Kościół polskokatolicki

Czym różni się Kościół polskokatolicki od rzymskokatolickiego? Ksiądz
polskokatolicki; jak nim zostać? Czy to jeszcze jest powołanie? Czy nie jest to
sprzeciw przeciwko wierze i Kościołowi założonemu przez Jezusa? Czy może
spełniać to samo zadanie co Kościół rzymskokatolicki? Czy jest legalny?
(Boguś).

Odpowiedź na to pytanie chciałbym rozpocząć od trafnej Twojej wątpliwości - Czy nie
jest to sprzeciw przeciwko wierze i Kościołowi założonemu przez Jezusa? Zawsze,
gdy stawiamy sobie pytania natury religijnej to musimy pytać się o to, jaka była na
początku wola Jezus Chrystusa? Jak była Jego wola odnośnie Kościoła, który
założył?

Jezus Chrystus powołując dwunastu Apostołów uczynił z nich zaczątek Kościoła. Był
On świadomy, że jako ludzie łatwo popadają w niezgodę i podziały. Ewangeliści
poświadczają to, gdy ukazują Apostołów, którzy pokłócili się między sobą o to, kto z
nich jest największy (Mk 9, 33-35) lub o to, komu mają się należeć najlepsze miejsca
w Królestwie Jezusa (Mk 10, 35-45). Jezus świadomy ich ludzkich ułomności w głębi
swego serca pragnął, aby między nimi panowała jedność, także wtedy gdy odejdzie
On już do Ojca w niebie. Szczególnym tego wyrazem jest modlitwa Jezusa za
uczniów i tych, którzy dzięki nim będą wierzyć w Niego (J 17, 6-26). Jak refren
przewijają się w niej słowa Jezusa wyrażające to głębokie pragnienie jedności
między uczniami - "aby wszyscy stanowili jedno, jak Ty, Ojcze, we Mnie, a Ja w
Tobie, aby i oni stanowili w Nas jedno" (J 17, 21).

W gronie apostolskim szczególne miejsce Jezus przeznaczył Piotrowi i jego
następcom. Oni to z Bożego ustanowienia są strażnikami jedności między
wyznawcami Jezusa; jedności, o którą modlił się On w ostatnich godzinach przed
swoją męką i śmiercią. Za Piotra Jezus modlił się szczególnie intensywnie:
"Szymonie, Szymonie (.) prosiłem za tobą, żeby nie ustała twoja wiara. Ty ze swej
strony utwierdzaj twoich braci" (Łk 22, 32). Mimo, że później Piotr dopuścił się
zdrady, to jednak Chrystus nie odebrał mu tego szczególnego miejsca w gronie
apostolskim. Wyrazem tego jest fakt, że po swoim zmartwychwstaniu potwierdził to
trzykrotnym nakazem skierowanym do Piotra: "Paś owce moje. (.) Paś baranki moje"
(zob. J 21, 15-19).

W świetle tych słów Jezusa wyrażających głębokie pragnienie jedności między Jego
wyznawcami możemy spojrzeć na postawiony w pytaniu problem. Ukazują one
szczególne miejsce jakie w Kościele zajmował Piotr i jakie na przestrzeni wieków
zajmują jego następcy - papieże. Możemy więc lepiej zrozumieć problem jedności i
jej rozbicia, czego efektem jest także istnienie Kościoła polskokatolickiego. W świetle
tych powyższych słów Jezusa musimy zawsze oceniać każdą rzeczywistość
kościelną. Nie chcę tu poruszać problemu odpowiedzialności za rozbicie jedności,

gdyż sprawy te bywają nieraz bardzo skomplikowane na gruncie historycznym. Na
płaszczyźnie jednak teologicznej, płaszczyźnie wiary mamy obowiązek dążyć do
jedności, gdyż taka była wola Jezusa. Przechodząc już do szczegółowych kwestii
postawionych w pytaniu, to sprawa różnic między Kościołem rzymskokatolickim a
polskokatolickim ma swe źródło w wydarzeniach ostatnich dwóch wieków.

