POBIERANIE, PRZECHOWYWANIE I ANALIZA
MATERIAA
U BIOLOGICZNEGO
Diagnostyka genetyczna:
diagnostyka molekularna  polega na identyfikacji zmian w strukturze kwasów
nukleinowych u danej osoby
diagnostyka cytogenetyczna  analiza pozwalająca na określenie liczby i struktury
chromosomów w komórkach badanej osoby
Diagnostyka cytogenetyczna
Materiał biologicznych wykorzystywany w badaniach cytogenetycznych:
- limfocyty krwi obwodowej (najczęściej wykorzystywane!!)
- fibroblasty (tylko w określonych przypadkach  najczęściej mozaikowości
komórkowej, kiedy wynik badania nie odpowiada obrazowi klinicznemu pacjenta)
- komórki płynu owodniowego (amniocyty) i komórki trofoblastu - wykorzystywane w
badaniach prenatalnych
- komórki szpiku kostnego  wykorzystywane w diagnostyce białaczek
- inne
Do analizy kariotypu potrzeba: 10 ml krwi od osoby dorosłej
2-5 ml krwi od noworodka
U noworodka z wadami wrodzonymi, który zmarł zanim zdążono pobrać krew
na badanie kariotypu, można jeszcze, jak najwcześniej (ewentualnie do 1 godziny
po zgonie), pobrać krew bezpośrednio z serca!!
Krew pobierana jest do probówki z heparyną (nie z EDTA)!!!  heparyna jest
czynnikiem, który zapobiega krzepnięciu krwi.
Krew powinna być dostarczona jak najszybciej do laboratorium cytogenetycznego.
Jeśli transport krwi jest przewidziany na dzień następny, probówkę z krwią
przechowujemy w lodówce w temp. +4ºC.
Probówki z krwią nie zamrażamy!!!
Probówki z krwią (również bez krwi) można przesyłać szybka pocztą.
W przypadku pobierania krwi do badania cytogenetycznego (lub innej tkanki), pacjent
nie musi być specjalny przygotowywany (np. nie musi być na czczo, pobranie nie
musi być wykonane o określonej porze dnia).
W badaniu cytogenetycznym istotny jest natomiast sposób pobrania (aspetyczność) i
przechowywania (temperatura) materiału biologicznego
Jakość materiału biologicznego (sterylne pobranie, odpowiednie przechowywanie,
czas dostarczenia do laboratorium) ma bezpośredni wpływ na powodzenie hodowli i
uzyskaną po hodowli jakość preparatu cytogenetycznego, który będziemy póz
niej
analizować.
Materiał biologiczny uzyskany po poronieniu (kosmówka), który jest przeznaczony
do badań cytogenetycznych, przechowujemy w specjalnie przeznaczonym do tego
pÅ‚ynie hodowlanym w temp. +37ºC. JeÅ›li przechowywanie w takiej temperaturze jest
niemożliwe, z przyczyn technicznych lub innych, przechowujemy materiał w
temperaturze pokojowej (najlepiej dodatkowo zabezpieczony przed ochłodzeniem), a
następnie jak najszybciej dostarczamy do laboratorium cytogenetycznego. Nie
przechowujemy w lodówce!! Płyn hodowlany bez materiału biologicznego
1
przechowujemy w lodówce w +4ºC, a na 1-2 godziny przed umieszczeniem kosmówki
pozostawiamy do ogrzania przynajmniej w temperaturze pokojowej.
Diagnostyka molekularna
Materiał biologicznych wykorzystywany w badaniach molekularnych do izolacji
DNA:
- krew obwodowa
- fibroblasty
- komórki płynu owodniowego (AFC) i kosmówki (CSV)
- cebulki włosów
- plamy krwi lub nasienia
- fragmenty tkanek
- inne
Najlepszym materiałem do izolacji DNA jest krew obwodowa!!1 (Do wykonania
badania diagnostycznego wystarczy 1ml).
Krew do izolacji DNA pobieramy do probówki zwierającej EDTA (wersenian
sodowy, czynnik zapobiegający krzepnięciu krwi; heparyna nie jest dobrym
antykoagulantem w tym przypadku, ponieważ może utrudniać analizę DNA).
W przypadku badań prenatalnych, minimalna ilość tkanki, którą pobieramy to 10 mg
kosmówki lub 10 ml płynu owodniowego.
Po pobraniu, uzyskany materiał należy przekazać jak najszybciej do laboratorium
molekularnego.
W przypadku, kiedy materiał nie może być od razu przekazany do laboratorium,
można go przechowywać w temp. +4ºC przez kilka dni. JeÅ›li jednak materiaÅ‚ nie
będzie poddany izolacji w krótkim czasie należy go zamrozić i przechowywać w
temp. -20ºC lub -80ºC.
Po izolacji DNA z tkanki, nie ma żadnych ograniczeń czasowych w przypadku
przechowywania DNA w stanie zamrożonym (-20ºC lub -80ºC), a w temp. +4ºC może
być przechowywany przez kilka miesięcy. Można go także przesyłać szybką pocztą w
temperaturze pokojowej (w przypadku długotrwałego transportu zaleca się jednak
umieszczenie preparatu w pojemniku z suchym lodem).
Jakość wyizolowanego preparatu DNA zależy w dużym stopniu od prawidłowego,
sterylnego pobrania materiału biologicznego, przechowywania w odpowiedniej
temperaturze, oznaczenia próbek i transportu. Jakość materiału przekłada się na wynik
badań molekularnych.
2