ISSN 0137-8082

cena 25 zł

(VAT 0%)

1/2008

indeks 381640

Wybór i opra co wa nie

Wir gi nia Bo ro dzicz

Ilu stra cje

Te re sa Wil bik

Re dak tor tech nicz ny
Ja cek Mi lew ski

Nakład: 2500 egz.

ISSN 0137-8082

© Dr Josef Ra abe Spół ka Wy daw ni cza Sp. z o.o., War sza wa 2008

Numer spe cjal ny z oka zji 60-le cia cza so pi sma

„Wy cho wa nie w Przed szko lu”

Re dak cja: Han na Ra tyń ska (red. na czel ny), Te re sa Dziu rzyń ska (zast. red. na czel ne go),
Ana tol Prze my sław Pi ja now ski (se kre tarz re dak cji)
Wy daw ca: Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza Sp. z o.o., 01–194 War sza wa, ul. Młynarska 8/12,
tel. [phone], faks 022 244 84 20, e-mail [e-mail], www.raabe.com.pl,
NIP 526-13-49-514, REGON 011864960, Zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy
w Warszawie XII Wydział Gospodarczy KRS, KRS 0000118704, Wysokość Kapitału Zakładowego: 50.000 PLN
Pre zes za rzą du: Mi chał Wło dar czyk
Dyrektor wydawniczy: Jó zef Szew czyk, tel. [phone], j.szew czyk@ra abe.com.pl
Dział ob słu gi klien ta: Anna Konon, tel. [phone], faks 022 244 84 10, a.konon@ra abe.com.pl
Dyrektor mar ke tingu: An na Gry czew ska, a.gry czew ska@ra abe.com.pl
Kol por taż: An na Nie pie kło, tel. [phone], faks 022 244 84 76, [e-mail]
Re kla ma: An drzej Idziak, tel. [phone], faks 022 244 84 76, kom. 0 692 277 671, reklama@ra abe.com.pl
Skład i ła ma nie: Ve ga de sign
Druk i opra wa: Pa bia nic kie Za kła dy Gra ficz ne SA, 95–200 Pa bia ni ce, ul. Pio tra Skar gi 40/42

3

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Kalendarz ważnych dat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

NA JESIENNYM STRAGANIE

Przysłowie jest dobre na wszystko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Kosz pełen zagadek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Ene, due, rabe... i inne wyliczanki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Świat wierszami malowany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Unosi się kurtyna – teatr się zaczyna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

ZIMOWE DZWONKI

Przysłowie jest dobre na wszystko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Kosz pełen zagadek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Świat wierszami malowany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Unosi się kurtyna – teatr się zaczyna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

WIOSENNY BUKIET

Przysłowie jest dobre na wszystko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Kosz pełen zagadek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Ene, due, rabe... i inne wyliczanki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Świat wierszami malowany. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

Unosi się kurtyna – teatr się zaczyna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

POD PARASOLEM LATA

Przysłowie jest dobre na wszystko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

Kosz pełen zagadek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

Świat wierszami malowany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

Unosi się kurtyna – teatr się zaczyna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

4

Wstęp

Cza so pi smo dla na uczy cie li przed szko li „Wy cho wa nie w Przed szko lu” od sześć dzie się -

ciu lat to wa rzy szy im w po szu ki wa niu cie ka wych me tod pra cy. Przez te la ta uka za ło się
na na szych ła mach wie le utwo rów po etyc kich, sce nek te atral nych, za ga dek. Uzu peł nio ne
in ny mi tek sta mi sta no wią oko licz no ścio we wy da nie z oka zji jubileuszu pi sma.

W do mu i w przed szko lu wie le jest sy tu acji, kie dy wier sze, te atrzy ki, za gad ki, wy li czan -

ki lub przy sło wia mo gą wzbo ga cić roz mo wy, za ba wy i za ję cia z dzieć mi.

