zakres 1 - geodezyjne pomiary
sytuacyjno-wysokościowe
lð
Pomiary sytuacyjno - wysokościowe oraz inwentaryzacja i
ewidencja sieci uzbrojenia terenu (G-4, G-7) i wytyczne techniczne
Przepisy prawne
lð
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24
marca 1999 r. w sprawie standardów technicznych dotyczących geodezji,
kartografii oraz krajowego systemu informacji o terenie. (Dz.U. nr 30 z dnia 12
kwietnia 1999 r. poz. 297)
lð
RozporzÄ…dzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 12
lipca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu założenia i prowadzenia
krajowego systemu informacji o terenie (Dz.U. Nr 80, poz. 866).
lð
O-1. Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych ( z 1979 r., wyd. czwarte 1988 r.)
lð
G-4. Pomiary sytuacyjne i wysokościowe (z 1979 r., ze zmianą z 1983 r.; wyd. 2002 r.).
lð
G-4. 1: 2007. Pomiary sytuacyjne i wysokościowe metodami bezpośrednimi wraz z załącznikami
lð
Wytyczne techniczne G-1.12 Pomiary satelitarne oparte na systemie precyzyjnego pozycjonowania
ASG-EUPOS (Projekt z dnia 1.03.2008 r. z poprawkami).
lð
G-7. Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu (z 1998 r.; wyd.. 1998 r.).
lð
K-1. Mapa zasadnicza (z 1979 r., ze zmianÄ… z 1984 r.; wyd. 1987 r.).
lð
K-1. Podstawowa mapa kraju (z 1995 r.; wyd. 1995 r.)
lð
K-1. Mapa zasadnicza (z 1998 r.; wyd.. 1998 r.).
lð
K-1.8: 2007. Prowadzenie i aktualizacja mapy zasadniczej na terenach objętych wpływami
eksploatacji górniczej (z 28.12.2007 r.)
Pomiary syt-wys O-1 żż 10-11
Pomiary sytuacyjne i wysokościowe stanowią zespół czynności
geodezyjnych, mających na celu określenie wzajemnego,
przestrzennego położenia szczegółów terenowych dla
przedstawienia ich na mapie profilach lub modelach
numerycznych.
Pomiarom sytuacyjnym podlegajÄ… charakterystyczne punkty
szczegółów terenowych, których rzut na płaszczyznę
poziomą określa się z pomiarów.
Pomiar szczegółów terenowych, których ze względu na zbyt
małe wymiary rzutu konturu nie można przedstawić z
dostateczną wyrazistością w skali mapy należy wykonywać
w sposób uproszczony mierząc środek danego szczegółu.
Dotyczy to szczegółów pokazywanych na mapie symbolami.
Pomiary syt-wys O-1 żż 10-11
Pomiarowi wysokościowemu podlegają charakterystyczne
punkty szczegółów terenowych lub charakterystyczne
punkty naturalnych i sztucznych form ukształtowania
terenu.
Pomiary sytuacyjne i pomiary wysokościowe powinny być
wykonywane w oparciu o osnowÄ™ geodezyjnÄ… poziomÄ… i
wysokościową.
Pomiary uzupełniające mogą być wykonywane w oparciu o
szczegóły terenowe I grupy dokładnościowej pomiaru.
Dokładność pomiarów
Szczegóły terenowe ze względu na ich charakter
i różne wymagania dokładnościowe pomiaru dzieli
siÄ™ na trzy grupy:
Dokładność pomiarów
1/ I grupa - przedmioty sytuacji terenowej o wyraz
nych
konturach zachowujących swą niezmienność w okresach
wieloletnich, trwale związane z podłożem jak:
a/ znaki graniczne : granicy Państwa jednostek podziału
administracyjnego, jednostek gospodarczych
nieruchomości i działek;
b/ zastabilizowane znakami trwałymi : punkty osnowy
wysokościowej naziemne, punkty podstawowej osnowy
grawimetrycznej i punkty wiekowe osnowy magnetycznej;
c/ budynki, budowle i urzÄ…dzenia techniczne w tym mosty,
wiadukty, tunele, estakady ściany oporowe itp.;
d/ elementy naziemne uzbrojenia terenu i szczegóły uliczne.
