Państwowa Inspekcja Pracy - Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku - strona w wersji do
wydruku

kliknij aby powrócić do pełnej wersji serwisu

23.01.2006 - 22.09.2008

Systemy Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy

System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy to system wywodzący swe korzenie z filozofii TQM
(Total Quality Menagement). Podstawowym założeniem tej filozofii było uwzględnianie w zarządzaniu
działalnością organizacji (przedsiębiorstwa) wszystkich podsystemów i elementów składających się na system
zarządzania. Zarządzanie według tej filozofii polega na ciągłym ulepszaniu wszystkich elementów działalności
organizacji i obejmuje:

identyfikację kluczowych zagadnień działalności organizacji oraz wyznaczaniu celów i standardów jakości
działań,

1.

dobór metod do realizacji celów według określonych standardów oraz procedur i podejmowanie działań
mających wykonywanie założonych celów,

2.

mierzenie uzyskanych osiągnięć,

3.

ocenę i podejmowanie odpowiednich działań naprawczych lub korygujących.

4.

Pełną praktyczną realizacją systemu zarządzania przedsiębiorstwem jest Zintegrowany System Zarządzania
składający się z integralnych, mogących samodzielnie funkcjonować, podsystemów zarządzania, w których
zastosowano kryterium wspólnych cech. Elementy (podsystemy) tworzące Zintegrowany System Zarządzania
to:

System Zarządzania Jakością - według Polskiej Normy PN-EN ISO 9000:2001,

1.

System Zarządzania Środowiskiem - według Polskiej Normy PN-EN ISO-14001:1998,

2.

System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higiena Pracy - według Polskiej Normy PN-N-18001:2004.

3.

Rys. 1. System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higiena Pracy

Ocena ryzyka zawodowego

Jedną z podstawowych procedur, stanowiącą szkielet Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy
jest identyfikacja oraz eliminacja zagrożeń w środowisku pracy. Najważniejszą procedurą niezbędną do
precyzyjnej oraz rzetelnej identyfikacji i eliminacji zagrożeń w środowisku pracy jest ocena ryzyka
zawodowego na stanowiskach pracy. W ramach harmonizacji przepisów obowiązujących w Polsce z
wytycznymi dyrektywy 89/391/EWG (o wprowadzaniu środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy
zdrowia pracowników podczas pracy) w 1996 r. w polskim prawodawstwie, np. w art. 226 Kodeksu pracy
pojawiły się pierwsze zapisy dotyczące obowiązków pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
pracowników, a konkretnie w zakresie oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy i informowania o tym
pracowników. W ślad za zapisami kodeksowymi pojawiły się akty wykonawcze, tzn. rozporządzenie Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy (Jednolity tekst Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późniejszymi zmianami) - §39, §39a, §39b i §39c.
Zapisy w polskim prawie pracy, najogólniej, zobowiązują pracodawcę do:

oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą,

1.

stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko zawodowe, a w
szczególności:

zapewnienia organizacji pracy (w tym organizacji stanowisk pracy) zabezpieczającej pracowników

a.

2.

Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku

http://www.gdansk.oip.pl/64.html

1 z 10

2009-07-2 11:15

przed zagrożeniami wypadkowymi i oddziaływaniem czynników środowiska pracy,
likwidacji zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników poprzez, np. zmianę technologii, wymianę
maszyn i urządzeń technicznych, zmianę materiałów i substancji

b.

informowania pracowników o:

ryzyku zawodowym, związanym z wykonywana przez nich pracą,

a.

zasadach ochrony przed zagrożeniami środowiska pracy wynikającymi z przeprowadzonej oceny
ryzyka zawodowego.

b.

3.

Warto podkreślić, że kolejna nowelizacja ww. rozporządzenia (w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i
higieny pracy) obowiązująca od 22 czerwca 2007 r. doprecyzowała co powinna zawierać dokumentacja oceny
ryzyka zawodowego, sporządzona przez pracodawcę. W przepisie stwierdza się między innymi, że pracodawca
prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków
profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w
szczególności:

opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie:

1.

stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów,

a.

wykonywanych zadań,

b.

występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska
pracy,

c.

stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,

d.

osób pracujących na tym stanowisku;

e.

wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz
niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;

2.

datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

3.

