Modułowy komputer edukacyjny

Elektronika Praktyczna 12/97

30

P R O J E K T Y

Modułowy komputer
edukacyjny

kit AVT−399

Przedstawione w†artykule

urz¹dzenie to nie lada

ìgratkaî dla fanÛw techniki

mikroprocesorowej, zarÛwno

tych pocz¹tkuj¹cych jak

i†zaawansowanych.

SterownikÛw edukacyjnych na

³amach EP przedstawiliúmy

juø kilka, øaden z†nich nie

przedstawia³ jednak tak

kompleksowego rozwi¹zania

wszystkich zagadnieÒ

zwi¹zanych z†poznawaniem

i†wykorzystywaniem

nowoczesnych

mikrokontrolerÛw

jednouk³adowych.

Wieloletnie doúwiadczenie

autora w†dziedzinie

programowania i†uruchamiania

uk³adÛw opartych na

popularnej rodzinie MCS-51

zaowocowa³o powstaniem

wielofunkcyjnego systemu do

nauki i†poznawania tajnikÛw

mikroprocesorÛw.

Poza wieloma walorami

uøytkowymi, przedstawiony

uk³ad potwierdza chyba

powiedzenie, øe ìnowoczesna

mikroelektronika nie musi byÊ

tylko skomplikowana, moøe

byÊ takøe piÍkna...î

Kaødy elektronik wczeúniej czy

pÛüniej styka siÍ z†tematami zwi¹-
zanymi z†technik¹ mikroproceso-
row¹, nie kaødy jednak przyjmuje
j¹ bez trudu, czÍsto gubi¹c siÍ
w†pl¹taninie zer i†jedynek.

Wychodz¹c na przeciw ogrom-

nemu zainteresowaniu technik¹
mikroprocesorow¹, od kilku mie-
siÍcy na ³amach naszego bratniego
pisma EdW prezentujemy cykl
artyku³Ûw tzw. szko³y mikropro-
cesorowej, ktÛrych celem jest na-
uka podstaw obs³ugi i†programo-
wania sterownikÛw jednouk³ado-
wych. Praktyczne lekcje kaødy
pocz¹tkuj¹cy moøe wykonaÊ sa-
modzielnie korzystaj¹c z†prostego
komputerka edukacyjnego, ktÛrego
opis takøe znalaz³ siÍ we wspo-
mnianym cyklu artyku³Ûw. Zain-
teresowanie tym tematem przesz³o
nasze najúmielsze oczekiwania.
W†ci¹gu jednego miesi¹ca temat
sta³ siÍ ìoczkiem w†g³owieî kil-
kuset naszych CzytelnikÛw.

Postanowiliúmy wiÍc zaprezen-

towaÊ bardziej rozbudowany i†za-
awansowany uk³ad, ktÛry nie tyl-
ko bÍdzie doskona³ym narzÍdziem
do nauki i†poznawania uk³adÛw
z†rodziny MCS-51, lecz pozwoli
takøe na stopniowe poznawanie
nowych elementÛw architektury
i†peryferiÛw tych, jakøe popular-
nych, uk³adÛw. Zamiarem autora
jest takøe wype³nienie ìlukî
w†znajomoúci wielu interesuj¹cych
uk³adÛw scalonych, ktÛrych praca

wi¹øe siÍ nieodzownie z†tematem
mikrokontrolerÛw, a†ktÛre zastoso-
wano w†przedstawionym rozwi¹-
zaniu zaawansowanego komputera
edukacyjnego.

Buduj¹c z†modu³Ûw nasze urz¹-

dzenie, kaødy bÍdzie mia³ okazjÍ
zapoznaÊ siÍ z†takimi tematami
jak: przetworniki A/C i†C/A, ko-
munikacja SPI, I2C, RS232C, Cen-
tronics, obs³uga pamiÍci nieulot-
nych, uk³ady PLD i†EPLD, obs³uga
inteligentnych wyúwietlaczy LCD
i†wiele innych. DziÍki zamiesz-
czanym, w nastÍpnych numerach
EP, przyk³adowym kodom ürÛd³o-
wym w†asemblerze, pokaøemy jak
uporaÊ siÍ z†wieloma problemami
dotycz¹cymi np. obs³ugi interfej-
sÛw szeregowych, lub pseudo-
wielow¹tkowego przetwarzania da-
nych.

Przy tej okazji autor apeluje do

zainteresowanych CzytelnikÛw
o†za³oøenie w†Internecie ìk¹cika
dyskusyjnegoî, gdzie by³yby zbie-
rane uwagi, omawiane problemy,
a†takøe prezentowane najciekaw-
sze aplikacje dedykowane opisa-
nemu systemowi mikroprocesoro-
wemu.

Autor oczekuje na opinie o

tym pomyúle, ktÛre moøna nade-
s³aÊ listownie lub za poúrednic-
twem redakcyjnej skrzynki e-mai-
lowej ([e-mail]). Wszys-
tkie ciekawe pomys³y i†aplikacje
stworzone przez Was, drodzy Czy-
telnicy, bÍd¹ prezentowane na

Modułowy komputer edukacyjny

31

Elektronika Praktyczna 12/97

³amach naszego pisma, jako ko-
lejne rozszerzenia naszego kom-
putera. Dlatego redakcja i†autor
gor¹co zapraszaj¹ do wspÛ³pracy.
Przyjrzyjmy siÍ zatem bliøej na-
szemu urz¹dzeniu.

Opis systemu

Jak widaÊ na zdjÍciu, kon-

strukcja ca³ego komputera jest
modu³owa. DziÍki temu kaødy
zainteresowany urz¹dzeniem bÍ-
dzie mÛg³ kolejno uruchamiaÊ
jego czÍúci sk³adowe, stopniowo
pog³Íbiaj¹c swoj¹ wiedzÍ o†po-
szczegÛlnych segmentach sterow-
nika. DziÍki odpowiedniej kon-
strukcji mechanicznej i†zastoso-
waniu nowoczesnych elementÛw
pomocniczych (tzw. galanterii
elektronicznej), m.in. ³¹cznikÛw
i†prowadnic, w†prezentowanym
rozwi¹zaniu obudowa sta³a siÍ
praktycznie zbÍdna. Brak ko-
niecznoúci stosowania, tak czÍs-
to spotykanych w†konstrukcjach
tego typu, drogich z³¹cz i†gniazd
typu Eltra pozwoli³ na zmniej-
szenie kosztu wykonania kom-
pletnego urz¹dzenia. Jednoczeú-
nie znacznie ³atwiejsze s¹ ewen-
tualne modyfikacje w†konfigura-
cji systemu.

W†przypadku kilku modu³Ûw

serii AVT-399, w†sk³ad jednego

wchodzi czÍsto kilka mniejszych
blokÛw, ktÛre moøna kompleto-
waÊ stopniowo, korzystaj¹c jedy-
nie z†tej czÍúci, ktÛra jest akurat
niezbÍdna. Sytuacja taka ma miej-
sce w†przypadku p³ytki bazowej
komputera oraz p³ytki klawiatury
i†wyúwietlacza.

