Strona główna

  > 

Metody ‐ programy

  > 

Rewalidacja

Proszę, mów tak, bym widział Twoje usta!

Polski Zwi ązek G łuchych zanotował w 1996 roku nast ępujące liczby: 5631 dzieci i m łodzieży niesłyszącej i 8592 dzieci i m łodzieży s łabosłyszącej.
Można szacowa ć, że obecnie w naszym kraju żyje oko ło 6 ‐ 6,5 tysiąca dzieci i m łodzieży z uszkodzonym s łuchem w stopniu znacznym i głębokim
(czyli dzieci i m łodzieży n i e s łyszącej) natomiast liczba dzieci i m łodzieży z umiarkowanym uszkodzeniem s łuchu (czyli dzieci i m łodzieży
słabosłyszącej) jest kilkunastokrotnie większa i można ją oszacować na 70 ‐ 90 tysięcy osób (B. Szczepankowski, 1999).

Jak wynika z zaprezentowanych doniesie ń, problem uszkodzenia s łuchu dotyczy znacznej ilości dzieci i m łodzieży ‐ osób w wieku przedszkolnym
i szkolnym. Znaczna większość dzieci słabosłyszących, bo ponad 90%, kształci się w szkołach masowych.

Uczeń z wadą słuchu, który uczy si ę w szkole masowej ma swoistego rodzaju trudności związane z procesem kszta łcenia si ę. Większość trudności
wynika z faktu posiadania wady słuchu, ale także znaczna część jest efektem społecznego naznaczania osób niepełnosprawnych.

Trudności szkolne ucznia

Trudności szkolne ucznia z uszkodzonym słuchem uwarunkowane są dwoma czynnikami:

Uczeń ź le s łyszy, a co za tym pod ąża, poziom opanowania j ęzyka odbiega od normy, czyli od poziomu przeciętnego ucznia s łyszącego. W związku
z powyższym, uczeń z wadą słuchu ma trudności w opanowaniu podstawowych umiejętności szkolnych.

Mówienie

Uczeń gorzej mówi ponieważ nie kontroluje swojego g łosu, jego artykulacja jest dużo gorsza, co wpływa na jakość przekazywanych treści słownych,
ubogi jest także zasób słownika biernego i czynnego.

Czytanie

Technikę czytania uczeń z wadą słuchu mo że opanowa ć dość dobrze, szybko i wcześnie, niemniej jednak czytany tekst jest cz ęsto przez niego
niezrozumiały. Ponad to, mogą wystąpić problemy z artykulacją (jak powyższe).

Pisanie

Ponieważ język pisany jest odzwierciedleniem języka mówionego i w tym zakresie mogą wystąpić problemy, podobne jak przy dysleksji. Uczeń źle słyszy
i dodatkowo źle artykułuje, przez co tekst zapisany mo że mie ć błędy. Uczeń tak pisze, jak s łyszy lub odczyta z ust. Zasób leksykalny jest ubogi
i zrozumiałą trudnością jest oczywiście pisanie ze słuchu.

Z tymi trudnościami uczeń z wadą słuchu może sobie poradzić przy pomocy nauczyciela.

Będzie to jednak wymaga ło dodatkowych zabiegów natury organizacyjnej. Myślę, że i tak to si ę opłaca, zarówno nauczycielowi (mam nadzieję,
że będzie miał on poczucie robienia czegoś ważnego i pożytecznego), jak i samemu uczniowi z wadą słuchu (będzie mógł lepiej uczestniczyć w procesie
uczenia się). Pozostali uczniowie dostrzegą starania nauczycieli i sami powoli przestroją swoje zachowania wobec niesłyszącego kolegi czy koleżanki
z klasy.

Pomoc może nastąpić poprzez:

1. Uświadomienie sobie przez nauczycieli i uczniów słyszących źródła problemów ucznia z wadą słuchu (nie dotyczy to zresztą tylko uczniów z wadą

słuchu, ale wszystkich mających problemy).

2. Uświadomienie przez nauczycieli i uczniów słyszących konsekwencji utraty słuchu (bez względu na stopień utraty tego słuchu).
3. Uświadomienie przez nauczycieli i w ogóle osoby słyszące trudności w rozumieniu przekazywanych treści, które posiada osoba z wadą słuchu.
4. Właściwe przygotowanie szkoły i społeczności szkolnej (nauczycieli, uczniów i personel administracyjny) do przyjęcia w swoje grono uczniów

z wadą słuchu (a może także i innych niepełnosprawnych), na przykład przez:

Właściwe przygotowanie klasy jako miejsca pracy uczniów osiągnąć można przez:

Modyfikacja programów dydaktycznych

Właściwa modyfikacja programów obejmować powinna:

Właściwa realizacja programów dydaktycznych i przygotowanie nauczycieli do prowadzenia lekcji w nowych, specyficznych warunkach.

