Fundusze

Europejskie

w Polsce

BIULETYN

INFORMACYJNY

SIERPIEŃ 2009

17

Fundusze na edukację

Euroliderki

URBACT II – inicjatywa dla miast

UNIA

EUROPEJSKA

ISSN 1899-783X | egzemplarz bezpłatny

www.fundusze

europejskie

.gov.pl

Fundusze na edukację

2

Przedszkolaki, uczniowie,

dorośli

Do końca 2013 roku polska oświata

wykorzysta łącznie 3,5 mld euro

z Funduszy Europejskich

5

Szkoła inwestycji

Dzięki regionalnym programom operacyjnym

w całej Polsce nadrabia się wieloletnie

zaległości w infrastrukturze oświaty

6

Wyższa jakość kształcenia

Pieniądze na edukację płyną z kilku źródeł,

a ich dystrybucję powierzono regionom

8

Oświatowe przyspieszenie

Rusza realizacja 25 projektów systemowych

mających przynieść głębokie zmiany

w celach i metodach kształcenia

Polska pięknieje

20

Na gorących źródłach

Dzięki unijnym pieniądzom termy

w Uniejowie przeobrażają miasto

22

Więcej niż muzeum

Ms² czyli nowoczesna sztuka w starej

łódzkiej fabryce

Fundusze w regionach

24

Na Zachodzie zmiany

Jak realizują swoje regionalne

programy operacyjne województwa

zachodniopomorskie, lubuskie

i dolnośląskie? Podobieństwa i różnice

z brukseli

29

By mówić jednym głosem

Z Brukseli pisze ambasador Jan Tombiński

Polecamy

30

URBACT II – inicjatywa

dla miast

Miasta jako motory wzrostu gospodarczego

to jedno z najważniejszych założeń

europejskiej polityki spójności

internet

32

Na 4+

Bardzo dobre menu główne,

wyszukiwarka do poprawki. Jak internauci

oceniają ministerialny portal

www.funduszeeuropejskie.gov.pl

Raport

10

Jak nadrobić dystans

Dynamiczny wzrost obok wielkiego ubóstwa

– to jeden z trudnych wniosków wynikających

z tegorocznego raportu „Rozwój regionalny

w Polsce.”

13

Pomogą Fundusze Europejskie

Europejskie i polskie pakiety antykryzysowe

Wydarzenia

14

Wszystko o funduszach

II Forum Funduszy Europejskich pokazało nasze

osiągnięcia w gospodarowaniu środkami unijnymi

eurolider 2009

16

Chwyciła za miotłę

Metodą małych kroków Bożena Zarecka

obudziła Karwowo, popegeerowską wieś

na Pomorzu Zachodnim

18

Wyzwalacz talentów

Halina Cieśla nakłoniła anioły do powrotu

W numerze

Fundusze Europejskie w Polsce Biuletyn wydawany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Departament Informacji, Promocji i Szkoleń

ul. Wspólna 2/4 • 00-926 Warszawa • tel. [phone] • e-mail: [e-mail] •www.mrr.gov.pl • www.funduszeeuropejskie.gov.pl

Koordynacja: Anna Bugalska

Realizacja: Smartlink Sp. z o.o. • ul. Kościerzyńska 7 • 60-446 Poznań • e-mail: [e-mail] • www.smartlink.pl

Redakcja: Jerzy Gontarz, Julia Hoffmann, Andrzej Szoszkiewicz • Projekt graficzny i skład: Alina Merha • Korekta: Bożena Wasielewska

Publikacja współfinansowana jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 1

Wstęp

Obecne, niełatwe czasy są dla nas nie lada wyzwaniem, gdyż mamy do czynienia z bezpreceden-
sową skalą turbulencji na światowych rynkach finansowych. Zawirowania te nie ominęły również
i Polski. Tym ważniejsza jest rola Funduszy Europejskich, które mogą odgrywać rolę jednego
z amortyzatorów pomagających przeciwdziałać skutkom spowolnienia gospodarczego.
Dlatego tak istotne jest, by dostęp do unijnych funduszy był jak najłatwiejszy dla potencjal-
nych beneficjentów. Już w sierpniu 2008 r. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zainicjowało
akcję „Proste fundusze” – dzięki niej każdy może zgłosić swoje propozycje ułatwień zarówno
w dokumentacji, jak i procedurach konkursowych. Są one omawiane z partnerami społecznymi
i na bieżąco wdrażane. Z drugiej strony należy mieć świadomość, że fundusze unijne to pieniądze
europejskich – w tym polskich – podatników, więc sięganie po nie zawsze będzie obwarowane
większymi wymogami niż np. kredyty bankowe. Warto zauważyć, że wymagające procedury
związane z korzystaniem ze środków unijnych pozwalają nam szczycić się jednym z najniższych
w Europie wskaźników nieprawidłowości. Świadczy to o tym, że umiejętnie wydajemy europej-
skie fundusze.
Ponadto, aktualne wyniki wdrażania środków unijnych pokazują, że wykorzystujemy je nie tyl-
ko sumiennie, ale i skutecznie – w ramach perspektywy 2004-2006 wydaliśmy praktycznie
wszystkie środki, zaś w przypadku perspektywy 2007-2013 tylko w czerwcu wartość płatności
z funduszy unijnych wzrosła o blisko 2 mld zł. W konsekwencji, w gospodarce pracuje już
niemal 30 mld zł. Jest to rezultat wielkiego wysiłku zarówno beneficjentów, jak i wdrażającej
Fundusze Europejskie administracji państwowej i samorządowej.
Efektywne wykorzystanie przez Polskę przyznanej jej puli środków unijnych ma kluczowe znacze-
nie nie tylko w kontekście impulsów prorozwojowych, sprzyjających dynamice rozwoju naszego
kraju, ale dostarcza również istotnych argumentów podczas europejskiej debaty nad przyszłością
polityki spójności. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego bierze w niej aktywny udział, dzięki
czemu wysuwane przez nas postulaty znajdują zrozumienie u naszych europejskich partnerów.
Świadczy o tym raport „An Agenda for a Reformed Cohesion Policy” przygotowany na zlecenie
Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej Komisji Europejskiej przez grono ekspertów w dzie-
dzinie rozwoju regionalnego, którym przewodniczył dr Fabrizio Barca. Zawarte w nim założenia
kompleksowej reformy tej polityki w dużej mierze uwzględniają propozycje polskiego „Stanowiska
w sprawie przyszłości polityki spójności”.
Jednym z dokumentów przygotowanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, a który może
dostarczyć argumentów do wspomnianej wyżej dyskusji, jest raport „Rozwój regionalny w Polsce.
Raport 2009”. W sposób dogłębny i kompleksowy podsumowuje 20 lat polskiej transforma-
cji. Daje wyobrażenie nie tylko o skali przemian, ale również o czekających nas wyzwaniach
w przyszłości.
Zachęcam do lektury biuletynu!

Elżbieta Bieńkowska
Minister Rozwoju Regionalnego

Dla Polski

robimy coraz więcej

FOT

. ARCHIWUM MRR

2 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

W priorytetach dotyczących edukacji skupiono się na realizacji
kilku podstawowych celów: poprawie dostępności przedszkoli, po-
prawie jakości pracy szkoły, reformie kształcenia zawodowego oraz
wsparciu kształcenia dorosłych. Nie oznacza to jednak, że środków
na infrastrukturę edukacyjną będzie mniej. – W obecnym okresie
programowania ze 140 do 711,4 mln euro, czyli aż pięciokrotnie
wzrosła wartość alokacji przeznaczonej na modernizację, budowę
i przebudowę szkół, placówek oświatowych oraz innej infrastruktury
edukacyjnej – mówi dyrektor Branecka. Obecnie środki na infra-
strukturę są dostępne w regionalnych programach operacyjnych.
Województwa same decydują o wyborze projektów.

Więcej na przedszkola…

Zdecydowanie więcej środków trafi do przedszkoli – fundusze unijne
pozwoliły zmienić podstawę programową dla wychowania przed-
szkolnego oraz zwiększyć wskaźniki uczestnictwa najmłodszych
w zajęciach przedszkolnych. O ile w ramach Programu Rozwój
Zasobów Ludzkich w latach 2004-2006 na tworzenie ośrodków
przedszkolnych przeznaczono 12 mln euro, to na lata 2007-2013
w ramach PO KL zaplanowano wsparcie w wysokości 243 mln
euro. Szacuje się, że pomoc otrzyma co najmniej 2 tys. placówek,
a więc 2,5-krotnie więcej niż do tej pory. – Kluczowym zadaniem
jest zwiększenie dostępności do edukacji dzieci w wieku 3-6 lat.
Polska znajduje się bowiem pod tym względem w unijnym ogonie.
W 2006 r. edukacją przedszkolną objęte było zaledwie 21 proc.
najmłodszych z terenów wiejskich i 63 proc. z miast – mówi wice-
minister edukacji Krystyna Szumilas.
Te działania łączą się z rządowym programem wysłania sześcio-
latków do szkół. Rząd zakłada, że od 1 września 2011 r. każdy
pięciolatek będzie miał obowiązek uczestnictwa w zajęciach przed-
szkolnych. Rok później – od 1 września 2012 r. wszystkie sześcio-
latki zasiądą w pierwszych klasach. Z unijnych środków przygoto-
wywane są projekty systemowe i opracowywane nowe programy
dydaktyczne; dotacje pomogą też przygotować bazę dydaktyczną.
Zainteresowanych środkami na rozwój przedszkoli nie brakuje
– okazuje się, że właśnie te programy cieszą się największym za-
interesowaniem.
Jakie projekty mogą być dofinansowane? W ramach prioryte-
tu 9. PO KL „Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach”
zaplanowano poddziałanie 9.1.1 „Zmniejszenie nierówności
w stopniu upowszechniania edukacji przedszkolnej”. Można z niego
otrzymać dofinansowanie na tworzenie placówek, zespołów wy-
chowania przedszkolnego i punktów przedszkolnych na obszarach,
na których liczba dzieci korzystających z tej formy edukacji jest
niska. Pieniądze można zdobyć zarówno na zatrudnienie personelu,
jak i na dostosowanie budynku lub pomieszczeń do potrzeb dzieci

To

kwota ponad trzykrotnie większa niż w latach 2004-
2006. Z tego 2,7 mld euro pochodzi ze środków Euro-
pejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu

Kapitał Ludzki, a blisko 711,4 mln euro – z Europejskiego Fundu-
szu Rozwoju Regionalnego, z którego finansowane są regionalne
programy operacyjne (RPO). Takie obliczenia przytoczono podczas
konferencji „Fundusze europejskie dla oświaty”, która odbyła się
9 czerwca 2009 r. w Warszawie.

Potencjał funduszy

Czy unijne fundusze uzdrowią polską oświatę? – Mimo że pieniędzy
jest znacznie więcej, nie starczy na wszystko – przyznaje Maria
Branecka, dyrektor Departamentu Funduszy Strukturalnych w Mi-
nisterstwie Edukacji Narodowej.
Dzięki unijnym środkom z lat 2004-2006 udało się utworzyć
m.in. 802 nowe ośrodki przedszkolne na terenach wiejskich, w bli-
sko 20 tys. szkół stworzono pracownie komputerowe, w 11,4 tys.
placówek powstały Internetowe Centra Informacji Multimedialnej,
w 1374 gminach uruchomiono centra kształcenia na odległość.
Pieniądze przeznaczono też na programy o charakterze rozwojo-
wym, m.in. 3127 szkół otrzymało dotacje na różnego rodzaju pro-
jekty, 150 tys. nauczycieli skorzystało ze szkoleń podnoszących
kwalifikacje.
W poprzedniej perspektywie finansowej, w latach 2004-2006,
znaczna część środków na edukację przeznaczona była na projek-
ty o charakterze inwestycyjnym – tzw. projekty „twarde”. Nowa
perspektywa (na lata 2007-2013) koncentruje się natomiast
na realizacji projektów „miękkich” związanych z edukacją. Są one
finansowane z Programu Kapitał Ludzki, z priorytetu 3. „Wysoka
jakość oświaty” – wdrażanego centralnie i nadzorowanego przez
Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz z priorytetu 9. „Rozwój wy-
kształcenia i kompetencji w regionach” – wdrażanego na poziomie
regionów, co sprawia, że w każdym z województw mogą być reali-
zowane projekty dopasowane do jego potrzeb.

Przedszkolaki,

uczniowie, dorośli

W najbliższych latach polska oświata będzie się rozwijać szybciej dzięki Funduszom Europejskim.

Do końca 2013 roku do wykorzystania jest łącznie blisko 3,5 mld euro.

Fundusze na edukację

Przydatne linki:

n

www.efs.gov.pl – strona MRR poświęcona Europejskiemu

Funduszowi Społecznemu na lata 2007-2013

n

www.efs.men.gov.pl – strona MEN poświęcona Funduszom

Europejskim dla oświaty na lata 2007-2013

n

www.konferencje-edukacja.pl – na stronie znajdują się

informacje na temat środków unijnych, z których mogą być

realizowane projekty oświatowe. W zakładce „Materiały” za-

mieszczono przewodniki dla beneficjentów, które zawierają

cenne porady – gdzie szukać pieniędzy na projekty oświatowe

oraz jak zwiększyć szansę na ich zdobycie

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 3

a także rozbudowa lub modernizacja istniejących, jak również za-
kup niezbędnego dla nich wyposażenia, m.in. komputerów, opro-
gramowania czy mebli.

Wsparcie dla szkół

Sporo funduszy z PO KL trafi do polskich szkół. Tylko na programy
rozwojowe w ramach PO KL zaplanowano kwotę 481 mln euro
(dla porównania: w latach 2004-2006 w ramach SPO RZL zreali-
zowano projekty o wartości 50 mln euro). Ministerstwo zakłada,
że skorzysta z nich 15,6 tys. szkół, czyli połowa placówek. To pięć
razy więcej niż z poprzedniego rozdania – wówczas dotacje na pro-
gramy rozwojowe otrzymała co dziesiąta polska szkoła.
Jednym z głównych celów jest podniesienie jakości kształcenia.
Znaczne środki przeznaczone będą też na programy poprawy zarzą-
dzania polską szkołą. – Tylko dobrze zarządzana szkoła może stale
doskonalić jakość swojej pracy – mówi Krystyna Szumilas.
Większe będą pieniądze na kształcenie nauczycieli. W ramach SPO
RZL wydano na ten cel 77 mln euro, natomiast obecnie w ramach
priorytetów 3. i 9. PO KL do wykorzystania jest 116 mln euro.
– Bez dobrze wykształconego, zmotywowanego i chcącego się
kształcić nauczyciela nie jesteśmy w stanie zmienić polskiej szkoły
– uzasadnia wiceminister Szumilas.
I tak na przykład w ramach priorytetu 9. PO KL „Rozwój wykształ-
cenia i kompetencji w regionach” realizowane są projekty konkur-
sowe mające na celu uruchomienie m.in. studiów wyższych i po-
dyplomowych, kursów kwalifikacyjnych i doskonalących m.in. dla
nauczycieli i pracowników dydaktycznych szkół i placówek oświa-

w wieku przedszkolnym. Na wsparcie mogą liczyć nowe i istniejące
placówki, jeśli celem projektów jest zwiększenie uczestnictwa dzie-
ci w wychowaniu przedszkolnym. Aby zwiększyć to uczestnictwo,
ośrodki przedszkolne mogą m.in. wydłużyć godziny funkcjonowa-
nia, uruchomić nowy nabór, zatrudnić dodatkowy personel.
Z kolei w ramach działania 9.5 PO KL „Oddolne inicjatywy edu-
kacyjne na obszarach wiejskich” wspierane są projekty inicjowane
przez lokalne społeczności, na przykład zorganizowanie w wiejskiej
świetlicy zajęć edukacyjnych dla dzieci.
Dzięki środkom unijnym przybędzie przedszkoli np. w zakładach
pracy. W priorytecie 1. PO KL „Zatrudnienie i integracja społeczna”
w ramach poddziałania 1.3.2 „Projekty na rzecz promocji rów-
nych szans kobiet i mężczyzn oraz godzenia życia zawodowego
i rodzinnego” przewidziano pieniądze na przedszkola w miejscach
pracy oraz rozwijanie alternatywnych form opieki nad dziećmi,
w tym m.in. usług opiekuńczych w domach prywatnych. Trzeba
jednak podkreślić, że celem tego poddziałania nie jest utworzenie
przedszkola, lecz zapewnienie warunków, które umożliwią rodzicom
integrację i reintegrację z rynkiem pracy.
Pieniądze na inwestycje w przedszkolach można znaleźć też w re-
gionalnych programach operacyjnych, z których wspierana będzie
rozbudowa infrastruktury służącej edukacji przedszkolnej. Każde
województwo samodzielnie określiło, jakie projekty będzie wspie-
rało. Na przykład w województwie mazowieckim w ramach prio-
rytetu 7. RPO „Tworzenie i poprawa warunków dla rozwoju kapi-
tału ludzkiego” przewidziano działanie 7.2 „Infrastruktura służąca
edukacji”. Możliwe jest finansowanie budowy nowych przedszkoli,

W obecnym okresie programowania aż pięciokrotnie wzrosła wartość alokacji przeznaczonej na modernizację, budowę i przebudowę szkół,

placówek oświatowych oraz innej infrastruktury edukacyjnej – mówi na konferencji w Warszawie Maria Branecka, dyrektor Departamentu Funduszy

Strukturalnych w Ministerstwie Edukacji Narodowej

»

FOT

. P

AWEŁ P

AWŁ

OWSKI/ŻEL

AZNA STUDIO

4 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

G

dy mowa jest o Funduszach Euro-
pejskich na infrastrukturę edukacyj-
ną w regionach, słyszymy najczę-

ściej o dużych projektach indywidualnych,
takich jak „Budowa i wyposażenie Zinte-
growanego Centrum Edukacji i Innowacji
Wydziału Farmaceutycznego Akademii
Medycznej we Wrocławiu” (wsparcie unij-
ne w wysokości 79,06 mln zł) czy „Budo-
wa budynków Wydziałów Chemii i Biologii
Uniwersytetu Gdańskiego” (dofinansowanie
– 200,8 mln zł). To duże projekty, realizo-
wane z Programu Operacyjnego Infrastruk-
tura i Środowisko. Tymczasem regionalne
programy operacyjne (RPO) tworzą liczne,
choć mniej spektakularne możliwości dla
tysięcy szkół podstawowych, gimnazjów
czy innych placówek oświatowych. Jed-
nostki samorządu terytorialnego, szkoły
wyższe, a także na przykład kościoły mogą
się ubiegać o pieniądze na rozbudowę
obiektów edukacyjnych, ich modernizację,
wyposażenie czy zagospodarowanie naj-
bliższego otoczenia.

Możliwości RPO

Typowy dla większości RPO jest przykład
województwa śląskiego, które w prio-
rytecie 8. („Infrastruktura edukacyjna”)
zaplanowało działania dotyczące uczelni,
placówek kształcenia ustawicznego oraz
pozostałych szkół. Zakończył się nabór
wniosków ze wszystkich trzech działań,
a w tym dotyczącym infrastruktury pla-
cówek oświatowych udało się już wybrać
projekty do dofinansowania. Śląskie gmi-
ny występowały o wsparcie na budowę
i modernizację sal gimnastycznych, przed-
szkoli czy gimnazjów, a także na rozwój

towych, instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz kadry administracyjnej
i zarządzającej oświatą w szkołach i placówkach oświatowych oraz ich
organach prowadzących. – Dotacja może sięgnąć 100 proc. kosztów kwa-
lifikowanych projektu, a minimalna wartość projektu musi wynieść 50 tys.
zł – zaznacza Elżbieta Pilch ze Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju Rynku
Pracy STOS.

Kształcenie zawodowe i ustawiczne

Kolejnym priorytetem jest modernizacja kształcenia zawodowego, które
w powszechnym odczuciu nie w pełni realizuje potrzeby rynku pracy. –
Umiejętności zawodowe decydują nie tylko o losie jednostki, ale też o przy-
szłości gospodarki kraju – podkreśla Urszula Pasławska, wicemarszałek
województwa warmińsko-mazurskiego. Dlatego ten region postawił m.in.
na programy wspierające rozwój szkolnictwa zawodowego. – Dzięki unijnym
funduszom planujemy m.in. stworzenie czterech ośrodków gastronomicz-
nych, przygotowujących młodzież na poziomie odpowiadającym potrzebom
przedsiębiorców – mówi wicemarszałek.
Środki na kształcenie zawodowe dostępne są m.in. w ramach działania 9.2
„Podniesienie atrakcyjności jakości szkolnictwa zawodowego”. W działaniu
tym przewidziano możliwość realizacji dwóch typów projektów: po pierwsze

– diagnozujących potrzeby edukacyjne lokalnego i regionalnego rynku pracy
w zakresie szkolnictwa zawodowego, po drugie – programów rozwojowych
dla szkoły lub placówki oświatowej.
Unijne fundusze wspierają także inwestycje z zakresu szkolnictwa zawodo-
wego. Możliwość inwestowania w infrastrukturę placówek edukacyjnych,
w tym również placówek kształcenia zawodowego, przewidziano w regio-
nalnych programach operacyjnych.
Jednym z priorytetów w latach 2007-2013 jest kształcenie dorosłych.
W tym zakresie mamy wiele do zrobienia. Wskaźniki europejskie pokazują,
że w UE ok. 10 proc. dorosłej populacji uczestniczy w rozmaitych formach
kształcenia ustawicznego, u nas – zaledwie 5 proc.
Dotychczas udało się m.in. zbudować 1374 centra kształcenia na odległość.
Do końca czerwca oddanych będzie 129 kolejnych. W ramach PO KL możli-
we jest m.in. finansowanie kształcenia w formach szkolnych osób dorosłych
zainteresowanych uzupełnianiem lub podwyższaniem swoich kwalifikacji
ogólnych i zawodowych. Finansowane są też dla nich usługi doradcze,
kampanie informacyjne itp. – Nowością jest to, że o środki mogą ubiegać
się także osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą – mówi Irena
Wolińska ze Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju Rynku Pracy STOS.

Joanna Pieńczykowska

»

SzkolnictWo WyżSze

Osobna pula funduszy zasili sferę nauki i uczelnie. 19 maja br. Ministerstwo

Nauki i Szkolnictwa Wyższego rozstrzygnęło konkurs na „kierunki zama-

wiane”, czyli projekty uczelni, w ramach których możliwe jest zwiększenie

liczby studentów kształconych na kierunkach matematycznych, przyrod-

niczych i technicznych określonych przez MNiSW. Po ocenie ekspertów

do realizacji skierowano 27 najwyżej ocenionych wniosków złożonych przez

szkoły wyższe.