W†kolejnych numerach naszego

pisma bÍd¹ przedstawione nastÍ-
puj¹ce uk³ady rozszerzaj¹ce na-
szego komputera:
- p³ytka wyúwietlacza LED (2x8

pozycji) i†klawiatury (28 klawi-
szy);

- p³ytka rozszerzaj¹ca, dziÍki ktÛ-

rej bÍdzie moøliwe umieszcza-
nie kart peryferyjnych naszego
komputera; przedstawimy 2†ro-
dzaje p³ytek rozszerzaj¹cych,
rÛøni¹cych siÍ liczb¹ gniazd
rozszerzeÒ (slotÛw).

W†ramach prezentacji kart urz¹-

dzeÒ peryferyjnych przedstawimy
opisy:
- karty ìmulti IOî z†dwukierun-

kowym portem Centronics;

- karty pu³apek sprzÍtowych;
- karty nieulotnej pamiÍci wy-

miennej 256kB (spe³niaj¹c¹ rolÍ
dyskietki systemowej);

- karty szybkiego (100kHz), 8-

kana³owego przetwornika A/C
oraz C/A o†rozdzielczoúci 8-
bitÛw;

- karty czÍstoúciomierza z†wbudo-

wan¹ automatyk¹ preskalera
(wstÍpnego podzia³u);

- karty multimetru 3,5 cyfry z†wy-

korzystaniem uk³adu ICL7109
firmy Intersil (zastosowanie
w†systemach zbierania, przetwa-
rzania i†analizy danych);

- karty wejúÊ izolowanych z†moø-

liwoúci¹ tradycyjnego adresowa-
nia lub za

poúrednictwem in-

terfejsu I2C;

- karty z†wyjúciami przekaüniko-

wymi;

- karty z†wyjúciami typu otwarty

kolektor;

- karty z†modu³em zegara czasu

rzeczywistego opartej na popu-
larnym uk³adzie PCF8583;

- karty ìkrzemowego dyskuî opar-

tej na nowoczesnych pamiÍ-
ciach typu Flash - pozwalaj¹cej
na zgromadzenie i†przechowanie
przez dowolnie d³ugi okres max.
1MB informacji;

- karty z†laboratoryjnym progra-

matorem najpopularniejszych pa-
miÍci E/EPROM oraz testerem
pamiÍci SRAM;

- karty emulatora 8-bitowych pa-

miÍci EPROM, od najmniejszych
2kB (2716) po 64kB (27512).

Dodatkowo dostÍpne bÍd¹ uni-

wersalne karty rozszerzaj¹ce (2
rodzaje), dziÍki ktÛrym moøna
bÍdzie ³atwo i†szybko zmontowaÊ
dodatkowy uk³ad, po czym umieú-
ciÊ go w†systemie bez tradycyjnej
pl¹taniny kabli.

W†ramach opisu wykorzystania

wbudowanych w†p³ytkÍ g³Ûwn¹
gniazd komunikacji poprzez inter-
fejsy I2C oraz SPI, zaprezentujemy
miniaturowe i†tanie programatory
nieulotnych pamiÍci, wspÛ³pracu-
j¹ce z†tymi interfejsami. BÍd¹ to:
- miniprogramator pamiÍci z†in-

terfejsem I2C, seria 24Cxx;

- miniprogramator pamiÍci z†in-

terfejsem Microwire, seria
93Cxx;

- uk³ad komunikacji i†obs³ugi pa-

miÍci z†interfejsem SPI (uk³ady:
25010..25640).

W†efekcie kaødy zainteresowa-

ny otrzyma urz¹dzenie bÍd¹ce nie
tylko doskona³ym stanowiskiem
laboratoryjnym do prowadzenia
przerÛønych doúwiadczeÒ, ale
przede wszystkim bÍd¹cym kom-
pendium wiedzy z†zakresu kon-
strukcji i†wykorzystania nowoczes-
nych uk³adÛw cyfrowych i†cyfro-
wo/analogowych.

Rys. 1. Schemat blokowy komputera.

Modułowy komputer edukacyjny

Elektronika Praktyczna 12/97

32

Wszystkie prezentowane mo-

du³y bÍd¹ dostÍpne oddzielnie,
jako p³ytki drukowane lub zesta-
wy do samodzielnego montaøu.
Przy okazji prezentacji kaødej
z†kart pokaøemy przyk³adowe roz-
wi¹zania programowe, dziÍki ktÛ-

rym uruchomienie i†obs³uga znaj-
duj¹cych siÍ na nich uk³adÛw
bÍdzie bezproblemowa.

Na rys.1 przedstawiono sche-

mat blokowy ca³ego urz¹dzenia.
Najistotniejszym elementem jest
p³ytka bazowa komputera. Na niej

znajduje siÍ mikroprocesor wraz
z†dekoderem adresowym oraz kil-
ka opcjonalnych blokÛw: zewnÍt-
rzna pamiÍÊ programu i†danych,
uk³ad generacji sygna³u Reset,
uk³ad konwersji poziomÛw TTL
na standard RS232c, ìpodrÍcznyî

Rys. 2. Schemat elektryczny układu.

Modułowy komputer edukacyjny

33

Elektronika Praktyczna 12/97

stabilizator +5V/500mA oraz kon-
werter +5V/-5V. Z†tej p³ytki wy-
prowadzone s¹ wszystkie sygna³y
procesora w†postaci systemowej
szyny. Dodatkowo, na p³ytce tej
znajduje siÍ gniazdo do do³¹cze-
nia zewnÍtrznego, tekstowego wy-
úwietlacza LCD.

W†roli mikrokontrolera steruj¹-

cego prac¹ zestawu moøe praco-
waÊ dowolny uk³ad z†serii MCS-
51 w obudowie DIP40. Moøliwe
jest takøe, po niewielkich przerÛb-
kach, stosowanie nowej rodziny
procesorÛw opartych na architek-
turze AVR typu RISC, lansowanej
przez firmÍ Atmel - czo³owego
producenta wielu ciekawych od-
mian kontrolerÛw tej rodziny.

Na p³ytce bazowej znajduj¹ siÍ

takøe gniazda z†wyprowadzonymi
sygna³ami interfejsÛw: I2C, SPI
oraz gniazdo RS232c, poprzez
ktÛre mog¹ byÊ ³adowane progra-
my do pamiÍci zewnÍtrznej ste-
rownika. Z†pewnoúci¹ interesuj¹-
cy dla niektÛrych CzytelnikÛw
bÍdzie fakt, øe dziÍki kana³owi
SPI moøliwe jest takøe ³adowanie
(ìdownloadingî) programu do pa-
miÍci wewnÍtrznej niektÛrych od-
mian procesorÛw MCS-51, co
zwalnia z koniecznoúci wyjmowa-
nia procesora z†podstawki syste-
mu w†celu jego zaprogramowania.