Ryzyko zawodowe w najprostszym ujęciu oznacza prawdopodobieństwo z jakim ktoś może zostać
poszkodowany w związku z istniejącym zagrożeniem w środowisku pracy. Ocena ryzyka
zawodowego jest uważnym i starannym przyjrzeniem się wykonywanej pracy oraz miejscu, w którym jest ona
wykonywana, a w dalszej kolejności ustaleniem jakie czynniki (zagrożenia powodujące uraz lub śmierć, hałas,
substancje chemiczne, oświetlenie itd.) mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie pracowników.
Ocenę można zawrzeć w pięciu następujących krokach:

Zidentyfikuj zagrożenia.

1.

Ustal, kto może ulec wypadkowi lub zachorować.

2.

Oszacuj ryzyko zawodowe wynikające z zagrożeń i oceń, czy zastosowane środki ochrony są właściwe
oraz czy należy podjąć jeszcze jakieś działania w celu dalszego ograniczenia tego ryzyka.

3.

Udokumentuj wyniki.

4.

Okresowo dokonuj przeglądu oceny ryzyka zawodowego i weryfikuj ją, jeśli zaistnieje taka konieczność.

5.

Podczas oceny musimy rozstrzygnąć czy ryzyko związane z oddziaływaniem występujących czynników jest:

dopuszczalne - jest tak wtedy, gdy zastosowano wystarczające (skuteczne) środki chroniące
pracowników przed oddziaływaniem czynników środowiska pracy,
niedopuszczalne - jest tak wtedy, gdy nie zastosowano żadnych środków lub zastosowano nie
wystarczające (nieskuteczne) środki chroniące pracowników przed oddziaływaniem czynników
środowiska pracy. W takiej sytuacji należy podjąć niezwłocznie dalsze działania i zastosować dodatkowe
środki ochrony zapewniające skuteczną ochronę pracownika.

Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku

http://www.gdansk.oip.pl/64.html

2 z 10

2009-07-2 11:15

Rys. 2. Definicja ryzyka zawodowego

Ryzyko zawodowe

Cele oceny ryzyka

Sprawdzenie, czy zagrożenia występujące na stanowiskach pracy zostały zidentyfikowane i czy jest
znane ryzyko zawodowe związane z tymi zagrożeniami.
Wskazanie, że zastosowane środki profilaktyczne są odpowiednie i wystarczające w odniesieniu do
zidentyfikowanych zagrożeń.
Wykazanie, tego że dokonany wybór:

materiałów

1.

wyposażenia stanowisk

2.

organizacji pracy

3.

środków ochrony

4.

ludzi wykonujących pracę

5.

jest odpowiedni w odniesieniu do zidentyfikowanych zagrożeń oraz ryzyka zawodowego.
Ustalenie priorytetowych działań zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego.
Sprawdzenie czy ryzyko zawodowe jest na poziomie akceptowalnym, a zastosowane środki ochrony są
odpowiednie.
Zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wykazanie pracownikom oraz organom nadzoru i kontroli, np. inspektorom Państwowej Inspekcji
Pracy, że ryzyko jest znane.

Kiedy dokonywać oceny ryzyka zawodowego

Podczas tworzenia nowych stanowisk pracy.
Przy wprowadzaniu zmian na istniejących stanowiskach pracy.
Gdy nastąpiła zmiana wymagań dotyczących dopuszczalnych poziomów czynników niebezpiecznych oraz
czynników szkodliwych i uciążliwych w środowisku pracy.
Gdy zastosowano nowe środki ochrony (środki ochrony indywidualnej i środki ochrony zbiorowej).
Gdy na terenie przedsiębiorstwa różne zadania (prace) wykonują pracownicy innych przedsiębiorstw.
Wówczas, gdy występuje potrzeba okresowej oceny ryzyka.

Spełnienie jakich wymagań gwarantuje powodzenie przy ocenie ryzyka zawodowego?