Ze bra ne w na szym spe cjal nym numerze pod na zwą Ka len da rzo wy kram bę dą po moc -

ne w każ dym mo men cie, kie dy ze chce my po nie się gnąć. Wier sze prze ka za ne dzie ciom
w od po wied niej chwi li po mo gą od czuć uro ki przy ro dy – ra dość pierw szych dni wio sny,
na strój od

cho dzą ce go la

ta lub in

nych waż

nych wy

da rzeń w co

dzien nym ży

ciu do

mu

i przed szko la. Wy li czan ki bę dą nie za stą pio ne pod czas ru cho wych za baw w sa li i ogro dzie.
Za gad ki za cie ka wią wy bra nym te ma tem, mo gą być wpro wa dze niem lub pod su mo wa niem
cy klu za jęć. Te atrzy ki to ulu bio ne dzie cię ce za ba wy, stwa rza ją oka zje do słow nej, pla -
stycz nej, mu zycz nej i ru cho wej eks pre sji dziec ka. Umie jęt nie włą czo ne do roz mo wy przy -
sło wia roz ba wią dzie ci, a mo że zo sta ną w pa mię ci ja ko lu do we mą dro ści prze ka zy wa ne
od po ko leń.

W Ka len da rzo wym kra mie wie le miej sca po świę ca my za gad kom. Jest to wy raz prze ko -

na nia, że ba wiąc uczą i peł nią w ten spo sób istot ną ro lę w roz wo ju umy sło wym dziec ka.
Za wie ra ją w so bie ele ment nie spo dzian ki, wy ma ga ją sku pie nia uwa gi, wy cią ga nia wnio -
sków na pod sta wie przed sta wio nych fak tów, ich ana li zy i syn te zy, przy no szą ra dość od kry -
wa nia, spra wia ją sa tys fak cję. Świat pe łen jest za ga dek, więc ma łe dzie ci py ta ją do ro słych,
uf ne, że prze cież oni po tra fią im wszyst ko wy ja śnić. Po dej mu ją tak że sa mo dziel ne po szu -
ki wa nia od po wie dzi na to, co je szcze gól nie cie ka wi. A kie dy do ro śli za da ją py ta nia w for -
mie za gad ki – to tyl ko sa ma ra dość! Pod su wa ją prze cież roz wią za nie, ale po zo sta wia ją je
dzie ciom.

W Ka len da rzo wym kra mie znaj du je my te wszyst kie for my za baw z dziec kiem. W roz -

dzia le Świat wier sza mi ma lo wa ny są róż ne od cie nie tych po etyc kich barw wła ści wych dla
pierw szych dzie cię cych prze żyć. W Ko szu peł nym za ga dek mo że my swo bod nie szu kać te -
go, co przy da nam się naj bar dziej. O tym, że Przy sło wie jest do bre na wszyst ko prze ko na -
my się za glą da jąc do tak za ty tu ło wa nych roz dzia łów. Kiedy Uno si się kur ty na, te atr się za -
czy na – tu znaj dzie my scen ki te atral ne.

Wszyst kie utwo

ry ułożone zo

sta ły zgod

nie z ryt

mem pór ro

ku i przed

szkol nych

zda rzeń. Ca łość skła da się z czte rech czę ści: Na je siennym stra ga nie, Zi mo we dzwon ki,
Wio sen ny bu kiet, Pod pa ra so lem la ta.

Wiele tekstów związanych jest z dzie cię cym folk lo rem, z tym, co ba wi ło i cie szy ło

dzie ci od lat.

Sta ra my się przy

po mi nać, że w dą

że niu do no

wo cze sno ści waż

ne jest się

ga nie

do utrwa lo nych tra dy cji i wzo rów. Od da jąc do rąk Czy tel ni ków Ka len da rzo wy kram, ma -
my na dzie ję, że oka że się przy dat ny.