W stosunku do ubiegłego roku MNiSW trzykrotnie zwiększyło budżet na re-

alizację kształcenia zamawianego. W tym roku pula środków wyniosła 200

mln zł. Jednak ze względu na bardzo duże zainteresowanie programem

wśród uczelni (wpłynęło 170 projektów) minister Barbara Kudrycka po-

dejmie starania o zwiększenie budżetu, aby jeszcze w tej edycji kolejne

uczelnie z listy mogły otrzymać dofinansowanie.

Kierunki zamawiane to: inżynieria biomedyczna, mechatronika budownic-

twa, inżynieria środowiska i energetyka, elektrotechnika, mechatronika,

mechanika i budowa maszyn, automatyka i robotyka, matematyka, bio-

technologia. W ramach tych kierunków tworzone są specjalności, których

jest kilkakrotnie więcej.

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 5

Fundusze na edukację

Co dalej?

W trakcie rozstrzygania są konkursy m.in.
w województwach zachodniopomorskim
(dla szkolnictwa wyższego, ponadgimnazjal-
nego i gimnazjalnego), mazowieckim, mało-
polskim, podlaskim i świętokrzyskim. Roz-
poczęcia nowych konkursów, przynajmniej
do końca tego roku, nie należy się spodzie-
wać w województwie kujawsko-pomorskim,
łódzkim, małopolskim czy śląskim.
Instytucje edukacyjne zainteresowane
otrzymaniem wsparcia powinny z uwagą
obserwować końcówkę bieżącego roku
oraz początek następnego. Od września
do lutego będzie trwał nabór wniosków
w województwach lubelskim, opolskim,
podkarpackim, warmińsko-mazurskim oraz
wielkopolskim.

Polski system edukacji może liczyć na unij-
ne inwestycje z RPO nawet w kwocie 711,4
mln euro. Najbardziej na oświatę postawiło
województwo dolnośląskie, które na ten cel
przeznaczyło aż 7,6 proc. środków swojego
RPO (92,1 mln euro) i lubuskie (7,4 proc.,
czyli 32 mln euro). W większości regionów
edukacja pochłonie ok. 4 proc. budżetów
RPO.
Tak obfity deszcz pieniędzy nie spadł
na polską oświatę jeszcze nigdy w jej hi-
storii. Warto uważnie monitorować pracę
naszych samorządowców, by nie zaprze-
paścili szansy i efektywnie zainwestowali
powierzone im pieniądze.

Krzysztof Garski

dolnośląskim wyróżnia się warta 15,72
mln zł (dofinansowanie: 10,58 mln zł)
budowa infrastruktury sportowo-rehabilita-
cyjnej w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym
Dzieci Niewidomych we Wrocławiu.
W województwie podkarpackim projek-
ty 12 szkół wyższych, wnioskujących łącz-
nie o blisko 60 mln zł wsparcia, przeszło
już etap oceny formalnej. Dostępna w ra-
mach konkursu kwota dofinansowania
wynosi 42 mln zł. W tym roku w harmo-
nogramie nie przewiduje się już naborów
w ramach schematu A działania 5.1 RPO.
W styczniu 2010 r. ruszy konkurs w sche-
macie B, dotyczącym pozostałych placó-
wek oświatowych.
W województwie wielkopolskim wyłoniono
pięć projektów dotyczących szkolnictwa

wyższego oraz siedem dotyczących niż-
szych poziomów edukacji. Między inny-
mi dawne koszary w Kaliszu kosztem 24
mln zł (w tym pomoc z UE: 13,4 mln zł)
zostaną przekształcone w budynki szko-
ły wyższej, a w Lesznie powstanie nowa
aula i zespół sal wykładowych (koszt: 28,2
mln zł). W Poznaniu powiększy się Wyższa
Szkoła Nauk Humanistycznych i Dzienni-
karstwa (koszt: 41,6 mln zł). Wymienione
inwestycje znalazły się wśród projektów
kluczowych Wielkopolskiego RPO.
To tylko kilka przykładów z setek możli-
wości. Regionalne programy operacyjne
wspierają infrastrukturę zarówno szkolnic-
twa wyższego, jak i wszystkich niższych
szczebli edukacji. Z funduszy może skorzy-
stać praktycznie każda instytucja oświato-
wa: wiejskie przedszkole, powiatowe gim-
nazjum czy uniwersytet.

pracowni specjalistycznych. Na przykład
Gliwice zamierzają stworzyć nowoczesną
sieć pracowni przedmiotowych w swoich
szkołach ponadgimnazjalnych. Wśród in-
westycji do dofinansowania znalazły się
zarówno niewielkie projekty, dla których
kwota dofinansowania nie przekracza 1
mln zł (np. modernizacja infrastruktury
sportowej w ośrodku Polskiego Związku
Niewidomych w Chorzowie), jak i dużo
większe, które uzyskały wsparcie powy-
żej 5 mln zł (np. przebudowa gimnazjum
w Mysłowicach na potrzeby Zespołu Szkół
Ponadgimnazjalnych).
Konkretne rezultaty w postaci podpisanych
umów są też w poddziałaniu 4.2.2 „Roz-
wój i modernizacja lokalnej infrastruktury
edukacyjnej” w ramach Lubuskiego RPO.
Dzięki wsparciu pięć jednostek samorzą-
dowych wyremontuje i rozbuduje tu swoje
placówki edukacyjne.
Prawie 12 mln zł pochłonie budowa basenu
w Tomaszowie Mazowieckim (województwo
łódzkie) i będzie to najdroższy z 42 projek-
tów, które otrzymały wsparcie w ramach
działania 5.3 „Infrastruktura edukacyjna”
RPO Województwa Łódzkiego.
Dofinansowanie z funduszy UE dostaną też
mniej typowe inwestycje. W województwie

Szkoła inwestycji

Praca u podstaw – tak można określić to, co właśnie dzieje się w edukacji

dzięki regionalnym programom operacyjnym. Niemal w każdym powiecie nadrabia się wieloletnie

zaległości, budując nowe przedszkola, sale gimnastyczne i remontując szkoły.

na co można doStać dotację z RPo?

n

Budowa nowych obiektów dydaktycznych, remont, rozbudowa i modernizacja starych

n

Inwestycje w infrastrukturę sportową i kulturalną, powiązaną z infrastrukturą

edukacyjną (np. sale gimnastyczne)

n

Budowa i rozbudowa infrastruktury okołoedukacyjnej (np. internaty, stołówki)

n

Wyposażenie szkół w pomoce naukowe, sprzęt komputerowy i wyposażenie niezbędne

do nauki zawodu

n

Usuwanie barier architektonicznych w dostępie do placówek edukacyjnych

n

Zagospodarowanie otoczenia obiektów edukacyjnych

FOT

. JANUSZ T

AT

ARKIEWICZ)

6 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

Fundusze na edukację

n

Oprócz pieniędzy zarezerwowanych

w budżecie państwa polska edukacja
ma do dyspozycji środki z Funduszy Eu-
ropejskich. Z jednej strony są to gran-
ty z Programu Operacyjnego Kapitał
Ludzki na projekty „miękkie”, a z dru-
giej – mamy do wzięcia środki z re-
gionalnych programów operacyjnych
oraz programów krajowych na przed-
sięwzięcia związane z infrastrukturą.
Łącznie na wzmocnienie obszaru edu-
kacji w ramach perspektywy finanso-
wej 2007-2013 możemy wykorzystać
blisko 3,5 mld euro, a więc trzy i pół
raza więcej niż w latach 2004-2006.
Jak się zmieni edukacja w naszym kra-
ju dzięki tym pieniądzom?

Unijne środki na oświatę są rzeczywiście
istotnym uzupełnieniem wydatków bu-
dżetowych. Ważne w przypadku progra-
mów na lata 2007-2013 jest to, że dają
one szansę spojrzenia na system edukacji
z perspektywy problemów, które należy
rozwiązać. Unijne środki pomogą Minister-
stwu Edukacji Narodowej wypracować roz-
wiązania systemowe, a więc przygotować
zmiany prawne, które mogą się przyczynić
do podniesienia jakości kształcenia i zarzą-
dzania oświatą. Na przykład w prioryte-
cie 3. „Wysoka jakość oświaty” (w ramach
PO KL) przewidziano m.in. pieniądze
na opracowanie i wdrożenie projektów sys-
temowych, poprawiających jakość pracy pe-
dagogów czy też kształtujących zasady pra-
cy z uczniami zdolnymi. Także za Fundusze
Europejskie przygotowywana jest reforma
programów nauczania. Pierwsze efekty są
już nawet odczuwalne, m.in. zakończono
prace nad zmianami pozwalającymi upo-
wszechnić wychowanie przedszkolne oraz
zmienić sposób nauczania w najmłodszych
klasach. Od 1 września 2009 r. w polskich
przedszkolach i w pierwszych klasach pod-
stawówek będą wdrażane nowe podstawy
programowe. Stopniowo w ciągu najbliż-
szych 6 lat zmiany obejmą cały system
oświaty.
Z drugiej strony mamy też projekty kon-
kursowe, których celem jest wspieranie
rozwoju kompetencji konkretnych uczniów,
nauczycieli i innych osób. Między innymi
w ramach PO KL zaprojektowano ponadre-
gionalne programy rozwijania umiejętności
uczniów w zakresie kompetencji kluczowych
w obszarze nauk matematyczno-przyrodni-
czych, technologii informacyjno-komunika-
cyjnych, języków obcych, przedsiębiorczo-
ści czy też wspierające rozwój zawodowy
nauczycieli.

Bez Funduszy Europejskich niewątpliwie polska szkoła byłaby

dużo uboższa – mówi KRYSTYNA SZUMILAS,

sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej

Wyższa jakość

kształcenia

FOT

. P

AWEŁ P

AWŁ

OWSKI/ŻEL

AZNA STUDIO (2X)

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 7

Już teraz widać, że ogromnym zaintereso-
waniem cieszą się projekty dotyczące przed-
szkoli. Bardzo dużą popularność osiągają
działania rozwojowe adresowane do szkół
ogólnokształcących. Szkoły – same lub
poprzez gminy – chętnie sięgają po środki
na opracowanie szerokiego wachlarza zajęć
pozalekcyjnych albo przygotowanie pracy
z uczniem zdolnym.
Dużym zainteresowaniem cieszą się projek-
ty wspierające oddolne inicjatywy edukacyj-
ne w ramach priorytetu 9. PO KL „Rozwój
wykształcenia i kompetencji w regionach”.
Natomiast z najmniejszym zainteresowaniem
potencjalnych beneficjentów, co jest naszą
bolączką, spotykają się działania z zakresu
kształcenia ustawicznego i ukierunkowane
na poprawę jakości kształcenia w szkołach
zawodowych. To trochę dziwi, zważywszy, że
tyle słyszy się narzekań na jakość kształcenia
zawodowego w polskich szkołach. Na przy-
kład wyjątkowo nikłe jest zainteresowanie
konkursem adresowanym do pracodawców
na realizację staży i praktyk dla nauczycieli
kształcenia zawodowego.

n

  

Jak MEN chce zwiększyć zaintereso-
wanie potencjalnych beneficjentów
w tym obszarze?

Na bieżąco wdrażamy nowe rozwiązania,
które poszerzą wiedzę o możliwościach
wykorzystania środków. Między innymi
planujemy w najbliższym czasie zorgani-
zowanie konferencji dla przedsiębiorców,
dzięki której będą mogli bliżej zapoznać się
z możliwościami uzyskania dotacji. Jeżeli
jednak po pewnym czasie zorientujemy się,
że w niektórych obszarach zainteresowanie
pieniędzmi jest niewielkie, będziemy szukać
możliwości przesunięć środków na te progra-
my, które cieszą się większą popularnością.
Na razie jednak na tego typu decyzje jest
jeszcze za wcześnie, pieniądze z obecnej puli
będziemy mogli czerpać aż do roku 2015.
Dlatego też o wykorzystanie środków jestem
spokojna.

n

  

Czy można sobie wyobrazić, co by było
bez unijnych funduszy?

Niewątpliwie polska szkoła byłaby dużo
uboższa, znacznie gorzej wyposażona.
Dużo trudniej byłoby wprowadzić rozwiąza-
nia poprawiające jakość kształcenia. Mniej
wreszcie byłoby zajęć pozalekcyjnych, które
przecież wzbogacają polską szkołę i służą
jej rozwijaniu. Unijne fundusze pomogą
nam w szybkim czasie zmniejszyć dystans
dzielący polską szkołę od poziomu placó-
wek na zachodzie Europy.

Rozmawiała

Joanna Pieńczykowska

jest zdecentralizowanie systemu. Poprzednio
niemal wszystkie zadania realizowano cen-
tralnie. Obecnie na poziomie ministerialnym
realizowane są głównie projekty systemowe.
Wiele projektów konkursowych w ranach PO
KL przesunięto na poziom regionów. Także
projekty infrastrukturalne, finansowane
z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regio-
nalnego, zarządzane są przez samorządy
województw, które same decydują, jakie
działania są najbardziej potrzebne.

n

  

W obecnej perspektywie finansowej
zmalała pula pieniędzy na programy
stypendialne. Dlaczego? Przecież cie-
szyły się one ogromną popularnością,

stypendia otrzymało 610 tys. osób, co
oznacza, że skorzystało z nich o 180
proc. więcej uczniów niż pierwotnie
planowano. Kto będzie głównym be-
neficjentem obecnie? Czy uczniowie
z terenów wiejskich, dla których sty-
pendia były istotne, mogą liczyć na al-
ternatywne wsparcie?

W poprzedniej perspektywie programy sty-
pendialne, które kierowane były do uczniów
z obszarów wiejskich, kontynuujących na-
ukę w szkołach kończących się maturą,
nabrały charakteru wsparcia socjalnego.
Negocjując sposób wykorzystania środ-
ków na lata 2007-2013 trudno było nam
przekonać Komisję Europejską, że taka for-
ma wsparcia pełni funkcję prorozwojową.
Komisja kategorycznie stawiała bowiem
warunek, by stypendia miały taki właśnie
charakter. Za prorozwojowe uznała stypen-
dia, które pozwolą na realizację aspiracji
i zainteresowań uczniów szczególnie uzdol-
nionych. Do wykorzystania – zarówno ze
szkół ponadgimnazjalnych, jak i gimnazjal-
nych oraz podstawowych – jest 31,5 mln
euro. Natomiast stypendia o charakterze
socjalnym są obecnie realizowane w ra-
mach Narodowego Programu Stypendial-
nego ze środków budżetowych.

n

  

Czy dziś, po 1,5 roku wdrażania PO
KL, można już powiedzieć, w jakich
obszarach zainteresowanie dotacjami
ze strony potencjalnych beneficjantów
jest duże, a w jakich mniejsze od ocze-
kiwanego?

n

  

Przy wykorzystaniu środków unijnych
z lat 2004-2006 Ministerstwo Edu-
kacji Narodowej kładło nacisk przede
wszystkim na zmniejszanie dyspropor-
cji edukacyjnych między obszarami
wiejskimi a miastami, m.in. poprzez
komputeryzację szkół, rozwój przed-
szkoli (ośrodków przedszkolnych),
stworzenie centrów kształcenia na od-
ległość. Czy w ramach nowego progra-
mu priorytety się zmieniły?

W poprzedniej perspektywie finansowej do-
minujące było nastawienie na tzw. projekty
„twarde”, czyli o charakterze inwestycyj-
nym. Na przykład dzięki unijnym fundu-
szom 19 954 szkoły, czyli ponad połowa
placówek, otrzymały pracownie kompu-
terowe, wyposażono też w sprzęt i środki
dydaktyczne 1925 placówek kształcących
osoby niepełnosprawne, utworzono i wypo-
sażono na terenie całej Polski 1374 centra
kształcenia na odległość na wsi, w 11 419
szkołach powstały Internetowe Centra In-
formacji Multimedialnej.
Obecnie nastąpiło przesunięcie prioryte-
tów w kierunku tzw. projektów „miękkich”,
m.in. mających na celu wypracowanie
wspomnianych rozwiązań systemowych,
służących doskonaleniu jakości kształcenia.
Działania MEN koncentrują się też w dużej
mierze na projektach rozwojowych, któ-
re mają wpłynąć na rozwój konkretnego
ucznia, konkretnej szkoły, konkretnego śro-
dowiska nauczycielskiego.
Inną bardzo ważną różnicą, wpływającą tak-
że na lepszy poziom wykorzystania środków,

„Unijne środki pomogą MEN wypracować rozwiązania

systemowe, które mogą się przyczynić do podniesienia

jakości kształcenia i zarządzania oświatą”

8 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

Fundusze na edukację

pod kątem przydatności na rynku pracy –
wyjaśnia.
Na razie udało się powołać zespoły
do opracowania metodologii oceny spój-
ności podstaw programowych z dokumen-
tami, które regulują funkcjonowanie szkół
zawodowych. Pod koniec marca miało też
miejsce seminarium, które rozpoczęło pra-
ce nad opisem kwalifikacji specyficznych
dla poszczególnych zawodów. Co ważne,
w pracach nad projektem nie uczestniczą
tylko przedstawiciele ministerstwa i powią-
zanych z nim jednostek, ale także organiza-
cje zrzeszające praktyków poszczególnych
zawodów, na przykład Związek Rzemiosła
Polskiego. Pierwszych efektów możemy
spodziewać się w 2013 r.
15 mln zł pochłonie kolejne zadanie
z poddziałania 3.3.3, czyli rozwój inno-
wacyjnych programów i metod nauczania,
w tym – prace nad ulepszeniem już istnie-
jącego portalu Scholaris.pl, zawierającego
materiały przydatne do prowadzenia zajęć.
– Pozwoli to na dotarcie z dobrą jakościowo
i usystematyzowaną edukacją do wszyst-
kich stron preferujących zdalną formę
kształcenia – wyjaśnia Monika Osmańska
z Departamentu Funduszy Europejskich
MEN. Zaplanowano między innymi urucho-
mienie nowej, bardziej wydajnej aplikacji
internetowej, weryfikację jakości oraz uzu-
pełnienie zasobów, a także kilka zupełnie
nowych elementów: stworzenie platformy
społecznościowej, modułów wirtualnego
doradztwa pedagogiczno-psychologicznego,
podnoszenia kwalifikacji nauczycielskich
czy wreszcie – systemu wsparcia kariery.
– Rezultatem projektu będzie więc pierw-
szy tak całościowy, logicznie uporządkowa-
ny i spójny system obejmujący wszystkie
możliwe do umieszczenia na platformie
internetowej elementy i działania związane
z edukacją – mówi Monika Osmańska.
PO KL zachęca też do sięgania po nowo-
czesne metody nauczania. Z poddziała-

Trzeba było nie tylko napisać od nowa
podstawy programowe, ale i dostarczyć
do wszystkich szkół w Polsce egzempla-
rze publikacji zawierającej komentarze
eksperckie do nich, tak aby nauczyciele
zdążyli zapoznać się z nimi przed rozpo-
częciem nowego roku szkolnego. Jak mówi
Jarosław Kozłyk z Departamentu Funduszy
Europejskich MEN, drukarnia pracuje nie-
mal na okrągło – wszak każda z kilkunastu
tysięcy polskich szkół musi otrzymać trzy
egzemplarze wydawnictwa. Do tego docho-
dzi jeszcze szkolenie kadr. – W pierwszym
etapie (maj-czerwiec br.) 1,8 tys. doradców
metodycznych i nauczycieli konsultantów
ma za zadanie przeprowadzić spotkania in-
formacyjne z radami pedagogicznymi szkół
podstawowych i gimnazjów – wyjaśnia
Jarosław Kozłyk. – Zaplanowane są rów-
nież szkolenia ekspertów przedmiotowych,
którzy będą udzielać nauczycielom pomo-
cy w pracy z nową podstawą programową,
szkolenia egzaminatorów, pracowników
nadzoru pedagogicznego oraz rzeczoznaw-
ców ds. podręczników – dodaje.
Rozpoczęty w styczniu projekt powinien
zakończyć się w pierwszym kwartale przy-
szłego roku, kiedy nastąpi jego rozliczenie.
Obecnie ministerstwo finalizuje przygoto-
wanie wniosku o dofinansowanie.

Fachowiec przyszłości

Unijne fundusze przyczynią się też do roz-
wiązania długoletniego problemu naszego
rynku pracy: braku skutecznego systemu
kształcenia fachowców. KOWEZiU pracuje
obecnie nad projektami dotyczącymi do-
skonalenia podstaw programowych kształ-
cenia zawodowego oraz wsparcia placówek
wdrażających takie programy. Jak jednak
podkreśla Agnieszka Pfeiffer, menedżer pro-
jektu, prace znajdują się jeszcze na dość
wczesnym etapie. – Trzeba na przykład
przyjrzeć się każdemu z 208 zawodów, któ-
rych naucza się w szkołach zawodowych,

Z

akres tematyczny projektów jest
szeroki. Pomogą one, między inny-
mi, ulepszyć podstawy programowe

w różnych typach szkół, sprawniej przepro-
wadzać egzaminy czy też dopasować szkol-
nictwo zawodowe do potrzeb rynku pracy.
Wszystko w ramach priorytetu 3. „Wysoka
jakość systemu oświaty” Programu Kapi-
tał Ludzki (PO KL), który określa siedem
celów stojących przed polskim systemem
edukacji. Najważniejsze z nich to dokona-
nie przeglądu wszystkich obowiązujących
programów nauczania, wdrożenie stu in-
nowacyjnych programów nauczania (m.in.
matematyki, przedsiębiorczości i nauk przy-
rodniczych) oraz poprawę jakości kształce-
nia zawodowego.
Autorzy PO KL nie mają przy tym wąt-
pliwości: dalszy wzrost gospodarczy oraz
zmniejszenie bezrobocia nie będą możliwe
bez dużych inwestycji właśnie w oświatę,
a przede wszystkim – w podniesienie jej
jakości i efektywności. Wiąże się z tym nie
tylko przygotowanie nowych programów
i usprawnienie egzaminów, ale także sku-
teczniejsze zbieranie danych o funkcjono-
waniu oświaty oraz usprawnienie nadzoru
pedagogicznego.
Warto przyjrzeć się poddziałaniu 3.3.3
w priorytecie 3. „Modernizacja treści i me-
tod kształcenia”, w ramach którego projekty
systemowe realizują MEN, Krajowy Ośrodek
Wspierania Edukacji Zawodowej i Usta-
wicznej (KOWEZiU) oraz Centralny Ośrodek
Doskonalenia Nauczycieli (CODN).

Podstawa wszystkiego

Ministerstwo Edukacji pracuje obecnie
nad projektami dotyczącymi podstawy
programowej, a także nad przygotowa-
niem innowacyjnych programów dla pol-
skich szkół funkcjonujących za granicą.
Wycenione łącznie na 13,24 mln zł pro-
jekty wiążą się z ogromnym wyzwaniem
logistycznym.

Oświatowe

przyspieszenie

Polska edukacja zaczyna na wielką skalę korzystać z Funduszy Europejskich.

Trwa – lub wkrótce się rozpocznie – realizacja 25 projektów systemowych, przygotowanych

pod auspicjami Ministerstwa Edukacji Narodowej.