Ważne jest, by nauczyciel:

Ważne jest, by uczniowie oceniani byli nie koniecznie za wiedzę i umiejętności, lecz także za chęci i motywację oraz wkład w pracę i naukę własną.

Zachęcam nauczycieli do dok ładnego przeczytania i przeanalizowania Dziesięciu pró śb dziecka z uszkodzonym s łuchem. Tekst ten, autorstwa
Kazimiery Krakowiak , zosta ł opublikowany w Co s łychać? Poradnik dla rodziców dzieci z wad ą słuchu (nr 2(5)/1993) i my ślę, że jest dost ępny
w oddziałach Polskiego Związku Głuchych.

Wszystkim zainteresowanym nauczycielom proponuję następujące pozycje:

1. U. Buryn, T. Hulboj, M. Kowalskiej, T. Podziemskiej ‐ Mój uczeń nie słyszy, Warszawa 2001;
2. M. Góralówna, B. Hołyńska Rehabilitacja małych dzieci z wadą słuchu, Warszawa 1993;
3. J. Kobosko, J. Kosmalowa Dzieci z uszkodzonym słuchem z serii: One są wśród nas, Warszawa 1997;
4. R. J. Muller Słyszę ‐ ale nie wszystko Warszawa 1997;
5. B. Szczepankowski ‐ Niesłyszący ‐ głusi ‐ głuchoniemi, Warszawa 1999.

Ponadto, warto wiedzie ć, że specjalistyczne poradnie rehabilitacji dzieci i m łodzieży z wadą słuchu, funkcjonujące przy wojewódzkich oddzia łach
Polskiego Związku Głuchych dysponują niezbędną literaturą i czasopismami, dotyczącymi problemów osób z wadą słuchu.

Małgorzata Zaborniak ‐ Sobczak

Autorka jest asystentem w Zak ładzie Pedagogiki Specjalnej Uniwersytetu Rzeszowskiego, a jednocześnie surdopedagogiem, logopedą, pracującym
z uczniami niesłyszącymi w oddziałach specjalnych SP nr2 w Rzeszowie.

Artykuł pojawił się w Biuletynie Podkarpackiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli Oddział w Czudcu „Doskonalenie, doradztwo, dokształcanie” nr 1
(4), styczeń 2002
Publikujemy go za zgodą autorki.

Strona główna

  > 

Metody ‐ programy

  > 

Rewalidacja

przeprowadzenie kilku lekcji wychowawczych i wytłumaczenie uczniom słyszącym nurtujących problemów dotyczących osób z wadą słuchu,
zaproszenie na lekcje specjalistów, pracujących na co dzień z dziećmi i młodzieżą niesłyszącą;

organizowanie lekcji do południa, kiedy uczniowie są wypoczęci, mają jasne umysły, gotowe do pracy intelektualnej;

właściwe przygotowanie klasy, jako miejsca pracy uczniów;

właściwą modyfikację programów dydaktycznych;

właściwą realizację programów nauczania i przygotowanie nauczycieli do prowadzenia zaj ęć w nowych, specyficznych warunkach.

wytłumienie klasy poprzez położenie wykładziny i przygotowanie gazetek ściennych;

odpowiednie oświetlenie klasy i ustawienie ławek, tak by ucze ń z wadą słuchu móg ł jednocześnie widzieć swych kolegów i nauczyciela (na
przykład, mało licznej klasie ułożenie ławek w półkolu lub posadzenie ucznia z wadą słuchu w pierwszej ławce pod oknem);

zaopatrzenie klasopracowni w rzutniki pisma, du że tablice, schematyczne pomoce dydaktyczne, u łatwiające uczniom zrozumienie
przekazywanych treści.

zmodyfikowanie programów nauczania do niezbędnych treści,

utworzenie programów autorskich do nauczania ucznia z wadą słuchu (tu niezbędną może okazać się pomoc surdopedagogów i logopedów).

rozumiał problem wady słuchu;

mówił w sposób naturalny, wyraźny, jednak bez przesadnej artykulacji i by nie chodził po klasie (a także nie zasłaniał ust rękoma lub książką)
i nie odwracał się tyłem do ucznia z wad ą słuchu w momencie przekazu istotnych treści lekcji, aby uczeń widział usta mówiącego (stąd tytuł
artykułu);

zwracał się do uczniów po imieniu, tak że do ucznia z wadą słuchu ponieważ nie ma potrzeby podchodzenia i dotykania go, w celu nawiązania
kontaktu;

umiał włączyć aparat słuchowy i pamiętał, aby sprawdzić czy jest on włączony podczas lekcji;

o ile to możliwe, przygotowywał streszczenia treści lekcji lub schematyczne pomoce dydaktyczne;

            

Strona główna

  > 

Metody ‐ programy

  > 

Rewalidacja

Proszę, mów tak, bym widział Twoje usta!