Dokładność pomiarów
2/ II grupa - przedmioty sytuacji terenowej o mniej
wyraz
nych i mniej trwałych konturach jak:
a/ ustabilizowane krawędzie budowli ziemnych: nasypów,
wykopów, grobli, wałów, przeciwpowodziowych, nie
rozgraniczone drogi publiczne;
b/ elementy podziemne uzbrojenia terenu i drugorzędne
szczegóły uliczne;
c/ urządzenia terenów użyteczności publicznej lub o
charakterze zbliżonym jak zieleńców, parków boisk
sportowych, drzewa przyuliczne itp.;
Dokładność pomiarów
3/ III grupa - przedmioty sytuacyjne o niewyraz
nych
obrysach lub małego znaczenia gospodarczego jak:
a/ punkty załamania konturów użytków gruntowych i
konturów klasyfikacyjnych;
b/ naturalne linie brzegowe wód płynących i
stojÄ…cych / wody o nie uregulowanej linii
brzegowej;
c/ linie podziałowe na oddziały w lasach
państwowych;
d/ punkty załamania dróg dojazdowych
przebiegających wewnątrz terenów stanowiących
własność państwa, lub dróg dojazdowych
prywatnych.
Dokładność pomiarów
Pomiar sytuacyjny położenia szczegółów terenowych
względem poziomej osnowy geodezyjnej powinien
być wykonany z następującą dokładnością:
- dla I grupy szczegółów terenowych ą 0,10 m
- dla II grupy szczegółów terenowych ą 0,30 m
- dla III grupy szczegółów terenowych ą 0,50 m
Dokładność pomiarów
Wysokości charakterystycznych punktów terenowych należy
określać względem wysokościowej osnowy geodezyjnej z
następującą dokładnością:
- dla elementów naziemnych uzbrojenia terenu ą 0,01 m
- na budowlach i urzÄ…dzeniach technicznych o konstrukcji
trwałej ą 0,05 m
- na budowlach i urzÄ…dzeniach technicznych ziemnych oraz
na urzÄ…dzeniach technicznych podziemnych, zakrytych Ä…
0,10 m
-
średni błąd określenia wysokości charakterystycznych
punktów terenowych nie powinien przekraczać wielkości
mH = 1/5 zasadniczego cięcia warstwicowego
Dokładność pomiarów
Pomiary sytuacyjne i pomiary wysokościowe szczegółów
terenowych wykonywane metodami pomiaru
bezpośredniego powinny być prowadzone z
dokładnością określoną w ust. 2 i 3 bez względu na skalę
mapy, jaka jest przewidywana w czasie wykonywania
pomiaru.
Rodzaje szczegółów terenowych, stanowiących przedmiot
zainteresowania niektórych tylko branż techniczno -
gospodarczych oraz metody i dokładności pomiaru
takich szczegółów są określone w instrukcjach
resortowych lub ustalone w zależności od potrzeb.
Ogólne zasady wykonywania
obliczeń w pracach geodezyjnych
Wszelkie obliczenia geodezyjne powinny być wykonywane
zgodnie z zasadami teorii przenoszenia się błędów i
zasadami rachunku prawdopodobieństwa.
Wyniki pomiarów i obliczeń powinny zawierać cyfry
znaczące i zera występujące na końcu liczby, określające
rząd wielkości liczby oraz jej dokładności.
Przy wykonywaniu obliczeń należy stosować reguły
rachunkowe podane w załączniku nr 2 
zasady Bradis-Kryłowa .
Instrukcja techniczna G-4
Pomiar sytuacyjny jest to zespół czynności
technicznych pozwalających na określenie
kształtu, wielkości i wzajemnego położenia
szczegółów terenowych, umożliwiających
przedstawienie ich obrazów w rzucie
prostokÄ…tnym na powierzchniÄ™ odniesienia.
Pomiar wysokościowy jest to zespół czynności
technicznych pozwalających na określenie
wysokości punktów względem przyjętego
poziomu odniesienia i umożliwiających
przedstawienie form ukształtowania terenu.
Instrukcja techniczna G-4
Pomiar uzupełniający jest to zespół czynności
technicznych pozwalajÄ…cych na dostosowanie
dokumentów geodezyjno-kartograficznych do ich
zgodności z terenem w zakresie ustalonej dla
nich treści.