Zapewnienie niezbędnych zasobów, takich jak:

środki finansowe, przepisy, normy, dokumentacje techniczno-ruchowe, instrukcje, procedury
wykonywania prac, literatura itp.

1.

czas pracowników,

2.

narzędzia i materiały,

3.

dokumenty, zwierające niezbędne informacje do przeprowadzenia rzetelnej oceny ryzyka
zawodowego, np. aktualne wyniki pomiarów i badań czynników szkodliwych w środowisku pracy
itd.

4.

Wyznaczenie niezbędnych osób, tj. pracowników przedsiębiorstwa i/lub specjalistów z zewnątrz.
Określenie i realizacja potrzeb w zakresie szkoleń pracowników uczestniczących i przeprowadzających
ocenę ryzyka zawodowego.
Zaangażowanie i uczestnictwo pracowników przedsiębiorstwa w ocenie ryzyka zawodowego.
Zapewnienie dostępu do najnowszych informacji, osobom dokonującym oceny ryzyka zawodowego.
Sporządzenie wykazu stanowisk występujących w przedsiębiorstwie oraz wykonanie starannej analizy
specyfiki tych stanowisk.
Określenie sprawnego systemu przekazywania pracownikom informacji na temat występującego na ich
stanowiskach ryzyka zawodowego.

Sposób oceny ryzyka zawodowego

POLSKA NORMA PN-N-18002

Uzależnia ocenę ryzyka od wielkości organizacji i występujących w niej zagrożeń.
Postuluje aby uwzględnić proces przygotowania oceny.
Zaleca wyznaczenie osoby odpowiedzialnej zaplanowanie i koordynowanie działań związanych z oceną
ryzyka w organizacji.

Ocena ryzyka powinna obejmować wszystkie stanowiska pracy - zarówno stacjonarne jak i niestacjonarne.

W celu usprawnienia oceny i skrócenia jej czasu przeprowadzania dopuszcza się wytypowanie grupy
stanowisk pracy, na których wykonywane są w tych samych warunkach, te same zadania i na których

Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku

http://www.gdansk.oip.pl/64.html

3 z 10

2009-07-2 11:15

występują te same zagrożenia. Wówczas ocena musi być przeprowadzona dla każdego z wytypowanych
stanowisk osobno.
W większości przypadków wystarczy identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka przeprowadzona dla jednego
stanowiska.

Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka zawodowego

Ocenę ryzyka zawodowego może przeprowadzać

zespół, w skład którego mogą wchodzić:

pracodawca,
pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę, w tym osoby kierujące pracownikami

lub / i

eksperci spoza organizacji

Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka zawodowego powinny:

znać i rozumieć zasady oceny;
posiadać wiedzę niezbędną do identyfikowania zagrożeń na ocenianych stanowiskach;
umieć oceniać szkodliwe następstwa występujących zagrożeń;
posiadać umiejętność formułowania propozycji działań korygujących i/ lub zapobiegawczych,
prowadzących do eliminacji lub ograniczenia ryzyka oraz oceny tych działań;
posiadać umiejętność oceny skuteczności podjętych działań,
identyfikować te problemy, które powinny być rozwiązane z udziałem ekspertów zewnętrznych.

Korzyści pracodawcy z przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego

Gwarancja spełnienia wymagań przepisów prawa pracy.
Pełna świadomość tego:

jakie zagrożenia występują na stanowiskach pracy,

1.

jakie jest ryzyko zawodowe,

2.

czy zastosowane środki profilaktyczne są wystarczające, przy uwzględnieniu podejmowanego
ryzyka wypadku, a co się z tym wiąże, strat finansowych dla organizacji (przedsiębiorstwa).

3.

Ulgi po wprowadzeniu zróżnicowanej składki ubezpieczeniowej.
Ulgi przy ubezpieczeniach majątkowych i ewentualnie dodatkowych dla pracowników. W Polsce już
działają komercyjne firmy ubezpieczeniowe, które przy ustalaniu wysokości składek biorą pod uwagę
kategorię ryzyka opierając się na ocenie systemu bezpieczeństwa w organizacji.
Celowe i w pełni kontrolowane zarządzanie poziomem ryzyka w miejsce działań opartych wyłącznie na
intuicji.
Lepszą pozycję przy ewentualnych pertraktacjach lub procesach sądowych o odszkodowanie z tytułu,
np. wypadku przy pracy.