Polski Zwi ązek G łuchych zanotował w 1996 roku nast ępujące liczby: 5631 dzieci i m łodzieży niesłyszącej i 8592 dzieci i m łodzieży s łabosłyszącej.
Można szacowa ć, że obecnie w naszym kraju żyje oko ło 6 ‐ 6,5 tysiąca dzieci i m łodzieży z uszkodzonym s łuchem w stopniu znacznym i głębokim
(czyli dzieci i m łodzieży n i e s łyszącej) natomiast liczba dzieci i m łodzieży z umiarkowanym uszkodzeniem s łuchu (czyli dzieci i m łodzieży
słabosłyszącej) jest kilkunastokrotnie większa i można ją oszacować na 70 ‐ 90 tysięcy osób (B. Szczepankowski, 1999).

Jak wynika z zaprezentowanych doniesie ń, problem uszkodzenia s łuchu dotyczy znacznej ilości dzieci i m łodzieży ‐ osób w wieku przedszkolnym
i szkolnym. Znaczna większość dzieci słabosłyszących, bo ponad 90%, kształci się w szkołach masowych.

Uczeń z wadą słuchu, który uczy si ę w szkole masowej ma swoistego rodzaju trudności związane z procesem kszta łcenia si ę. Większość trudności
wynika z faktu posiadania wady słuchu, ale także znaczna część jest efektem społecznego naznaczania osób niepełnosprawnych.

Trudności szkolne ucznia

Trudności szkolne ucznia z uszkodzonym słuchem uwarunkowane są dwoma czynnikami:

Uczeń ź le s łyszy, a co za tym pod ąża, poziom opanowania j ęzyka odbiega od normy, czyli od poziomu przeciętnego ucznia s łyszącego. W związku
z powyższym, uczeń z wadą słuchu ma trudności w opanowaniu podstawowych umiejętności szkolnych.

Mówienie

Uczeń gorzej mówi ponieważ nie kontroluje swojego g łosu, jego artykulacja jest dużo gorsza, co wpływa na jakość przekazywanych treści słownych,
ubogi jest także zasób słownika biernego i czynnego.

Czytanie

Technikę czytania uczeń z wadą słuchu mo że opanowa ć dość dobrze, szybko i wcześnie, niemniej jednak czytany tekst jest cz ęsto przez niego
niezrozumiały. Ponad to, mogą wystąpić problemy z artykulacją (jak powyższe).

Pisanie

Ponieważ język pisany jest odzwierciedleniem języka mówionego i w tym zakresie mogą wystąpić problemy, podobne jak przy dysleksji. Uczeń źle słyszy
i dodatkowo źle artykułuje, przez co tekst zapisany mo że mie ć błędy. Uczeń tak pisze, jak s łyszy lub odczyta z ust. Zasób leksykalny jest ubogi
i zrozumiałą trudnością jest oczywiście pisanie ze słuchu.

Z tymi trudnościami uczeń z wadą słuchu może sobie poradzić przy pomocy nauczyciela.

Będzie to jednak wymaga ło dodatkowych zabiegów natury organizacyjnej. Myślę, że i tak to si ę opłaca, zarówno nauczycielowi (mam nadzieję,
że będzie miał on poczucie robienia czegoś ważnego i pożytecznego), jak i samemu uczniowi z wadą słuchu (będzie mógł lepiej uczestniczyć w procesie
uczenia się). Pozostali uczniowie dostrzegą starania nauczycieli i sami powoli przestroją swoje zachowania wobec niesłyszącego kolegi czy koleżanki
z klasy.

Pomoc może nastąpić poprzez:

1. Uświadomienie sobie przez nauczycieli i uczniów słyszących źródła problemów ucznia z wadą słuchu (nie dotyczy to zresztą tylko uczniów z wadą

słuchu, ale wszystkich mających problemy).

2. Uświadomienie przez nauczycieli i uczniów słyszących konsekwencji utraty słuchu (bez względu na stopień utraty tego słuchu).
3. Uświadomienie przez nauczycieli i w ogóle osoby słyszące trudności w rozumieniu przekazywanych treści, które posiada osoba z wadą słuchu.
4. Właściwe przygotowanie szkoły i społeczności szkolnej (nauczycieli, uczniów i personel administracyjny) do przyjęcia w swoje grono uczniów

z wadą słuchu (a może także i innych niepełnosprawnych), na przykład przez:

Właściwe przygotowanie klasy jako miejsca pracy uczniów osiągnąć można przez:

Modyfikacja programów dydaktycznych

Właściwa modyfikacja programów obejmować powinna:

Właściwa realizacja programów dydaktycznych i przygotowanie nauczycieli do prowadzenia lekcji w nowych, specyficznych warunkach.