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 9

styczne publikacje dotyczące egzaminów).
Projekty CKE należą jednocześnie do naj-
bardziej zaawansowanych. Ich realizacja
rozpoczęła się już w październiku 2007 r.,
zaś zakończenie planowane jest na koniec
tego roku.
Najbardziej kosztowne okazuje się przygo-
towanie nowych egzaminów maturalnych
i eksternistycznych, które pochłonie ponad
połowę wspomnianej kwoty. W ramach
tego projektu CKE realizuje m.in. takie
zadania jak nowa koncepcja arkuszy egza-
minacyjnych, egzamin maturalny z filozofii
czy wprowadzenie obowiązkowej matury
z matematyki. Jeśli chodzi o ten ostatni
podprojekt, przygotowano już procedury
tworzenia i testowania zadań oraz prze-
prowadzono próbne testy w wybranych
szkołach, na podstawie których powstały
zalecenia do szkolenia egzaminatorów.
Wśród projektów systemowych znajdziemy
i takie, które pozwolą sprawniej zarządzać
systemem oświaty w Polsce. Kwota 14 mln
zł pozwoli Centrum Informatycznemu Edu-
kacji na modernizację Systemu Informacji
Oświatowej – oprogramowania, z którego
korzysta każda szkoła do przesyłania rapor-
tów o swojej działalności: o liczbie uczniów
i nauczycieli czy poniesionych w danym se-
mestrze wydatkach.
Dynamika zmian, które właśnie zachodzą
w oświacie, wymaga też skutecznego za-
plecza badawczego, dlatego na jego rozwój
przeznaczono aż 46,28 mln zł w ramach
projektu realizowanego przez Instytut Ba-
dań Edukacyjnych.
Patrząc na listę projektów systemowych
można dojść do wniosku, że powoli kończą
się czasy chronicznego niedoinwestowania
oświaty w Polsce. Znaczne środki, zagwa-
rantowane przez PO KL, przyczyniają się
do zasypania przepaści, która jeszcze nie-
dawno dzieliła system edukacji w Polsce
i na Zachodzie.

Krzysztof Garski

organizacji kształcenia na odległość, wy-
maganych kompetencji kadry oraz system
weryfikacji placówek zajmujących się taką
działalnością – wylicza Katarzyna Gut, od-
powiedzialna za projekt w Departamencie
Funduszy Europejskich MEN. Przygotowa-
ne zostaną także platformy e-learningowe,
niezbędne informatory i podręczniki, zaś
po okresie pilotażowym będzie można roz-
począć przyznawanie akredytacji szkołom
(na razie nie zdecydowano, czy będą one
dotyczyć wyłącznie szkół państwowych, czy
także prywatnych).
Ciekawie zapowiada się też projekt zwią-
zany z rozwojem poradnictwa edukacyjno-
-zawodowego. – Baza informacyjna będzie
udostępniana za pomocą Internetu, aby
dotrzeć do jak największej liczby uczniów,
rodziców, doradców zawodowych i nauczy-
cieli – wyjaśnia Monika Osmańska. – Będzie
się ona składać z działów tematycznych,
odpowiednio dla szczebla centralnego, wo-
jewódzkiego i powiatowego. Zostanie uru-
chomiona w drugiej połowie 2010 roku.

Egzamin do poprawki

Na poprawie jakości egzaminów skupia się
z kolei działanie 3.2 „Rozwój systemu eg-
zaminów zewnętrznych”, w ramach którego
dziewięć projektów wartych około 200 mln
zł realizuje Centralna Komisja Egzaminacyj-
na. Główny cel zadania to poprawa monito-
ringu i oceny działań edukacyjnych, w tym
– stworzenie spójnego systemu powiąza-
nych ze sobą egzaminów zewnętrznych.
Wśród projektów CKE można wyodrębnić 3
zadania badawcze (badanie jakości narzę-
dzi do przeprowadzania egzaminów, bada-
nie różnic wyników egzaminów oraz przygo-
towanie metodologii szacowania wskaźnika
edukacyjnej wartości dodanej), 3 pilotażo-
we (nowe egzaminy maturalne i eksterni-
styczne, gimnazjalne oraz zawodowe) i 3
szkoleniowo-edukacyjne (budowa banków
zadań, szkolenie egzaminatorów, specjali-

nia 3.4.2 „Upowszechnienie uczenia się
przez całe życie” MEN oraz KOWEZiU
zrealizują trzy projekty (ich łączna war-
tość to 52,56 mln zł), które dotyczyć będą
zarówno opracowania modelu kształcenia
na odległość, działań promujących ucze-
nie się przez całe życie, jak i przygotowa-
nia internetowego systemu poradnictwa
edukacyjno-zawodowego. Szczególnie to
pierwsze zadanie wygląda ambitnie. – Efek-
tem projektu ma być określenie sposobu

FOT

. JANUSZ T

AT

ARKIEWICZ

10 najWiękSzych

Projekty systemowe w edukacji, na które

przeznaczono najwięcej środków z PO KL

i instytucje odpowiedzialne za ich realizację

(w mln zł)

n

113,47 – Pilotaż nowych egzaminów matu-

ralnych i eksternistycznych (działanie 3.2),

CKE

n

46,28 – Tworzenie zaplecza badawczego

i informacyjnego systemu edukacji w zakre-

sie monitoringu, ewaluacji i badań edukacyj-

nych (poddziałanie 3.1.1), IBE

n

25,88 – Ogólnopolskie kampanie upo-

wszechniające model uczenia się przez całe

życie, MEN

n

23,14 – Szkolenia pracowników i współpra-

cowników systemu egzaminów zewnętrznych

oraz rozwój współpracy międzynarodowej,

w tym realizacja projektów ponadnarodo-

wych (działanie 3.2), CKE

n

20 – Model systemu wdrażania i upowszech-

niania kształcenia na odległość w uczeniu

się przez całe życie (poddziałanie 3.4.2),

MEN

n

18,75 – Doskonalenie podstaw programo-

wych kształcenia zawodowego ukierunko-

wane na zapewnienie zgodności kształcenia

z wymogami gospodarki opartej na wiedzy

(poddziałanie 3.3.3), KOWEZiU

n

18,72 – Pilotaż nowych egzaminów gim-

nazjalnych oraz sprawdzianu w klasie VI

(działanie 3.2), CKE

n

16,57 – Badania uwarunkowań zróżnico-

wania wyników egzaminów zewnętrznych

(działanie 3.2), CKE

n

15 – Upowszechnienie innowacyjnych pro-

gramów i metod oraz najlepszych praktyk,

m.in. poprzez rozwój portalu edukacyjnego

Scholaris (poddziałanie 3.3.3), CODN

n

14,07 – Usprawnienie systemu zbierania

i analizy danych dotyczących funkcjonowa-

nia systemu oświaty, m.in. poprzez rozwój

Systemu Informacji Oświatowej (poddziała-

nie 3.1.1), CIE

Źródło: MEN

10 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

Raport

T

en raport podsumowuje ostatnie 10
lat istnienia regionów w obecnym
kształcie. Analizowaliśmy trendy

rozwojowe w głównych obszarach życia
społecznego i gospodarczego. Najbardziej
dostrzegalnym zjawiskiem jest przyspie-
szenie wzrostu gospodarczego po wejściu
Polski do Unii Europejskiej – mówi dr Han-
na Jahns, sekretarz stanu w Ministerstwie
Rozwoju Regionalnego.
Po akcesji Polski do Unii wszystkie regiony
odczuły większe tempo wzrostu gospodar-
czego: w latach 2004-2007 PKB rósł śred-
nio o 5,4 proc. rocznie, czyli dwa razy szyb-
ciej niż w latach 2000-2003. – W rezultacie
nastąpił wyraźny postęp w konwergencji
zewnętrznej Polski i regionów z krajami
Unii Europejskiej – mówi dr Hanna Jahns.
Osiągnęliśmy już PKB na poziomie 55 proc.
średniej UE, podczas gdy w 1999 r. było
to 48,6 proc. – wyliczyli autorzy raportu
„Rozwój regionalny w Polsce”.

Dysproporcje w rozwoju

regionów

Duże zróżnicowanie w poziomie rozwoju
gospodarczego, słabe wykorzystanie kapi-
tału ludzkiego, niewielki postęp w budowie
infrastruktury transportowej, niski wskaź-
nik innowacyjności – to główne problemy
polskich regionów. Po akcesji potencjał go-
spodarczy skoncentrował się w kilku naj-
bardziej rozwiniętych ekonomicznie regio-
nach. Aż 52 proc. PKB wytwarzają cztery
województwa: mazowieckie, śląskie, wiel-
kopolskie i dolnośląskie. Zróżnicowanie
pomiędzy bogatszymi i biedniejszymi wo-
jewództwami jest coraz bardziej widoczne.
– Cały czas otwierają się nożyce pomiędzy
regionami Polski Wschodniej i Zachodniej
– podkreśla Krzysztof Hetman, wicemini-
ster rozwoju regionalnego. W latach 2000-
2006 najszybciej rozwijała się grupa pięciu
najbogatszych województw: mazowieckie,
dolnośląskie, śląskie, wielkopolskie i po-
morskie, znacznie szybciej niż regiony
Polski Wschodniej. Mazowieckie może

Jak nadrobić dystans

Stopniowo zaczynamy dorównywać państwom Europy Zachodniej – świadczy o tym

znaczący wzrost PKB Polski w relacji do średniej unijnej w ostatnich latach.

Największym mankamentem pozostaje jednak nasza regionalna niespójność

i pogłębiający się podział na Polskę A i B – takie m.in. wnioski płyną z dokumentu

„Rozwój regionalny w Polsce. Raport 2009”.

PKB w poszczególnych regionach

Polski w porównaniu ze średnią UE

zachodnio-

pomorskie

pomorskie

warmińsko-mazurskie

podlaskie

mazowieckie

kujawsko-

-pomorskie

wielkopolskie

dolnośląskie

opolskie

Zmiany w PKB

per capita

w latach 2000-2006

(UE27=100)

PKB per capita

w 2006 r.

(UE27=100)

4 do 9

2 do 4

0 do 2

-1 do 0

śląskie

małopolskie

świętokrzyskie

łódzkie

lubelskie

podkarpackie

lubuskie

2,6

4,2

2,3

3,0

8,6

2,5

0,8

0,8

3,1

3,7

1,5

5,5

5,5

4,0

2,3

1,6

-0,8

47,7

46,5

55,1

56,0

56,0

42,1

55,5

45,4

39,8

35,8

35,3

83,6

38,4

48,0

45,7

51,5

39,5

Udział w PKB Polski 5 najbogatszych

i 5 najbiedniejszych województw

(wg kryterium PKB

per capita)

1999

15,0

54,5

55,0

55,5

56,0

56,5

57,0

57,5

58,0

15,5

16,0

16,5

17,0

17,5

56,4

16,0

15,7

15,9

15,9

15,9

15,7

15,4

15,4

56,5

56,9

56,9

57,0

57,2

57,6

57,7

5 najbiedniejszych

5 najbogatszych

2000 2001

2002 2003 2004

2005 2006

MARIUSZ MAMET/MAC MAP (2X)

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 11

się pochwalić PKB na poziomie 83 proc.
średniej unijnej, a w województwach lu-
belskim i podkarpackim wskaźnik ten wy-
nosi zaledwie 35,3 i 35,8 proc. Wolniej
niż reszta rozwija się także województwo
zachodniopomorskie, gdzie wskaźnik PKB
w 2006 r. był nawet niższy niż w 1999 r.,
co oznacza zwiększenie dystansu do kra-
jowej czołówki. W 1999 r. relacja między
województwem najbogatszym (mazowiec-
kie) a najbiedniejszym (lubelskie) wyno-
siła 2,17, w 2003 r. wzrosła do 2,20,
a w 2006 r. – do 2,32.
Prognozy na kolejne lata nie wyglądają
obiecująco. Nadal będzie się pogłębiać
dysproporcja pomiędzy poszczególnymi re-
gionami. Województwa Polski Wschodniej
(podkarpackie, lubelskie, podlaskie, war-
mińsko-mazurskie oraz świętokrzyskie),
zakorzenione w tradycji i borykające się
z problemami postkomunistycznymi, będą
nadal tracić dystans w stosunku do średniej
europejskiej. Mimo dużego napływu Fun-
duszy Europejskich, proces konwergencji
napotyka tam spore trudności.
Warto również zwrócić uwagę na olbrzymie
różnice w rozwoju pomiędzy obszarami
na poziomie NUTS2 (odpowiadają im woje-
wództwa) i NUTS3 (podregiony). Mogą one
wynikać stąd, że procesem konwergencji
są objęte duże jednostki administracyjne,
a podział pomocy unijnej wewnątrz woje-
wództwa nie przebiega zgodnie z polityką
spójności. Zjawisko to, określane mianem
dyspersji, wykazuje tendencję wzrostową.
W Polsce osiągnęło jeden z najwyższych
wskaźników w całej Unii.

Co z kapitałem ludzkim,

infrastrukturą

i innowacyjnością?

Problemem naszego kraju jest

niskie wy-

korzystanie kapitału ludzkiego. Dużym
osiągnięciem był spadek stopy bezrobo-
cia z poziomu 20 proc. w 2002 r. do 7,1
proc. w 2008 r. Jednak niepokojąco niski
jest wskaźnik zatrudnienia – wynosi on 57
proc. – to jeden z najniższych w Europie
(średnia w 27 krajach to ponad 65 proc.).
Ponadto w Polsce średnia wieku osoby od-

połączeń pomiędzy południem a północą,
słaby rozwój dróg umożliwiających spraw-
ne przejazdy w miastach i ich otoczeniu,
niska jakość połączeń pomiędzy miastami
wojewódzkimi – wymienia główne bolączki
regionów w tym zakresie Krzysztof Hetman.
W ostatnich latach na skutek zmniejszenia
się długości eksploatowanych linii kolejo-
wych oraz likwidacji lub zmniejszenia czę-
stotliwości połączeń lokalnych pogorszyła
się dostępność komunikacyjna ośrodków
subregionalnych.
Na

poziom innowacyjności wpływa wyso-

kość nakładów na badania i rozwój (B+R).
Najwyższe wydatki na działalność innowa-
cyjną ponoszą firmy w województwach: ślą-
skim, mazowieckim, łódzkim, wielkopolskim

chodzącej z rynku pracy wynosi 59,3 lat,
podczas gdy w UE – 61,2.
Badania międzynarodowe potwierdzają
znaczenie kapitału społecznego dla rozwoju
społeczeństwa oraz silny związek pomiędzy
poziomem kapitału społecznego i ekono-
micznego. Polska należy do krajów europej-
skich o słabo rozwiniętym kapitale społecz-
nym. Świadczą o tym niskie wskaźniki:

n

  

zaufania interpersonalnego (odsetek po-
pulacji deklarującej zaufanie do innych
ludzi)

n

  

aktywności społecznej mierzonej dobro-
wolną przynależnością do organizacji
społecznych

n

  

satysfakcji z różnych aspektów życia
osobistego i zawodowego.

Niski poziom kapitału społecznego, towa-
rzyszący rozwojowi gospodarczemu Polski,
przyniósł w efekcie spadek społecznej ak-
tywności, związanej ze słabym rozwojem
sektora instytucji pozarządowych, nie dys-
ponujących odpowiednimi zasobami eko-
nomicznymi, jak to ma miejsce w krajach
UE-15.
W zakresie infrastruktury również jest spo-
ro do nadrobienia. Szczególnie w Polsce
Wschodniej mamy do czynienia ze

słabo

rozwiniętą infrastrukturą transportową.
W końcu 2007 r. w całym kraju czynnych
było ok. 663 km autostrad i 330 km dróg
ekspresowych. – Niewystarczająca sieć

Regiony WczoRaj, dziś, jutRo

22 maja 2009 r. Ministerstwo Rozwoju Regionalne-

go zorganizowało w Warszawie konferencję „Regiony

wczoraj, dziś, jutro”, podczas której zaprezentowano

raport „Rozwój regionalny w Polsce”. Dokument zawie-

ra rekomendacje i wskazówki, które wykorzystane będą

przy tworzeniu powstającej właśnie Krajowej Strategii

Rozwoju Regionalnego. Wypowiedzi cytowane w artykule

zostały zebrane podczas konferencji.

Niski poziom kapitału

społecznego, towarzyszący

rozwojowi gospodarczemu,

przyniósł w efekcie

spadek społecznej

aktywności

»

FOT

. EUROPEAN COMMUNITY

12 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

zys spowodował, że nakłady inwestycyjne
firm wyhamowały. Dlatego niezbędne są
działania rządu, które spowodują powrót
na ścieżkę szybkiego wzrostu. Mam tu
na myśli m.in. takie rozwiązania, jak odpi-
sy podatkowe od inwestycji dokonywanych
przez firmy, ulgi podatkowe na zyski rein-
westowane, preferencje podatkowe dla firm
eksportujących na rynki wschodnie.
Polityka regionów powinna zmierzać
do

zmiany niekorzystnych wskaźników

zatrudnienia i dezaktywizacji zawodowej,
m.in. poprzez nacisk na takie działania jak:
zwiększenie usług doradczych i szkolenio-
wych dla osób objętych trwałym bezrobo-
ciem, wspieranie osób powyżej 50. roku
życia w zmianie kwalifikacji i umiejętności
zawodowych, zapewnienie dostępu do edu-
kacji młodzieży i dzieciom z terenów wiej-
skich. Niezbędne są też działania zmierzają-
ce do zwiększenia zainteresowania uczniów
podejmowaniem kształcenia w kierunkach,
na które prognozowane będzie zapotrzebo-
wanie rynku pracy.

Jerzy Gontarz

Współpraca:

Joanna Pieńczykowska

przedsiębiorstw i gospodarstw do łącz sze-
rokopasmowych czy niski rozwój e-admi-
nistracji (np. odsetek podstawowych usług
publicznych w pełni dostępnych on-line był
w 2007 r. dwa razy niższy niż średnio we
wszystkich krajach Unii).
Wzrost innowacyjności gospodarki pozwoli
w szybkim tempie nadrobić dystans dzielą-
cy nas od najbardziej rozwiniętych krajów
UE.

Dziś poziom innowacyjności jest niepo-

kojąco niski, choć w skali kraju występuje
duże zróżnicowanie. – W średnim i długim
okresie gospodarka polska nie ma szans
na skuteczną konkurencję opartą jedynie
na przewadze kosztowej. Chcąc wzmocnić
konkurencyjność polskich przedsiębiorstw
na arenie międzynarodowej, należy dążyć
do uzyskania przewagi opartej na rozwią-
zaniach innowacyjnych

– uważa dr Piotr

Żuber, dyrektor Departamentu Koordynacji
Polityki Strukturalnej MRR, pod którego
kierunkiem powstał raport.
– Innowacje są niezbędnym czynnikiem
uczestnictwa w konkurowaniu na rynku glo-
balnym i są warunkiem, by dogonić w roz-
woju państwa Europy Zachodniej – mówi
prof. Joanna Kotowicz-Jawor, wicedyrektor
Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN. – Kry-

i dolnośląskim. Łącznie w tych 5 regionach
kumuluje się prawie 71 proc. wydatków
na innowacje, czyli przeszło dwa razy wię-
cej niż w pozostałych 11 województwach
łącznie. Wydatki na działalność B+R stano-
wią 0,58 proc. PKB. To trzy razy mniej niż
średnia w UE. Niska jest też liczba krajowych
patentów – zaledwie 1575 w 2007 r. To
samo dotyczy zgłoszeń patentowych do Eu-
ropejskiego Biura Patentowego – na 1 mi-
lion mieszkańców przypadają zaledwie 3,03
zgłoszenia z naszego kraju, tymczasem śred-
nio dla całej UE – 105,65.

Jakie wyzwania stawiamy

przed sobą?

Zmiany zachodzące w Polsce i na świecie,
a w tym m.in. obecny kryzys gospodar-
czy, wymuszają konieczność modyfikacji
w dotychczasowej polityce regionalnej.
Podstawowym wyzwaniem dla polskich
regionów jest optymalne wykorzystanie
ich potencjału rozwojowego. Województwa
powinny położyć szczególny nacisk na

roz-

wijanie specjalizacji regionalnej w oparciu
o endogeniczny potencjał, by w ten sposób
przyciągnąć zasoby zewnętrzne: inwestycje
krajowe i zagraniczne, innowacyjne firmy
i wykwalifikowaną siłę roboczą.
Istotnym czynnikiem przyszłego rozwoju
regionów jest

budowa gospodarki opar-

tej na wiedzy. Wprawdzie pod wieloma
względami osiągnęliśmy już zadowalający
poziom, np. udział wydatków na techno-
logie informacyjne (sprzęt, oprogramowa-
nie, usługi) zbliżył się do średniej w UE
i wynosi 2,6 proc. PKB (w UE 27 – 2,7
proc. PKB). Problemem jest jednak dostęp

Potencjał „doliny lotniczej”

Politechnika Rzeszowska dzięki dofinansowaniu w wysokości 25,5 mln zł, pozyskanemu

z Programu „Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw” (SPO WKP), utworzyła nowocze-

sne laboratorium badań materiałów dla przemysłu lotniczego. Laboratorium współpracuje

z przedsiębiorstwami „Doliny Lotniczej”. Wykonuje badania i pomiary atestacyjne zlecane

przez firmy z tego sektora, prowadzi szkolenia i seminaria naukowe skierowane do pracowni-

ków przemysłu lotniczego. Tu studenci, doktoranci i inżynierowie poznają rozwiązania high-

tech oraz metody wprowadzenia ich do przemysłu. To doskonały przykład wykorzystywania

potencjału endogenicznego regionu (czyli pochodzącego z wewnątrz, opartego na istniejących

zasobach i możliwościach).

»

FOT

. KRZY

SZTOF K

OCH

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 13

Raport

Komisja przedstawiła jednocześnie propozycje rozwiązań doty-
czących wsparcia działań antykryzysowych przy pomocy polityki
spójności. Aby usprawnić wydatkowanie Funduszy Europejskich,
wypracowano rozwiązania umożliwiające zwiększenie ich dostępno-
ści. Wydłużono m.in. okres kwalifikowalności wydatków w ramach
programów operacyjnych na lata 2004-2006, zwiększono zaliczki
unijne na realizację programów operacyjnych na lata 2007-2013,
wprowadzono udogodnienia w stosowaniu inżynierii finansowej,
ułatwienia w przekazywaniu środków na projekty objęte regułami
pomocy publicznej, ułatwienia w finansowaniu dużych projektów
oraz zwiększeniu stopnia finansowania projektów związanych z wy-
dajnością energetyczną w sektorze mieszkalnictwa.