Pomiary sytuacyjne lub wysokościowe mające na
celu przystosowanie map do określonych zadań
gospodarczych, traktować należy jako pomiary
uzupełniające.
Instrukcja G-4
ż 3
Stosowanie metod, narzędzi i materiałów nie
przewidzianych niniejszÄ… instrukcjÄ… jest
dopuszczalne, a metod będących wynikiem
postępu technicznego jest zalecane, pod
warunkiem zachowania wymaganych dokładności
opracowań wynikowych.
PRACE PRZYGOTOWAWCZE DO
WYKONANIA POMIARÓW
1.Wykonawca pomiarów zobowiązany jest zgłosić
prace.
2. Wykonawca powinien otrzymać z ośrodka.
dokumentacji geodezyjno-kartograficznej
informacje.
3. Analiza istniejących materiałów.
4. Wywiad terenowy.
5. Warunki techniczne wykonania roboty.
PRZEDMIOT POMIARÓW SYTUACYJNYCH
Pomiary sytuacyjne wykonuje siÄ™ w oparciu o geodezyjnÄ…
osnowę poziomą szczegółową i pomiarową.
Przedmiotem pomiarów sytuacyjnych są szczegóły terenowe
wykazane znakami umownymi w instrukcji technicznej
K-1 dla mapy w skali 1 : 500. Są to: naziemne szczegóły
terenowe, urzÄ…dzenia podziemne oraz podstawowe
elementy ewidencji gruntów.
Przy opracowywaniu mapy zasadniczej
fotogrametrycznymi metodami pomiaru nie należy
wykonywać pomiarów uzupełniających szczegółów
terenowych nie wykazywanych na mapie w danej skali.
Ustalenie to nie dotyczy elementów podziemnego
uzbrojenia terenu.
PRZEDMIOT POMIARÓW SYTUACYJNYCH
W przypadku dokonywania pomiaru granic działek,
których przebieg nie został uprzednio ustalony,
należy przed przystąpieniem do pomiaru dokonać
ustalenia granic zgodnie z obowiÄ…zujÄ…cymi w
tym zakresie przepisami.
Przedmiotem pomiarów sytuacyjnych w
uzasadnionych przypadkach mogą być także inne
szczegóły terenowe, ustalone w instrukcjach
resortowych lub w warunkach technicznych robót
wykonywanych dla celów specjalnych.
Pomiary sytuacyjne
W czasie wykonywania pomiarów sytuacyjnych
należy zebrać następujące informacje,
charakteryzujące mierzony obiekt lub szczegóły
terenowe:
a) nazwy jednostek podziału administracyjnego,
b) nazwy wsi, przysiółków, uroczysk itp.,
c) nazwy ulic, placów,
d) nazwy rzek, potoków, kanałów, jezior itp.,
e) rodzaje użytków gruntowych,
f) rodzaj i charakter obiektów budowlanych oraz
numery porządkowe budynków lub nieruchomości,
g) rodzaje urządzeń podziemnych lub ich
przeznaczenie.
BEZPOÅšREDNIE POMIARY SYTUACYJNE
Szczegóły terenowe I grupy dokładnościowej
powinny byÅ› mierzone wraz z elementami
kontrolnymi, do których zalicza się:
a) drugie, niezależne wyznaczenie położenia
szczegółów,
b) miary czołowe (tzw. czołówki),
c) miary przeciwprostokątne (tzw. podpórki),
d) miary do punktów przecięcia się linii
pomiarowych z granicami działek i konturów lub
ich przedłużeniami.
Metoda domiarów prostokątnych
Metoda domiarów prostokątnych polega na pomiarze rzędnej
i odciętej mierzonego punktu sytuacyjnego względem
linii, na którą rzutujemy dany punkt.
Metoda ta zalecana jest do stosowania w terenach
zainwestowanych, charakteryzujÄ…cych siÄ™ nieznacznÄ…
różnicą poziomów między linią pomiarową a punktem
sytuacyjnym.
Przy pomiarze metodą domiarów prostokątnych należy linie
łączące punkty osnów tyczyć, dzieląc je na odcinki o
długości 50-100 m, zależnie od grupy dokładnościowej
mierzonych szczegółów terenowych.