Drugim, czÍsto niezbÍdnym ele-

mentem w†komunikacji miÍdzy
uøytkownikiem a systemem jest
p³ytka klawiatury i†wyúwietlacza
(w skrÛcie KiW). Uk³ad umoøli-
wia wlutowanie aø 28 klawiszy,
z†czego 24 s¹ odczytywane w†kon-
figuracji matrycy, zaú odczyt czte-
rech pozosta³ych jest moøliwy
bezpoúrednio. Dodatkowo, w†za-
leønoúci od potrzeb, uøytkownik
moøe zainstalowaÊ do 16 siedmio-
segmentowych wyúwietlaczy LED
ustawionych w†dwÛch liniach po
8†znakÛw. W†razie potrzeby uøyt-
kownik ma moøliwoúÊ zrezygno-
wania z†pr¹doøernych wyúwietla-
czy LED i†zastosowania dowolne-
go wyúwietlacza tekstowego LCD.
Waøne jest, aby by³ on zgodny na
poziomie sterowania z†popular-
nym uk³adem HD44780. Fizycznie
p³ytka KiW jest do³¹czana od
frontu do p³ytki bazowej, co
w†konsekwencji korzystnie wp³y-
wa na komfort pracy z†ca³ym
urz¹dzeniem.

Jeøeli chcemy rozszerzyÊ moø-

liwoúci sterownika i†w†sposÛb wy-

godny do³¹czyÊ dodatkowe
p e r y f e r i a , z † p e w n o ú c i ¹
przyda siÍ p³ytka rozsze-
rzaj¹ca (w skrÛcie Ext).

DziÍki umieszczonym

w†odpowiedniej odleg³oúci
gniazdom z†wyprowadzon¹
szyn¹ systemu, moøliwe
jest proste do³¹czenie do-
datkowych kart. Te ostat-
nie s¹ wk³adane pionowo
(podobnie jak w†kompute-
rze PC), a†prawid³owe ich
umocowanie zapewniaj¹
z†dwÛch stron prowadnice,
bardzo wygodny element
zestawu. Gniazda posiadaj¹
wyprowadzone 4†dodatko-
we szyny zasilaj¹ce, do
ktÛrych moøe byÊ dopro-
wadzone z†zewn¹trz wy-
magane w†danej aplikacji
napiÍcie. P³ytka rozszerza-
j¹ca zawiera takøe wluto-
wane gniazdo typu DB25F, dziÍki
czemu za pomoc¹ opcjonalnej kar-
ty multi I/O jest moøliwe druko-
wanie danych (wspÛ³praca z†dru-
kark¹) lub odbieranie ich z†kom-
putera PC lub innego systemu
(emulacja drukarki). Konstrukcyj-
nie karta rozszerzeÒ moøe byÊ
³atwo umieszczona ponad p³ytk¹
bazow¹ z†wykorzystaniem odpo-
wiednich dystansÛw. DziÍki temu,
w†fazie uruchamiania jakiejú karty
rozszerzaj¹cej, uøytkownik ma ³at-
wy dostÍp do testowanego uk³a-
du.

Wszystkie karty rozszerzaj¹ce

s¹ wykonane w†ustalonym przez
autora standardzie. O†ile ich wy-
sokoúÊ moøe byÊ dowolna, to
szerokoúÊ jest sta³a i†wynika z†roz-
stawu zastosowanych prowadnic.
DziÍki temu, øe w†p³ytce Ext
znajduj¹ siÍ gniazda øeÒskie, kon-
strukcja karty rozszerzaj¹cej jest
prostsza. Karty s¹ wykonywane
w†wersji dwustronnej, a†na krawÍ-
dzi z³¹cza lutowane jest z†obu
stron dwurzÍdowe z³¹cze typu
goldpin (2x25 pin). W†ten sposÛb
wk³adanie i†wyjmowanie ca³ej kar-
ty trwa kilka sekund i†nie nastrÍ-
cza øadnych trudnoúci.

Na koniec wstÍpnego opisu

ca³ego systemu nie sposÛb zapo-
mnieÊ o†oprogramowaniu. Prezen-
towany system jest bardzo elas-
tycznie konfigurowany i uøytkow-
nik moøe pracowaÊ praktycznie
z†dowolnym procesorem serii
MCS-51, tak z†zewnÍtrzn¹, jak

i†wewnÍtrzn¹ pamiÍci¹ programu.
DziÍki pomys³owemu dekoderowi
adresowemu, np. za pomoc¹ tylko
jednej zwory jest moøliwa takøe
praca z†obiema pamiÍciami jedno-
czeúnie. W†zwi¹zku z†tym by³oby
nierozs¹dne proponowaÊ zaintere-
sowanym Czytelnikom np. zapro-
gramowany i†zabezpieczony przed
odczytem mikroprocesor, szcze-
gÛlnie, øe w†zaleønoúci od potrzeb
jego rodzaj takøe nie jest z†gÛry
okreúlony. Wychodz¹c naprzeciw
temu postulatowi, postanowiliúmy
zamieszczaÊ krÛtkie listingi naj-
waøniejszych procedur, ktÛre bÍ-
d¹ publikowane przy okazji pre-
zentowania kolejnych klockÛw na-
szego komputera. W†ten sposÛb
kaødy bÍdzie mÛg³ wykorzystaÊ
i†wprowadziÊ kod danej procedu-
ry do pamiÍci EPROM lub do
uøywanego mikrokontrolera, jeøeli
zajdzie taka potrzeba. W†ten spo-
sÛb powiÍkszaj¹c bibliotekÍ pro-
gramow¹ moøliwe bÍdzie skom-
pletowanie niejako ca³ego syste-
mu operacyjnego, ktÛry bÍdzie
w†stanie obs³uøyÊ wszystkie opi-
sane elementy urz¹dzenia. Dodat-
kow¹ korzyúci¹ wynikaj¹c¹ z†krÛt-
kiej analizy listingÛw bÍdzie moø-
liwoúÊ zapoznania siÍ z†samym
kodem ürÛd³owym danej procedu-
ry - a†jest to czÍsto bardzo cenn¹
informacj¹ dla pocz¹tkuj¹cych lub
úredniozaawansowanych progra-
mistÛw.

Zapisane w†postaci ürÛd³owej

procedury moøna bÍdzie prze-

Rys. 3. Mapa pamięci komputera.