Ważne jest, by nauczyciel:

Ważne jest, by uczniowie oceniani byli nie koniecznie za wiedzę i umiejętności, lecz także za chęci i motywację oraz wkład w pracę i naukę własną.

Zachęcam nauczycieli do dok ładnego przeczytania i przeanalizowania Dziesięciu pró śb dziecka z uszkodzonym s łuchem. Tekst ten, autorstwa
Kazimiery Krakowiak , zosta ł opublikowany w Co s łychać? Poradnik dla rodziców dzieci z wad ą słuchu (nr 2(5)/1993) i my ślę, że jest dost ępny
w oddziałach Polskiego Związku Głuchych.

Wszystkim zainteresowanym nauczycielom proponuję następujące pozycje:

1. U. Buryn, T. Hulboj, M. Kowalskiej, T. Podziemskiej ‐ Mój uczeń nie słyszy, Warszawa 2001;
2. M. Góralówna, B. Hołyńska Rehabilitacja małych dzieci z wadą słuchu, Warszawa 1993;
3. J. Kobosko, J. Kosmalowa Dzieci z uszkodzonym słuchem z serii: One są wśród nas, Warszawa 1997;
4. R. J. Muller Słyszę ‐ ale nie wszystko Warszawa 1997;
5. B. Szczepankowski ‐ Niesłyszący ‐ głusi ‐ głuchoniemi, Warszawa 1999.

Ponadto, warto wiedzie ć, że specjalistyczne poradnie rehabilitacji dzieci i m łodzieży z wadą słuchu, funkcjonujące przy wojewódzkich oddzia łach
Polskiego Związku Głuchych dysponują niezbędną literaturą i czasopismami, dotyczącymi problemów osób z wadą słuchu.

Małgorzata Zaborniak ‐ Sobczak

Autorka jest asystentem w Zak ładzie Pedagogiki Specjalnej Uniwersytetu Rzeszowskiego, a jednocześnie surdopedagogiem, logopedą, pracującym
z uczniami niesłyszącymi w oddziałach specjalnych SP nr2 w Rzeszowie.

Artykuł pojawił się w Biuletynie Podkarpackiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli Oddział w Czudcu „Doskonalenie, doradztwo, dokształcanie” nr 1
(4), styczeń 2002
Publikujemy go za zgodą autorki.

Strona główna

  > 

Metody ‐ programy

  > 

Rewalidacja

przeprowadzenie kilku lekcji wychowawczych i wytłumaczenie uczniom słyszącym nurtujących problemów dotyczących osób z wadą słuchu,
zaproszenie na lekcje specjalistów, pracujących na co dzień z dziećmi i młodzieżą niesłyszącą;

organizowanie lekcji do południa, kiedy uczniowie są wypoczęci, mają jasne umysły, gotowe do pracy intelektualnej;

właściwe przygotowanie klasy, jako miejsca pracy uczniów;

właściwą modyfikację programów dydaktycznych;

właściwą realizację programów nauczania i przygotowanie nauczycieli do prowadzenia zaj ęć w nowych, specyficznych warunkach.

wytłumienie klasy poprzez położenie wykładziny i przygotowanie gazetek ściennych;

odpowiednie oświetlenie klasy i ustawienie ławek, tak by ucze ń z wadą słuchu móg ł jednocześnie widzieć swych kolegów i nauczyciela (na
przykład, mało licznej klasie ułożenie ławek w półkolu lub posadzenie ucznia z wadą słuchu w pierwszej ławce pod oknem);

zaopatrzenie klasopracowni w rzutniki pisma, du że tablice, schematyczne pomoce dydaktyczne, u łatwiające uczniom zrozumienie
przekazywanych treści.

zmodyfikowanie programów nauczania do niezbędnych treści,

utworzenie programów autorskich do nauczania ucznia z wadą słuchu (tu niezbędną może okazać się pomoc surdopedagogów i logopedów).

rozumiał problem wady słuchu;

mówił w sposób naturalny, wyraźny, jednak bez przesadnej artykulacji i by nie chodził po klasie (a także nie zasłaniał ust rękoma lub książką)
i nie odwracał się tyłem do ucznia z wad ą słuchu w momencie przekazu istotnych treści lekcji, aby uczeń widział usta mówiącego (stąd tytuł
artykułu);

zwracał się do uczniów po imieniu, tak że do ucznia z wadą słuchu ponieważ nie ma potrzeby podchodzenia i dotykania go, w celu nawiązania
kontaktu;

umiał włączyć aparat słuchowy i pamiętał, aby sprawdzić czy jest on włączony podczas lekcji;

o ile to możliwe, przygotowywał streszczenia treści lekcji lub schematyczne pomoce dydaktyczne;