Polska ścieżka

Równolegle w odpowiedzi na spowolnienie gospodarcze 30 listo-
pada 2008 r. Rząd RP przedstawił krajowy „Plan stabilności i roz-
woju”, który ma na celu wzmocnienie polskiej gospodarki. Jednym
z istotnych elementów polityki jest przyspieszenie wydatkowania
środków UE w 2009 r. W związku z tym Ministerstwo Rozwo-
ju Regionalnego opracowało plan wydatkowania środków na ko-
niec 2009 r. w programach współfinansowanych z Funduszy Eu-
ropejskich w ramach NSS 2007-2013. Zakłada on wydatkowanie
na rzecz beneficjentów co najmniej 16,8 mld zł (i poświadczenie
do zwrotu tych pieniędzy przez Komisję Europejską).
Aby umożliwić realizację planu, Ministerstwo Rozwoju Regional-
nego zidentyfikowało obszary wymagające niezwłocznych działań:
uproszczenie i przyspieszenie wdrażania środków unijnych na róż-
nych poziomach zarządzania, pełniejsze powiązanie systemu fun-
duszy unijnych z systemem finansów publicznych, wykorzystanie
możliwości oferowanych przez KE w ramach pakietu antykryzyso-
wego. Następnie w lutym 2009 r. MRR przygotowało kompleksowy
program przyspieszający realizację programów współfinansowanych
ze środków UE, składający się z 10 punktów.
Wiele tych punktów już zostało wdrożonych, np. poprzez noweliza-
cję rozporządzeń. Kolejne są sukcesywnie realizowane. MRR pracuje
nad drugim etapem programu przyspieszenia wydatkowania środ-
ków UE. Ze względu na sporą liczbę projektów dużych (około 240)
realizowanych w obecnej perspektywie, resort chce położyć większy
nacisk na ich monitoring. Ma to służyć poprawieniu efektywności za-
rządzania i kontroli procesów związanych z doprowadzeniem dużych
inwestycji do realizacji. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego uznało,
że

konieczna jest standaryzacja procesów związanych z wdrażaniem

środków UE, która wpłynie na większą spójność systemu zarządza-
nia oraz umożliwi porównywanie efektów. Realizację projektów przy-
spieszy także optymalizacja systemu instytucjonalnego. Konieczne
jest wyeliminowanie dublowania czynności w obrębie całego syste-
mu (może się to wiązać z pomniejszeniem liczby instytucji, zmiana-
mi strukturalnymi i kadrowymi). Instytucje zarządzające powinny też
przygotować indywidualne plany przyspieszenia wdrażania progra-
mów. Taki plan został już opracowany przez Instytucję Zarządzającą
Programem Kapitał Ludzki.

(opr. JG)

P

rzedsiębiorcy i konsumenci szybko odczuli utrudnienia w do-
stępie do kredytów. Nastąpiły duże wahania na rynkach pa-
pierów wartościowych (z przewagą spadków), spadła kon-

sumpcja i pogorszyła się sytuacja na rynku pracy. Spowolnienie
najbardziej odczuła branża samochodowa. W obliczu kryzysu Komi-
sja Europejska pod koniec ubiegłego roku ogłosiła „Europejski plan
odnowy gospodarczej” („European Economic Recovery Plan”).

Strategia KE

Plan Komisji Europejskiej określa cztery cele strategiczne:

n

  

Pobudzenie w szybki sposób popytu oraz wzmocnienie zaufania
konsumentów.

n

  

Zmniejszenie kosztów społecznych spowolnienia gospodarczego
i jego wpływu na grupy najbardziej narażone. W związku z tym ko-
nieczne są działania zmierzające do wyhamowania redukcji miejsc
pracy, a następnie umożliwienia szybkiego powrotu na rynek pracy
tym osobom, które zagrożone są długotrwałym bezrobociem.

n

  

Zapewnienie pomocy Europie w przygotowaniu się do działania
w sytuacji ponownego ożywienia gospodarczego, tak by gospo-
darka europejska była w stanie sprostać wymogom konkuren-
cyjności oraz przyszłym potrzebom przedstawionym w strategii
lizbońskiej na rzecz wzrostu i zatrudnienia. Oznacza to realiza-
cję niezbędnych reform strukturalnych, wspomaganie innowacji
oraz stworzenie gospodarki opartej na wiedzy.

n

  

Przyspieszenie przejścia w kierunku gospodarki opartej na tech-
nologiach niskoemisyjnych.

Pomogą Fundusze Europejskie

Gospodarka UE-27 weszła w recesję w ostatnim kwartale 2008 r.

Wskaźniki sytuacji gospodarczej dla Polski na tle Wspólnoty są nieco bardziej optymistyczne,

ale dynamika wzrostu PKB będzie się u nas osłabiać do III kwartału 2009 r.

10 kRokóW do PRzySPieSzenia Realizacji

PRogRamóW oPeRacyjnych

1. Poszerzenie dostępu do finansowania inwestycji ze środków UE

w formie zaliczek poprzez szersze ich stosowanie m.in. dla przed-

siębiorców i samorządów.

2. Zmiany dotyczące przekazywania samorządom terytorialnym dotacji

rozwojowej na realizację regionalnych programów operacyjnych.

3. Wprowadzenie zmian w Procedurze przyznawania rezerwy celowej

budżetu państwa (część 83).

4. Wprowadzenie elementów konkurencji pomiędzy programami ope-

racyjnymi – najszybciej realizowane programy mogą liczyć na do-

datkowe środki z tytułu podziału tzw. krajowej rezerwy wykonania

w 2011 r.

5. Wprowadzenie nowych standardów w zakresie sposobu i szybkości

realizacji poszczególnych procesów (ocena wniosków, podpisywanie

umów, rozliczanie, certyfikacja).

6. Wprowadzenie zmian organizacyjnych w systemie instytucjonalnym

NSRO.

7. Zwiększenie efektywności działania systemu poprzez lepsze powią-

zanie wykorzystania środków pomocy technicznej z celami przypi-

sanymi poszczególnym instytucjom.

8. Zastosowanie zasady przekazywania i rozliczania w ramach realizo-

wanych projektów w pierwszej kolejności środków będących wkła-

dem UE, następnie dopiero dopełnianych wkładem krajowym.

9. Wprowadzenie zasady (uzgodnionej z KE) rozliczania i certyfikacji

do KE wydatków poniesionych w pierwszych fazach realizacji pro-

jektu, jeszcze przed zatwierdzeniem tego projektu przez KE.

10. Łagodzenie negatywnych skutków spowolnienia gospodarczego

w Polsce przy wykorzystaniu środków EFS. Ten punkt jednocze-

śnie wspiera realizację 2. i 3. celu strategicznego wyznaczonego

w „Europejskim planie odnowy gospodarczej”.

14 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

Wydarzenia

Forum wiedzy i dyskusji

7 maja przedstawiciele Ministerstwa Roz-
woju Regionalnego, eksperci oraz przed-
siębiorcy dyskutowali na temat wsparcia
beneficjentów z Funduszy Europejskich
w czasach spowolnienia gospodarczego.
Panel „Strategie inwestycyjne przedsię-
biorstw w czasie spowolnienia gospodar-
czego” – współorganizowany przez PKPP
Lewiatan – był okazją do wymiany do-
świadczeń przedstawicieli świata biznesu
w zakresie strategii przyjętych jako dzia-
łanie osłonowe wobec kryzysu na rynkach
finansowych. Podczas spotkania przedsta-
wiono też wyniki badania Strategie inwe-
stycyjne przedsiębiorstw w czasie spowol-
nienia gospodarczego. Przebadane firmy
jako największe ryzyko najczęściej wymie-
niają nadmierną biurokrację. Jednocześnie,
wielu respondentów nie widzi żadnego za-
grożenia w realizacji projektów unijnych.
Co ważne, firmy, które planują inwestycje
w latach 2009-2010, zamierzają je finan-
sować przede wszystkim ze środków włas-
nych, natomiast 35 proc. z nich chce w tym
celu wykorzystać środki unijne. Z badania
wynika ponadto, że ponad połowa przed-
siębiorców uważa Fundusze Europejskie
za istotną pomoc w czasie kryzysu.
Z kolei podczas panelu

„Fundusze Eu-

ropejskie dla przedsiębiorców w czasie
spowolnienia gospodarczego – szanse
i wyzwania”, także zorganizowanego przez
PKPP Lewiatan, wiceminister rozwoju re-
gionalnego Jarosław Pawłowski zachęcał
uczestników do realizacji innowacyjnych
przedsięwzięć. – Teraz jest na to najlepszy
moment, bowiem druga szansa pozyskania
z Unii Europejskiej 67 mld euro może się
nie powtórzyć. Chętnych na unijne fundu-
sze nie brakuje – mamy 6 razy więcej zgło-
szeń niż dostępnych środków – dodał.
W dyskusji „Zewnętrzne mechanizmy
wsparcia beneficjentów Funduszy Europej-

Marszałkowski Województwa Lubuskiego
postawił na fotoplastykon z trójwymiaro-
wymi zdjęciami unijnych projektów oraz
muzykę graną na żywo przez zespół jazzo-
wy. Dużym zainteresowaniem cieszyły się
popisy kulinarne znanego mistrza kuchni
Roberta Sowy, który na stoisku Programu
Operacyjnego Zrównoważony Rozwój Sek-
tora Rybołówstwa i Nadbrzeżnych Obsza-
rów Rybackich 2007-2013 przyrządzał
specjały z ryb pełnomorskich. Jak mówi ha-
sło programu: Ryba wpływa na wszystko!
Na placu Zamkowym prezentowano rów-
nież wystawy o projektach realizowanych
w Polsce za europejskie środki, można było
także skorzystać z interaktywnej mapy unij-
nych dotacji i zapoznać się z możliwościa-
mi portalu internetowego www.funduszeeu-
ropejskie.gov.pl.
Wiele działo się też na scenie ulokowanej
w pobliżu namiotów na placu Zamkowym.
Widzowie z zainteresowaniem oglądali
atrakcyjny program artystyczno-rozrywko-
wy i prezentacje województw oraz uczest-
niczyli w licznych konkursach. Nowością
tego roku było Kino Funduszy Europejskich,
w którym wyświetlano filmy pokazujące
wpływ funduszy na rozwój kraju, regionów
i ludzi, a także filmy edukacyjne przybli-
żające potencjalnym beneficjentom ścieżkę
do uzyskania dotacji.

S

eminaria oraz dyskusje odbywały się
w reprezentacyjnych salach Zamku
Królewskiego, a część wystawowa

i informacyjna zorganizowana została w na-
miotach na placu Zamkowym, najbardziej
rozpoznawalnym miejscu stolicy. Dzięki
temu II Forum Funduszy Europejskich
(7 i 8 maja 2009 r.) odwiedziły tłumy war-
szawiaków i przyjezdnych gości.

Forum informacji

W namiotach usytuowano ponad 80 stoisk,
w których zaprezentowały się instytucje zaj-
mujące się wdrażaniem programów współ-
finansowanych z Funduszy Europejskich
w całej Polsce. Odwiedzający stoiska mogli
nie tylko otrzymać materiały informacyjne,
lecz także bezpośrednio zasięgnąć infor-
macji od ekspertów na temat możliwości
uzyskania dotacji z programów krajowych
i regionalnych. Swoje stoiska zorganizowali
też wystawcy z państw Grupy Wyszehradz-
kiej oraz z Bułgarii i Rumunii, którzy udo-
stępniali ulotki i foldery na temat unijnych
funduszy, spraw gospodarczych i atrakcji
turystycznych w swoich krajach.
Wystawcy wiedzieli, że przy takim nagro-
madzeniu stoisk potrzebne będą pomysły
na wyróżnienie się i przyciągnięcie jak naj-
większej liczby zwiedzających. Oryginal-
nych pomysłów nie brakowało, np. Urząd

Wszystko o funduszach

Organizowane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Forum Funduszy Europejskich

jest największą imprezą promującą fundusze unijne i efekty ich wykorzystania w Polsce.

Zyskuje też wymiar międzynarodowy.

Część wystawowa i informacyjna Forum zorganizowana

została w namiotach na placu Zamkowym.

Wielkopolska zaprezentowała tu autokar hybrydowy,

wyprodukowany przez firmę SOLARIS Bus & Coach SA.

Produkcję autokaru przyjaznego dla środowiska

dofinansowano z Funduszy Europejskich

PIOTR RA

TAJCZAK

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 15

utrzymano w tajemnicy aż do dnia gali!
Laureaci nie kryli więc zaskoczenia i wzru-
szenia. Nagrody wręczyli premier Donald
Tusk oraz minister Elżbieta Bieńkowska.
– Dwudniowe Forum to święto ludzi, któ-
rzy ciężko pracują na to, by Polska była
największym placem budowy w Europie –
mówił premier. Podkreślił, że wykorzystanie
Funduszy Europejskich to wynik ogromnego
wysiłku wielu instytucji i ludzi. Dziękując
laureatom nazwał ich „bohaterami codzien-
nej pracy ze środkami europejskimi”. Całą
uroczystość poprowadziła znana prezenter-
ka Monika Richardson.
Dzień wcześniej minister rozwoju regional-
nego nagrodziła laureatów II edycji konkur-
su „Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy
Europejskich”, którego celem jest wyłonie-
nie najlepszych projektów turystycznych
i rewitalizacyjnych współfinansowanych
z Funduszy Europejskich. Impreza była
bardzo uroczysta, z pełnym ceremoniałem
towarzyszącym tego typu wydarzeniom.
Panowała przy tym bardzo pogodna i przy-
jazna atmosfera, o którą zadbał gospodarz
gali, Tomasz Zubilewicz. Po wręczeniu na-
gród w każdej kategorii widzowie oglądali
filmy o zwycięskich projektach.

Andrzej Szoszkiewicz

i Adam Zdziebło. Samorządowcy przedsta-
wiali m.in. dobre praktyki i najważniejsze
projekty realizowane w tym okresie pro-
gramowania. Na przykład wiceprezydent
Łodzi Włodzimierz Tomaszewski zaprezen-
tował wyjątkowy na skalę europejską plan
rewitalizacji centrum Łodzi, a wicestarosta
bielski Marek Szemla przedstawił Bielski
Park Technologiczny Lotnictwa, Przedsię-
biorczości i Innowacji. Konferencje adreso-
wane do samorządów zostały zorganizowa-
ne wspólnie z partnerem MRR – Związkiem
Powiatów Polskich.
Liczne otwarte wykłady na temat możli-
wości uzyskania dotacji i prezentacje in-
spirujących dobrych praktyk to elementy,
którymi Forum się wyróżnia.

Forum zwycięzców

Punktem kulminacyjnym II Forum były gale
wręczenia nagród w dwóch konkursach –
„Eurolider” oraz „Polska Pięknieje – 7 Cu-
dów Funduszy Europejskich”. Na miejsce
tych imprez wybrano piękne pomieszcze-
nie Arkad Kubickiego, które po długiej re-
nowacji zostały oddane do użytku zaledwie
miesiąc wcześniej.
Finał I edycji konkursu „Eurolider” był bar-
dzo emocjonujący. Nazwiska laureatów

skich w czasach spowolnienia gospodar-
czego”, moderowanej przez wiceminister
rozwoju regionalnego Hannę Jahns, wzięli
udział prof. Witold Orłowski, były wicemi-
nister finansów Wojciech Misiąg, Krzysztof
Rybiński z Ernst&Young, prezes Związku
Banków Polskich Krzysztof Pietraszkie-
wicz, a także dyrektorzy Piotr Żuber z Mi-
nisterstwa Rozwoju Regionalnego i Jacek
Woźniak z Urzędu Marszałkowskiego Wo-
jewództwa Małopolskiego.
Witold Orłowski stwierdził, że szansą
na uniknięcie recesji jest sprawna absorp-
cja środków unijnych. Uczestnicy dyskusji
zgodzili się, że kluczem do sukcesu nie jest
ilość wydatkowanych funduszy, ale sposób,
w jaki się je wykorzystuje oraz ich efek-
tywność.
Jacek Woźniak omówił możliwości przy-
spieszenia wydatkowania środków unijnych
z perspektywy regionu, m.in. poprzez taką
zmianę harmonogramu konkursów, by jak
najwięcej pieniędzy trafiło do beneficjentów
jeszcze w tym roku. Z kolei Wojciech Misiąg
wskazał kilka przepisów w prawie zamówień
publicznych, które utrudniają inwestycje re-
alizowane z Funduszy Europejskich.
Ważnym wydarzeniem był panel ministrów
„5 lat Funduszy Europejskich na 5-lecie
Polski w UE – szanse inwestycyjne” prowa-
dzony przez redaktor Janinę Paradowską.
W dyskusji wzięli udział minister rozwoju
regionalnego Elżbieta Bieńkowska, mini-
ster środowiska Maciej Nowicki, minister
pracy i polityki społecznej Jolanta Fedak,
wiceminister sportu i turystyki Katarzyna
Sobierajska, wiceminister infrastruktury
Patrycja Wolińska-Bartkiewicz oraz komi-
sarz Danuta Hübner. – Dzięki Funduszom
Europejskim przenosimy myślenie strate-
giczne na inne obszary działania. Widać
to zarówno na poziomie centralnym, jak
i samorządowym. Myślimy perspektywicz-
nie i lepiej planujemy – powiedziała mini-
ster Elżbieta Bieńkowska podsumowując
dyskusję.
Z kolei w panelu: „Kraje Grupy Wyszeh-
radzkiej w obliczu kryzysu światowego”
przedstawiciele Polski, Czech, Słowacji,
Węgier, Rumunii i Bułgarii podzielili się
doświadczeniami we wdrażaniu Funduszy
Europejskich, a także zaprezentowali dobre
praktyki w zakresie infrastruktury, kapitału
ludzkiego oraz kultury.
Samorządowcy mieli swoje sesje dyskusyj-
ne dotyczące wykorzystania pomocy euro-
pejskiej i projektów z zakresu infrastruktury
transportu i ochrony środowiska. MRR re-
prezentowali minister Elżbieta Bieńkowska
oraz wiceministrowie Krzysztof Hetman

Punktem

kulminacyjnym

II Forum były gale

wręczenia nagród

w dwóch konkursach

– „Eurolider”

oraz „Polska Pięknieje

– 7 Cudów Funduszy

Europejskich”

FOT

. ARCHIWUM MRR

FOT

. WOJCIECH TRZCIONKA/PRESSO

16 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

eurolider 2009

K

arwowo to typowa wieś w południo-
wej części województwa zachodnio-
pomorskiego – pięknie położona,

lecz dotknięta bezrobociem. Kiedyś było
inaczej – wszyscy pracowali w Państwowym
Gospodarstwie Rolnym, mieli zabezpieczo-
ne dochody, niskie, ale regularnie wypłaca-
ne. Gdy PGR zamknięto, dla wielu rodzin
świat się zawalił. Trudno było im się odna-
leźć w nowej rzeczywistości. Na szczęście
we wsi mieszka Bożena Zarecka, urodzona
liderka (wówczas sołtyska Karwowa), która
nie poddawała się ogólnemu marazmowi.
Postanowiła ożywić lokalną społeczność.

Zaczęło się od sprzątania

– Spotykaliśmy się i rozmawialiśmy na te-
mat uporządkowania naszego otoczenia.
W dodatku zbliżał się termin pierwszego
festynu odpustowego – wspomina Bożena
Zarecka. – Wszyscy czuli potrzebę zmiany,
lecz nikt nie chciał pierwszy chwycić za mio-
tłę. Wspólnie z kilkoma znajomymi postano-
wiliśmy zacząć. To był przełomowy moment.
Gdy inni mieszkańcy zobaczyli nas z miotła-
mi i kosiarkami, zaczęli się przyłączać.
Wspólna praca i jej efekty przełamały bier-
ność przynajmniej części mieszkańców.
Najaktywniejsi postanowili założyć Stowa-

rzyszenie Przyjaciół Karwowa. Na zebranie
założycielskie w kwietniu 2004 r. przy-
szło 25 osób. To w zupełności wystarczy-
ło, by powołać organizację. – Zaczęliśmy
od wysyłania paczek świątecznych dla dzie-
ci z powiatu łobeskiego. Zaplanowaliśmy, że
paczkami obdarujemy dzieci z każdej gminy
– po równo. Na ten projekt dostaliśmy 5 tys.
zł z konkursu rozpisanego przez Urząd Mar-
szałkowski. Jak się później dowiedzieliśmy,
komisja doceniła, że pomyśleliśmy nie tylko
o swoich dzieciach, lecz także o wszystkich
potrzebujących w powiecie. Warto być soli-
darnym – wspomina Bożena Zarecka.

Dziś na 165 mieszkańców wsi do Stowa-
rzyszenia należy ok. 30, z tego połowa to
ludzie, na których zawsze można liczyć.
Członkowie Stowarzyszenia od początku
mieli dużo pracy, bo problemów do rozwią-
zania we wsi nie brakowało.

Wszystko dla naszych dzieci

Najpilniejsze było utworzenie przedszkola –
wiele matek nie mogło dojeżdżać do pracy
w mieście, gdyż nie miały z kim zostawić
dzieci. Ponadto rodzice nie chcieli się po-
godzić z tym, że ich dzieci mają nierówne
szanse w porównaniu z maluchami z mia-
sta. To wszystko zadziałało mobilizująco.
Kiedy w 2006 r. Bożena Zarecka dowie-
działa się o projekcie „Małe przedszkole
w każdej wsi” (realizowany przez Federację
Inicjatyw Oświatowych i finansowany z Eu-
ropejskiego Funduszu Społecznego), nie
musiała długo tłumaczyć mieszkańcom, że
to dla nich ogromna szansa. – Od początku
musieliśmy pokonać wiele trudności, choć-

Chwyciła za miotłę

Największym problemem popegeerowskich wsi w województwie zachodniopomorskim

jest bierność mieszkańców, którzy nie widzą dla siebie perspektyw. Ale to mogą zmienić lokalni liderzy.

Jednym z nich jest Bożena Zarecka z Karwowa, która aktywnie poszukuje sposobów

na rozwiązanie problemów swojej miejscowości, sięgając przy tym po Fundusze Europejskie.

Bożena Zarecka – Euroliderka.

Zwyciężyła, bo poświęciła się pracy

na rzecz społeczności lokalnej

i świetnie korzysta przy tym

z Funduszy Europejskich.