Modułowy komputer edukacyjny

Elektronika Praktyczna 12/97

34

kszta³ciÊ do postaci wykonywal-
nej za pomoc¹ dowolnego kom-
pilatora na procesory rodziny
MCS-51. Jeøeli niektÛrzy z was
nie posiadaj¹ takiego programu,
a†przynajmniej nie chc¹ nabywaÊ
doúÊ drogich licencjonowanych
wersji, proponujemy nabycie i†za-
poznanie siÍ z†prostym, lecz bar-
dzo wygodnym kompilatorem au-
tora. KrÛtki opis oraz zasady
nabycia dyskietki z†tym progra-
mem moøna znaleüÊ w†naszym
bratnim piúmie EdW 11, 12/97.

Dla tych z†CzytelnikÛw, ktÛrzy

nie chc¹ oprogramowywaÊ syste-
mu od pocz¹tku, autor przewi-
dzia³ krÛtk¹ wersjÍ programu mo-
nitor, ktÛr¹ moøna bÍdzie nabyÊ
w†postaci zaprogramowanej pamiÍ-
ci EPROM 27C64. W†zapisanym
w†niej programie monitora zawar-
te bÍd¹ wszystkie niezbÍdne pro-
cedury: obs³ugi wyúwietlacza
i†klawiatury, portÛw transmisji
szeregowej oraz pozwalaj¹ce np.
na za³adowanie nowo utworzone-
go programu wprost z†komputera

PC do systemu i†uruchomienie go.
Monitor zawieraÊ bÍdzie takøe
podstawowe procedury arytme-
tyczne dzia³aj¹ce na liczbach 32-
bitowych. DziÍki temu pisanie
uci¹øliwych procedur obliczenio-
wych zostanie wyeliminowane,
a†programista bÍdzie mÛg³ skupiÊ
siÍ na w³aúciwej czÍúci programu.
Dodatkowo, w†kodzie monitora za-
warta bÍdzie wiÍkszoúÊ procedur
obs³ugi prezentowanych urz¹dzeÒ
peryferyjnych: kart rozszerzeÒ czy
wyúwietlacza LCD. Konstrukcja
programu monitora umoøliwi wy-
prowadzenie wektorÛw wszystkich
przerwaÒ w†obszar bezpoúrednio
dostÍpny dla uøytkownika (do
zewnÍtrznej pamiÍci programu),
dziÍki czemu moøliwa bÍdzie in-
gerencja w†ca³y system przerwaÒ
uøywanego mikrokontrolera.

P³ytka bazowa

kit AVT-399/1

PrezentacjÍ poszczegÛlnych

blokÛw komputera rozpoczynamy
od p³ytki bazowej. W†zasadzie

moøna j¹ traktowaÊ jako autono-
miczny sterownik wykorzystuj¹cy
praktycznie dowolny mikrokontro-
ler serii MCS-51. Jak wspomniano
we wstÍpie, znajduj¹ siÍ tu wszys-
tkie tradycyjne elementy zewnÍt-
rznej architektury 8051, ktÛre
w†wybranej konfiguracji moøna bÍ-
dzie wykorzystywaÊ lub nie.

Schemat elektryczny p³ytki ba-

zowej przedstawiono na rys.2.
Elementem centralnym jest oczy-
wiúcie mikroprocesor U1. Chociaø
na schemacie pokazano wersjÍ
kontrolera 80C52, ktÛra jest roz-
budowana o†port SPI oraz pamiÍÊ
EEPROM, to w†roli U1 mog¹
pracowaÊ takøe inne mutacje '51,
np.: 80C51 (takøe wersje FA, FB,
FC), 80C52, 87C51, 87C52, 89C51,
89C52, 89LV51, 89LV52, 89C55,
89S8253, 87C54, 87C58, 87C504,
87C508, 87C524, 87C528, 80C652
i 80C654. Procesor U1 ma do
dyspozycji uk³ad zatrzasku m³od-
szej czÍúci 16-bitowej szyny ad-
resowej - U6. Jego zastosowanie
jest niezbÍdne, jeøeli procesor ma
wspÛ³pracowaÊ z†zewnÍtrznie ad-
resowanymi peryferiami, w†tym
zewnÍtrzn¹ pamiÍci¹ danych czy
programu. DziÍki zworze JP1 moø-
liwy jest wybÛr jednego z†tych
trybÛw pracy kontrolera U1. Zwar-
cie do masy wyprowadzenia 31
U1 powoduje od³¹czenie wewnÍt-
rznej pamiÍci programu procesora
(jeøeli taka istnieje), zwarcie z†za-
silaniem uaktywnia jednouk³ado-
wy tryb pracy procesora.

Na p³ytce bazowej przewidzia-

no dwie podstawki na zewnÍtrzne
pamiÍci ROM oraz RAM. Na
schemacie elektrycznym elementy
te widoczne s¹ jako U7 - pamiÍÊ
programu oraz U8 - pamiÍÊ da-
nych. Zastosowanie jednej z†nich
lub obu jest oczywiúcie opcjonal-
ne. DziÍki zestawowi zwornikÛw:
JP5, 6 i 7†uøytkownik moøe takøe
wybraÊ typ zastosowanej pamiÍci,
tak U7, jak i†U8. Moøliwe jest
uøycie pamiÍci w†wersji EPROM
27C64, 27C128, 27C256, EEPROM
28C256, SRAM 6264, 62256, lub
typowych NVRAM, np. firmy Dal-
las, tak w†konfiguracji pamiÍci
danych jak i†zewnÍtrznej pamiÍci
programu.

W†wersji podstawowej syste-

mu, w†wypadku uøycia kontrolera
np. 80C652 (bez ROM, wbudowa-
ny I2C), jako U7 moøna uøyÊ
pamiÍci 27C64 z†zapisanym w†niej

Rys. 4. Rozmieszczenie elementów na płytce drukowanej.

Modułowy komputer edukacyjny

35

Elektronika Praktyczna 12/97

programem ³aduj¹cym (ìloaderî),
natomiast jako U8 pamiÍci SRAM
62256, pracuj¹cej w†konfiguracji
zewnÍtrznej pamiÍci danych i†pro-
gramu (iloczyn sygna³Ûw RD &
PSEN). Generalnie uk³ad w†pod-
stawce U7 bÍdzie obs³ugiwany w†za-
kresie adresÛw 0000h..7FFFh, nato-
miast uk³ad U8 w zakresie adresÛw
z†drugiej po³owy 64kB przestrzeni
adresowej: 8000h..FFFFh.

RolÍ dekodera adresowego pe³-

ni programowalny uk³ad PLD ty-
pu G20V8 - U5. Zapisany w†nim
uk³ad kombinacyjny pozwala na
doúÊ szerokie moøliwoúci konfigu-
racji ca³ego systemu w†zaleønoúci
od potrzeb uøytkownika. Do usta-
lenia interesuj¹cych nas obszarÛw
adresowych s³uøy zespÛ³ 4†prze-
³¹cznikÛw konfiguruj¹cych w†po-
staci dip-switcha SW1, umiesz-
czonego na p³ytce bazowej tuø
obok uk³adu GAL.