Metoda domiarów prostokątnych
Grupa dokładnościowa
Sposób tyczenia linii
szczegółów terenowych
łączących punkty osnów
I i II III
(linie pomiarowe)
długość linii do tyczenia
węgielnicą
dwupryzmatycznÄ… lub w do 150 m do 200 m
dowolny sposób
LornetkÄ… do 300 m do 500 m
Teodolitem ponad 300 m ponad 500 m
maksymalna długość
odcinków po około 50 m około 100 m
przetyczeniu
Metoda domiarów prostokątnych
Grupa dokładnościowa szczegółów
terenowych
Wymagania
I II III
sprzęt do
wyznaczenia węgielnica dwupryzmatyczna
prostopadłej
dopuszczalne
25 m 50 m 70 m
rzędne
dokładność
0.05 m 0.05 m 0.10 m
pomiaru
Metoda bieguna
Metoda biegunowa polega na pomiarze odległości od
stanowiska instrumentu do punktu celowania oraz
pomiarze kierunku na ten punkt,
Pomiar szczegółów metodą biegunową wykonywać należy
ze stanowisk instrumentu, którymi w zasadzie powinny
być punkty osnowy szczegółowej i pomiarowej.
Szczegóły terenowe II i III grupy dokładnościowej mierzyć
można ze stanowisk obieranych na punktach sytuacyjnych
I grupy dokładnościowej, w szczególności na
zastabilizowanych lub zamarkowanych punktach
załamania granic, które zostały uprzednio pomierzone
wraz z elementami kontrolnymi.
Metoda biegunowa
Pomiar szczegółów terenowych metodą biegunową może być
wykonywany z zastosowaniem następujących sposobów pomiaru
odległości:
a) optycznie - przy czym rozróżnia się pomiar tachimetryczny,
dalmierczy oraz stolikowy,
b) elektrooptycznie - tzw. pomiar dokładny,
c) bezpośrednio
Pomiar tachimetryczny wykonuje się przy użyciu zwykłych
tachimetrów nitkowych lub redukcyjnych diagramowych.
Pomiar dalmierczy wykonuje się przy użyciu dalmierzy
dwuobrazowych.
Pomiar stolikowy wykonuje się przy użyciu kierownic
autoredukcyjnych, stolika topograficznego z centrownikiem oraz
Å‚at niwelacyjnych.
Pomiar elektrooptyczny wykonuje się przy użyciu dalmierzy
elektromagnetycznych.
Bezpośredni pomiar odległości stosowany w szczególnych
przypadkach wykonuje się przymiarem wstęgowym.
Metoda biegunowa
1. Zaleca siÄ™ wykonywanie pomiaru sytuacyjnego
przy pomocy tachimetru elektronicznego lub
teodolitu sprzężonego z dalmierzem
elektrooptycznym metodÄ… biegunowÄ….
2. Pomiar metodÄ… biegunowÄ… wykonuje siÄ™
narzędziami spełniającymi warunki podane w
poniższej tablicy.
Metoda biegunowa
Pomiar sytuacyjno-wysokościowy
3. Pomiar szczegółów terenowych zaliczonych do I grupy
dokładności musi być uzupełniony pomiarem sprawdzającym:
pomiarem czołówek, pomiarem odległości do punktów przecięć
konturów lub ich przedłużeń z bokami osnowy, pomiarem
odległości od innych szczegółów terenowych lub pomiarem z
innego stanowiska.
4. Stanowiskami instrumentu mogą być punkty pomiarowej
osnowy sytuacyjnej lub punkty osnowy wyższego rzędu, a także
punkty na prostej (na boku osnowy)  punkty posiłkowe.
5. Na stanowisku instrumentu obserwuje siÄ™ co najmniej dwa
kierunki orientujÄ…ce na punkty osnowy. Ostatni odczyt na
stanowisku wykonuje się po powtórnym wycelowaniu na punkt
przyjęty za początkowy.
6. Odległość do mierzonych punktów szczegółów I grupy
dokładności nie może przekroczyć podwójnej długości głównej
celowej orientacyjnej na stanowisku, zaś do punktów
szczegółów II i III grupy dokładności  czterokrotnej jej
długości.