Zdobyła także nagrodę internautów

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 17

by fakt, że warunkiem udziału w projekcie
było posiadanie odpowiedniego lokalu.
My taki mieliśmy, lecz wymagał on grun-
townego remontu i nie mogliśmy zdążyć
z tym na 1 września. Postanowiłam więc
tymczasowo udostępnić pomieszczenie
we własnym domu – opowiada pani Za-
recka. – No i udało się, dostaliśmy dotację
w ramach projektu FIO, a równolegle trwał
remont przyszłego przedszkola.
26 stycznia 2007 r. otwarto nową pla-
cówkę. To był strzał w dziesiątkę. Kiedy
karwowianie zobaczyli pięknie odnowioną
świetlicę, postanowili uporządkować swoje
obejścia, otynkować na nowo domy. Gdy
projekt FIO dobiegł końca, Stowarzyszenie
pozyskało w 2008 r. kolejną dotację (po-

niędzy), dwa wyjazdy studyjne oraz utwo-
rzenie biura i zakup wyposażenia. Na to
przedsięwzięcie uzyskano ponad 47,4 tys.
zł dofinansowania.
W maju 2009 r. złożony został wniosek
o dofinansowanie z PO KL projektu „Objaz-
dowa Akademia NGO”, który polega na or-
ganizacji wizyt studyjnych i wyjazdowych
szkoleń liderów organizacji pozarządowych
z terenu powiatu łobeskiego. W szkoleniach
duży nacisk kładzie się na opracowywanie
projektów europejskich, prawidłowe wy-
pełnianie wniosków o dofinansowanie,
prowadzenie i rozliczanie przedsięwzięć.
– Kto umie sięgać po te pieniądze, ten
może więcej. W gminie mamy zbyt mało
osób, które potrafią to robić – zauważa Za-
recka.
– Swoją działalnością pani Bożena poka-
zała, że jak wieś ma lidera, to mieszkańcy
łatwiej mobilizują się do wspólnego dzia-
łania. Dlatego w gminie Łobez stawiamy
na projekty aktywizujące społeczność wiej-
ską – tłumaczy burmistrz Łobza Ryszard
Sola. Bożena Zarecka coraz więcej czasu
spędza w Łobzie. Jest radną oraz preze-
sem Zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół
Karwowa, którego biuro mieści się tuż obok
Urzędu Miasta w Łobzie. Szkoląc się, dużo
jeździ po Polsce. Bardzo dobrze wspomina
wizyty studyjne w Walii i Finlandii. Jed-
nak najlepiej czuje się u siebie na wsi, ze
swoimi przyjaciółmi. Jej marzeniem jest,
żeby siedziba Stowarzyszenia znalazła się
w Karwowie, a nie w odległym o 11 km
Łobzie. – Mamy już nawet budynek poło-
żony w samym centrum wsi. Niestety, wy-
maga kapitalnego remontu – mówi Bożena
Zarecka. – Intensywnie poszukujemy pie-
niędzy na ten cel, a jak my czegoś bardzo
chcemy, to nam się udaje.

Andrzej Szoszkiewicz

nad 93 tys. zł) na projekt „Małe wiejskie
przedszkole w Karwowie”. Tym razem było
to samodzielne przedsięwzięcie realizowa-
ne w ramach regionalnego komponentu
Programu Kapitał Ludzki.

Wspólne działanie

Wieś zaczęła się zmieniać; mieszkańcy
uwierzyli, że stać ich na więcej, gdy dzia-
łają razem. Ich symbolem jest teraz brzozo-
wa miotła, do której dołączono sentencję:
„Niech mocą naszą będzie w potrzebie
wspólne działanie. Miotłę solidną, dobrze
związaną, któż łatwo złamie?”. Takie miotły
dostali już tutaj burmistrz Łobza i starosta
łobeski, a ostatnio także premier Donald
Tusk i minister rozwoju regionalnego Elż-
bieta Bieńkowska.
Sukces przedszkola zachęcił mieszkańców
Karwowa do dalszego działania. Wszyst-
kich raził niezagospodarowany plac w środ-
ku wsi, miejsce przecięcia kilku szlaków
turystycznych. Aż się prosiło, żeby urządzić
na nim miejsce odpoczynku, odpowiednio
oznakować i zamieścić przydatne informa-
cje. Karwowianie uporządkowali centrum,
posadzili kwiaty, urządzili plac zabaw
i zbudowali wiatę, pod którą odbywają
się koncerty i festyny. Ustawili także kilka
tablic informacyjnych na temat walorów
przyrodniczych okolicy oraz historii wsi, jej
zabytków i atrakcji turystycznych.

Szukamy, więc znajdziemy

Z czasem Stowarzyszenie okrzepło w dzia-
łaniu i podjęło się realizacji kilku poważnych
projektów, w tym „Łobeska Wieś Aktywna”,
finansowanego z Mechanizmu Norweskie-
go. Obejmuje on m.in. usługi doradcze dla
potencjalnych liderów z 12 wsi gminy Ło-
bez, organizację szkoleń (przede wszystkim
dotyczących pozyskiwania unijnych pie-

W Karwowie było potrzebne małe przedszkole. Pieniądze na jego utworzenie

i funkcjonowanie udało się pozyskać z Europejskiego Funduszu Społecznego

Mieszkańcy sami zadbali o wygląd centrum wsi,

gdzie przecina się kilka szlaków turystycznych

FOT

. JANUSZ T

AT

ARKIEWICZ (3X)

konkuRS euRolideR

Celem konkursu, organizowanego przez

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, jest

wyróżnienie osób, które angażują się w wy-

korzystanie Funduszy Europejskich poprzez

realizację przedsięwzięć służących roz-

wojowi lokalnemu i lokalnej społeczności.

Organizatorom konkursu zależy na nagra-

dzaniu ludzi, którzy mają ciekawe pomysły

na rozwój, potrafią mobilizować swoje oto-

czenie do wspólnego działania i angażują się

w przygotowanie i realizację projektów.

Laureaci wybierani są w trzech kategoriach:

n  

Pracownik administracji samorządowej

lub instytucji podległej jednostce samo-

rządu terytorialnego

n  

Pracownik, współpracownik lub wolonta-

riusz organizacji pozarządowej

n  

Pozostałe osoby z grup innych niż wska-

zane w kategorii pierwszej lub drugiej,

które działają na rzecz lokalnej społecz-

ności i wykorzystują w tym celu szerokie

możliwości, jakie stwarzają Fundusze Eu-

ropejskie.

I edycja konkursu została rozstrzygnięta

8 maja br. podczas II Forum Funduszy Euro-

pejskich w Warszawie w obecności premiera

Donalda Tuska i minister Elżbiety Bieńkow-

skiej. Oprócz dyplomów nagrodą dla lau-

reatów konkursu jest szkolenie z zakresu

Funduszy Europejskich. Ponadto w poszcze-

gólnych kategoriach przyznawane są wyróż-

nienia, a swojego laureata wybierają również

internauci.

18 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

eurolider 2009

M

imo deszczu i zimna, na V Zlot
Miłośników Aniołów przyjechało
kilkaset osób. Impreza rozpoczę-

ła się od parady poprzebieranych dzieci
i aniołów na szczudłach. Pochód zakończył
się na placu w centrum wsi, gdzie uczest-
ników oklaskiwali licznie przybyli goście.
Głos zabrała Halina Cieśla, prezes Stowa-
rzyszenia na rzecz Rozwoju Wsi Aniołowo
i inicjatorka Zlotu, wyróżniona w I edycji
konkursu Eurolider. Długo dziękowała każ-
dej osobie, która w nawet najmniejszy spo-
sób przyczyniła się do organizacji imprezy.
Potem były występy, konkursy i biesiada
do późnego wieczora.

W zakątku aniołów

Zlot Miłośników Aniołów jest najważniej-
szym wydarzeniem roku w Aniołowie –
okazją do zamanifestowania wspólnoty
mieszkańców i spotkania z zaprzyjaźniony-
mi gminami i organizacjami. – Początki nie
były łatwe. Najpierw musieliśmy się dużo
uczyć, dyskutować, poznawać swoje moc-
ne i słabe strony. Zaczęliśmy od załatwia-
nia drobnych spraw, a dopiero po pewnym
czasie przeszliśmy do dyskusji o strategii.
Zgodziliśmy się, że planując rozwój naszej
wsi, musimy postawić na takie cechy, które
pozwolą nam się wyróżnić spośród tysięcy
podobnych wsi w Unii Europejskiej – wspo-
mina Halina Cieśla. – Po wielu naradach
we własnym gronie i konsultacjach ze spe-
cjalistami zdecydowaliśmy, że skoncentru-
jemy się wokół tematyki aniołów. Po pierw-
sze, jest to sam w sobie porywający temat.

Wyzwalacz talentów

Aniołowo to chyba najbardziej znana wieś województwa warmińsko-mazurskiego.

I to nie za sprawą pięknych jezior i lasów. Bo wokół Aniołowa rozciąga się równinny

i typowo rolniczy krajobraz. O sławie tego miejsca zdecydowali ludzie,

którzy postanowili wziąć sprawy wsi w swoje ręce.

Ważną rolę odegrała Halina Cieśla, wyróżniona w konkursie Eurolider 2009,

organizowanym przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

Halina Cieśla – wyróżniona

w konkursie Eurolider za pracę

na rzecz lokalnej społeczności

i wykorzystywanie w tym celu

Funduszy Europejskich

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 19

choćby firma budowlana Magbud, z której
jesteśmy w Aniołowie bardzo dumni.
W konkursie Eurolider 2009 Halina Cie-
śla otrzymała wyróżnienie za działalność
na rzecz lokalnej społeczności i wykorzysty-
wanie możliwości, jakie stwarzają Fundusze
Europejskie. – To było dla mnie ogromne
zaskoczenie i jednocześnie radość, że nasza
działalność została zauważona i doceniona
– wspomina laureatka. – Uświadomiłam
sobie, że jeżeli kapituła tak prestiżowego
konkursu pozytywnie nas oceniła, to zna-
czy, że poszliśmy dobrą drogą. Ale nie za-
mierzamy spocząć na laurach – ta nagroda
nas jeszcze bardziej mobilizuje do działania
i starań o kolejne dotacje.

Andrzej Szoszkiewicz

nich bardzo ważne przedsięwzięcie, gdyż
przy jego realizacji umocnili wiarę w swoją
siłę i pomysły, a przede wszystkim pokaza-
li, że drzemią w nich talenty, które warto
odkryć. Okazało się, że są wśród nich do-
skonali artyści, rzemieślnicy, przewodnicy
turystyczni czy przedsiębiorcy.

Zauważeni i zmotywowani

– Działalność w Stowarzyszeniu i sukcesy,
jakie na nas spłynęły, dodały naszym miesz-
kańcom pewności siebie. Mnie szczególnie
cieszy, że kilka osób zdecydowało się na za-
łożenie firm i potrafiło przekuć to w sukces
– mówi Halina Cieśla. – Niektóre z nich
z jednoosobowej działalności gospodarczej
rozrosły się do sporych rozmiarów, tak jak

Po drugie, nie musieliśmy go sztucznie
tworzyć. Anioły wpisane są w nazwę naszej
wsi, mamy legendę związaną z aniołami,
anielską okolicę i anielski spokój. Przy-
stąpiliśmy do pracy i na konkretne efekty
nie trzeba było długo czekać. W centrum
wsi, w parku powstał „Zakątek aniołów”,
w którym po narodzinach każdego nowego
mieszkańca wioski sadzone jest drzewo.
Każde drzewo otrzymuje imię anioła, który
staje się patronem dziecka. Organizowane
są liczne konkursy na wykonanie anioła, ze-
branie legend czy opowieści o aniołach.
Wieś odwiedził dr Wacław Idziak, socjolog
z Politechniki Koszalińskiej, znany specja-
lista od rozwoju wsi, również wyróżniony
w konkursie Eurolider. – Po zapoznaniu
się z naszymi dokonaniami utwierdził nas
w słuszności obranej strategii. Zachęcał
do utworzenia wioski tematycznej jako
sprawdzonej metody pobudzania aktyw-
ności mieszkańców wsi – dodaje Halina
Cieśla.
Motorem tych wszystkich działań jest kilku-
dziesięcioosobowa grupa tworząca Stowa-
rzyszenie na rzecz Rozwoju Wsi Aniołowo.
Sami napisali „Plan odnowy wsi”, w któ-
rym określili konkretne problemy i potrze-
by lokalne oraz cele i działania, które mają
na nie odpowiedzieć. Ważnym elementem
strategii jest budowa marki Aniołowo po-
przez wypromowanie wsi jako miejsca,
gdzie można kosztować „anielskie smaki”
– specjały wytworzone przez miejscowe
gospodynie wiejskie. Utworzono stronę
internetową, która stała się podstawowym
źródłem informacji o Aniołowie.

Fundusze umacniają wiarę

Z inicjatywy Stowarzyszenia wyremontowa-
no i wyposażono wiejską świetlicę. Teraz
mieszkańcy Aniołowa mają swoje miejsce
na narady, szkolenia, podejmowanie go-
ści i po prostu na spotkania towarzyskie
przy kawie czy herbacie. W świetlicy utwo-
rzono też dwa stanowiska komputerowe
z bezpłatnym stałym dostępem do Interne-
tu dla wszystkich mieszkańców wsi. Ini-
cjatywę Stowarzyszenia docenił burmistrz
Pasłęka, który zatrudnił na koszt Urzędu
Miasta osobę opiekującą się świetlicą i pro-
wadzeniem zajęć.
W realizacji tych wszystkich zadań pomogły
Fundusze Europejskie. Wspólnie z Elblą-
skim Stowarzyszeniem Wspierania Inicjatyw
Pozarządowych w latach 2007-2008 reali-
zowany był w Aniołowie projekt „Anielskie
smaki, diabelskie atrakcje”, współfinanso-
wany z Europejskiego Funduszu Społeczne-
go. Mieszkańcy podkreślają, że było to dla

V Zlot Miłośników Aniołów – aniołom deszcz niestraszny. Halina Cieśla, lokalna liderka,

wyzwoliła w mieszkańcach pomysłowość i energię do działania

anielSkie Smaki – diabelSkie atRakcje

Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Wsi Aniołowo w partnerstwie z Elbląskim Stowarzyszeniem

Wspierania Inicjatyw Pozarządowych zrealizowało w latach 2007-2008 projekt „Anielskie

smaki – diabelskie atrakcje”, współfinansowany z Funduszy Europejskich. Głównym celem

projektu był rozwój Aniołowa jako wsi tematycznej. Jego realizacja pozwoliła zbudować

markę Aniołowa, wesprzeć aktywizację społeczno-gospodarczą i rozwinąć potencjał tego

miejsca. Mieszkańcy mogli poszerzać swoje zainteresowania i zdobyć nowe umiejętności.

Skorzystali z kursu komputerowego i kulinarnego oraz poznali tajniki sztuki ceramicznej.

Wspólnie z ekspertem Elbląskiego Stowarzyszenia Wspierania Inicjatyw Pozarządowych

wypracowano strategię Aniołowa jako wsi tematycznej i modelowe rozwiązania ułatwiające

wchodzenie i powrót na rynek pracy. Uczestnicy projektu zobaczyli też, jak funkcjonują inne

wioski tematyczne.

FOT

. JANUSZ T

AT

ARKIEWICZ (4X)

20 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

Polska pięknieje

mysłu, a inwestorzy omijali nas szerokim
łukiem. Mieliśmy projekty, które jednak za-
legały w szufladach – wspomina burmistrz.
– Kiedy uruchomiono unijne programy, po-
stanowiliśmy zrobić wszystko, żeby pozy-
skać finansowanie na realizację naszych
projektów.

Termy Uniejów

I udało się – gmina pozyskała fundusze
(ponad 13 mln zł) na budowę produktu tu-
rystycznego „Termy Uniejów” – komplekso-
wego przedsięwzięcia, na które złożyło się
kilka projektów realizowanych w ramach
Zintegrowanego Programu Rozwoju Regio-
nalnego (działania 1.4 „Rozwój turystyki

wanych jest 65% gospodarstw domowych
trzytysięcznego miasteczka: blisko 200 do-
mów jednorodzinnych, bloki, przedszkola,
szkoły i urzędy.

Taka gmina

To jednak nie jedyna możliwość wykorzy-
stania tego bogactwa. Gdy burmistrz Józef
Kaczmarek pojechał do Bad Waltersdorf
w Austrii, zobaczył miasteczko, które dzię-
ki ciepłym źródłom ożyło i rozwinęło się
w atrakcyjny kurort. Taką przyszłość widzi
dla Uniejowa. Niestety, sama gmina przez
lata była zbyt biedna, by wykorzystać swe
jedyne bogactwo. Ale pojawiły się Fundusze
Europejskie. – Nie było tu żadnego prze-

N

ajwiększego bogactwa Uniejowa nie
widać: leży, właściwie płynie dwa
kilometry pod ziemią. – W 1978 r.

podczas poszukiwań ropy naftowej i gazu
wykonano głębokie odwierty. Ówcześni
włodarze zacierali ręce na myśl o szybkim
wzbogaceniu się. Gdy z odwiertów zamiast
nafty trysnęła gorąca woda, rozmyły się
marzenia o Uniejowie szejków – mówi
Jacek Kurpik, prezes Geotermii Uniejów. –
W latach 90. wykonano kolejne odwierty
i zbadano właściwości wody. Okazało się,
że pokłady ciepłej solanki (68°C) to rów-
nież może być żyła złota dla miasta. Źródła
zaczęła eksploatować w 2001 r. lokalna
ciepłownia. Dziś wodami termalnymi ogrze-

Na gorących źródłach

„Jeżeli Wędrowiec li Pielgrzym wspaniałego miejsca szuka tedy do miasta Uniejów zawitać powinien”

– tak kronikarze pisali o Uniejowie, którego okres największej świetności przypadał w średniowieczu.

Teraz za sprawą ciepłych źródeł i unijnych funduszy Uniejów przeżywa swój renesans.

Pomogło też zwycięstwo w konkursie „Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy Europejskich”.

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 21

i dworek. Przy realizacji swoich planów
miasto współpracuje z naukowcami z Uni-
wersytetu Łódzkiego i Politechniki Łódzkiej.
Ta pierwsza uczelnia prowadzi badania
właściwości leczniczych wód, a uczelnia
techniczna pracuje nad technologią efek-
tywnego wykorzystania energii geotermalnej
w ciepłownictwie i energetyce.
Burmistrz chce, by miasto uzyskało status
uzdrowiska. Są ku temu doskonałe warun-
ki: wykorzystywana jest już ekologiczna
energia, miasto otaczają lasy. Powietrze
jest czyste, gdyż w mieście nie ma uciążli-
wych zakładów. Narodowy Instytut Zdrowia
Publicznego potwierdził właściwości leczni-
cze uniejowskich wód – zarówno do kąpie-
li, jak i do picia. Gdy znajdzie się inwestor,
tutejszą wodę mineralną będą mogli pić
kuracjusze z całej Polski.
Uniejów rozwija też bazę sportową. Obok
basenów wybudowano kompleks boisk
piłkarskich z podgrzewaną murawą, oczy-
wiście wodą geotermalną. Miasto jest
na liście kandydatów na ośrodki trenin-
gowe dla reprezentacji biorących udział
w EURO 2012.
Za swoje projekty Uniejów zdobywa naj-
wyższe nagrody. 7 maja br. w Zamku
Królewskim w Warszawie burmistrz Józef
Kaczmarek odebrał z rąk minister Elżbiety
Bieńkowskiej główną nagrodę w kategorii
„Turystyka na obszarach wiejskich” w II edy-
cji konkursu „Polska Pięknieje – 7 Cudów
Funduszy Europejskich”. Wcześniej stanął
na najwyższym podium w konkursie na naj-
aktywniejszą gminę realizującą projekty unij-
ne w ramach ZPORR.

Jerzy Gontarz

Andrzej Szoszkiewicz

zł znalazł się liście inwestycji kluczowych
na lata 2007-2013 w województwie łódz-
kim. Za te pieniądze gmina wybuduje kryty
basen i elektrownię hybrydową. Na rewita-
lizację czeka XIV-wieczny zamek z parkiem,
a do istniejącego już kasztelu dobudowane
zostaną zagrody młynarskie, dwa wiatraki

i kultury”, 3.1 „Obszary wiejskie” i 3.3.1
„Rewitalizacja obszarów miejskich”). W lip-
cu 2008 r. otwarto pierwszy w środkowej
Polsce kompleks termalno-basenowy. Moż-
na korzystać z trzech basenów o różnej
temperaturze wody – od 29°C do 35°C.
Do dwóch z nich wchodzi się przez budy-
nek kompleksu, w którym znajdują się leża-
ki i natryski. Taki system pozwala na kąpiel
nawet w miesiącach zimowych. Na przy-
kład tylko w lutym tego roku z basenów
skorzystało 17 tys. osób.
Po kąpieli rośnie apetyt. Ale i na to znale-
ziono sposób, otwierając w sąsiedztwie ele-
gancką Restaurację Termalną. – Ponieważ
nasz kompleks jest zlokalizowany nad War-
tą (na tym odcinku rzeka ma najwyższą kla-
sę czystości), specjalnością restauracji jest
rybka – mówi zapraszająco szef kuchni.
W pobliżu zbudowano replikę średnio-
wiecznego kasztelu. Na gości czekają
tam 34 pokoje urządzone jak rycerskie
komnaty. Przed snem można wziąć kąpiel
w wodzie solankowej w dębowych baliach,
a dzień spędzać na przejażdżkach konnych
lub na lekcjach rzutu włócznią i toporem.
Można sprawdzić, jak szturmowano grody
za pomocą maszyny oblężniczej. – Ostatnio
do oferty wprowadziliśmy kąpiele czekola-
dowe dla nowożeńców – dodaje kasztelan
Wojtek Jakubowski.

Boom nadchodzi

Dziś spółka Termy Uniejów jest najwięk-
szym pracodawcą w mieście – zatrudnia po-
nad 50 osób. Ale burmistrz zapowiada, że
boom dopiero nastąpi. Projekt „Termy Unie-
jów – ponadregionalny markowy produkt tu-
rystyki uzdrowiskowej” z budżetem 105 mln

Celem konkursu „Polska Pięknieje – 7

Cudów Funduszy Europejskich” jest

wyróżnienie najlepszych projektów tu-

rystycznych i rewitalizacyjnych współfi-

nansowanych z Funduszy Europejskich.

Nagrody przyznawane są w siedmiu ka-

tegoriach:

n

Rewitalizacja

n

Zabytek

n

Produkt promocyjny (wydawnictwo,

portal, kampania promocyjna)

n

Obiekt turystyczny/gastronomiczny

n

Turystyka aktywna (ścieżki rowero-

we, szlaki wodne, szlaki turystyczne,

parki rekreacyjne)

n

Turystyka transgraniczna i między-

narodowa

n

Turystyka na obszarach wiejskich

W maju 2009 r. rozstrzygnięto II edy-

cję konkursu. Przyznano 7 nagród

w głównych kategoriach oraz wyróżnie-

nie specjalne. W tym cyklu opisujemy

zwycięskie projekty.

uniejóW

leży nad Wartą w województwie łódzkim,

w powiecie poddębickim. Pierwsza wzmianka

o miejscowości Uneievo pochodzi z bulli papieża

Innocentego II z 1136 roku. Prawdopodobnie

już przed 1290 rokiem miasto posiadało

prawa miejskie. Rozkwit Uniejowa nastą-

pił w wieku XIV i XV za sprawą rozwoju

rzemiosł: szewstwa, krawiectwa, ku-

śnierstwa, tkactwa. Ważną postacią

dla miasta jest arcybiskup Jaro-

sław Bogoria Skotnicki. W la-

tach 1360-1365 został tu

wzniesiony zamek obronny

– jedna z rezydencji ar-

cybiskupów gnieźnień-

skich, którzy na czas

wojen przechowywali

w nim swój skarbiec.