Aby wyjaúniÊ zasadÍ podzia³u

ca³ego 64-kB obszaru adresowego
procesora U1 przyjrzyjmy siÍ
rys.3. Przedstawiono na nim ma-
pÍ pamiÍci naszego komputera.
DziÍki logicznemu podzia³owi
oraz moøliwoúci konfiguracji de-
kodera moøliwych jest kilka try-
bÛw pracy systemu, oto one:

✗ Przypadek kiedy procesor U1

pracuje w†trybie z†wewnÍtrzn¹ pa-
miÍci¹ programu, moøliwe adresy
to przewaønie: 0000h..0FFFh (dla
koúci z†4kB ROM - np. 87C51,
89C51 i†podobne), 0000h..1FFFh
(z 8kB - np. 87C52, 89C52,
89S8252), 0000h..3FFFh (z 16kB
- np. 87C51FB, 87C504, 87C524)
oraz 0000h..7FFFh (z 32kB - np.
87C51FC, 87C528). W†takim przy-
padku pin EA U1 jest zwarty do
+5V, o†czym wie takøe dekoder
U5 - pin 23. PamiÍÊ znajduj¹ca
siÍ w†podstawce U7 pracuje jako
zewnÍtrzna pamiÍÊ danych. W†wy-
padku zastosowania kostki SRAM
z†8kB (6264), moøliwe jest relo-
kowanie jej w†obszarze gÛrnym -
adresy 0000h..1FFFh, lub dolnym
- 6000h..7FFFh. Moøliwe jest to
za pomoc¹ prze³¹cznika SW1-1,
jak pokazano na rys.3.

Jeøeli chodzi o†pamiÍÊ umiesz-

czon¹ w†podstawce U8, to pracuje
ona jako zewnÍtrzna pamiÍÊ pro-
gramu lub danych procesora, ak-
tywowana iloczynem sygna³Ûw /
RD &†/PSEN w†obszarze adreso-
wym: 8000h..BFFFh. W†obszarze
C000h..FFFFh pamiÍÊ jest aktywo-

wana jedynie syg-
na³em /PSEN, czy-
li pracuje jak ze-
wnÍtrzna pamiÍÊ
programu proceso-
ra U1.

✗ Drugi przy-

padek, kiedy pro-
cesor U1 pracuje
tylko z†zewnÍtrzn¹
pamiÍci¹ progra-
mu, wtedy koÒ-
cÛwka 31 - U1
oraz 23 - U5 (de-
k o d e r a ) z o s t a j ¹
zwarte do masy.
W † t a k i m t r y b i e
uk³ad U7 widzia-
ny jest jako ze-
wnÍtrzna pamiÍÊ
programu lub da-
nych. Moøna wiÍc
wtedy umieúciÊ
np. program ³adu-
j ¹ c y w † p a m i Í c i
EPROM i†umieúciÊ
go w†podstawce
pod U7, co po-
zwoli na prawid-
³owy start syste-
mu. Obs³uga gÛr-
nego bloku pamiÍ-
ci (U8) pozostaje
bez zmian - jest to
przed³uøenie pa-
miÍci U7. RÛwnieø
bez zmian pozo-
staje sprawa kon-
figurowania obsza-
rÛw IO1, 2†i†3.

✗ P r z y p a d e k

pracy z†obydoma pamiÍciami: we-
wnÍtrzn¹ i†zewnÍtrzn¹ jest oczy-
wiúcie realizowany w†sytuacji, kie-
dy pamiÍÊ U8 stanowi logiczne
przed³uøenie wewnÍtrznej pamiÍ-
ci programu mikrokontrolera.

Pierwsze 256 adresÛw gÛrnego

bloku 32kB pamiÍci - adresy:
8000h..80FFh - jest przeznaczone
na umieszczenie zewnÍtrznej ta-
beli wektorÛw przerwaÒ. DziÍki
temu programista, korzystaj¹cy
z†gotowego monitora umieszczo-
nego np. w†pamiÍci EPROM, mo-
øe korzystaÊ z†przerwaÒ zajÍtych
np. obs³ug¹ wyúwietlacza i†kla-
wiatury, znajduj¹cych siÍ na p³yt-
ce KiW. W†takim przypadku pro-
gram powinien byÊ kompilowany
od obszaru 8000h, ze skokiem
typu ìLJMP Startî na pocz¹tku,
czyli pod adresem 8000h. Kaødy
wektor w†tablicy zajmuje 4†bajty

pocz¹wszy od adresu 8003h, tak
jak to ma miejsce w†pierwotnej
tablicy kaødego procesora z†rodzi-
ny MCS-51. Dok³adny opis moni-
tora zostanie przedstawiony przy
okazji prezentacji oprogramowa-
nia standardowego systemu.

Obszar pomiÍdzy adresami

C000h..CFFF jest zarezerwowany
dla wyúwietlacza LCD. Aktywacja
obs³ugi wyúwietlacza, a†przy tym
wy³¹czenie tej czÍúci pamiÍci,
ktÛra znajduje siÍ w†podstawce
U8, odbywa siÍ za pomoc¹ prze-
³¹cznika SW1-4 (pozycja ìONî).
Sygna³y RW i†RS tego wyúwiet-
lacza s¹ sterowane za pomoc¹
linii adresowych A0 i†A1. Upra-
szcza to maksymalnie obs³ugÍ
i†zapis do odpowiednich rejest-
rÛw steruj¹cych i†danych wyúwiet-
lacza. Znaczenie poszczegÛlnych
adresÛw jest nastÍpuj¹ce:

Listing 1.

Name

Dekoder plyty glownej SYS8252;

Partno

U5;

Revision

2;

Designer

Slawomir Surowinski;

Company

dla AVT;

Device

g20v8;

Format

j;

/** Wejscia dekodera adresowego **/
Pin 1  = PSEN;

/* wejście sygnału PSEN

*/

Pin 2  = A15;

/* linia adresowa A15

*/

Pin 3  = A14;

/* linia adresowa A14

*/

Pin 4  = WR;

/* sygnał /WR procesora

*/

Pin 5  = RD;

/* sygnał /RD procesora

*/

Pin 6  = A13;

/* linia adresowa A13

*/

Pin 7  = SW1;

/* wejście 1 zwornika SW1

*/

Pin 8  = SW2;

/* wejście 2 zwornika SW1

*/

Pin 9  = SW3;

/* wejście 3 zwornika SW1

*/

Pin 10 = SW4;

/* wejście 4 zwornika SW1

*/

Pin 11 = A0;

/* linia adresowa A0

*/

Pin 14 = A12;

/* linia adresowa A12

*/

Pin 23 = EA;

/* wejscie poziomu na pinie 31-U1

*/

/** Wyjscia dekodera adresowego **/
Pin 22 = OEROM;

/* sygnał /OE układu U7 */

Pin 21 = CEROM;

/* sygnał /CE układu U7 */

Pin 16 = CERAM;