OGÓLNE ZASADY PRZYGOTOWANIA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

Zapewnić zasoby niezbędne do prowadzenia oceny ryzyka zawodowego.
Wyznaczyć odpowiednie osoby do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego
Określić potrzeby szkoleniowe i zapewnić szkolenie osobom przeprowadzającym ocenie ryzyka
zawodowego
Zapewnić udział pracowników w ocenie ryzyka zawodowego.
Zapewnić osobom oceniającym ryzyko zawodowe dostęp do odpowiednich informacji i zasobów (w tym
potrzebnych konsultacji i usług).
Przeprowadzić analizę struktury organizacyjnej w celu sporządzenia wykazu stanowisk pracy.
Określić sposób inforWyznaczyć osobę odpowiedzialną za planowanie i koordynowanie działań
związanych z oceną ryzykamowania pracowników o wynikach oceny ryzyka zawodowego.

ZEBRANIE INFORMACJI POTRZEBNYCH DO OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

Źródła informacji potrzebnych do oceny ryzyka zawodowego

Dane techniczne urządzeń, maszyn i narzędzi stosowanych na stanowisku.
Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcje stanowiskowe.
Wyniki pomiarów czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych występujących w środowisku pracy,
Dokumentacja dotycząca wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Przepisy prawa, normy techniczne i literatura naukowo-techniczna, w tym karty substancji chemicznych
itp.

Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku

http://www.gdansk.oip.pl/64.html

4 z 10

2009-07-2 11:15

Rys. 3. Przebieg oceny ryzyka zawodowego

Należy pamiętać o tym, że informacji o analizowanym stanowisku mogą dostarczyć:

obserwacje

środowiska pracy, w tym również czynników zewnętrznych, np. czynników atmosferycznych
wpływających na stanowisko pracy,

1.

zadań wykonywanych przez pracownika:

na stanowisku pracy,

a.

poza stanowiskiem pracy;

b.

2.

wywiady z pracownikami,
analiza organizacji działań, mających na celu zapewnienie właściwych warunków pracy.

IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ

Metodę identyfikacji zagrożeń może ustalić zespół oceniający ryzyko zawodowe, biorąc pod

uwagę:

cel analizy,
obiekt analizy,
dostępne informacje,
dostępne zasoby,
czas analizy.

Do identyfikacji zagrożeń na stanowiskach pracy najlepsze są z reguły metody proste, mało sformalizowane.

Zagrożenia można zidentyfikować na podstawie analizy informacji zebranych według schematu

określonego powyżej. Do identyfikacji można wykorzystać:

metody z wykorzystaniem list kontrolnych,
wykazy czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych (obowiązujące przepisy oraz normy),
dotychczasową wiedzę na temat zagrożeń występujących na analizowanym stanowisku,
inne bardziej zaawansowane metody identyfikacji, np. ekspertyzy i opinie ekspertów spoza organizacji.
Zawsze jest celowym, sprawdzenie czy wszystkie zagrożenia zostały poprawnie zidentyfikowane i czy

Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku

http://www.gdansk.oip.pl/64.html

5 z 10

2009-07-2 11:15

zebrane informacje (wyniki pomiarów, obliczenia wartości wielkości opisujących występujące
zagrożenia) są wystarczające do oceny ryzyka.

OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO

Oszacowanie ryzyka zawodowego związanego z zagrożeniami zidentyfikowanymi na

stanowiskach pracy polega na ustaleniu:

prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń,
ciężkości szkodliwych następstw tych zagrożeń.

Podstawą do oszacowania mogą być:

dane o wypadkach, chorobach zawodowych i innych,
informacje zawarte w przepisach prawnych, normach i w literaturze specjalistycznej,
opinie ekspertów.