Polski Kościół Narodowo-Katolicki powstał w 1898 roku w USA. Główną przyczyną
jego powstania były nieporozumienia na tle zarządu dobrami kościelnymi tworzonymi
przez polonię amerykańską oraz kwestie duszpasterskie. Do nieporozumień tych
dochodziło między miejscowymi biskupami a polonią. Polacy wysłali do Rzymu
delegację na czele z ks. Franciszkiem Hodurem przedstawiając tam swoje postulaty.
Oficjalna odpowiedź otrzymana ze Stolicy Apostolskiej nie zadowoliła ks. Hodura,
inicjatora tej akcji. Dnia 18 XII 1898 roku odczytał on wiernym parafii św. Stanisława
w Scranton otrzymaną odpowiedź. Na skutek niezadowolenia z treści otrzymanej
odpowiedzi parafianie i on sam wypowiedzieli kanoniczne posłuszeństwo biskupowi i
papieżowi, w następstwie czego zostali ekskomunikowani (zawieszeni w prawach
przysługujących członkom Kościoła).

Polski Kościół Narodowo-Katolicki w USA nawiązał kontakty z innymi odłamami
Kościoła rzymskokatolickiego, które wcześniej zerwały jedność ze Stolicą Apostolską
(np. starokatolicy, którzy odrzucili naukę Soboru Watykańskiego I o nieomylności
papieskiej). Kościół ten podjął także na początku XX wieku próby zaistnienia w
Polsce. Ostatecznie został w Polsce zatwierdzony dopiero przez władze hitlerowskie
a po wojnie przez władze komunistyczne, które silnie popierały ten Kościół, przy
jednoczesnym zwalczaniu, jakże często bardzo brutalnie, Kościoła
rzymskokatolickiego. Jak w każdym Kościele, który zrywa jedność ze Stolicą
Apostolską, tak też i w Polskim Kościele Narodowo-Katolickim, nastąpiły z czasem
nowe rozłamy. W 1952 roku Kościół Narodowy w Polsce zerwał z ks. Hodurem,
swoim inicjatorem, i wybrał swoich niezależnych biskupów. W ten sposób powstał
Kościół polskokatolicki - ten, którego dotyczy powyższe pytanie. W międzyczasie
zdarzały się przypadki powrotu do Kościoła rzymskokatolickiego duchownych i
świeckich, którzy odeszli z niego do Kościoła polskokatolickiego (np. w 1947 roku
powróciła grupa wiernych z ks. W. Faronem na czele).

Zerwanie jedności ze Stolicą Piotrową spowodowało stopniowe odchodzenie tego
Kościoła od wspólnej wiary i praktyki życia Kościoła rzymskokatolickiego. U podstaw
tych rozbieżności leży nieuznawanie w pełni nauki o roli i znaczeniu papieża w
Kościele. Różnice dotyczą także nauki o sakramentach, zamiany spowiedzi
indywidualnej na nabożeństwa pokutne (choć pozostawiono możliwość spowiedzi
indywidualnej), zniesienia celibatu księży. Udzielając odpowiedzi na postawiony
problem nie można w jakikolwiek sposób potępiać członków Kościoła
polskokatolickiego. Tego robić nie wolno! Obowiązkiem jednak jest pokazanie, że
wolą Jezusa była jedność Jego wyznawców i do tej jedności trzeba dążyć. Znakiem i
miernikiem tej jedności jest relacja, jaka zachodzi między danym Kościołem (np.
polskokatolickim) a następcą św. Piotra, w osobie papieża, który z woli Jezusa ma
być świadkiem i znakiem jedności. Każde rozbicie Kościoła jest niewiernością wobec
woli Jezusa Chrystusa wyrażonej w słowach: "aby wszyscy stanowili jedno, jak Ty,
Ojcze, we Mnie, a Ja w Tobie, aby i oni stanowili w Nas jedno" (J 17, 21).

Ks. Roman Słupek SDS