Metoda biegunowa
7. Dla pomiaru punktów szczegółów II (z wyjątkiem
niestabilizowanych punktów granic działek) i III grupy dokładności
dopuszcza siÄ™ stosowanie stanowisk na stabilizowanych punktach
szczegółów I grupy dokładności (np. znak graniczny), pod
warunkiem sprawdzenia położenia tych punktów. Nawiązaniem
kierunkowym takiego stanowiska musi być stabilizowany punkt I
grupy dokładności, w odległości co najmniej 100 m. Odległości do
mierzonych punktów nie mogą przekraczać długość celowej
nawiÄ…zania.
8. Zapisy kierunków i długości prowadzi się w dzienniku pomiarowym
lub
rejestruje automatycznie w zależności od typu instrumentu, z
równoczesnym sporządzeniem szkicu polowego w formie
klasycznej lub numerycznej.
9. A
aty dalmiercze lub zwierciadła ustawia się na mierzonych punktach
sytuacyjnych. W przypadku ustawienia łat lub zwierciadeł
mimośrodowo należy uwzględnić elementy mimośrodu.
10. A
aty i lustra powinny być zaopatrzone w libele umożliwiające ich
pionowe ustawienie podczas pomiaru.
Metoda biegunowa
Instrukcja G-4:
Na każdym stanowisku instrumentu należy zaobserwować
kierunki nawiązujące do dwóch punktów osnowy. Ostatni
odczyt na stanowisku powinien być wykonany po
powtórnym wycelowaniu do punktu przyjętego za
poczÄ…tkowy.
Zapisy kierunków i długości prowadzi się w dzienniku
pomiarowym lub rejestruje automatycznie w zależności od
typu dalmierza, z równoczesnym sporządzaniem szkicu
polowego.
A
aty dalmiercze lub zwierciadła należy w zasadzie ustawiać na
mierzonych punktach sytuacyjnych. Dopuszcza siÄ™
ustawienie łat lub zwierciadeł mimośrodowo, pod warunkiem
wyznaczenia elementów mimośrodu.
W szczególnych przypadkach dopuszcza się jednokierunkowe
nawiązanie do punktów osnowy (tzw. bagnet) pod
warunkiem wykonania pomiaru kontrolnego.
Metoda biegunowa
Nowe wytyczne G.4-1:
W zupełnie wyjątkowych przypadkach (np. zakamarki gęstej
zabudowy), gdzie dawniej stosowano ciÄ…gi jednostronnie
nawiązane (wiszące), złożone z jednego boku (bagnet) lub co
najwyżej dwu boków  dopuszcza się konstrukcję ciągu
zamkniętego (tzw. agrafkę) przez powrót ciągiem prawie
równoległym (np. przez ten sam przejazd w budynku) do
punktu na prostej bliskiego punktowi poczÄ…tkowemu, o ile to
możliwe  z pomiarem kąta na kierunek nawiązujący inny
niż początkowy. Ciąg taki traktuje się jako ciąg drugiego
rzędu.
Pomiar metodą wcięć
1. Dobór jednego ze sposobów wykonania pomiaru metodą
wcięć, tj. Wcięcia kątowego, liniowego lub kątowo-
liniowego w przód lub wstecz, uzależniony jest od
usytuowania szczegółów terenowych względem punktów
osnowy poziomej lub linii pomiarowych oraz od
charakteru terenu.
2. Do prawidłowego wyznaczenia punktu wcięciem
konieczne jest, aby kąt przecięcia prostych
wyznaczajÄ…cych (obrazujÄ…cych miejsca geometryczne
obserwacji) zawierał się w granicach 50-150g, a stosunek
długości odcinków wyznaczających nie był większy niż
4:1 (ostatni z warunków nie dotyczy osnowy zakładanej
metodÄ… GPS)
Pomiar metodą wcięć
3. Pomiar metodą wcięć wykonuje się narzędziami
spełniającymi warunki jak dla pomiaru metodą biegunową.