WYZNACZANIE DOPUSZCZALNOŚCI RYZYKA ZAWODOWEGO

Czy ryzyko można przyjąć?

Podstawowym kryterium dopuszczalności ryzyka są wymagania obowiązujących przepisów prawnych i
innych dokumentów normatywnych.
W przypadku braku odpowiednich wymagań przepisów prawnych i innych zaleca się ustalanie kryteriów
dopuszczalności ryzyka zawodowego z uwzględnieniem opinii ekspertów z dziedziny bezpieczeństwa i
higieny pracy, własnych doświadczeń oraz opinii pracowników.

Rys. 4. Szacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej według PN-N-18002 na podstawie wartości

dopuszczalnych (NDS lub NDN) i zmierzonych (krotność NDS lub NDN) czynników szkodliwych w środowisku

pracy

REALIZACJA PLANU DZIAŁAŃ

Przed realizacją planu działań zaleca się dokonać jego przeglądu w celu stwierdzenia:

Czy proponowane działania doprowadzą do wymaganego ograniczenia ryzyka zawodowego?
Czy w wyniku realizacji planu nie powstaną nowe zagrożenia?
Czy można wybrać inne, bardziej skuteczne działania?
Co sądzą pracownicy o potrzebie realizacji i skuteczności planowanych działań?

PRZEBIEG OCENY RYZYKA ZWODOWEGO

Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku

http://www.gdansk.oip.pl/64.html

6 z 10

2009-07-2 11:15

OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO

W SKALI TRÓJSTOPNIOWEJ

PRAWDOPODOBIEŃSTWO

CIĘśKOŚĆ NASTĘPSTW

MAŁA

ŚREDNIA

DUśA

MAŁO

PRAWDOPODOBNE

MAŁE

1

MAŁE

1

ŚREDNIE

2

PRAWDOPODOBNE

MAŁE

1

ŚREDNIE

2

DUśE

3

WYSOCE

PRAWDOPODOBNE

ŚREDNIE

2

DUśE

3

DUśE

3

Rys. 5. Szacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej, według PN-N-18002

Metody oceny ryzyka zawodowego

Metody oceny ryzyka zawodowego są różnie opisywane w literaturze. Wydaje się, że najlepiej można by było
zastosować podział na:

Metody indukcyjne. Wnioski ogólne wynikają z przesłanek będących ich szczególnymi przypadkami. Po
przeprowadzeniu obserwacji i ewentualnych eksperymentów stosuje się uogólnienia i formułuje
hipotezy. Zasady, które można zastosować w innych przypadkach tworzy się po weryfikacji uogólnień i
hipotez. Do tego typu metod można zaliczyć, np. wstępną analizę zagrożeń (PHA), matrycę ryzyka 5
(wg normy IEC 300-3-9).

PRZEBIEG OCENY RYZYKA ZWODOWEGO

OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO

W SKALI PIĘCIOSTOPNIOWEJ

PRAWDOPODOBIEŃSTWO

CIĘśKOŚĆ NASTĘPSTW

MAŁA

ŚREDNIA

DUśA

MAŁO

PRAWDOPODOBNE

BARDZO MAŁE

1

MAŁE

2

ŚREDNIE

3

PRAWDOPODOBNE

MAŁE

2

ŚREDNIE

3

DUśE

4

WYSOCE

PRAWDOPODOBNE

ŚREDNIE

3

DUśE

4

BARDZO DUśE

5

Rys. 6. Szacowanie ryzyka zawodowego w skali pięciostopniowej, według PN-N-18002

1.

Metody dedukcyjne. Analizy dokonuje się zgodnie z zasadą wynikania logicznego, czyli każde następne
stwierdzenie wynika z poprzedniego. Metoda znana jest jako metoda "od ogółu do szczegółu".

2.

Metody ilościowe. Metody wykorzystujące rachunek prawdopodobieństwa. Szacowania dokonuje się
przy założeniu pełnego dostępu do niezbędnych danych statystycznych, np. dotyczących ilości i rodzajów
wypadków przy pracy i innych zdarzeń niebezpiecznych (potencjalnie wypadkowych), chorób

3.

Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku

http://www.gdansk.oip.pl/64.html

7 z 10

2009-07-2 11:15

zawodowych, czynników szkodliwych w środowisku pracy, czasu narażenia na czynniki środowiska
pracy, liczby zatrudnionych itd.
Metody ilościowe noszące też nazwę "metod precyzyjnych" znalazły zastosowanie do szacowania:

ilości zdarzeń występujących w określonym przedziale czasowym,

1.

prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń,

2.

skutków,

3.

prawdopodobieństwa występowania skutków,

4.

wartościowania ryzyka,

5.

podczas różnych wypadków i awarii mogących wystąpić w przedsiębiorstwie, a także mogących mieć
istotne znaczenie oraz wpływ na zatrudnionych pracowników i/lub na społeczeństwo.
Metody jakościowe. Metody te stosuje się najczęściej wówczas gdy brak jest dostępu do danych (np.
opisanych powyżej - w ust. 3), które pozwalają na wiarygodne ilościowe szacowanie ryzyka lub gdy nie
jest wskazane stosowanie skomplikowanych metod ilościowych. Do tego typu metod można zaliczyć
metody typu: graf ryzyka i wskaźnikowa, np. graf ryzyka 1, wskaźnik ryzyka (Risk Score), wskaźnik
ryzyka 2, pięć kroków do oceny ryzyka (Pięć Kroków) itd.

4.

PRZYKŁADOWE METODY OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

WSTĘPNA ANALIZA ZAGROśEŃ - PRELIMINARY HAZARD ANALYSIS (PHA)

Jest metodą indukcyjną pozwalająca na jakościowe oszacowanie ryzyka i obejmuje 4 etapy:

Określenie granic obiektu (charakterystyki stanowiska pracy), dla którego wykonywana jest ocena
ryzyka,

1.

Sporządzenie listy zidentyfikowanych zagrożeń,

2.

Oszacowanie ryzyka, tzn. określenie możliwych strat poprzez stopień szkód S i prawdopodobieństwo
zdarzenia P z jakim szkody mogą wystąpić,

3.

Wartościowanie ryzyka wyrażone poprzez wskaźnik ryzyka W określony wzorem:

4.

W = S x P

S - stopień szkód,

P - prawdopodobieństwo szkód zdarzenia.

Stopień szkód - S

Poziom, Charakterystyka
Znikome urazy, lekkie szkody

1.

Lekkie obrażenia, wymierne szkody

2.

Ciężkie obrażenia, znaczne szkody

3.

Pojedyncze wypadki śmiertelne, ciężkie szkody

4.

Zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na bardzo dużą skalę na terenie zakładu

5.

Zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na dużą skalę poza terenem zakładu

6.

Prawdopodobieństwo szkód - P

Poziom, Charakterystyka
Bardzo nieprawdopodobne

1.

Mało prawdopodobne, zdarzające się raz na 10 lat

2.

Doraźne wydarzenia, zdarzające się raz w roku

3.

Dosyć częste wydarzenia, zdarzające się raz w miesiącu

4.

Częste, regularne wydarzenia, zdarzające się raz w tygodniu

5.

Duże prawdopodobieństwo wydarzenia

6.

Matryca wartościowania ryzyka

P - prawdopodobieństwo szkód

Poziom

1

2

3

4

5

6

S

- stopień

szkód

1

1

2

3

4

5

6

2

2

4

6

8

10

12

3

3

6

9

12

15

18

4

4

8

12

16

2

24

5

5

10

15

20

25

30

6

6

12

18

24

30

36

Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku

http://www.gdansk.oip.pl/64.html

8 z 10

2009-07-2 11:15

1 - 3

- ryzyko akceptowalne,

4 - 9

- dopuszczalna akceptacja ryzyka po ocenie ryzyka,

10 - 25 (36) - ryzyko niedopuszczalne - wymagane zmniejszenie ryzyka.

