ŚLUBY PANIEŃSKIE CZYLI MAGNETYZM SERCA

Komedia to utwór dramatyczny o wartkiej akcji i szczęśliwym zakończeniu, zwykle występuje w niej
niewiele postaci. Gatunek powstał w starożytności, a najsłynniejszym twórcą był Arystofanes.
Wyróżnia się dwa typy komedii: intrygi i charakterów, często są one łączone i wówczas mamy do
czynienia z komedią obyczajową. Tak jest w przypadku Ślubów panieńskich.

Utwór ten to na pozór banalna historia. Bohaterki – Klara i Aniela – ślubują sobie, że pozostaną w
stanie panieńskim, dodatkowo nękając mężczyzn i bawiąc się nimi. Znalazł się jednak Gustaw
(Gucio), który postanowił te śluby złamać, uknuł więc intrygę. Udał, że jest zakochany w Anieli, żeby
się wkraść w jej łaski i wzbudzić współczucie. Klarze natomiast powiedział, że z nią chce się ożenić
jego stryj Radost, aby skłonić ją do wyjścia za Albina... I tak się plotła intryga, aż do momentu
kulminacyjnego. W rezultacie utworzyły się dwie pary szczęśliwych narzeczonych: Gustaw z Anielą i
Albin z Klarą. Postaci komedii zestawione są kontrastowo: Gustaw to fircyk, lekkomyślny,
niedojrzały, pod wpływem miłości staje się rozsądny i odpowiedzialny. Aniela to spokojna, uległa,
poczciwa i skromna dziewczyna w przeciwieństwie do energicznej, rezolutnej Klary. Albin jest
kochankiem typu werterowskiego: jest sentymentalny, płaczliwy i melancholijny. Jednak Śluby
panieńskie to nie tylko błaha intryga miłosna, w tekście poruszone są także dwa poważne tematy:
koncepcja miłości i rozważania o uczuciu dwojga ludzi oraz polemika z ideałami romantyzmu,
precyzyjnie wpleciona w komedię. Ukazana w utworze miłość nie jest tragiczna, nie jest też idealna.
Jest za to życiowa, ludzka, prowadzi do małżeństwa, wiąże się z obowiązkami rodzinnymi i wzajemną
opieką małżonków. Tytułowy magnetyzm, inaczej mesmeryzm, to modna w stuleciu Fredry teoria
lekarza Mesmera z XVIII w., według której istnieje na świecie uniwersalny fluid emanujący z
człowieka i przyciągający drugą osobę niczym magnes. Zatem według Fredry miłość jest
najważniejszym uczuciem w życiu człowieka, łączy dwoje ludzi magnetyczną siłą, zdolną przełamać
wszelkie przeszkody. Polemika Fredry z ideałami romantyzmu widoczna jest w owym odmiennym,
jak na tamte czasy, pojmowaniu miłości i w ukształtowaniu głównych bohaterów. Samo zdrobnienie
imienia Gustaw na Gucio jest kpiną z bohatera IV cz. Dziadów. Uosobienie tego bohatera również w
niczym nie przypomina nieszczęśliwego i raz tylko zakochanego bohatera utworów romantycznych.
Wszak Gucio to zdobywca serc! Podobnie sprawa wygląda z Albinem – niby posiada wszelkie cechy
kochanka romantycznego, są one jednak tak przejaskrawione, że ośmieszają postać i czynią z niej
karykaturę typowego bohatera epoki.

Wnioski wypływające z komedii Fredry są bardzo ciekawe: kobieta ma prawo do wolnego wyboru
męża, połączyć dwoje ludzi może tylko szczere uczucie (małżeństwa z rozsądku są wbrew naturze), a
o miłość należy walczyć i dbać, by była szczęśliwa...