LEK. MED. ANETA DOMALEWSKA

ZOZ HOSPICJUM DOMOWE

HOSPICJUM STACJONARNE

BIAŁYSTOK

Priorytety w OP

Holistyczna opieka – 1 zasada OP



Obejmuje wszystkie ważne sfery życia chorego: somatyczną,
psychiczną, społeczną, duchową ;



Zaspokajanie wszystkich indywidualnych potrzeb chorego
związanych z tymi sferami życia



Poprawa jakości jego życia

Poprawa warunków sytuacji

aktualnej

Zmiana treści sytuacji

upragnionej



Tolerowanie zwyczajów i trybu

życia chorego



Zmniejszenie uciążliwości leczenia



Skuteczna kontrola objawów

somatycznych



Ograniczenie badań dodatkowych



Leczenie z „głową”



Wypełnianie wolnego czasu-

„pustych chwil”



Podkreślanie teraźniejszości



Psychiczna i ruchowa aktywizacja

chorego



Odpowiadanie na potrzeby chorego



Zmiana postawy wobec
zasadniczych spraw życia



Pogłębianie więzi z rodziną,
przekazywanie innym swoich
doświadczeń i osiągnięć, realizacja
wartości etycznych, religijnych



Kapelan, psycholog



Możliwe u osób z rozbudowaną
duchowością.

Poprawa jakości życia chorych - druga zasada OP

Leczenie „ na miarę”



Ograniczyć liczbę leków.



Leczyć objawy najbardziej dolegliwe, metodą małych kroków



Ustalamy cele leczenia



Leki podajemy p.o., ew. podskórnie



Dawka leku musi być dobrana indywidualnie. Dawka optymalna to
taka dawka, która usuwa dolegliwości, nie dając objawów
niepożądanych



Uosób starszych, wyniszczonych, z uszkodzoną wątrobą stosuje się
zasadę „start low – go slow”



Konieczne jest ciągłe monitorowanie efektu stosowanego leku!!!

Zwrot ku teraźniejszości u chorych w stanie

terminalnym to bezwzględny warunek osiągnięcia

dobrej jakości życia

OP powinna być sprawowana zespołowo – 3 zasada OP



Harmonijna współpraca członków zespołu z uwzględnieniem roli
kierownika zespołu



Zespół niezbyt duży, dostosowany do potrzeb rodziny i chorego,
obejmuje zaangażowanych członków rodziny…/zadomowienie w
środowisku chorego/



Spotkania zespołu 1 x 2tyg., omawianie problemów chorego oraz
własnych



Odpowiednio rozłożony jest ciężar opieki i odpowiedzialności



Zespół pozwala łagodzić stresy i umożliwia wzajemne wsparcie



Zespół nie wyręcza rodziny, ale jej pomaga!!!

4 zasada OP – akceptacja nieuchronności śmierci



Powstrzymanie się od wszelkich działań nadzwyczajnych w
okresie agonii



Uznanie prawdy, że działanie medyczne przywracające życie
„na siłę” jest ograniczone. Czasem może być szkodliwe, bo
przedłuża agonię a nie życie.

5 zasada OP – akceptacja nieuchronności cierpienia



Łagodząc dolegliwości, zaspokajając potrzeby chorego
dochodzimy do bariery własnych ograniczeń



Nie jesteśmy w stanie sprawić, by człowiek chory nie
odczuwał żadnych przykrości



Cierpienie, lęk i żal to odczucia głęboko ludzkie, naturalne.
Mogą one odegrać w życiu rolę pozytywną.

6 zasada OP – akceptacja właściwej pory śmierci



OP jest alternatywą eutanazji

„Eu – thanatos” – śmierć łatwa, bezbolesna
„Kalos –thanatos” – śmierć piękna, wzorcowa

7 zasada OP – obejmuje opieką chorego i jego rodzinę



W trakcie opieki nad chorym w stanie terminalnym – jest to
najtrudniejszy czas dla rodziny



W okresie żałoby do 1 roku.



Zaspokaja podstawowe potrzeby rodziny, tj potrzebę
informacji o stanie zdrowia chorego, potrzebę pomocy
choremu, potrzebę wsparcia.

Zasady etyczne obowiązujące w OP



Poszanowanie niezależności poglądów chorego, respektowanie jego
prawa do prawdy, do prywatności, podejmowania decyzji i działania,



Respektowanie zasady sprawiedliwości,



Uznawanie zasady primum non nocere – nie szkodzić, nie sprawiać
niepotrzebnego cierpienia fizycznego, psychicznego, duchowego,



Przestrzeganie zasady czynienia dobra, tj. udzielanie pomocy,
leczenie, zmniejszenie cierpienia, zaspokajanie pragnień, towarzyszenie
choremu.

Uporczywe przedłużanie życia –

Zagadnienia etyczno - moralne

Akty prawne zawierające prawa pacjenta



Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej



Ustawa o ZOZ 30.08.1991r. + poprawka z 1998r



Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego 19.08.1994



Ustawa o pobieraniu tkanek i narządów 26. 10.1995r.



