przerywany
powyżej poziomu sygnału 32dB , odbiór bardzo dobry
Wnioski i spostrzeżenia
Z przytoczonych wyżej pomiarów wynika że dla modulacji 16 QAM potrzeba mniejszego poziomu sygnału niż
w przypadku modulacji 64QAM.
W rezultacie czego zwiększa się zasięg emitowanego sygnału ale o nieco gorszej jakości odbieranego obrazu.
Odbierany obraz w granicach zasięgu stacji nadawczej, ma bardzo dobrą studyjną jakość nawet w czasie jazdy
samochodem.
Ważniejsze daty:
1/ sprowadzenie cyfrowego nadajnika na obiekt RTCN Leżajsk-26.11.2003
2/ wydanie przez URTiP pozwolenia na próbną emisję DVB-T- 14.01.2004
3/ przeprowadzenie badań CLBT oceny zgodności przez
GP-Centralne Laboratorium Badań Technicznych - 15.01.2004
4/ uruchomienie testowej emisji DVB-T w Leżajsku, i pomiary propagacyjne - 02.02.2004.

Mapa zasięgu użytkowego stacji telewizji cyfrowej LEŻAJSK pracującej w kanale 37 z mocą ERP równą 2kW

w trybie B2 (16-QAM, kod 2/3)

7

SKYMAX POLSKA Sp. z o.o.

Mapa zasięgu użytkowego stacji telewizji cyfrowej LEŻAJSK pracującej kanale 37 z mocą ERP równą 25kW

w trybie B2 (16-QAM, kod 2/3).

Plany uruchomienia kolejnych nadajników DVB-T.

Dla obiektu RTCN Żagań/Wichów TP EmiTel-a zaplanowane są 2 + 1 kanały zarezerwowane dla DVB-T:
1.) kanał 26 moc - 3 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma
2.) kanał 38 moc - 3 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja poziomaoraz dobrany jak rezerwowy i może się zmienić
to:
3.) kanał 61 moc nieznana a dodatkowo na tym obiekcie znajduje się nieczynny nadajniki TVP 2 mogący pracować na:
4.) kanał 49 moc - 200 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma stereo nicam Lecz nie pozwala na to pracujący
nadajnik TVP 3 regionalnej (Poznańskiej) w Jemiołowie
Dla obiektu RTCN Przysucha/Kozłowiec TP EmiTel-a zaplanowane są 2 kanały zarezerwowane dla DVB-T:
1.) kanał 35 moc - 3 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma
2.) kanał 50 moc - 3 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma

Dla obiektu RTCN Kraków/Chorągwica TP EmiTel-a zaplanowane są 2 kanały zarezerwowane dla DVB-T:
1.) kanał 23 moc - 10 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma
2.) kanał 51 moc - 10 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma

Dla obiektu RTCN Warszawa PKiN TP EmiTel-a lub dla nowo planowanego obiektu nadawczego dla Warszawy czyli
adaptowanego już istniejącego obiektu w Jankach zwanego też Raszynem TP EmiTel-a zaplanowane są 2 kanały zarezerwowane dla
DVB-T:
1.) kanał 48 moc - 50 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma ten kanał jest teraz wykorzystywany do emisji
próbnej DVB-T w Warszawie z dużo mniejszą mocą lecz jest to emisja próbna i czasowa.
2.) kanał 55 moc - 50 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma
3.)- kanał: 64 moc ERP: 100 kW polaryzacja pozioma "H" charakterystyka anteny dookólna

Dla obiektu RTCN Katowice/Kosztowy TP EmiTel-a zaplanowane są 2 kanały zarezerwowane dla DVB-T:
1.) kanał 25 moc - 10 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma
2.) kanał 49 moc - 10 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma

Dla obiektu RTON Rabka/Luboń Wielki TP EmiTel-a zaplanowane są 2 kanały zarezerwowane dla DVB-T:
1.) kanał 22 moc - 0,1 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma
2.) kanał 32 moc - 0,1 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma

Dla obiektu RTON Tarnów/G. Św. Marcina TP EmiTel-a zaplanowane są 2 kanały zarezerwowane dla DVB-T:

8

SKYMAX POLSKA Sp. z o.o.