Hanna Ratyńska

5

Kalendarz ważnych dat

1 września

– Początek roku w przedszkolu

1 września – Rocznica wybuchu II wojny światowej

14 października – Dzień Edukacji Narodowej,

Dzień Nauczyciela

1 listopada – Wszystkich Świętych

2 listopada – Dzień Zaduszny

11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości

30 listopada – Andrzejki

4 grudnia

– Dzień Górnika

6 grudnia

– Mikołajki

24 grudnia – Wigilia Bożego Narodzenia

25-26 grudnia

– Boże Narodzenie

31 grudnia

– Ostatni dzień Starego Roku

1 stycznia

– Pierwszy dzień Nowego Roku

6 stycznia – Święto Trzech Króli

21 stycznia

– Dzień Babci

22 stycznia – Dzień Dziadka

21 marca – Dzień Wiosny

Marzec lub kwiecień

– Wielkanoc

1 kwietnia

– Prima aprilis

22 kwietnia

– Międzynarodowy Dzień Ziemi

1 maja

– Święto Pracy

2 maja

– Dzień Flagi

3 maja

– Święto Narodowe Trzeciego Maja

8 maja

– Dzień Zwycięstwa

15 maja

– Święto Niezapominajki

26 maja

– Dzień Matki

1–30 maja

– Dni Książki

1 czerwca

– Międzynarodowy Dzień Dziecka

23 czerwca

– Dzień Ojca

1–30 czerwca

– Dni Sportu

– Dni Morza

koniec czerwca

– Zakończenie roku w przedszkolu

lipiec–sierpień

– Wakacje

1 sierpnia

– Rocznica wybuchu Powstania

Warszawskiego

15 sierpnia

– Rocznica Bitwy Warszawskiej 1920

– Święto Wojska Polskiego

6

Przysłowie

jest dobre na wszystko

O miesiącach i pogodzie

Skoro wrzesień to już jesień oraz jabłek pełna kieszeń.

We wrześniu puste pole, a pełno w stodole.

Gdy we wrześniu tłuste ptaki, zimą mróz nie lada jaki.

Kto wiosną nie zasiał – jesienią nie zbierze.

Październik chodzi po kraju, wygania ptaki z gaju.

Na świętego Franciszka odlatuje pliszka.(4 X)

Na świętego Franciszka z pola do domu ucieka myszka.

Październik, bo paździerze baba z lnu wybierze.

Gdy babie lato się snuje, ciepły październik zwiastuje.

Gdy październik ciepło trzyma, zwykle mroźna bywa zima.

W listopadzie pusto w sadzie.

Jaka pogoda listopadowa, taka będzie i marcowa.

Gdy liść z drzewa nisko spada, późną wiosnę zapowiada.

8

Od świętego Marcina nadchodzi zima. (11 XI)

Z jaką pogodą Katarzyna przybędzie, taka i na Nowy Rok będzie. ( 25 XI)

Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, śnieg na polu długo leży. (30 XI)

Rady nie od parady

Punktualność jest grzecznością królów.

Spóźnialscy i lenie – jedno pokolenie.

Kto późno przychodzi, sam sobie szkodzi.

Kto się nie leni, zrobi złoto z kamieni.

To masz, co zrobisz na czas.

Jak kto dba, tak i ma.

Bez pracy nie ma kołaczy.

Kto dużo mówi, mało robi.

Co się odwlecze, to nie uciecze.

Co się odwlecze, czasem i uciecze.

Bez ciekawości nie ma mądrości.

Ten się cieszy, kto się cieszy ostatni.

Odważny nie kłamie.

Śmiałym szczęście sprzyja.

9

Kosz pełen

zagadek

W sadzie i w ogrodzie

Jakie klapsy w sadzie
swoim obyczajem
owocowe drzewo
jesienią rozdaje?

(gruszki klapsy)

Skórka fioletowa,
a miąższ pod nią złoty.
Smakuje wybornie,
wszyscy wiemy o tym.

(śliwka)

Różowo zakwitło wiosną,
przez lato pięknie urosło,
jesienią w sadzie dojrzało.
Rumiane, okrągłe –
smakowicie zapachniało.

(jabłko)

Rośnie w polu lub w ogrodzie
liściastą ma główkę.
Mama z niej zrobi
soczystą surówkę.

(kapusta)

Nad czym wzdycha zając?
– Tyle masz spódniczek,
że mogę je schrupać,
ale ich nie zliczę.

(kapusta)

Ma bielutki korzeń
i zieloną natkę.
Każdy z was odgadnie
łatwo tę zagadkę.

(pietruszka)

10

Smaczna gotowana,
zdrowsza jest surowa.
Choć nie pomarańcza,
a pomarańczowa.

(marchew)

Z wierzchu czerwona,
a w środku biała.
Kiedy ją jadłeś,
w język szczypała.

(rzodkiewka)

Gdy ją obieramy,
łezki ocieramy.

(cebula)

Ma okrągły brzuszek i ogonek mały,
będzie z niego barszczyk doskonały.

(burak)

Jak jednym słowem się nazywa
do zup dodane różne warzywa?

(włoszczyzna)

Co to za rycerz w słomianej zbroi,
różę otula, w ogrodzie stoi?

(chochoł)

Powiedzcie, gdzie można znaleźć:
gąskę, co nie gęga wcale,
kurkę, która się nie rusza
i zajączki w kapeluszach?

(w lesie – grzyby)

Mówisz mu: dzień dobry!
A on się nie rusza,
nie uchyli nawet
swego kapelusza.