Ustawa o zawodzie pielęgniarki i położnej 05.07.1996r



Ustawa o zawodzie lekarza 05. 12. 1996r.

Konstytucja RP



Równe prawo dostępu do ochrony zdrowia finansowanej ze
środków publicznych



Prawna ochrona życia



Ochrona przed eksperymentem medycznym bez
dobrowolnie wyrażonej zgody

Ustawa o ZOZ



Art. 18- udostępnienie pacjentowi dokumentacji medycznej



Art. 19- pacjent ma prawo do:

1.Świadczeń zdrowotnych zgodnych z aktualną wiedzą medyczną
2.Wyrażania zgody lub odmowy na określone świadczenia – po odpowiedniej info
3.Uzyskania informacji o swoim stanie zdrowia
4.Poszanowania jego intymności i godności
5.Umierania w spokoju i godności



Art. 20- prawo do świadczeń zdrowotnych, środków farmaceutycznych i

materiałów opatrunkowych, pomieszczeń i wyżywienia odpowiedniego

do stanu zdrowia



Art.24- prawo do sprzeciwu dokonania sekcji zwłok

Ustawa o zawodzie lekarza



Art.30 – prawo do udzielania pomocy lekarskiej



Art.31 – prawo do informacji, do decyzji /zgoda/



Art.34 – prawo do wyrażania zgody na operację i działania
o podwyższonym ryzyku



Art.36- prawo do poszanowania intymności i godności
pacjenta



Art.40- prawo do tajemnicy lekarskiej



Art.41- prawo do wglądu w dokumentacje medyczną

Prawa pacjenta w kodeksie etyki lekarskiej



Prawo do wyboru lekarza



Prawo do intymności, życzliwego i kulturalnego
traktowania - art.12



Prawo do świadomego udziału w podejmowaniu decyzji
lekarskich dotyczących zdrowia pacjenta- art.13



Prawo do zapoznania się z ryzykiem i spodziewanymi
korzyściami – art.14

Prawa pacjenta KEL



Prawo do wyrażania lub nie wyrażania zgody na
postępowania diagnostyczne, leczenie i eksperymenty med.



Prawo do zasięgania opinii innego lekarza-art.18



Prawo do korzystania z opieki rodzinnej-art.19



Prawo do zachowania tajemnicy lekarskiej w trakcie
leczenia – art.23

Pacjent ma prawo

domagać się znie-

sienia bólu i cierpienia

Życzenie pacjenta

może być wypowie-

dziane lub domniemane

Radykalna

analgezja

Może wywołać skutek

uboczny!!!

Następstwo

niezamierzone

Skutek przewidywany

Ale niezamierzony!!!

Radykalna analgezja

Opinie przyzwalające:

- odpowiedź na pytanie anastezjologów Piusa XII

/24.02.1957/

”

Tak- o ile nie istnieją inne środki i takie okoliczności aby nie stanowiły

przeszkody w innych obowiązkach religijnych i moralnych umierającego”

- Deklaracja Świętej Kongregacji Wiary
- Evangelium vitae – Jan Paweł II

„do godności człowieka należy, aby mógł zakończyć

swoje życie o ile to możliwe zachowując integralność

swojej osobowości i związków, które łączą go z otoczeniem,

a przede wszystkim z rodziną”

Katechizm Kościoła Katolickiego

Wg Papieskiej Rady Corfunum rozdz.2.2

Ewentualna śmierć

jest następstwem jedynie przewidywanym

lecz niezamierzonym

ból

Środki przeciwbólowe

Kontrolowana analgezja

działanie zamierzone

Objawy uboczne

Działanie niezamierzone

Ale przewidywane

2 skutki

Zasada podwójnego skutku



Czyn dokonywany jest w intencji uzyskania etycznie
pozytywnego skutku



Skutek uboczny jest niezamierzony, choć przewidywany

Radykalna analgezja to nie jest eutanazja



Czyn sam w sobie jest moralnie dobry



Ocena czynu etycznego opiera się na zamierzeniu



Skutek bezpośredni jest dobry – cel działania



Radykalna analgezja = analgezja kontrolowana , nie muszą przyspieszać
śmierci



Śmierć może być wynikiem niezastosowania analgezji

Zasady czynu o podwójnym skutku



Czyn sam w sobie jest moralnie dobry/obojetny



Skutek bezpośredni jest dobry



Celem działającego jest dobry bezpośredni skutek czynu



Istnieją proporcjonalne ważne racje dla tego czynu

Przeszkody w stosowaniu radykalnej analgezji



Niewiedza w zakresie współczesnych sposobów zwalczania
bólu



Niezrozumienie pojęcia tolerancji opioidów



Opioidofobia



Obawa przed oskarżeniem o działanie eutanatyczne



Obawa przed odpowiedzialnością wobec prawa

Prawa człowieka umierającego



Należne osobie traktowanie aż do śmierci



Informacja o stanie zdrowia i udział w decydowaniu o sobie



Ulga w bólu i cierpieniu fizycznym, psychicznym i duchowym



Wolność od terapii przedłużającej proces umierania



Pomoc psychologiczna i wsparcie duchowe, zgodnie ze swoim

światopoglądem



Kontakt z rodziną i swoim środowiskiem, aby nie umierać w samotności



Wyrażanie swoich uczuć na temat śmierci



Prawo do naturalnej i godnej śmierci

eutanazja



- to zabicie człowieka na jego żądanie i pod wpływem współ-
czucia dla niego;



art.150 KK. zagrożony karą pozbawienia wolności od 3 m-cy
do 5 lat;