/* sygnał /CE układu U8 */

Pin 20 = OERAM;

/* sygnał /OE układu U8 */

Pin 19 = LCD;

/* sygnał E wyświetlacza LCD */

Pin 17 = IO1;

/* dekodowanie adresów: F000h-FFFFh */

Pin 15 = IO2;

/* dekodowanie adresów: E000h-EFFFh */

Pin 18 = IO3;

/* dekodowanie adresów: D000h-DFFFh */

/** Rownania **/
IO1 = !A15 # !A14 # !A13 # !A12;
IO2 = !SW2 # !(A15 & A14 & A13 & !A12);
IO3 = !SW3 # !(A15 & A14 & !A13 & A12);
IO4 = !SW4 # !(A15 & A14 & !A13 & !A12);
LCD = !(RD # IO4) # !(A0 # WR # IO4);

pD = (!A14 # !A13 # !A12) & (!A14 # !A13 # A12);
pB = A15 # SW1;
pA = !SW1 # pD # A15;

OEROM = (EA # PSEN) & RD;
CEROM = pA & pB;

OERAM = (A15 & A14 # RD) & PSEN;
CERAM = !(A15 & !A14 #

A15 & A14 & !A13 & !A12 & !SW4 #
A15 & A14 & !A13 & A12 & !SW3 #
A15 & A14 & A13 & !A12 & !SW2);

Chip Diagram
=====================================

________________
| Dekoder

|

PSEN x— |1 24|—x Vcc
A15 x— |2 23|—x EA
A14 x— |3 22|—x OEROM
WR x— |4 21|—x CEROM
RD x— |5 20|—x OERAM
A13 x— |6 19|—x LCD
SW1 x— |7 18|—x IO3
SW2 x— |8 17|—x IO1
SW3 x— |9 16|—x CERAM
SW4 x— |10 15|—x IO2
A0 x— |11 14|—x A12
GND x— |12 13|—x

|________________|

Modułowy komputer edukacyjny

Elektronika Praktyczna 12/97

36

WYKAZ ELEMENTÓW

Rezystory
R1: 8,2k

Ω

R2, R3: 470

Ω

R4, R5: 300

Ω

..360

Ω

R6, R7: 3k

Ω

R8: 7,5k

Ω

..11k

Ω

P1: 10k

Ω

potencjometr

montażowy
RP1: 4,7k

Ω

..22k

Ω

, R−pack SIP8

Kondensatory
C1, C2: 30..33pF
C3, C5..C9, C16,C17: 10

µ

F/16V

C4: 1nF
C10..C12, C15, C19..C25, C27,
C28: 100nF
C13, C26: 47

µ

F/10V

C14: 220

µ

F/6,3V

C18: 470

µ

F/16V

Półprzewodniki
U1: patrz tekst (80C51, 80C52)*
U2: 74LS125, 74ALS125
U3: 74LS00, 74ALS00
U4: MAX232, ICL232
U5: G20V8 (zaprogramowany
AVT399/1)*
U6: 74HCT573, 74LS573, 74ALS573
U7: patrz tekst (27C64
zaprogramowana MON399)*
U8: patrz tekst (62256)*
U9: ICL7660
VR1: 7805
D1: 1N4148 lub podobna
D2: LED (np. zielona)*
D3: LED (np. czerwona)*
D4: 1N4001, BYP401−50 lub
podobna
Różne
X1: patrz tekst (11,0592 MHz)*
X2: patrz tekst
K1: miniprzełącznik monostabilny
L1: 220

µ

H..330

µ

H

SW1: dip−switch 4−pozycyjny
G1: DB9/M kątowe do druku
G2, G3: gniazdo mini DIN−6
G4: złącze ARK2
Z1, Z2, JP6, JP7: odcinki 2−
rzędowej listwy “goldpin”
JP1, JP2, JP3, JP4, JP5, JP8, JP9:
jw. lecz listwy 1−rzędowe
jumpery: 9 szt.
płytka drukowana AVT−399/1
podstawki pod układy scalone,
w tym precyzyjne pod U1, U7 i U8

Uwaga: w zestawie AVT−399/1
w wersji “B” znajdują się elementy
wymienione w nawiasach.
Rezonator X2 nie wchodzi w skład
tego zestawu.

- C000h - zapis instrukcji (RW=0,

RS=0);

- C001h - odczyt flagi zajÍtoúci

oraz bieø¹cego adresu w†DDRAM
(RW=1, RS=0);

- C002h: zapis danej (RW=0,

RS=1),

- C003h - odczyt danej spod

bieø¹cego adresu w†DDRAM
(RW=1, RS=1).

Jeøeli nie uøywamy w†systemie

wyúwietlacza LCD, SW1-4 powi-
nien byÊ w†pozycji ìOFFî.

PrzestrzeÒ adresowa procesora

jest dodatkowo podzielona (przez
U5) na trzy obszary po 4kB
o†adresach D000h..DFFFh (IO3),
E 0 0 0 h . . E F F F h ( I O 2 ) o r a z
F000h..FFFFh (IO1). Dwa pierw-
sze mog¹ byÊ, podobnie jak LCD,
aktywowane lub dezaktywowane
za pomoc¹ prze³¹cznikÛw 2 i†3
dip-switcha SW1. W†przypadku
w³¹czenia (pozycja ìONî) ktÛre-
goú z†nich, uaktywniony zostaje
odpowiadaj¹cy mu sygna³ IOx, jak
pokazano na rys.3. Sygna³y te
(IO1..IO3) s¹ przeznaczone do
dowolnego wykorzystania jako
czÍúciowo zdekodowane obszary
pamiÍci po 4kB w†przestrzeni ad-
resowej zewnÍtrznej pamiÍci da-
nych procesora. Mog¹ z†nich ko-
r z y s t a Ê d e k o d e r y a d r e s o w e
umieszczone np. na kartach roz-
szerzaj¹cych. Naleøy zauwaøyÊ, øe
wraz z†uaktywnieniem jednego
z†trzech sygna³Ûw IOx zostaje
ìzas³oniÍtyî (wy³¹czony) odpowia-
daj¹cy mu obszar pamiÍci SRAM
umieszczonej w†podstawce U8.
DziÍki temu, podczas obs³ugi urz¹-
dzeÒ peryferyjnych umieszczonych
w†obszarach IOx nie wyst¹pi kon-
flikt danych na szynie danych
procesora w†wypadku ø¹dania
przezeÒ odczytu. Obszar o†adre-

sach F000h..FFFF jest na sta³e
przypisany sygna³owi IO1 i†nie
jest moøliwe przeznaczenie go na
obs³ugÍ pamiÍci U8.