(grzyb)

Wiosną w zieleń wplotła
białych kwiatów kiście,
teraz ma korale,
a zgubiła liście.

(jarzębina)

Mieszkam w zielonej łupince,
lecz nudzi mi się, więc
brązowy wkładam kubraczek
i spadam na ziemię – bęc! ( kasztan)

Jesienią na gruszy gruszek dużo będzie.
Co będzie na dębie? Wiadomo...

(żołędzie)

Na dębach ogromnych,
w czapeczkach wygodnych,
te owoce siedzą,
dziki je wnet zjedzą.

(żołędzie)

Co to za roślina?
Latem – kwitnie niebiesko.
Na jesieni – w płótno się zamieni.

(len)

Ma długie wąsy
i złote ziarenka.
Dźwiga go łodyga
wysoka i cienka.

(kłos zboża)

Pod badylem jest nas tyle!
Jeden tu, drugi tam!
I pod miedzą w ziemi siedzę,
dużo braci mam.

(ziemniak)

Co to za nitka, co nic nie zszywa,
jesienią w powietrzu leciutko pływa.
Pośród gałązek srebrzy się, plącze,
leci w świat na niej mały pajączek.

(babie lato)

Na jednej nodze w sadzie stoi,
odstrasza wróble, kosy, szpaki,
by nie zjadały owoców ptaki.

(strach na wróble)

Co to za pani, w złocie, w czerwieni
liście maluje, lasy przemieni? (jesień)

Po niebie w dzień i w nocy gnają,
co chwila kształty zmieniają.

(chmury)

Przez rok cały chmury goni,
jesienią z drzew liście zrywa.
Czy już wiesz, jak się nazywa? (wiatr)

Sad do snu kołysze i piach drogą
niesie.
Przez pola przeleci, zatrzyma się
w lesie.

(wiatr)

Choć rąk nie ma, zgina drzewa.
Choć ust nie ma, pieśni śpiewa.

(wiatr)

Ostatni liść z drzewa opadł,
cicho jest w lesie, przyszedł...

(listopad)

11

W lesie i w polu

Czworonożne i skrzydlate

Dają mu ludzie mieszkanie w budzie.

Człowieka przyjaciel, dobrze go znacie. (pies)

Dobrze widzi, dobrze słyszy,

w nocnej ciszy łowi myszy. (kot)

Z futra szary ma sweterek,

z chęcią ci podkradnie serek. (mysz)

Kolczasty ojciec, dzieci i matka.

Ta kulka z kolców to jest zagadka. (jeż)

Wesoła, zwinna panienka,

ruda na niej sukienka,

dobra z niej gospodyni,

zapasy na zimę czyni. (wiewiórka)

Ze smakiem będzie chrupał żołędzie. (dzik)

Kiedy jesień nastaje, odlatują w ciepłe kraje. (ptaki wędrowne)

Małe, szare ptaszki, wiecie dobrze sami,

przez okrągły roczek pozostają z nami. (wróble)

Głośno skrzeczy, jest bystrooka,

lubi błyskotki, bo to jest... (sroka)

Brzuszek pękaty, fraczek czerwony,

przyleciał do nas z północnej strony. (gil)

Ma okrągłe oczy, świetnie widzi w nocy.

Doskonale słyszy, poluje na myszy.(sowa)

Na godle ptak – to Polski znak.

Żyje w górach, zobaczysz go kiedyś może.

Nazywa się... (orzeł)

12

W domu

Jest w każdym domu nad głowami

i podpierają go cztery ściany. (sufit)

Dawniej była węglowa,

teraz gazowa lub elektryczna.

Dzięki niej potrawa będzie apetyczna. (kuchnia)

Cztery nogi, na nich blat.

Gdyby nie on, gdzie byś jadł? (stół)

Otwierasz drzwi jak do mieszkania,

ale mieszkają w niej ubrania. (szafa)

W twoim oknie czysta, przezroczysta.

Kiedy zmoknie, płyną po niej krople. (szyba)

Bywa w ramach i bez ramy,

wszyscy w nim się przeglądamy. (lustro)

Krąży ciepła woda w specjalnych żeberkach,

gdy jest w domu zimno, każdy na nie zerka. (kaloryfery)

Gdy go odkręcę, umyję ręce. (kran)

Jeździ sobie po dywanie,

kiedy w domu jest sprzątanie. (odkurzacz)

Gdy na deszcz się zbiera,

chętnie go zabierasz. (parasol)

13

Ene, due,
rabe... i inne

wyliczanki

Biegam, szukam, wypatruję. Kogo znajdę – zaklepuję!