W 1870 r. Uniejów utra-

cił prawa miejskie, które

odzyskał ponownie

w 1919 r.

FOT. JERZY GONTARZ/SMARTLINK (2X)

22 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

Polska pięknieje

mińskiego, Katarzyny Kobro i Henryka
Stażewskiego, skupiając znanych poetów
i artystów plastyków. Obok działalności
wydawniczej członkowie grupy pozyskiwali
eksponaty sztuki do nowo powstającego
muzeum w Łodzi. Po roku starań mieli
już 75 dzieł 44 artystów. Była to wtedy
druga kolekcja w Europie pod względem
znaczenia i wielkości.
Kolekcję prezentowano w ciasnych po-
mieszczeniach starego budynku, kuratorzy
marzyli o większej przestrzeni wystawienni-
czej. Marzenie spełniło się wraz z otwarciem
ms

2

. Muzeum mieści się w zmodernizowa-

nym budynku dawnej fabryki Poznańskie-
go. Pieniądze na to ambitne i kosztowne
przedsięwzięcie uzyskano z dotacji w ra-

ralno-handlowo-rozrywkowe Manufaktura
– wyjątkowe połączenie nowoczesnych
form, materiałów i architektury z dawną
fabryczną przeszłością.

Metamorfoza

W ubiegłym roku otwarto najważniejszą
placówkę kulturalną Manufaktury – Mu-
zeum Sztuki Nowoczesnej ms

2

. W daw-

nym budynku tkalni wysokiej mieści się
dziś jeden z najbogatszych zbiorów sztu-
ki XX i XXI wieku w Europie. Sercem galerii
jest unikatowa na skalę światową kolekcja
sztuki nowoczesnej grupy „a.r.” (artyści
rewolucyjni). Ta jedna z najbardziej ak-
tywnych grup awangardowych powstała
w 1929 r. z inicjatywy Władysława Strze-

K

iedyś miejsce u zbiegu ulic Za-
chodniej i Ogrodowej było centrum
przemysłowej Łodzi. To tu właśnie

w 1871 r. Izrael Poznański zakładał swo-
je bawełniane imperium. Po kilkudziesię-
ciu latach prosperity tradycyjny przemysł
tekstylny zaczął się chylić ku upadkowi.
W 1997 r. dawne imperium Poznańskiego
na zawsze zaprzestało produkcji. Wydawało
się wtedy, że opuszczone zakłady popadną
w ruinę. Jednak szczęśliwie stan zawiesze-
nia nie trwał zbyt długo. W 1999 r. roz-
poczęto jedną z największych w Europie
rewitalizacji terenów poprzemysłowych.
Obok przywrócenia budynkom dawnego
wyglądu, dostosowano je do nowych funk-
cji. W 2006 r. otwarto tu centrum kultu-

Więcej niż muzeum

Dzięki Funduszom Europejskim w XIX-wiecznej tkalni powstało jedno z najoryginalniejszych polskich

muzeów sztuki nowoczesnej – ms

2

. To więcej niż galeria sztuki, to także żywa placówka edukacyjna,

która uczy dzieci i dorosłych, jak postrzegać i tworzyć sztukę. Muzeum zostało nagrodzone

w II edycji konkursu „Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy Europejskich”.

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 23

fantazmat”. Każdy z nich w znaczący spo-
sób opisuje dzisiejszą rzeczywistość, rów-
nocześnie jednak odwołuje się do kolekcji
grupy „a.r.”. Zwiedzający skupia się na roz-
poznawaniu nie tyle historyczno-artystycz-
nych powiązań, ile znaczeń odnoszących
się do współczesności, do spraw, które są
istotne dla nas tu i teraz.

Centrum życia kulturalnego

Oprócz sal ekspozycyjnych w budynku
utworzono kawiarnię połączoną z klubem
muzycznym, księgarnią czasopism arty-
stycznych, a także punkt informacyjny
i szatnię. Projektanci zachowali oryginalne
eklektyczne dekoracje (stropy i detale), łą-
cząc je z nowoczesnymi elementami wypo-
sażenia. Powierzchnię 600 m

2

w nowym

budynku zajmą wystawy czasowe. Kolejne
pomieszczenia są przeznaczone na dzia-
łania edukacyjne, performance, spotkania
z artystami i pokazy filmowe. Muzeum pro-
wadzi także atrakcyjny program edukacyjny
obejmujący zarówno warsztaty plastyczne
dla najmłodszych, jak i spacery tematyczne
dla dorosłych. Kilka razy w miesiącu odby-
wają się panele dyskusyjne, pokazy filmów,
promocje książek i koncerty.
Pomimo krótkiego okresu działalności, ms

2

zdobywa cenne laury. Oprócz zwycięstwa
w kategorii „Obiekt turystyczny” w konkur-
sie „Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy
Europejskich”, galeria zdobyła Grand Prix
w 29. edycji konkursu Sybilla na muzealne
wydarzenie roku – najważniejszą nagrodę
w dziedzinie muzealnictwa.

Andrzej Szoszkiewicz

surowsze normy przeciwpożarowe – mówi
Jacek Ferdzyn, architekt, współtwórca pro-
jektu budowy ms

2

.

4 sposoby postrzegania świata

Eksperyment wyszedł znakomicie i Łódź
wzbogaciła się o galerię sztuki na świato-
wym poziomie. W ms

2

zbiory pokazane są

na sporej powierzchni 3 tys. m

2

– znacznie

większej niż w dotychczasowym budynku.
Eksperymentalna jest też koncepcja sa-
mej wystawy, której powstanie poprzedził
intensywny okres przygotowań. W efekcie
wybrana została koncepcja zrywająca ra-
dykalnie z dominującą w wystawiennictwie
muzealnym zasadą chronologii. O umiej-
scowieniu dzieła nie decyduje metryka, lecz
zdolność oddziaływania na współczesnego
widza. Tematy rozpisane na cztery części
stanowią podstawę organizacji przestrzeni
ekspozycji. Są to: „Ciało, uraz, proteza”,
„Konstrukcja, utopia, polityczność”, „Oko,
obraz, rzeczywistość” oraz „Obiekt, fetysz,

mach Zintegrowanego Programu Opera-
cyjnego Rozwoju Regionalnego. Na projekt
„Modernizacja i adaptacja XIX-wiecznego
budynku pofabrycznego dla Muzeum Sztuki
w Łodzi” pozyskano dofinansowanie w wy-
sokości 17 mln zł z działania 1.4 „Rozwój
turystyki i kultury” ZPORR.
Dzięki Funduszom Europejskim projek-
todawcy mogą pozwolić sobie na więcej,
angażując najlepszych architektów i pro-
jektantów. Taką drogą poszło łódzkie Mu-
zeum Sztuki Nowoczesnej, zapraszając
do współpracy znanego architekta Jacka
Ferdzyna. – Zadanie mieliśmy utrudnione,
gdyż budynek tkalni wysokiej z założenia
był obiektem zamkniętym. Po prostu rano
przychodzili do niego ludzie, pracowali,
wychodzili do domu. W nim musieliśmy
stworzyć muzeum, czyli obiekt otwarty dla
publiczności i w dodatku przystosowany
do współczesnych potrzeb wystawienni-
czych. Ponadto, z czego nie wszyscy sobie
zdają sprawę, budynek musi spełniać naj-

Muzeum Sztuki Nowoczesnej mieści się na terenie

centrum handlowo-rozrywkowego w Łodzi, pomiędzy

ulicami Zachodnią, Ogrodową, Drewnowską i Karskie-

go. Otwarty w 2006 r. kompleks znajduje się w dawnej

fabryce Izraela Poznańskiego. Parcele zakupił Poznański

w 1871 r. Do końca XIX w. na blisko 30 ha powstał kom-

pleks obejmujący tkalnie, przędzalnię, bielnik i apreturę,

oddział naprawy, farbiarnię, drukarnię tkanin i wykoń-

czalnię, oddział naprawy i budowy maszyn, ślusarnię,

odlewnię i parowozownię, gazownię, remizę strażacką,

magazyny, bocznicę kolejową oraz kantor fabryczny,

pałac fabrykanta i budynki mieszkalne dla robotników.

Architektem budynków fabrycznych był Hilary Majewski,

architekt miejski Łodzi w latach 1872-1892. Właści-

ciel i architekt przywiązywali wiele uwagi do estetyki,

czyniąc z przyfabrycznych obiektów prawdziwe perełki

architektury.

FOT

. JANUSZ T

AT

ARKIEWICZ (3X)

24 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

Fundusze w regionach

czołowe miejsce w kraju pod względem przejrzystości procedur.
Region dolnośląski plasuje się także na pierwszym miejscu w Polsce
pod względem średniej długości procesu oceny.
Regionalną promocję i informację na temat programu eksperci okre-
ślają jako prężną i godną naśladowania, a także znacznie wykracza-
jącą poza standardy w tej dziedzinie; wysoko oceniają też profesjona-
lizm Punktu Informacyjno-Kontaktowego działającego przy urzędzie
marszałkowskim. Już w listopadzie 2008 r. uruchomiliśmy sieć 7
regionalnych punktów informujących o możliwościach RPO WD.
Mimo dobrych efektów, wdrażanie programu boryka się też z trud-
nościami. Głównym problemem są luki w polskim prawie, które
utrudniają, a czasami wręcz uniemożliwiają realizację programu
i przygotowywanie projektów.

Popularne działania

Pod względem wartości umów i decyzji podpisanych w ramach RPO
nasz region lokuje się na trzecim miejscu w kraju.

Wartość dofinan-

sowania, o które wnioskują twórcy projektów, często wielokrotnie
przekracza wysokość budżetów naborów (tzw. alokacji). Wśród do-
tychczasowych naborów prowadzonych w trybie systemowym naj-
większym zainteresowaniem cieszyły się te do działania 7.2 „Rozwój
infrastruktury placówek edukacyjnych – projekty dotyczące szkół
i przedszkoli” oraz do działania 3.1 „Infrastruktura drogowa”.
W konkursach najwięcej chętnych przyciągnęły działania 6.2 „Tu-

Ławka prymusów

Opierając się na doświadczeniu (i sukcesach) z czasu wdrażaniu
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego,
Zarząd Województwa Dolnośląskiego przygotował solidne podsta-
wy służące skutecznemu wykorzystaniu 1,2 mld euro przyznanych
w ramach RPO WD. Wprowadzono odpowiednią strukturę Urzędu
Marszałkowskiego, stosunkowo wcześnie zatrudniono i przygotowa-
no kadry, a także opracowano dokumenty programowe i procedury
wdrażania programu. Nasze województwo znalazło się w pierwszej
piątce polskich regionów, które uzyskały pozytywną ocenę w zakresie
zarządzania i wdrażania. Już 19 grudnia 2008 r. Komisja Europejska
zatwierdziła kluczowy dla systemu zarządzania i wdrażania programu
regionalnego dokument – „Opis Systemu Zarządzania i Kontroli”.
Aby spełnić postulaty zgłaszane przez beneficjentów, doświadczo-
nych w poprzednim okresie programowania, jako sposób naboru
wniosków wybrano tryb systemowy, co wyróżnia region dolnośląski
w skali kraju. I choć to czasochłonna procedura, daje jednak wy-
mierne korzyści wnioskodawcom – potencjalni beneficjenci zgła-
szają uproszczoną propozycję projektu zamiast pełnej, kosztownej
dokumentacji wraz z załącznikami. Bardzo ważne jest także zare-
zerwowanie już w samym programie 38 proc. alokacji na realizację
projektów gmin wiejskich, co wynika z perspektywicznego myślenia
zarządu województwa o zrównoważonym rozwoju całego regionu.

Jak nas widzą

Przygotowanie i wdrażanie dolnośląskiego programu jest znakomi-
cie oceniane przez niezależne ośrodki analityczno-badawcze. Otrzy-
maliśmy bardzo dobrą opinię dotyczącą analizy kryteriów oceny
wniosków o dofinansowanie, przyznającą naszemu województwu

Na Zachodzie zmiany

Jak realizują swoje regionalne programy operacyjne województwa dolnośląskie,

lubuskie i zachodniopomorskie? Poprosiliśmy o wypowiedź dyrektorów departamentów

odpowiedzialnych za wdrażanie RPO w poszczególnych urzędach marszałkowskich

(zarządy województw to instytucje zarządzające RPO). Zebraliśmy też dane, które pozwalają porównać

tempo wdrażania programów w regionach. Niniejszym artykułem rozpoczynamy

cykl publikacji o regionalnych programach operacyjnych poszczególnych województw.

2 690 289 867,15 zł

1 114 446 901 zł

1 610 357 810,72 zł

595 487 297 zł

liczba złożonych

wniosków

Wnioski (na podstawie zakończonych naborów)

Umowy

liczba

podpisanych

umów/

wydanych decyzji

Realizacja Regionalnego Programu Operacyjnego

Województwa Dolnośląskiego (stan na 10 czerwca 2009 r.)

wartość

projektów ogółem

wartość dofinasowania

431

254

Źródło: UMWD

Dolnośląskie

Ireneusz Ratuszniak
Dyrektor Departamentu RPO
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego

FOT

. ARCHIWUM UMWD

MARIUSZ MAMET/MAC MAP

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 25

Ewolucja i nowa jakość polityki spójności

W realizacji polityki spójności obserwujemy cenną ewolucję w kierun-
ku większej decentralizacji, czyli upodmiotowienia regionów, przeka-
zania im większych możliwości decydowania o kształcie regionalnych
programów operacyjnych na podstawie ich strategii rozwoju. To wła-
śnie regiony w oparciu o potencjał własny oraz środowisko zewnętrzne
mogły najtrafniej zdefiniować te dziedziny i obszary, które pozwolą
– w bliższej i dalszej perspektywie – na ich dynamiczny rozwój.
Jestem przekonany, że to właśnie podejście regionalne przyczyni
się do budowania przewag konkurencyjnych poszczególnych wo-
jewództw, a w rezultacie zwiększy skalę oddziaływania środków
europejskich w wymiarze narodowym. Sukcesywna i przemyślana
regionalizacja możliwa jest, w mojej ocenie, dzięki bardzo dobrej
współpracy samorządów wojewódzkich z Ministerstwem Rozwoju

Regionalnego, które odważnie i odpowiedzialnie wyposaża samo-
rządy w coraz to nowe kompetencje umożliwiające efektywne wy-
korzystywanie interwencji europejskiej.

Polska Zachodnia

Województwa Polski Zachodniej są w szczególnej sytuacji: to ob-
szary, które ze względu na swe przygraniczne położenie podlegają
ciągłej ocenie gości wjeżdżających do naszego kraju. Ważne, aby
rozwijały się dynamicznie. Regiony te już od 1994 r. mogły sięgać
po środki unijne w ramach Phare CBC, chociaż ich wielkość i zakres
oddziaływania były ograniczone. Pozwoliło to jednak na zbudowanie
pewnego potencjału, który przyczynił się do sprawnego korzystania
z unijnych funduszy.
Warto pamiętać, że województwa przygraniczne miały i nadal
mają szanse realizować inwestycje współfinansowane z dodatko-
wych źródeł: wcześniej w ramach Inicjatywy Wspólnotowej Interreg
IIIA, a obecnie w ramach celu III polityki spójności – Europejskiej
Współpracy Terytorialnej. Bez wątpienia są to ważne instrumenty
pozwalające na niwelowanie naturalnej peryferyjności regionów
przygranicznych.

Na co stawiamy

Potencjał województwa lubuskiego i jego przygraniczne położenie
miały decydujący wpływ na tworzenie dokumentów strategicznych
i operacyjnych, a także na kształt Lubuskiego Regionalnego Progra-
mu Operacyjnego (LRPO), wynegocjowanego z Komisją Europejską.
Myślę tutaj o strukturze programu, w którym zdefiniowano 5 osi
priorytetowych – od rozwoju infrastruktury, poprzez stymulowanie
wzrostu inwestycji w przedsiębiorstwach, ochronę i zarządzanie
zasobami środowiska przyrodniczego, rozwój i modernizację infra-
struktury społecznej, po rozwój i modernizację infrastruktury tury-
stycznej i kulturalnej. Obok możliwości samodzielnego definiowania

rystyka aktywna”, 6.4 „Turystyka kulturowa” oraz 7.1 „Rozwój
infrastruktury szkolnictwa wyższego”. Wiele firm zgłosiło się też
do działania 1.1 „Inwestycje dla przedsiębiorstw”.
W ramach działań antykryzysowych Zarząd Województwa Dolno-
śląskiego przyspieszył terminy kilku konkursów przewidzianych po-
czątkowo na rok 2010, w związku z tym w bieżącym roku odbędą
się nabory na łączną kwotę ok. 484 mln euro zamiast pierwotnie
planowanych 321 mln euro. Zwiększono także (z 24 do 53) liczbę
dolnośląskich projektów kluczowych.

Projekty kluczowe

Na liście dolnośląskich projektów kluczowych znalazły się 53
przedsięwzięcia z zakresu tworzenia sieci informatycznych, infra-
struktury drogowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa prze-
ciwpowodziowego, turystyki i kultury oraz infrastruktury ochrony
zdrowia. Łączna wartość tych inwestycji to ponad 558 mln euro,
w tym dofinansowanie ze środków unijnych wyniesie 314 mln euro.
Są wśród nich inwestycje tej rangi, co „Dolnośląskie Centrum Infor-
macji Naukowej i Ekonomicznej” we Wrocławiu i „Budowa mostu
na rzece Odrze w ciągu drogi wojewódzkiej nr 323”.

Dolnośląskie Centrum Informacji Naukowej i Ekonomicznej zostanie
otwarte w 2011 r. Projekt o wartości 50 mln zł (w tym z fundu-
szy UE blisko 30 mln zł) zrealizuje Uniwersytet Ekonomiczny we
Wrocławiu, posiadający bogate zasoby źródeł informacji z zakresu
ekonomii. Obiekt będzie dostępny dla osób niepełnosprawnych,
czytelnie zostaną wyposażone w sprzęt dla niewidomych i nie-
dowidzących. Znajdą się tu m.in. pomieszczenia przeznaczone
do przechowywania szczególnie cennych zbiorów, w tym starodru-
ków, pracownie konserwacji i digitalizacji zbiorów, sale seminaryj-
no-wykładowe.
„Budowa mostu na rzece Odrze w ciągu drogi wojewódzkiej nr 323”
to projekt o

strategicznym znaczeniu dla regionu. Dzięki niemu bę-

dzie możliwe szybkie, bezpieczne i niezależne od warunków żeglu-
gowych (stan wody, zalodzenie) połączenie południowo-wschodniej
Wielkopolski z zagłębiem miedziowym. Całkowita wartość projektu
to ponad 86 mln zł, w tym 43 mln zł uzyskane z Funduszy Euro-
pejskich.

n

»

Lubuskie

dr Waldemar Sługocki
Dyrektor Departamentu Lubuskiego RPO
Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego

FOT

. MAREK MARCINK

OWSKI/GAZET

A L

UBUSKA

26 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

zmian ułatwiających absorpcję środków (m.in. usuwanie barier
formalnych).
Zmiany możliwe są także dzięki rozwiązaniom wdrożonym ostat-
nio przez Minister Rozwoju Regionalnego. Jedną z najważniejszych
jest wprowadzenie systemu zaliczek, które w znamienity sposób
przyczyniają się do zwiększania dynamiki realizacji inwestycji oraz
rozwiązania problemów wynikających z angażowania środków wła-
snych beneficjenta. Nasze województwo natychmiast uruchomiło
ten mechanizm.
Wśród lubuskich beneficjentów najliczniejszą grupę stanowią przed-
siębiorcy, samorządowcy i przedstawiciele środowisk naukowych.
Oni też najczęściej zabiegają o wsparcie (w ramach programu) waż-
nych dla regionu przedsięwzięć. Do tej pory zawarto ponad 100
umów na dofinansowanie. To najlepsze świadectwo determinacji
i zaangażowania nie tylko władz województwa, ale także beneficjen-
tów, którzy coraz śmielej i chętniej sięgają po środki europejskie,
widząc w nich szanse na rozwój. Bardzo trafnym, ważnym i intere-
sującym stymulatorem aktywności regionów jest krajowa rezerwa
wykonania, czyli dodatkowe środki dla tych, którzy w sposób sku-
teczny i efektywny realizują swoje programy operacyjne.

Projekty kluczowe

Jednym z najważniejszych lubuskich projektów kluczowych

jest

Park Naukowo-Technologiczny Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Park będzie ośrodkiem ponadregionalnym, gdzie nauka spotyka się
z nowoczesnym przemysłem. Dzięki finansowemu zaangażowaniu
LRPO w roku 2012 powstanie atrakcyjne centrum upowszechnia-
nia wiedzy naukowej i postępu technicznego. Realizacja projektu to
część zintegrowanych działań, których celem jest stworzenie warun-
ków sprzyjających wzrostowi inwestycji na poziomie regionalnym
i lokalnym. Park Naukowo-Technologiczny, którego łączna wartość
szacowana jest na ponad 61 mln zł

, może liczyć na dofinansowanie

z UE na poziomie blisko 52 mln zł.

n

tych ważnych dla rozwoju regionu obszarów, Zarząd Województwa
mógł także określić skalę potrzebnych środków.
Program stwarza duże szanse dla rozwoju lubuskiej przedsiębior-
czości – prawie 1/4 środków przeznaczono na wspieranie działań
i inwestycji służących rozwojowi lubuskich przedsiębiorstw oraz
na wzmocnienie potencjału innowacyjnego. Równolegle powstają
przedsięwzięcia mające na celu rozwój infrastruktury badawczo-ro-
zwojowej i edukacyjnej na poziomie wyższym, m.in. projekt „Budowa
Parku Naukowo-Technologicznego Uniwersytetu Zielonogórskiego”,
czy też rozwijanie regionalnych instytucji otoczenia biznesu, takich
jak fundusze poręczeń kredytowych czy fundusze pożyczkowe.

Skoro wolniej, to szybciej

Sprawne i szybkie inwestowanie pieniędzy europejskich to szansa
na rozwój regionu, szczególnie ważna w dobie globalnego spowol-
nienia gospodarczego. Zarząd Województwa Lubuskiego, przedsię-
biorcy, przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego oraz inni
aktorzy regionalni zdają sobie z tego sprawę. Region intensyfikuje
realizację LRPO poprzez, z jednej strony, stałą współpracę z po-
tencjalnymi beneficjentami, z drugiej zaś – poprzez wprowadzenie

552 541 261,2

450 756 347,28 zł

279 791 734,50 zł

liczba złożonych

wniosków

Wnioski (na podstawie zakończonych naborów)

Umowy

liczba

podpisanych

umów/

wydanych decyzji

Realizacja Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego

(stan na 12 czerwca 2009 r.)

wartość

projektów ogółem

wartość

dofinasowania

750

124

Źródło: UMWL

»

n

dolnośląSkie

Dolny Śląsk uczestniczy w dwóch programach

współpracy transgranicznej, wraz z wojewódz-

twem lubuskim w Programie Współpracy Trans-

granicznej Polska-Saksonia 2007-2013 oraz

w Programie Współpracy Transgranicznej Repu-

blika Czeska-Rzeczpospolita Polska 2007-2013

(wraz z województwami: opolskim i śląskim).