4. Pomiar szczegółów terenowych I grupy dokładności musi
być uzupełniony pomiarem sprawdzającym: pomiarem co
najmniej jednego elementu nadliczbowego wcięcia,
pomiarem odległości między wciętymi punktami,
pomiarem czołówek, pomiarem odległości do punktów
przecięć konturów lub ich przedłużeń z bokami osnowy
lub pomiarem odległości od innych szczegółów
terenowych I grupy dokładności.
SYSTEM GPS
GPS - zasada działania
segment kosmiczny
24 satelitów umieszczonych po cztery na sześciu orbitach
nachylonych wzglÄ™dem równika pod kÄ…tem 55° równomiernie
rozłożonych w długości geograficznej. Satelity te poruszają się
po orbitach prawie kołowych na wysokości ok. 20200 km.
Każdy z nich obiega ziemię w czasie 12 godzin. Satelity są
rozmieszczone tak, aby do każdego punktu na ziemi docierał
zawsze sygnał z czterech satelitów jednocześnie. Każdy satelita
systemu wysyła dwie fale nośne o częstotliwościach
L1=1575.42 MHz L2=1227.60 MHz. System GPS jest więc
systemem jednokierunkowym. Nośna L1 modulowana jest
kodem C/A o częstotliwości 1.023 MHz. Fala L1 zawiera
informacje m. in. o efemerydach pokładowych satelity,
parametrach zegara satelity, współczynnikach modelu
jonosfery. Ponadto sygnały z satelity mogą być zakodowane
kodami bezpieczeństwa.
GPS - zasada działania
segment kontrolny
5 stacji śledzących (Hawaii, Colorado Springs, Ascension,
Diego Garcia, Kwajalen), rozmieszczonych dookoła kuli
ziemskiej. System pełni funkcje kontrolne
segment użytkownika
skupia wszystkich użytkowników, zarówno cywilnych, jak i
wojskowych, którzy używają różnego rodzaju odbiorniki,
odbierające sygnały z satelitów.
GPS  technika pomiaru
W przypadku pomiarów bezwzględnych tylko jeden odbiornik
satelitarny GPS może wyznaczyć współrzędne stanowiska
anteny w układzie, w którym podawane są orbity satelitów
GPS (układ geocentryczny WGS 84) odniesione do początku
układu, tj. do środka ciężkości Ziemi. Pomiary te są głównie
wykorzystywane w nawigacji morskiej i lotniczej, ze względu
na swoją niską dokładność rzędu kilku metrów.
W przypadku pomiarów względnych potrzebne są przynajmniej
dwa odbiorniki GPS. W tych metodach nie wyznacza siÄ™
współrzędnych X, Y, Z stanowisk, lecz różnice współrzędnych
DX, DY, DZ pomiędzy wszystkimi punktami satelitarnymi
uczestniczącymi w pomiarze. Dokładność tych metod jest
znacznie wyższa głównie ze względu na fakt, że wiele błędów,
którymi są obarczone pomiary satelitarne w wyznaczaniu
różnic eliminują się. Metody względne można podzielić na
technologie pomiarów
Technologie pomiarów względnych
Technologia pomiarów statycznych GPS jest technologią najwyższej
dokładności. Oba odbiorniki uczestniczące w pomiarze pozostają
stacjonarne w ciągu całej sesji (kampanii) obserwacyjnej. Możliwe
jest zbieranie obserwacji z wielu sesji obserwacyjnych (np. po kilka
godzin dziennie), zaś zebrany materiał jest poddawany opracowaniu
po zakończeniu całej kampanii obserwacyjnej. Długość sesji
(kampanii) obserwacyjnej zależy głównie od żądanej dokładności
(przeznaczenia sieci) i od odległości między punktami i  jak
wynika z wieloletnich doświadczeń różnych ośrodków  wynosi:
30-90 min. dla sieci lokalnych
1-2 dni dla punktów odniesienia sieci krajowych i geodynamicznych o
charakterze lokalnym i państwowym
4-6 dni dla sieci kontynentalnych i podstawowych sieci
geodynamicznych regionalnych
Technologie pomiarów względnych
Ogólne wytyczne dla obserwacji w reżimie statycznym są następujące:
minimalna liczba satelitów obserwowanych przez jedną stację ma
wynosić 4,
minimalna wysokość każdego z satelitów nad horyzontem - 15°,
maksymalna wartość parametru PDOP, charakteryzującego rozkład
satelitów w przestrzeni względem stacji obserwacyjnej  15,
Interpretacją geometryczną współczynnika PDOP jest odwrotność
objętości V ostrosłupa utworzonego przez wyznaczane stanowisko i
cztery satelity wykorzystywane do obliczeń. Im objętość ostrosłupa
jest większa, tym współczynnik PDOP mniejszy i korzystniejsza
konfiguracja geometrii satelitów. Przyjmuje się, że jeśli PDOP
wynosi 1-3, to warunki do obserwacji sÄ… bardzo dobre, gdy 4-5 
dobre, gdy 6  słabe (ale dostateczne), natomiast nie należy
wykonywać obserwacji, gdy PDOP przekroczy 6.