RISK SCORE

Jest metodą jakościową, wskaźnikową w której wartościowanie ryzyka opisuje wyrażenie:

R = S x E x P

gdzie: R - ryzyko
Parametry ryzyka
S - potencjalne skutki zagrożenia
E - ekspozycja na zagrożenie
P - prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia

Tabela oceny parametru S - potencjalne skutki zagrożenia

Wartość

S

Strata

Opis

Straty ludzkie

Straty materialne

100

Poważna katastrofa

Wiele ofiar śmiertelnych

Powyżej 30 mln zł

40

Katastrofa

Kilka ofiar śmiertelnych

3-30 mln zł

15

Bardzo duża

Ofiara śmiertelna

0,3-3 mln zł

7

Duża

Ciężkie uszkodzenia ciała

30-300 tys zł

3

Średnia

Absencja

3-30 tys zł

1

Mała

Udzielenie pierwszej pomocy

do 3 tys zł

Tabela oceny parametru E -

ekspozycja

Wartość

Opis

10

Stała

6

Częsta (codziennie)

3

Sporadyczna (raz na tydzień)

2

Okazjonalna (raz na miesiąc)

1

Minimalna (kilka razy w roku)

0,5

Znikoma (raz na rok)

Tabela oceny parametru P - prawdopodobieństwo

Wartość

Opis

Szansa w %

10

Bardzo prawdopodobne

50

6

Całkiem możliwe

10

3

Mało prawdopodobne, ale możliwe

1

1

Tylko sporadycznie możliwe

10

-3

0,5

Możliwe do pomyślenia

10

-4

0,2

Praktycznie niemożliwe

10

-5

0,1

Tylko teoretycznie mozliwe

10

-6

Orientacyjna jakościowa ocena

ryzyka dla metody

Wartość

Opis

Zaniedbywalne

Poniżej 1,5

Akceptowalne

1,5-48

Średnie

48-270

Poważne

270-1440

Nieakceptowalne Powyżej 1440

Kategorie ryzyka zawodowego

Ryzyko zaniedbywalne

Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku

http://www.gdansk.oip.pl/64.html

9 z 10

2009-07-2 11:15

śadne działanie nie jest potrzebne
Ryzyko akceptowalne
Działania profilaktyczne nie są potrzebne
Ryzyko średnie
Działania profilaktyczne są wskazane, ale należy wziąć pod uwagę koszty i uzyskane efekty (powinno
zostać ograniczone w przeciągu 3-6 miesięcy)
Ryzyko poważne
W tej sytuacji praca nie może zostać rozpoczęta. W przypadku prac już wykonywanych ryzyko powinno
zostać zredukowane w okresie 1-3 miesięcy w zależności od liczby osób narażonych
Ryzyko nieakceptowalne
Praca nie może zostać rozpoczęta ani kontynuowana dopóki ryzyko nie zostanie zredukowane do
poziomu akceptowalnego.

LITERATURA

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (Tekst jednolity Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz.94 z późniejszymi
zmianami).

1.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy (Tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późniejszymi
zmianami).

2.

Iwona Romanowska-Słomka, Adam Słomka. Zarządzanie ryzykiem zawodowym. Tarnobus Sp. z o.o.
Tarnobrzeg 2001 r.

3.

Bogdan Rączkowski "BHP w praktyce" ODDK Gdańsk 2005 r.

4.

Polska Norma PN-N-18001:1999. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.

5.

Polska Norma PN-N-18002:2000. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne
wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.

6.

Polska Norma PN-N-18004:2001. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne.

7.

Polska Norma PN-N-18004:2001/Ap1:2002 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.
Wytyczne.

8.

Polska Norma PN-80/Z-08052. Ochrona pracy. Niebezpieczne i szkodliwe czynniki występujące w
procesie pracy. Klasyfikacja.

9.

Opracowanie i aktualizacja: Henryk Batarowski

Publikacja 23.01.2006, 20.07.2006, 22.09.2008: Hubert Bogusławski

OIP Gdańsk

OIP Gdańsk 80-264 Gdańsk, ul. Dmowskiego 12 tel.: [phone] faks: (0-58) 520 18 24

Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku

http://www.gdansk.oip.pl/64.html

10 z 10

2009-07-2 11:15