Obszar wsparcia programu współpracy z Sak-

sonią na Dolnym Śląsku obejmuje podregion

jeleniogórsko-wałbrzyski.

Program Współpracy Transgranicznej Republi-

ka Czeska-Rzeczpospolita Polska to największy

program współpracy transgranicznej z udziałem

Polski, wdrażany w latach 2007-2013. Dofinan-

sowanie ze środków EFRR wynosi tu ponad 219

mln euro. Obszar wsparcia w województwie

dolnośląskim obejmuje podregion jeleniogórski

oraz wałbrzyski. Nadrzędnym celem programu

jest wspieranie rozwoju społeczno-gospodarcze-

go obszaru pogranicza polsko-czeskiego poprzez

wzmacnianie jego konkurencyjności i spójności

oraz poprzez promowanie partnerskiej współpra-

cy jego mieszkańców.

Program rozpoczął się na początku 2008 r. Do-

tychczas Komitet Monitorujący rekomendował

do dofinansowania 111 wspólnych projektów

współpracy polsko-czeskiej na kwotę dofinanso-

wania z EFRR ok. 150 mln euro. Łącznie bene-

ficjenci z Dolnego Śląska uczestniczą w 64 spo-

śród wszystkich realizowanych projektów, które

do lipca 2009 r. otrzymały rekomendację KM.

Do dyspozycji pozostało jeszcze ponad 30 proc.

dostępnej alokacji, tj. ok. 55,9 mln euro.

n

lubuSkie

W latach 2007-2013 województwo lubuskie

uczestniczy w dwóch programach współpracy

transgranicznej: Polska (województwo lubuskie)-

-Brandenburgia oraz Polska-Saksonia.

W ramach programu realizowanego z Bran-

denburgią do tej pory zatwierdzono projekty

na łączną kwotę ponad 32 mln euro z łącz-

nej puli 124,5 mln euro, przeznaczonej m.in.

na rozwój transgranicznej infrastruktury, po-

prawę stanu środowiska w obu regionach, za-

wiązywanie trwałych struktur gospodarczych,

przełamywanie barier kulturowych. Komitet

Monitorujący podjął decyzję o przyznaniu

dofinansowania dla 24 projektów złożonych

w ramach wszystkich priorytetów.

Dodatkowo 3 czerwca br. w Zielonej Górze od-

była się inauguracja Funduszu Małych Projek-

tów (FMP) i Projektów Sieciowych (PS) w Eu-

roregionie Sprewa-Nysa-Bóbr, a 26 czerwca br.

oficjalnie ogłoszono nabór wniosków o dofinan-

sowanie w ramach FMP i PS w Euroregionach:

Sprewa-Nysa-Bóbr oraz Pro Europa Viadrina.

WSPółPRaca

terytorialna

2007-2013

Podstawowym warunkiem umożliwia-

jącym ubieganie się o dofinansowanie

z Programów Europejskiej Współpracy Te-

rytorialnej (EWT) jest współpraca z part-

nerem zagranicznym w ramach projektu,

przy czym muszą być spełnione co naj-

mniej dwa z czterech kryteriów: wspólne

planowanie, wspólna realizacja, wspólny

personel, wspólne finansowanie. Maksy-

malna wysokość dofinansowania na reali-

zację projektu wynosi 85 proc.

Wszystkim potencjalnym beneficjentom

programów w ramach EWT zainteresowa-

nym ubieganiem się o wsparcie pomocy

merytorycznej udzielają Regionalne Punk-

ty Kontaktowe utworzone w strukturach

urzędów marszałkowskich, które m.in.:

wskażą właściwe źródło finansowania,

skonsultują wniosek, pomogą znaleźć

partnera projektu i zorganizują szkolenia

informacyjne.

MARIUSZ MAMET/MAC MAP

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 27

runków życia mieszkańców, a wszystko to w ścisłym powiązaniu
z naszą „transgranicznością”. Bliskość rynków innych krajów człon-
kowskich UE stanowi dla zachodniopomorskich przedsiębiorców
zarówno szansę, jak i duże wyzwanie. Muszą się skonfrontować
z wymaganiami, które stawia rynek wspólnotowy, a sprzyja im
rozwinięta sieć komunikacyjna, łącząca obszary po obu stronach
granicy.
Najwięcej środków RPO WZ (ponad 1 mld zł) przeznaczamy
na wsparcie rozwoju gospodarki, innowacji i nowych technologii.
Pieniądze trafią m.in. do sektora MSP w postaci bezpośrednie-
go dofinansowania przedsięwzięć inwestycyjnych, wspierających
wdrażanie nowych technologii czy też w formie finansowania
zwrotnego w ramach Inicjatywy JEREMIE. Fundusze programu
zostaną też wydane na rozwój połączeń kooperacyjnych pomiędzy
biznesem a sferą badawczo-rozwojową, pozwolą również na uzbro-
jenie stref inwestycyjnych, które mają szanse przyciągnąć dużych
przedsiębiorców, w tym inwestorów z zagranicy. Niewiele mniej,
bo ponad 900 mln zł, zarezerwowaliśmy dla infrastruktury trans-
portowej – najwięcej pieniędzy trafi na inwestycje drogowe (wo-
jewódzkie oraz lokalne). Nie zapomnieliśmy też o alternatywnych
połączeniach komunikacyjnych: kolejowych, wodnych, a nawet
lotniczych. W programie przewidziano budowę lokalnego portu
lotniczego pod Koszalinem.

Ile pieniędzy, kiedy i jak

Do połowy czerwca 2009 r. uruchomiliśmy 19 naborów wnio-
sków, w których do dyspozycji wnioskodawców oddaliśmy łącznie
blisko 785 mln zł. Ogłoszone już konkursy znajdują się w różnych
fazach zaawansowania, jednak przewidujemy, iż w samym tyl-

Narzędzie realizacji strategii

O specyfice województwa zachodniopomorskiego stanowi położe-
nie przy granicy z Niemcami i na przecięciu ważnych szlaków ko-
munikacyjnych (ze Skandynawii na południe i południowy wschód
Europy i z Europy Zachodniej na wschód). Znajduje to swoje od-
bicie w Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego
do roku 2020, a Regionalny Program Operacyjny Województwa
Zachodniopomorskiego (RPO WZ) to jeden z najważniejszych in-
strumentów, który pozwala tę strategię realizować.
Celem programu jest podnoszenie konkurencyjności gospodarki,
zwiększanie spójności przestrzennej i społecznej oraz poprawa wa-

»

Program współpracy transgranicznej z Sak-

sonią w latach 2004-2006 obejmował swym

zasięgiem tylko województwo dolnośląskie.

Do współpracy na lata 2007-2013 została włą-

czona również część województwa lubuskiego.

Oznacza to, że w podregionie zielonogórskim

mogą być realizowane projekty współpracy

z partnerami saksońskimi.

Głównym celem programu jest wspieranie zrów-

noważonego rozwoju wspólnego polsko-saksoń-

skiego obszaru wsparcia w celu wzmocnienia

spójności gospodarczej i społecznej. Wspar-

cie mogą uzyskać przedsięwzięcia w zakresie

m.in. infrastruktury drogowej, ochrony środo-

wiska, bezpieczeństwa publicznego, edukacji,

turystyki, dziedzictwa kulturowego oraz rozwoju

współpracy partnerskiej. Budżet programu wy-

nosi ponad 123,6 mln euro, z czego wkład ze

środków EFRR to ponad 105 mln euro.

Nabór wniosków w programie został urucho-

miony w dniu 15 maja 2009 r., zatwierdze-

nie pierwszych projektów współpracy przez

KM przewiduje się na wrzesień i listopad tego

roku.

n

zachodnioPomoRSkie

W latach 2007-2013 w ramach EWT woje-

wództwo zachodniopomorskie realizuje dwa

programy współpracy transgranicznej, tj. Pro-

gram Operacyjny Współpracy Transgranicznej

Meklemburgia-Pomorze Przednie/Brandenbur-

gia-Rzeczpospolita Polska (województwo za-

chodniopomorskie) oraz program Południowy

Bałtyk (ang. South Baltic).

Program współpracy z Meklemburgią i Bran-

denburgią rozpoczął się w 21 listopada 2008 r.

Na jego realizację przeznaczono około 156,2 mln

euro, w tym ze środków Europejskiego Funduszu

Rozwoju Regionalnego (EFRR) 132,8 mln euro.

Od momentu uruchomienia programu nabór

wniosków o dofinansowanie prowadzony jest

w trybie ciągłym. Dotychczas odbyły się trzy

posiedzenia Komitetu Monitorującego (KM),

który zaakceptował w sumie 19 wniosków

na łączną kwotę ok. 24,4 mln euro. Projekty,

którym KM przyznał dofinansowanie dotyczą

m.in. polsko-niemieckiego kształcenia zawodo-

wego, rewitalizacji transgranicznych centrów

kultury i wypoczynku, współpracy młodzieży

oraz ośrodków kultury. Z programu dofinansowa-

nie mogą uzyskać działania dotyczące budowy,

rozbudowy oraz modernizacji transgranicznych

połączeń drogowych i pieszych oraz transgra-

nicznych baz edukacyjno-sportowych. Ścisła

współpraca polskich partnerów z województwa

zachodniopomorskiego z jednostkami po stronie

niemieckiej rozwija się od wielu lat, a historia

wspólnych działań sięga jeszcze programu Pha-

re CBC, realizowanego przed przystąpieniem

Polski do Unii Europejskiej.

Program Południowy Bałtyk to nowa inicjatywa

współpracy transgranicznej, w której oprócz

wybranych regionów Szwecji, Danii, Litwy,

Niemiec oraz województw: pomorskiego i war-

mińsko-mazurskiego (powiat elbląski) udział

bierze także województwo zachodniopomorskie.

Celem programu jest wzmocnienie zrównowa-

żonego rozwoju obszaru Południowego Bałtyku

poprzez wspólne działania zwiększające jego

konkurencyjność i wzmacniające integrację

między ludźmi i instytucjami. Projekt, by mógł

być realizowany, powinien wpisywać się w na-

stępujące osie priorytetowe: 1. Konkurencyjność

gospodarcza lub 2. Atrakcyjność i wspólna toż-

samość. Na realizację programu przeznaczono

ponad 75 mln euro, w tym ze środków EFRR

ponad 60,7 mln euro.

Program Południowy Bałtyk rozpoczął się

w marcu 2008 r. Dotychczas odbyły się dwa

nabory wniosków o dofinansowanie, w ramach

których Komitet Sterujący zatwierdził 16 wnio-

sków na łączną kwotę ok. 14,7 mln euro

(EFRR). Kolejny nabór jest planowany w okre-

sie: 15 lipca – 30 września 2009 r. Wniosko-

dawcy i partnerzy z województwa zachodnio-

pomorskiego z powodzeniem startowali w obu

konkursach.

Zachodniopomorskie

Marcin Szmyt
Dyrektor Wydziału Zarządzania RPO
Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego

FOT

. JANUSZ T

AT

ARKIEWICZ

28 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

z legislacją UE w zakresie ocen oddziaływania na środowisko i de-
cyzją Zarządu Województwa, by wymogi stawiane wnioskodawcom
dostosować do oczekiwań Komisji Europejskiej.
Problem niespójności regulacji krajowych z unijnymi mógł okazać
się dla beneficjentów brzemienny w skutki. Realizacja projektów
niezgodnie z prawem europejskim mogła grozić koniecznością
zwrotu wypłaconego dofinansowania wraz z odsetkami, a na takie
ryzyko nie chcieliśmy wystawiać beneficjentów. By pomóc w przy-
gotowaniu projektów zgodnych ze wspólnotowymi przepisami, po-
stanowiliśmy opracować własne wytyczne w zakresie oceny wpły-
wu inwestycji na środowisko. We współpracy z kancelarią prawną
specjalizującą się w prawie ochrony środowiska i wykorzystując
wytyczne ministerialne, przygotowaliśmy kompleksowe poradniki
dotyczące przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko.
Pomimo przyjęcia (pod koniec 2008 r.) ustawy, która dostosowu-
je polskie prawo do wymogów Unii Europejskiej, oraz planowanej
nowelizacji rozporządzenia wykonawczego, które pozwoli w pełni
prawidłowo kwalifikować przedsięwzięcia jako podlegające lub
niepodlegające obowiązkowi przeprowadzenia OOŚ, nasze wytycz-
ne będziemy stosować. Pomagają one wydatnie wnioskodawcom
w przechodzeniu przez gąszcz przepisów środowiskowych.
Problemy z prawem ochrony środowiska nie pozostały bez wpływu
na tempo ogłaszania konkursów. Stworzenie w ramach RPO WZ
mechanizmów umożliwiających nabór i ocenę projektów w zgodzie
z prawem środowiskowym UE zajęło kilka miesięcy, jednak od lipca
ubiegłego roku konkursy ogłaszane są już planowo.

Przedsiębiorcy i samorząd

Wśród najbardziej zainteresowanych dotacjami z RPO WZ na czoło
wysuwają się przedsiębiorcy. W jakiejś części jest to wynik liczby
dotychczas ogłoszonych konkursów dla sektora MSP – było ich
po prostu najwięcej. Możliwość sfinansowania nawet do 60 proc.
kosztów inwestycji zdopingowała do złożenia swojej aplikacji bar-
dzo wiele firm; do tej pory przedsiębiorcy przedstawili ponad 500
wniosków.
W konkursach, w których o dofinansowanie ubiegać się mogły jed-
nostki samorządu terytorialnego i inne instytucje publiczne, naj-
bardziej atrakcyjny okazał się nabór na przedsięwzięcia drogowe
(złożono 69 wniosków) oraz wsparcie dla rozwoju infrastruktury
turystycznej (60 wniosków).

Projekty kluczowe

Zachodniopomorska lista projektów kluczowych liczy obecnie 39
pozycji i rezerwuje około 20 proc. środków unijnych w programie.
Każdy projekt kluczowy ma strategiczną wartość dla rozwoju re-
gionu. Warto wskazać te, które pomogą wykorzystać turystyczny
potencjał Pomorza Zachodniego. To projekty rozbudowy portów
jachtowych w Szczecinie, Świnoujściu, Lubczynie i Stepnicy. Są
uzupełnieniem wielkiego przedsięwzięcia wpisanego na listę projek-
tów kluczowych Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka,
a zakładającego budowę i modernizację bazy do uprawiania żeglar-
stwa w Wolinie, Kamieniu Pomorskim, Niechorzu, Mielnie, Szczeci-
nie, Trzebieży i Kołobrzegu. Wspólnie utworzą Zachodniopomorski
Szlak Żeglarski, który skutecznie powalczy o żeglarzy z Wielkimi
Jeziorami Mazurskimi. W ramach RPO na projekty kluczowe w za-
kresie turystyki żeglarskiej przeznaczono ponad 70 mln zł.

n

ko 2009 roku wykorzystanie środków osiągnie pułap 385 mln
zł (blisko 11 proc. wszystkich środków dostępnych w programie)
– do grudnia ogłosimy jeszcze 10 nowych naborów. W czerwcu
ruszyły konkursy dla przedsiębiorców w zakresie wsparcia inwe-
stycyjnego oraz finansowania udziału w targach i misjach, w ko-
lejnych miesiącach – w obszarze specjalistycznego doradztwa
dla MSP, promowania bioróżnorodności i ochrony przyrody czy też
infrastruktury ścieżek rowerowych.
Przygraniczne położenie województwa odciska swój ślad także
na praktyce wdrażania programu. Tu, w bezpośrednim sąsiedztwie
Niemiec, Szwecji i Danii, kwestia występowania pomocy publicznej
w projektach finansowanych z programu musi być rozpatrywana
bardzo wnikliwie. Jedną z przesłanek uznania transferu środków
na pomoc publiczną jest bowiem ich wpływ na wymianę gospodar-
czą między krajami członkowskimi.

JEREMIE i JESSICA

Poza wydatkami zaplanowanymi na realizację projektów wyłonio-
nych w konkursach, projektów systemowych oraz kluczowych,
na pulę wykorzystanych środków złoży się także wkład finansowy ze
środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego do dwóch
Inicjatyw Wspólnotowych – JEREMIE i JESSICA. O ich wykorzysta-
niu w ramach RPO WZ rozmawialiśmy od dwóch lat, teraz do obu
inicjatyw już przystępujemy.
Z końcem maja ogłosiliśmy konkurs na wybór Menedżera Funduszu
Powierniczego dla Inicjatywy JEREMIE. Fundusz będzie udzielał po-
zadotacyjnego wsparcia przedsiębiorcom z sektora MSP, z wykorzy-
staniem instrumentów odnawialnych i za pośrednictwem instytucji
prowadzących działalność poręczeniową i pożyczkową. Z chwilą
rozstrzygnięcia konkursu (w sierpniu 2009 r.) konto Funduszu zo-
stanie zasilone kwotą 210 mln zł.
Latem zakończymy też negocjacje z Europejskim Bankiem Inwe-
stycyjnym na temat umowy o finansowanie w ramach Inicjatywy
JESSICA. Umowa przewiduje utworzenie Funduszu Powierniczego
JESSICA, którym zarządzać będzie Bank. Zarząd Województwa
przeznaczył na wkład do Funduszu Powierniczego ponad 110 mln
zł. Pieniądze z Inicjatywy JESSICA posłużą (w formie pożyczek
i poręczeń) na realizację projektów rewitalizacyjnych w miastach
i miasteczkach regionu.

Bariery i poradniki

Zmiany nastąpiły już w pierwszych wersjach harmonogramu re-
alizacji RPO WZ, przyjmowanych w początkach ubiegłego roku.
Modyfikacje dotyczyły przede wszystkim przesunięcia terminów
ogłaszania konkursów. Powodem była niezgodność polskiego prawa

»

1 078 046 515,81 zł

356 993 223,76 zł

426 326 696,25 zł

156 613 984,85 zł

liczba złożonych

wniosków*

Wnioski (na podstawie zakończonych naborów)

Umowy

liczba

podpisanych

umów/

wydanych decyzji

Realizacja Regionalnego Programu Operacyjnego

Województwa Zachodniopomorskiego

(stan na 19 czerwca 2009 r.)

wartość

projektów ogółem

wartość dofinasowania

362

80

156613984.85

356993223.76

Źródło: UMWZ

* po ocenie formalnej

MARIUSZ MAMET/MAC MAP

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 29

woju Regionalnego, w której w poprzedniej
kadencji zasiadała liczna grupa polskich
posłów. Mam nadzieję, że podobnie będzie
w czasie prac właśnie rozpoczynającej się
kadencji.
Naturalnym partnerem w naszej pracy jest
także Komisja Europejska, której poszcze-
gólne dyrekcje bezpośrednio odpowia-
dają za wdrażanie polityk i inicjatyw UE.
W przypadku polityki spójności szczególna
rola przypada Dyrekcji ds. Polityki Regio-
nalnej, odpowiedzialnej za przedkładanie
propozycji legislacyjnych, tworzenie wy-
tycznych dla państw członkowskich oraz
ewaluację i kontrolę wydatkowania fundu-
szy unijnych.
Wspierając udział samorządów w realizacji
polityki spójności, Stałe Przedstawicielstwo
ściśle współpracuje z biurami polskich re-
gionów i miast w Brukseli. Nasze regularne
kontakty z przedstawicielami regionalnymi
mają na celu wypracowanie stanowisk
wspólnych dla administracji centralnej i sa-
morządowej, by Polska w ramach dyskusji
o polityce spójności mówiła jednym, silnym
głosem. Elementem współpracy są także
wspólne przedsięwzięcia, choćby takie,
które służą zaprezentowaniu i wypromowa-
niu na szerokim forum polskich sukcesów
w wykorzystaniu środków unijnych.
Oczywiście nie sposób wyczerpująco opisać
innych zadań i tematów, jakimi kierowana
przeze mnie placówka zajmuje się w kon-
tekście polityki spójności, ale wszystkie one
mają, jak wierzę, swój skromny wkład w to,
jak z pomocą funduszy unijnych zmienia się
oblicze naszego kraju i jak rozpoznawane
i odbierane są te zmiany przez rodaków.

Jan Tombiński

Ambasador

Stałe Przedstawicielstwo PR przy UE

w proces stanowienia prawa i decydowa-
nia o kształcie i ewolucji polityki spójności
głównie za sprawą Komitetu Regionów,
instytucji o charakterze doradczym i opi-
niodawczym, która – jako reprezentacja
instytucjonalna wszystkich jednostek te-
rytorialnych, regionów, miast i gmin UE
– dba o ich interesy.
Stanowienie prawa, zmiany legislacyj-
ne w obrębie polityki spójności, dyskusja
nad strategicznymi dokumentami w oparciu
o propozycje przygotowane przez Komisję
Europejską – rozpoczynają się na pozio-
mie eksperckim, w ramach grupy roboczej
ds. środków strukturalnych. W ich pracach
biorą udział eksperci Stałego Przedstawi-
cielstwa, którzy zgodnie ze szczegółowy-
mi instrukcjami z kraju prezentują polskie
stanowisko i wypracowują porozumienie
z innymi krajami. To właśnie na tym forum
nabierają kształtu rozporządzenia regulujące
programowanie i wdrażanie funduszy struk-
turalnych, obowiązujące następnie podczas
realizacji projektów unijnych w krajach człon-
kowskich UE. Kolejny krok to praca w tzw.
Komitetach Stałych Przedstawicieli (CORE-
PER I i COREPER II). Dla polityki spójności
właściwy jest COREPER II odpowiedzialny
m.in. za finanse, ekonomię, sprawiedliwość,
sprawy ogólne i stosunki zewnętrzne, w któ-
rym stanowisko Polski przedstawiam osobi-
ście. Decyzje końcowe podejmują natomiast
właściwi ministrowie UE.
Ważnym uczestnikiem procesu realizacji
polityki wspólnotowej jest Parlament Eu-
ropejski. Stąd też eksperci Stałego Przed-
stawicielstwa śledzą prace komisji parla-
mentarnych, do których trafiają propozycje
legislacyjne Komisji Europejskiej, uzgod-
nione w Radzie UE. W przypadku polityki
spójności kluczowa jest Komisja ds. Roz-

D

laczego nie jest wdzięczna? Gdyż
nigdy nie sposób przewidzieć jej
ostatecznych wyników; nie można

założyć, iż planowane cele zostaną osiąg-
nięte, stąd częsta potrzeba ich weryfikowa-
nia. Efekt końcowy zależy od niezbędnych
umiejętności budowania kompromisów,
takie są bowiem konsekwencje i uwarun-
kowania pracy Stałego Przedstawicielstwa
przy Unii. Tutaj każde z 27 państw, repre-
zentując swoje interesy i priorytety, ma
równoprawny głos, ale też jednakową od-
powiedzialność za podejmowane działania
i decyzje rzutujące na kierunki rozwoju ca-
łej Wspólnoty Europejskiej i jej obywateli.
Stałe Przedstawicielstwo RP przy UE jest
elementem polskiej administracji rządowej.
Działając z upoważnienia i w imieniu orga-
nów rządowych, reprezentuje Polskę na are-
nie unijnej we wszystkich tych dziedzinach,
dla których Wspólnota ma traktatowo umo-
cowane kompetencje prawodawcze.
Jedną z nich, niezmiernie ważną i strate-
giczną, biorąc pod uwagę wpływ na rozwój
i jakość życia w krajach i regionach, jest
oczywiście polityka spójności. Z jednej
strony brak tu stałego forum ds. spójności
– ministrowie odpowiedzialni za politykę
regionalną nie obradują w ramach oficjal-
nych posiedzeń Rady Ministrów UE, ale
spotykają się na posiedzeniach nieformal-
nych, organizowanych przez kolejne kraje
sprawujące prezydencję. Oficjalne decyzje
polityczne sankcjonowane są przez Radę
Ministrów ds. Gospodarki i Finansów lub
Radę Ministrów ds. Ogólnych i Stosunków
Zewnętrznych. Z drugiej strony widoczny
jest znaczący udział partnerów krajowych,
reprezentujących administrację lokalną
i regionalną krajów członkowskich. Ad-
ministracja samorządowa włączana jest

z brukseli

By mówić

jednym głosem

Pytany o moje wrażenia jako pełniącego funkcję Stałego

Przedstawiciela Polski przy Unii Europejskiej odpowiadam,

może nieco prowokacyjnie, iż nie jest to wdzięczna,

choć bardzo fascynująca i ciekawa praca.