1.) kanał 21 moc - 3 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma
2.) kanał 55 moc - 3 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma

Dla obiektu RTCN Kielce/Święty Krzyż TP EmiTel-a zaplanowane są 2 kanały zarezerwowane dla DVB-T:
1.) kanał 36 moc - 50 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma
2.) kanał 44 moc - 50 kW ERP charakterystyka anteny dookólna polaryzacja pozioma

Dla obiektu RTON Zakopane/Gubałówka TP EmiTel-a zaplanowane są 2 kanały zarezerwowane dla DVB-T:
1.) kanał 55 moc - 1 kW ERP charakterystyka anteny kierunkowa polaryzacja pozioma
2.) kanał 60 moc - 1 kW ERP charakterystyka anteny kierunkowa polaryzacja pozioma

Dla obiektu RTON Wisła/Skrzyczne TP EmiTel-a zaplanowane są 2 kan. zarezerwowane dla DVB-T:
1.) kanał 38 moc - 1 kW ERP charakterystyka anteny kierunkowa polaryzacja pozioma
2.) kanał 44 moc - 1 kW ERP charakterystyka anteny kierunkowa polaryzacja pozioma

Dla obiektu RTCN Częstochowa/Wręczyca Wielka TP EmiTel-a zaplanowane są 2 kanały zarezerwowane dla DVB-T:
1.) kanał 39 moc - 50 kW ERP charakterystyka anteny kierunkowa polaryzacja pozioma
2.) kanał 46 moc - 50 kW ERP charakterystyka anteny kierunkowa polaryzacja pozioma

Usługi dodatkowe cyfrowej telewizji.
Wprowadzenie telewizji cyfrowej jako sposobu przesyłania do widza dźwięku i obrazu składających się na
program telewizyjny otworzyło możliwość dostarczania dodatkowych usług opartych na cyfrowej transmisji
danych. Część z nich ma charakter interaktywny. Używając pilota zdalnego sterowania odbiorca będzie mógł
nawigować pomiędzy dostępnymi programami, sortować je wg zadanej cechy, programować urządzenie
rejestrujące, uczestniczyć aktywnie w teleturniejach, zdalnie dokonywać zakupów czy surfować po internecie.
Oczywiście, aby było to możliwe, odbiornik cyfrowy musi być wyposażony w pewne elementy komputera
osobistego: procesor, pamięć, interfejsy wejścia-wyjścia i coś w rodzaju systemu operacyjnego
umożliwiającego uruchamianie aplikacji użytkowych. Pierwsze set-top boksy interaktywne były dostarczane
przez operatorów telewizji płatnej i najczęściej nie pozwalały na odbiór programów konkurencji. Były
wyposażone w specyficzny Interfejs aplikacji użytkowych czyli API. Interfejs zapewniał najczęściej korzystanie
z EPG i systemu dostępu warunkowego. Taki (pionowy) model rynku utrudniał konkurencję i blokował rozwój
rynku aplikacji. Jedynym rozwiązaniem było przyjęcie jednego wspólnego API dla odbiorników DVB. To
rozwiązanie nazywa się Media Home Platform (MHP) i zostało zalecone dla swoich członków przez EBU.
MHP definiuje zasadniczy interfejs pomiędzy cyfrowymi aplikacjami interaktywnymi i terminalami, na których
są wykonywane. Zapewnia się w ten sposób separację pomiędzy dostawcami aplikacji a różnymi terminalami i
co najważniejsze dla konsumenta - umożliwia korzystanie z usług pochodzących od różnych dostawców na tym
samym terminalu.

Typowe aplikacje wspierane przez MHP:

–

EPG (Electronic Programme Guide),

–

- serwisy informacyjne (superteletekst, komunikaty giełdowe, wiadomości),

–

- aplikacje zsynchronizowane z programem TV - totalizator, gry, głosowanie,

–

- handel elektroniczny i bezpieczne transakcje,

–

- reklama interaktywna,

–

- Internet.
Z punktu widzenia usług i aplikacji wyróżnia się trzy (zgodne w dół) profile:

- Enhanced Broadcast składa się z usług radiowo-telewizyjnych i ładowalnych aplikacji użytkowych
zapewniających interaktywność lokalną. W tym profilu nie występuje kanał zwrotny.
- Interactive Broadcast umożliwia dostęp do szeregu usług interaktywnych związanych z nadawanym
programem lub od niego niezależnych. Ten profil wymaga obecności kanału zwrotnego.

9

SKYMAX POLSKA Sp. z o.o.

- Internet Access jest przeznaczony do zapewnienia usług internetowych. Zawiera również połączenia
pomiędzy usługami internetowymi i programowymi.

Należy w tym miejscu wspomnieć, że w strumieniu transportowym DVB-T emitowanym w Warszawie i
Wrocławiu są obecne (test – czasowo niedostępne) przykładowe aplikacje dostępne z profilu "Enchanced
Broadcast".

W powyższym opracowaniu wykorzystaliśmy materiały:

Emitel Sp. z o.o., INFO-TV-FM Sp. z o.o., Dipol .

10