Wykorzystanie dedykowanego

dekodera U5 jest oczywiúcie op-
cjonalne, uøytkownik moøe sam
zdefiniowaÊ, w†zaleønoúci od po-
trzeb, swÛj podzia³ przestrzeni
adresowej procesora, po czym
zaprogramowaÊ w³asny uk³ad ty-
pu PLD. Dla u³atwienia analizy
i†modyfikacji dekodera, na list. 1
przedstawiony jest opis struktury
uk³adu U5 w†jÍzyku CUPL.

Na p³ytce bazowej umieszczo-

no takøe ma³¹ przetwornicÍ napiÍ-
cia +5V na -5V, ktÛrej zastosowa-
nie moøe byÊ niezbÍdne w†przy-
padku uøycia wyúwietlacza LCD
w†wersji z†ujemnym napiÍciem
polaryzuj¹cym. RolÍ tÍ pe³ni uk³ad
U9, ktÛry z†wykorzystaniem tylko
jednego kondensatora elektroli-
tycznego C17 zmienia polaryzacjÍ
napiÍcia podanego na wejúcie V+
(pin 8). Zwora JP8 pozwala na
prze³¹czenie koÒcÛwki regulacji
kontrastu wyúwietlacza LCD po-
miÍdzy napiÍciem +5V a†-5V. Po-
tencjometr montaøowy P1 s³uøy
do regulacji kontrastu wyúwietla-
nych znakÛw.

Elementy X1, C1 i†C2 stanowi¹

zewnÍtrzny obwÛd oscylatora pro-
cesora U1. Zamiast niego moøna
takøe za pomoc¹ zwory JP2 do-
³¹czyÊ drugi generator zbudowany
za pomoc¹ zlinearyzowanych bra-
mek NAND - U3b i†c†oraz C4
i†rezonatora X2. DziÍki temu, øe
generowany w†ten sposÛb sygna³
ECLK jest wyprowadzony na z³¹-
cze systemowe Z1, moøe byÊ
takøe wykorzystany do synchroni-
zacji pracy kart rozszerzaj¹cych
umieszczonych w†p³ytce EXT
(patrz rys.1).

KoÒcÛwka RESET procesora U1

jest sterowana za poúrednictwem
bramki U3a z†dwÛch ürÛde³ syg-
na³u zerowania. Pierwszy to rÍcz-
ny reset realizowany za pomoc¹
w³¹cznika chwilowego K1. Ele-
menty C3 i†R1 ustalaj¹ sta³¹ cza-
sow¹ wysokiego poziomu na wyj-
úciu U3a, ktÛry realizuje popra-
wnie wyzerowanie procesora U1.
Dodatkowo, system moøe byÊ re-
startowany przez podanie pozio-
mu niskiego na liniÍ do³¹czon¹
do koÒcÛwki 3†gniazda G3. Ten
ostatni sposÛb wykorzystywany
jest m.in. przy okazji tzw. "dow-

Rys. 5. Rozmieszczenie
przełączników konfiguracyjnych.

Modułowy komputer edukacyjny

37

Elektronika Praktyczna 12/97

nloadingu" czyli programowania
procesora (np. 89S8252) poprzez
interfejs szeregowy SPI. Algorytm
programowania przewiduje w†tym
przypadku koniecznoúÊ utrzyma-
nia koÒcÛwki RESET U1 w†stanie
wysokim, co realizuje zreszt¹ taki
w³aúnie uk³ad z†bramk¹ U3a.

Zadaniem bramek trÛjstano-

wych U2a, b†i†d†jest buforowanie
zewnÍtrznych, do³¹czonych do G3
sygna³Ûw SPI, co zabezpiecza pro-
cesor przez bezpoúrednim uszko-
dzeniem w†przypadku przepiÍÊ na
liniach interfejsu. Warto zauwa-
øyÊ øe bramki te s¹ aktywne tylko
w†trybie ìdownloadingî, czyli kie-
dy sygna³ MRST przyjmuje po-
ziom niski. Czwarta bramka U2c
zosta³a wykorzystana na sterowa-
nie diod¹ LED D2, ktÛ-
rej zadaniem jest wizu-
alizacja procesu progra-
mowania procesora U1.
Wejúcie tej bramki jest
do³¹czone do linii zega-
r o w e j i n t e r f e j s u S P I
(SCK).

Linie P16 i†P17 proce-

sora U1 zosta³y dodatko-
wo wyprowadzone do
g n i a z d a G 2 - I 2 C .
W†przypadku uøycia pro-
cesora z†zaimplemento-
wanym takim interfej-
sem (80C652, 80C654),
gniazdo G2 moøe s³uøyÊ
do do³¹czania urz¹dzeÒ
peryferyjnych w†tym
standardzie. Dodatko-
wo, na oba gniazda
G2 i†G3 wyprowadzo-
no +5V oraz masÍ, co
pozwala na zasilanie niewielkich
uk³adÛw peryferyjnych lub dopro-
wadzenie napiÍcia zasilaj¹cego
p³ytÍ bazow¹, kiedy nie korzys-
tamy ze stabilizatora VR1.

Jako ten ostatni zastosowano

monolityczny stabilizator 7805.
Wraz z†kondensatorami od strony
pierwotnej C18 i†C12 oraz wtÛrnej
C14 i†C15 uk³ad ten jest podrÍcz-
nym zasilaczem przeznaczonym
g³Ûwnie na potrzeby zasilania
p³ytki bazowej (w maksymalnej
konfiguracji) oraz p³ytki klawiatu-
ry i†wyúwietlacza (KiW). Dioda
D4 zabezpiecza uk³ad przed przy-
padkowym odwrÛceniem polary-
zacji napiÍcia zasilaj¹cego. Do
gniazda G4 moøna doprowadzaÊ
napiÍcie wyprostowane w†zakre-
sie 9..14VDC lub oczywiúcie sta-

bilizowane z†zewnÍtrznego zasila-
cza. Dioda D3 sygnalizuje úwie-
ceniem w³¹czenie zasilania ca³ego
systemu.

Ostatnim elementem p³ytki ba-

zowej jest konwerter poziomÛw
sygna³Ûw asynchronicznej trans-
misji szeregowej - uk³ad U4. Jego
rolÍ spe³nia popularny uk³ad
MAX232, dziÍki ktÛremu, oraz
kilku kondensatorom elektrolitycz-
nym, sygna³y o†poziomach TTL s¹
konwertowane na sygna³y zgodne
ze specyfikacj¹ z³¹cza RS232c.
DziÍki temu uk³ad moøna bezpo-
úrednio wykorzystaÊ do pod³¹cze-
nia komputera nadrzÍdnego, np.
PC. W†tym celu na p³ytce umiesz-
czono takøe mÍskie z³¹cze typu
DB9 - G1. Poniewaø zastosowanie

uk³adu konwersji jest opcjonalne,
sygna³y TXD oraz RXD procesora
moøna w†razie potrzeby od³¹czyÊ
od U4 za pomoc¹ zwornikÛw JP3
i†JP4.