FOT

. WOJCIECH OLK

UŚNIK/AGENCJA GAZET

A

30 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

Polecamy

cia. Innymi słowy, to podejście do rozwoju
miast opiera się na działaniach zintegro-
wanych.

Innowacyjne modele rozwoju

Głównym instrumentem polityki regionalnej
wspierającym współpracę między miasta-
mi jest sieć utworzona w ramach programu
URBACT. Powstał on w 2002 r. jako część
Inicjatywy Wspólnotowej URBAN II, której
celem było wspieranie zintegrowanego roz-
woju obszarów miejskich znajdujących się
w sytuacji kryzysowej. Nacisk położony był
przede wszystkim na wspieranie innowa-
cyjnych modeli rozwoju dla gospodarczej
i społecznej rewitalizacji obszarów miej-
skich w kryzysie. Ponadto program miał
na celu wymianę informacji i doświadczeń
w ramach zrównoważonego rozwoju miast
w Unii Europejskiej. Na realizację progra-
mu przeznaczono 700 mln euro.
W ramach URBACT I stworzono 20 sieci
tematycznych i 8 grup roboczych (skupiały

sta, oparte na strategicznym planowaniu.
Innymi słowy, powinna umieć w sposób
skoordynowany wykorzystać znajdujące
się w miastach zasoby na rzecz budowania
konkurencyjności opartej na innowacyjno-
ści. Wymaga to umiejętnego łączenia instru-
mentów inżynierii finansowej, stosowania
mechanizmów partnerstwa publiczno-pry-
watnego, budowania lokalnych ośrodków
transferu technologii czy parków przemy-
słowych” – twierdzi była komisarz UE ds.
polityki regionalnej Danuta Hübner.
Komisja opublikowała komunikat ze szcze-
gółowymi rekomendacjami dla polityki
miejskiej. W dokumencie podkreślono, że
budowanie konkurencyjnych obszarów
miejskich jest bardziej skuteczne w ra-
mach szerszej wizji rozwoju. Na przykład
miasta atrakcyjne dla inwestorów to także
miejsca, które oferują dobre warunki życia
czy spędzania wolnego czasu. Jednocześ-
nie miasta to centra zmian, przyciągające
nowatorskie i innowacyjne przedsięwzię-

W

„Strategicznych wytycznych dla
polityki spójności 2007-2013”
Komisja Europejska zapropono-

wała trzy główne kierunki działań w pro-
gramach operacyjnych w zakresie polityki
miejskiej. Pierwszy z nich dotyczy wzmac-
niania roli miast jako motorów rozwoju dla
regionów, w których są zlokalizowane. Drugi
obejmuje działania mające na celu zwięk-
szenie wewnętrznej spójności obszarów
miejskich poprzez zapobieganie wykluczeniu
społecznemu oraz segregacji. Wreszcie trze-
ci rodzaj działań promuje policentryczny roz-
wój sieci miejskiej i pozwala na osiągnięcie
równowagi pomiędzy rozwojem najbardziej
aktywnych gospodarczo miast i pozostałych
elementów sieci osadniczej, w tym także
mniejszych ośrodków miejskich, które mogą
odgrywać rolę lokalnych ośrodków wzrostu.

Polityka miejska

„Polityka miejska powinna promować
zintegrowane podejście do rozwoju mia-

Niemal od początku swego istnienia Unia Europejska objęła obszary wiejskie

hojnym programem wsparcia. Przez długi czas miasta nie mogły liczyć na podobną pomoc.

Dopiero reforma polityki spójności 2007-2013 przyniosła istotną zmianę podejścia. W jej efekcie

polityka regionalna stała się podstawowym wspólnotowym instrumentem realizacji Strategii

Lizbońskiej. Większą uwagę zwrócono na problematykę miast jako motorów wzrostu gospodarczego.

Za takim podejściem w dyskusji nad przyszłością polityki spójności opowiada się również Polska.

URBACT II

– inicjatywa dla miast

Gdańsk uczestniczy w projektach

My Generation i Open Cities

FOT

. JANUSZ T

AT

ARKIEWICZ

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

| 31

Sieci tematyczne i grupy robocze budują
swoje projekty wokół dwóch osi prioryte-
towych:
1. Miasta – motory wzrostu i miejsc pracy
– głównymi zagadnieniami są:

n

  

promowanie przedsiębiorczości (włącz-
nie z instrumentami finansowymi)

n

  

nowoczesność i gospodarka oparta
na wiedzy

n

  

zatrudnienie i kapitał ludzki.

2. Miasta atrakcyjne i spójne – głównymi
zagadnieniami są:

n

  

zintegrowany rozwój rejonów zdegrado-
wanych lub zagrożonych degradacją

n

  

integracja społeczna

n

  

problematyka środowiskowa

n

  

zarządzanie i planowanie miejskie.

Jakie znaczenie ma program URBACT II dla
rozwoju miast? Przede wszystkim jest oka-
zją do wymiany doświadczeń z miastami
o podobnych problemach i współpracy
z międzynarodowymi ekspertami. Rezultaty
prac w postaci propozycji rozwiązań danych
problemów, powinny zostać wykorzystane
przy ubieganiu się o dotacje z funduszy

strukturalnych oraz przy realizacji tych pro-
jektów. Projekty przynoszą rozwiązania dla
„lokalnej polityki/strategii” w zakresie niwe-
lowania ekonomicznych, społecznych i śro-
dowiskowych problemów występujących
w miastach. URBACT promuje ponadto zin-
tegrowane zarządzanie miejskie i współpracę
władz miejskich z regionalnymi. Łączny bu-
dżet programu URBACT II w okresie 2007-
-2013 wynosi 68 890 739 euro.

Hilde Mertens

kilka projektów wokół określonej tematyki).
Efektem współpracy były opracowania na-
ukowe i analizy wsparte dobrymi praktyka-
mi i propozycjami na rzecz usprawniania
polityki lokalnej. Sukcesem okazało się in-
nowacyjne podejście do partnerstwa – obok
miast w działaniach URBACT I uczestni-
czyły władze regionalne, wyższe uczelnie,
a nawet państwa członkowskie.
Po 2004 r. również miasta z nowych krajów
członkowskich mogły uczestniczyć w pro-
gramie. Od początku URBACT cieszył się
dużym zainteresowaniem w Polsce. Do pro-
gramu zgłosiło się 21 miast z naszego kraju
– najwięcej spośród nowych państw. War-
to zwrócić uwagę, że w dwóch projektach
polskie miasto było partnerem wiodącym:
Poznań przewodził sieci tematycznej Hous-
Es na temat zarządzania i odnowy dużych
zespołów mieszkaniowych, a Płock stał
na czele projektu URBAMAS, którego ce-
lem było wypracowanie metod oraz efek-
tywnych narzędzi zarządzania rozwojem
miasta.

Program w nowej odsłonie

W nowej perspektywie finansowej zdecy-
dowano się na kontynuację programu i wy-
znaczono szczegółowe cele:

n

  

ułatwienie wymiany doświadczeń mię-
dzy władzami lokalnymi i regionalnymi
oraz procesu nauki pomiędzy osobami
formułującymi kierunki polityki miejskiej
oraz praktykami w zakresie zrównowa-
żonego rozwoju obszarów miejskich

n

  

szerokie rozpowszechnianie doświad-
czeń i przykładów dobrych praktyk
zgromadzonych przez miasta

n

  

pomoc decydentom i praktykom w mia-
stach, a także zarządzającym progra-
mami operacyjnymi w określeniu pla-
nów działań zrównoważonego rozwoju
obszarów miejskich, które mogą być
wybrane do programów finansowanych
z funduszy strukturalnych.

Beneficjenci programu tworzą sieci tema-
tyczne lub grupy robocze. Sieci tematyczne
liczą

od 8-12 partnerów z co najmniej 3

państw uwzględniając konieczność znale-
zienia równowagi między regionami celu
konkurencyjności i konwergencji. Zaleca
się, by w działania sieci były włączane
Instytucje Zarządzające Programów Opera-
cyjnych celem zwiększenia wpływu działań
projektu na politykę lokalną. Okres funk-
cjonowania każdej sieci ograniczony jest
do maksymalnie 36 miesięcy i podzielony
na fazę rozwojową i fazę wdrożeniową.
Z kolei okres funkcjonowania grupy robo-
czej ograniczony jest do 24 miesięcy.

SłoWniczek

n

Strategia Lizbońska – program spo-

łeczno-gospodarczy Unii Europejskiej,

który ma na celu stworzenie do roku

2010 na terytorium Europy najbardziej

konkurencyjnej i dynamicznej gospo-

darki na świecie, opartej na wiedzy,

zdolnej do długotrwałego rozwoju, two-

rzącej większą liczbę lepszych miejsc

pracy oraz charakteryzującej się więk-

szą spójnością społeczną. Uchwalona

została w 2000 r. podczas szczytu Rady

Europejskiej w Lizbonie.

n

Strategia Göteborska – podczas

szczytu Rady Europejskiej w Göteborgu

w 2001 r. Strategia Lizbońska została

uzupełniona o nowy element, związa-

ny z ochroną środowiska i osiąganiem

zrównoważonego i trwałego rozwoju.

n

Zrównoważony rozwój – taki rozwój,

który zaspokaja potrzeby obecne, nie

zagrażając możliwościom zaspokojenia

potrzeb przyszłych pokoleń.

Polscy Partnerzy

W Sieciach uRbact ii

Obecnie w ramach Programu URBACT realizo-

wanych jest 25 projektów. Polskie miasta bio-

rące udział w projektach programu URBACT II

stanowią jedną z liczniejszych grup. Kandyda-

ci z Polski starali się o udział w 21 sieciach

tematycznych oraz 7 grupach roboczych.

Ostatecznie wśród partnerów zatwierdzonych

projektów URBACT II znalazło się 16 polskich

miast, Samorząd Województwa Mazowieckie-

go oraz Politechnika Gdańska.

W ramach pierwszego naboru wniosków

na tworzenie projektów URBACT, który

został otwarty w grudniu 2007 r., obecnie

działa 19 sieci tematycznych:

n

Active A.G.E.: partner wiodący – Rzym,

polski partner – Starogard

n

Building Healthy Communities: partner

wiodący – Turyn, polski partner – Łódź

n

City Regions Net: partner wiodący – Graz,

polscy partnerzy – Częstochowa i Kielce

n

Co-Net: partner wiodący – Berlin, polski

partner – Zabrze

n

Creative Clusters: partner wiodący

– Obidos

n

C.T.U.R.: partner wiodący – Neapol

n

Fin-Urb-Act: partner wiodący – Aachen,

polski partner – Gliwice

n

HERO: partner wiodący – Regensburg,

polski partner – Lublin

n

My Generation: partner wiodący – Rotter-

dam, polscy partnerzy: Warszawa i Gdańsk

n

NetTopic: partner wiodący – L’Hospitalet

de Llobregat, polski partner – Siemiano-

wice Śląskie

n

Open Cities: partner wiodący – Belfast,

polscy partnerzy – Poznań i Gdańsk

n

REDIS: partner wiodący – Magdeburg,

polski partner – Białystok

n

RegGov: partner wiodący – Duisburg,

polski partner – Ruda Śląska

n

REPAIR: partner wiodący – Medway

n

RunUp: partner wiodący – Gateshead,

polski partner – Leszno

n

SUITE: partner wiodący – Santiago de

Compostela, polscy partnerzy – Siemiano-

wice Śląskie i Kraków

n

UNIC: partner wiodący – Limoges

n

Urban N.O.S.E.: partner wiodący – Gela

n

WEED: partner wiodący – Celje

oraz 7 grup roboczych:

n

EGTC: partner wiodący – Mission Opé-

rationnelle Transfrontalière, polski partner

– Słubice

n

Jessica 4 Cities: partner wiodący – Re-

gione Toscana, polski partner – Poznań

n

Joining Forces: partner wiodący – Me-

tropolia Lille, polski partner – Kraków

n

Hopus: partner wiodący – Uniwersytet

Rzymski, polski partner – Politechnika

Gdańska

n

Lumasec: partner wiodący – Uniwersytet

w Karlsruhe, polski partner – Bytom

n

Nodus: partner wiodący – Generalitat de

Catalunya, polski partner – Mazowieckie

Biuro Planowania Regionalnego w War-

szawie

n

LC Facil: partner wiodący – Lipsk

Od 16 czerwca do 25 września 2009 r. otwar-

ty został drugi nabór projektów URBACT.

Na potrzeby naboru utworzonych zostanie 12

sieci tematycznych oraz 3 grupy robocze.

Drugi nabór projektów ma na celu pomoc

miastom europejskim w stawieniu czoła wy-

zwaniom, przed jakimi stają one obecnie:

kryzys ekonomiczny oraz zmiany klimatycz-

ne. Wszystkie projekty powinny uwzględniać

w swoich pracach jedno lub oba te wyzwa-

nia. Propozycje projektów muszą odnosić się

do jednego z 16 tematów priorytetowych,

które można znaleźć na stronie internetowej

programu URBACT: www.urbact.eu.

32 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 17

internet

mi informacjami. Zostały one zaprojektowane
w przejrzysty i atrakcyjny sposób. Projektan-
ci zastosowali różne odcienie błękitu, jasne
i wyraźne czcionki oraz ilustracje związane
bezpośrednio z tematyką boksów.
W jednym z boksów dla początkujących
(„Chcę realizować projekty z FE”) znajdziemy
bardzo ciekawe narzędzie, jakim jest wyszu-
kiwarka dotacji. Na podstawie określonych
przez użytkownika kryteriów dotyczących
jego projektu wyszukiwarka wyświetla listę
działań tych programów, z których internau-
ta mógłby skorzystać. Bardziej zaawanso-
wani użytkownicy mogą się zwrócić od razu
w stronę działu „Realizuję projekty finan-
sowane z FE”, gdzie znajdą opisy poszcze-
gólnych etapów realizacji projektu (między
innymi: „Złóż wniosek o dofinansowanie”,
„Podpisz umowę”, „Ocena twojego projektu”
czy „Sprawozdawczość”).

Do udoskonalenia

Poprawy w portalu wymaga wyszukiwarka.
Nie najlepiej działa też ścieżka nawigacji
bieżącej czy prezentowanie długich treści.
Szczególnie to ostatnie wymaga, zdaniem
ekspertów, dopracowania, tak by często
długie i skomplikowane teksty opisujące
unijne regulacje stały się lżejsze i wygod-
niejsze w lekturze.

Portal na 4+

Ogólna ocena portalu wynikająca z raportu
jest jasna: „Wyniki wszystkich badań wska-
zały, że ogólnie należy ocenić serwis jako do-
bry. Jest to nota wysoka, biorąc pod uwagę,
że portal Funduszy Europejskich jest bardzo
rozbudowany i oparty w całości na treści.
Dodatkowo należy pamiętać, że tematyka
Funduszy Europejskich jest złożona, a czę-
sto specyfika i układ informacji są narzuco-
ne odgórnie (np. poprzez wytyczne UE), co
znacznie utrudnia uporządkowanie informa-
cji w serwisie”.
Przeprowadzone badanie pozwoliło ziden-
tyfikować słabości serwisu i zdefiniować
obszary wymagające poprawy. Sugestie
ekspertów od web-usability zostaną wzięte
pod uwagę w celu jeszcze lepszego i sku-
teczniejszego przybliżania nam zawiłości
związanych z funkcjonowaniem Funduszy
Europejskich.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego prze-
prowadziło również badania wszystkich
serwisów internetowych poświęconych Fun-
duszom Europejskim, prowadzonych przez
instytucje wdrażające Narodową Strategię
Spójności. Wyniki badania także zostaną
zaprezentowane na łamach biuletynu.

Krzysztof Garski

sie ergonomii serwisów internetowych bada
stronę niezależnie od siebie, a następnie,
na podstawie ich oceny, powstaje raport
zbiorczy), wywiady z użytkownikami (spraw-
dza się, w jaki sposób korzystają z serwisu,
jakie elementy dostrzegają, a które ignorują)
oraz badanie eye tracking (specjalne urzą-
dzenie monitoruje ruch oka użytkownika, co
pozwala wyodrębnić najbardziej i najmniej
widoczne obszary danej strony).

Menu – główny atut portalu

Za największą zaletę portalu Symetria uznała
organizację menu głównego. Jest ono czytel-
ne, zrozumiałe i stale dostępne, towarzyszy
użytkownikowi przez cały czas przeglądania
serwisu, niezależnie od strony, na której ak-
tualnie się znajduje. Ułatwia to użytkowni-
kom odnajdywanie informacji oraz wpływa
na szybkość uczenia się układu portalu przez
internautów. Po lewej stronie menu znajdzie-
my krótkie i jasno nazwane działy, takie jak:
„Wiadomości”, „Nabór wniosków”, „Szko-
lenia i konferencje”, „Dokumenty i wytycz-
ne” czy „Analizy, raporty i podsumowania”.
Z prawej strony wyróżnione zostały katego-
rie dla osób, które dopiero zaczynają swoją
przygodę z Funduszami Europejskimi. Stąd
możemy rozpocząć nawigację po takich dzia-
łach, jak: „Wstęp do Funduszy Europejskich”,
„Organizacja Funduszy”, „Poradnik benefi-
cjenta” czy „Sukces dzięki Funduszom”.

Nie tylko dobra nawigacja

Rzecz jasna, nawet najlepiej zorganizowane
menu nie wystarczy, jeśli na stronie nie będą
zamieszczone dobre, merytoryczne mate-
riały. Tych w portalu nie brakuje. Odnośniki
do nich zostały podzielone na dwie sekcje
– w jednej znajdują się informacje dla osób
już korzystających z funduszy, w drugiej dla
tych, które dopiero się do tego przymierzają.
W każdej sekcji są po dwa boksy z kluczowy-

Aż

60 proc. użytkowników między-
narodowej sieci nigdy więcej nie
wraca do serwisów interneto-

wych, które sprawiły im problem w obsłudze
– wynika z raportu badającej rynek IT ame-
rykańskiej firmy Forrester Research. Ostatnie
lata to czas dynamicznego rozwoju technolo-
gii internetowej, kiedy programy do tworze-
nia i zarządzania stronami internetowymi zy-
skują coraz więcej funkcji. Chętnie korzystają
z nich projektanci serwisów, zaawansowane
możliwości techniczne nie zawsze jednak
idą w parze z wygodą korzystania ze stron
WWW. Dlatego coraz większą popularność
zyskuje termin web-usability, którym określa
się wiedzę o ergonomicznym projektowaniu
serwisów internetowych. Zgodnie z jej zasa-
dami, strony muszą być intuicyjne w nawi-
gacji, umożliwiać szybki dostęp do poszu-
kiwanej informacji oraz dostarczać treści
w sposób zrozumiały dla użytkownika.

Analiza heurystyczna

i eye tracking

Kwestia łatwego i wygodnego dostępu
do informacji jest we współczesnym świecie
szczególnie istotna, również w przypadku
Funduszy Europejskich. Obszerne programy,
setki działań czy liczne instytucje współpra-
cujące przy rozdziale unijnych środków wy-
magają jak najprostszego objaśnienia. Dla-
tego bardzo ważne jest, żeby nawet mało
doświadczeni w tematyce Funduszy Euro-
pejskich użytkownicy mogli poprzez strony
WWW łatwo zorientować się w zasadach
korzystania z pomocy płynącej z Brukseli.
Aby sprawdzić jakość portalu o Funduszach
Europejskich, Ministerstwo Rozwoju Regio-
nalnego zleciło firmie Symetria zbadanie
użyteczności i funkcjonalności portalu www.
funduszeeuropejskie.gov.pl. Testując serwis,
firma wykorzystała takie narzędzia, jak: ana-
liza heurystyczna (kilku ekspertów w zakre-

Na 4+

Portal Funduszy Europejskich to dla wielu internautów

podstawowe źródło wiedzy o unijnym wsparciu,

dlatego Ministerstwo Rozwoju Regionalnego postanowiło zbadać,

czy przekazuje informacje w sposób klarowny.

Wyniki badania okazały się dobre – zdobył on 83,5 pkt

na 106 możliwych. Spełnianie ponad 76% wyznaczonych kryteriów

to dobry wynik, szczególnie, że jest to duży serwis,

a do tego typowo informacyjny.

Największy atut

Portalu Funduszy Europejskich

to organizacja menu głównego.

Jest ono czytelne, zrozumiałe

i stale dostępne

UNIA EUROPEJSKA

EUROPEJSKI FUNDUSZ

ROZWOJU REGIONALNEGO

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Departament Informacji, Promocji i Szkoleń

ul. Wspólna 2/4 • 00-926 Warszawa

tel. [phone]

e-mail: [e-mail]

www.mrr.gov.pl • www.funduszeeuropejskie.gov.pl

www.fundusze

europejskie

.gov.pl