Ene, due, rabe, złapał bocian żabę,

żaba nic nie powiedziała, do Afryki poleciała.

Szła baba przez pole, zgubiła korale, słońce wstało, pozbierało,

księżyc wiedział, nie powiedział.

Entliczek, pentliczek, czerwony stoliczek,

na kogo wypadnie, na tego bęc!

Trąf, trąf misia bella, misia Kasia kąfacela.

Misia a, misia be, misia Kasia ką fa ce!

Eks breks, który będzie rudy pies?

Na kogo popadnie, na tego bęc!

Pin gi, lin gi, dud ni bas, ty, za ją cu, zmy kaj w las!

Sia ła ba ba mak, nie wie dzia ła jak.

A dziad wie dział, nie po wie dział, a to by ło tak!

Ki pi ka sza, ki pi groch, lep sza ka sza niż ten groch,

bo od gro chu bo li brzuch, a od ka szy czło wiek zdrów.

Na wierz bie ro sną grusz ki, na pło cie pie lusz ki.

Ja dą sa mo cho dy po go rą ce lo dy,

na czer wo nym świe tle sta ły, na zie lo nym po je cha ły.

14

Świat

wierszami

malowany

Jestem przedszkolakiem

15

Pierwszy dzień
w przedszkolu

Tomek właśnie po raz pierwszy
przyszedł do przedszkola.
Spójrzcie, jaka dziś u Tomka
mina jest wesoła.

Mama w szatni rozebrała,
powiesiła płaszczyk.
A na Tomka z kąta szatni
śmieszny krasnal patrzy.

– Witaj Tomku przedszkolaku –
mały krasnal wita.
– Chodźmy razem do twej pani –
i za rękę chwyta.

Tomek z mamą się pożegnał
i razem z krasnalem,
dzielnym krokiem maszerując,
wszedł do swojej sali.

Mirosława Wojtczak

Co z tego zrobimy?

Zbieramy kasztany, szyszki i żołędzie.
Dużo ładnych rzeczy z tych kasztanów
będzie:
krówka kasztanówka i konik kasztanek,
kasztanowy jeżyk, z kasztanów korale.

Zbieramy kasztany, szyszki i żołędzie.
Dużo ładnych rzeczy z szyszek będzie
wszędzie:
tu szyszkowy dziadek w kąciku się
schował,
obok na gałązce śpi szyszkowa sowa.

Zbieramy kasztany, szyszki i żołędzie.
Dużo ładnych rzeczy z tych żołędzi
będzie:
żołędziowy chłopiec w śmiesznym
bereciku,
żołędziowa świnka i sznur koralików.

Irena Wowk

Przyjaciel dzieci

Idzie krasnal leśną drogą
i wesoło śpiewa.
Dookoła kwitną wrzosy,
słoneczko przygrzewa.
– Dokąd idziesz krasnoludku?
– zajączki pytają.
– Właśnie idę do przedszkola,
tam na mnie czekają.

Mirosława Wojtczak

Dla naszej Pani

To dla naszej Pani
ta wesoła piosenka,
dla niej i o niej.

To dla naszej Pani
te polne, wesołe
kwiaty w wazonie.

To dla naszej Pani:
Sto lat! Sto lat!
I więcej.

To dla naszej Pani
w trawie koniczynka
czterolistna,
na szczęście!

Tadeusz Kubiak

16

Pożegnanie lata

Już odchodzi lato,
przez ściernisko, boso,
z promykami w oczach,
w wieńcu z żytnich
kłosów.
Ze skowronkiem w uchu.
Grabiami pod pachą...
– Żegnajcie, rolnicy!
– Do widzenia,
strachu!

A nie zapomnijcie
zawiązać krawatów...
Bo gdy ja odejdę –
przyjdzie
babie lato.

Karolina Kusek

Jesienna wyprzedaż

Stoi jesień przy straganie
od rana do nocy.
Sprzedaje warzywa.
Targuje owoce.
Wiązanki chryzantem także ma ta pani.
Towar swój zachwala,
że dobry,
że tani.
A gdy tak uwija się ta sprzedawczyni –
jednym nie doważy,
a drugim przyczyni.
A i w tym pośpiechu
niejednemu wciśnie
zamiast świeżych jabłek…
zasuszone liście.

Karolina Kusek

O jesieni