„samobójstwo wspomagane” – namowa lub pomoc
doprowadzająca człowieka do targnięcia się na własne życie.



„kryptoeutanazja”- zabicie człowieka bez jego wiedzy i woli, z
powołaniem się na dobro jego lub jego bliskich, morderstwo.

Eutanazja na świecie jest legalna w:



Holandii



Belgii



Stany Zjednoczone : stan Oregon,



Kolumbia



Japonia



Szwajcaria – wspomagane samobójstwo

Wola pacjenta – podział eutanazji



Eutanazja na życzenie (voluntary eutanasia)

- dokonywana na

prośbę osoby cierpiącej, legalna obecnie w Holandii i Belgii



Eutanazja bez zgody pacjenta (non- voluntary eutanasia) -

zw. Kryptanazja. Lekarz sam podejmuje decyzję, lub jest skłaniany
przez rodzinę lub opiekuna chorego. Rzadko wykryta, jest
przemilczana z powodu wiary w szlachetne pobudki lekarzy.

Eutanazja bierna

Nieuzasadnione medycznie zaprzestanie leczenia w

celu przyspieszenia zgonu, motywowane
współczuciem dla cierpiącego./ rezygnacja z
żywienia dojelitowego przez sondę, rezygnacja z
antybiotyku/

dystanazja

Utrzymywanie przy życiu człowieka wyłącznie dzięki

ciągłemu stosowaniu środków nadzwyczajnych

/np. respiratoroterapia u pacjentów z neo/

Ortotanazja-

przyzwolenie zawiera art.32 Kodeksu Etyki Lekarskiej

- to zaprzestanie ciągłego stosowania środków

nadzwyczajnych (dystanazji)



nie jest to eutanazja bierna



Brak jest tutaj dwóch elementów:

1.

Działania nie są medycznie uzasadnione

2.

Celem zaprzestania stosowania środków nadzwyczajnych

nie jest spowodowanie śmierci.

Odstąpienie od reanimacji, która jest

terapią uporczywą

Eutanazja bierna

zaprzestanie nieużytecznej terapii

nie stanowi przyczyny śmierci chorego

Reanimacja jest zawsze obowiązkiem

lekarza, gdy pacjent jest potencjalnie

zdolny do życia.

Wg. Kodeksu Etyki Lekarskiej- art.32



W stanach terminalnych lekarz nie ma obowiązku
podejmowania i prowadzenia reanimacji lub uporczywej
terapii za pomocą środków nadzwyczajnych.



Decyzja o zaprzestaniu reanimacji należy do lekarza i jest
związana z oceną szans leczniczych.

„Zaprzestanie zabiegów medycznych kosztownych,

ryzykownych, nadzwyczajnych lub niewspółmiernych

do spodziewanych rezultatów może być uprawnione.

Jest to odmowa uporczywej terapii.”

Art..2278 i 2279

Katechizm Kościoła Katolickiego

Prośba pacjenta o eutanazję, w hospicjum



Nie zdarza się często



Należy powstrzymać się od negatywnego osądu tej prośby,
zgodnie z poszanowaniem autonomii chorego



Pragnienie śmierci ma miejsce, gdy chorzy :

-

odczuwają silny ból, duszność lub inne intensywne dolegliwości fizyczne

- maja głęboką depresję, lęk lub inne przykre stany emocjonalne
- nie maja oparcia w otoczeniu, czują się odrzuceni, niepotrzebni i samotni

Badania naukowe dot. eutanazji dowodzą:



59% pacjentów hospicyjnych, którzy pragnęli śmierci
było w depresji



80% samobójców ma depresję

80-90% ludzi, którzy trafiają do hospicjum celem dokonania

Eutanazji, odstępuje od tego, co oznacza, że eliminacja bólu

I okazanie zainteresowania choremu likwiduje potrzebę

eutanazji

Bad.holenderskie. Kowalski,Karłowicz 2002

Chęć skrócenia sobie życia u chorych terminalnie

słabnie lub ustaje całkowicie z chwilą poprawienia

im warunków leczenia i opieki

Opieka paliatywna jest alternatywą dla eutanazji

„Jestem przeciwko eutanazji. Wielokrotnie byłem

świadkiem, gdy ludzie, którym nie dawano więcej

niż tydzień życia, wracali do zdrowia”.

Prof..Andrzej Szczeklik

Członek PAN, PAU