Montaø uk³adu

Ca³y uk³ad elektryczny modu³u

bazowego umieszczono na dwu-
stronnej p³ytce drukowanej z†me-
talizacj¹ otworÛw. Rozmieszczenie
elementÛw przedstawia rys.4.

W†zaleønoúci od potrzeb, moø-

na zamontowaÊ komplet elemen-
tÛw lub tylko wybrane czÍúci
modu³u. Pod pamiÍci U7, U8 oraz
procesor U1 warto zastosowaÊ
dobrej jakoúci podstawki precyzyj-
ne. W†uk³adzie modelowym takøe
rezonatory kwarcowe X1 i†X2 wy-
posaøono w†podstawki wykonane

z†odcinkÛw z³¹czy precyzyjnych
o†standardowym rozstawie 100
mils (2,54mm). Nie maj¹c takich
z³¹czy, moøna wykorzystaÊ przy-
ciÍte do 3†koÒcÛwek, kawa³ki
z†podstawki precyzyjnej np. DIP-
8. DziÍki takiemu rozwi¹zaniu
moøliwa jest wygodna i†szybka
wymiana dowolnego rezonatora,
w†zaleønoúci od potrzeb danej
aplikacji i†wersji zastosowanego
procesora U1. Rezonatory przed
w³oøeniem powinny mieÊ zgiÍte
pod k¹tem prostym koÒcÛwki, co
umoøliwi umieszczenie ich w†po-
zycji poziomej. Stabilizator VR1
takøe umieszczono w†pozycji ho-
ryzontalnej, dodatkowo przykrÍca-
j¹c go úrub¹ M3 do p³ytki dru-
kowanej.

Jako z³¹cze pod

wyúwietlacz LCD
Z2 naleøy wyko-

rzystaÊ odcinek
podwÛjnej listwy
dwurzÍdowej typu

ìgoldpinî 2x7. Po-
dobnie jest wyko-
nane z³¹cze Z1,

s³uø¹ce do do³¹-
czenia p³ytki roz-

szerzaj¹cej, tym ra-
zem naleøy zasto-

sowaÊ ìgoldpinî

2 x 2 5 p i n Û w .
Tuø poniøej Z1

znajduje siÍ lus-

trzane odbicie

z³¹cza systemo-

wego Z1, prze-

znaczone do bez-

poúredniego do³¹-

czenia p³ytki KiW,

k t Û r ¹ o m Û w i m y

w † n a s t Í p n y m n u m e r z e E P .
W†miejsce to naleøy wlutowaÊ
poziome gniazdo 2x25 pod typo-
we z³¹cze ìgoldpinî.

Jako drabinkÍ RP1 moøna uøyÊ

SIP-8, a w†przypadku wiÍkszej
liczby rezystorÛw w†matrycy, SIP-
9 lub SIP-10, zbÍdne koÒcÛwki
naleøy po prostu odci¹Ê, zwraca-
j¹c uwagÍ, aby przypadkowo nie
wykonaÊ tego z†niew³aúciwej stro-
ny drabinki i nie odcinaÊ wspÛl-
nej elektrody wszystkich rezysto-
rÛw. Na p³ytce drukowanej, tuø
pod uk³adem scalonym dekodera
U5, znajduj¹ siÍ nie pokazane na
schemacie otwory, przeznaczone
pod opcjonalne zwory, dziÍki ktÛ-
rym moøliwe jest doprowadzenie
linii adresowych A8..A11 do wejúÊ

Modułowy komputer edukacyjny

Elektronika Praktyczna 12/97

38

dekodera U5 (odpowiednio koÒ-
cÛwki: 7, 8, 9 i†10) zamiast dip-
switcha SW1. Linia A12 jest
standardowo zwarta z†wejúciem
14 dekodera, jak pokazano na
schemacie elektrycznym. DziÍki
temu, w†przypadku chÍci wykona-
nia odmiennego dekodera adreso-
wego niø proponowany w†artyku-
le, moøliwe jest wykorzystanie
tych dodatkowych linii adreso-
wych procesora U1, bez wykony-
wania k³opotliwych po³¹czeÒ ky-
narem na spodniej stronie p³ytki
drukowanej. Jeøeli chcemy wyko-
rzystaÊ zaprezentowany dekoder
U5, dodatkowe punkty naleøy po-
zostawiÊ niedo³¹czone.

Podczas obsadzania p³ytki ba-

zowej pomocny bÍdzie rys.5,
opisuj¹cy znaczenie poszczegÛl-
nych zwornikÛw na p³ytce dru-
kowanej. W†przypadku nabycia
EPROM-u z†programem monitora

MON399, do prawid³owego uru-
chomienia p³ytki bazowej nie-
zbÍdna bÍdzie p³ytka KiW, ktÛrej
opis zamieúcimy w†nastÍpnym
numerze EP.

Niecierpliwym autor proponuje

wykorzystanie dowolnego wy-
úwietlacza LCD zgodnego progra-
mowo ze sterownikiem HD44780,
posiadaj¹cego co najmniej 2†linie
po 16 znakÛw. Wyúwietlacz taki
naleøy do³¹czyÊ do z³¹cza Z2,
zwracaj¹c uwagÍ na wyprowadze-
nia. NastÍpnie, w†zaleønoúci od
wersji, naleøy za pomoc¹ zworni-
ka JP8 doprowadziÊ odpowiednie
napiÍcie polaryzuj¹ce wyúwietlacz
do wejúcia regulacji kontrastu Vo.
Do testu jako U1 moøna zastoso-
waÊ dowolny procesor zgodny
z†80C51, pamiÍtaj¹c aby zewrzeÊ
pin 31 U1 do masy (zwornik JP1).
Wystarczy jeszcze w†podstawce
pod X1 umieúciÊ rezonator o†war-

toúci najlepiej z przedzia³u
10..12MHz (np. 11,0592MHz),
a†pamiÍÊ EPROM z†monitorem
w†podstawce pod U7, konfiguru-
j¹c nastÍpuj¹ce zworniki: JP10 -
rozwarta, JP6 oraz JP7 w†pozycji
do +5V. Prze³¹czniki SW1 naleøy
ustawiÊ w†pozycji: 1, 4 - ON, a
2, 3 - OFF. Teraz moøna uk³ad
zasiliÊ, podaj¹c napiÍcie do gniaz-
da G4. Na wyúwietlaczu powinien
pojawiÊ siÍ komunikat powitalny:
ì* MONITOR AVT399 *î. W†wy-
padku jego braku naleøy najpierw
sprawdziÊ kontrast wyúwietlacza
LCD, reguluj¹c napiÍcie Vo poten-
cjometrem P1 tak, aby napis by³
wyraüny.

Dalsze uruchomienie pozosta-

³ych elementÛw uk³adu bÍdzie
moøliwe po zastosowaniu p³ytki
KiW, ktÛrej opis przedstawimy
w†kolejnym artykule.
Sławomir Surowiński, AVT