Technologie pomiarów względnych
minimalny czas synchronicznych obserwacji dla
wyznaczenia wektora lub kilku wektorów  45 min
gdy dysponujemy odbiornikiem o jednej częstotliwości L1 ,
to odległości pomiędzy stacjami nie powinny przekraczać
30 km, głównie ze względu na wpływ refrakcji
jonosferycznej.
Refrakcja jonosferyczna
Technologie pomiarów względnych
Technologia pomiarów pseudo-statycznych należy do grupy
metod pośrednich pomiędzy pomiarami statycznymi a
kinematycznymi. Ta metoda polega na dwukrotnym
pomiarze na każdym wyznaczanym punkcie , lecz nie
wymagają ciągłej nieprzerwanej łączności z satelitami
podczas transportu odbiornika z punktu na punkt. W
pomiarze biorą udział przynajmniej dwa odbiorniki jeden
ustawiony na punkcie odniesienia, drugi przemieszczajÄ…cy
się z punktu na punkt. Pomiar na każdym punkcie trwa
około 10-15 minut, wykonujemy pomiary na kolejnych
punktach sieci, na ostatnim wyznaczanym punkcie
czekamy 1-2 godzin na zmianę konfiguracji satelitów i
ponownie wykonujemy pomiar GPS na punktach
wyznaczanych.
Technologie pomiarów względnych
Technologie szybkie statyczne (Fast/rapid static relative positioning)
W pomiarze biorą udział, podobnie jak poprzednio, przynajmniej dwa
odbiorniki GPS, jeden ustawiony na punkcie odniesienia, drugi
przemieszczajÄ…cy siÄ™ z punktu na punkt. Technologia wymaga
jednokrotnego pomiaru na każdym wyznaczanym punkcie, nie
wymaga nieprzerwanej ciągłości śledzenia satelitów w czasie
transportu odbiornika z punktu na punkt, jednak pomiar tÄ… technologiÄ…
można wykonać jedynie odbiornikami dwuczęstotliwościowymi (z
kodem P) z wbudowanym specjalnym oprogramowaniem
wewnętrznym. Czas obserwacji na stanowisku zależy od liczby
obserwowanych satelitów i wynosi od około 10 do 20 minut przy
obserwacji 6-4 satelitów. Istotą pomiaru jest szybkie wyznaczanie
nieoznaczoności fazy przy wykorzystaniu kombinacji pomiarów
kodowych i fazowych na obu częstotliwościach L1 i L2. Technologia
ta należy dzisiaj do najczęściej używanych.
Technologie pomiarów względnych
Pomiar RTK to na dzień dzisiejszy najnowocześniejsza
technologia dokładnych pomiarów uzyskiwanych w czasie
rzeczywistym bez wykonywania obliczeń po pomiarze w
tzw. post-processingu. Metoda pomiaru kinetycznego RTK
jest jedną z metod różnicowych stosującą poprawkę na
przesunięcie fazowe GPS do wyliczenia współrzędnych z
 centymetrową dokładnością. Metody czasu
rzeczywistego RTK z inicjalizacjÄ… On-The-Fly (OTF)
umożliwiają szybkie (prawie natychmiastowe)
wyznaczenie położenia centrum fazowego anteny
odbiornika z dokładnością 1-2 cm.
Metoda RTK
y
ródło:www.asgeupos.pl
Metoda RTK
Podczas pomiaru odbiornik powinien:
a) rejestrować dane obserwacyjne z co najmniej 5 satelitów
GNSS dla dwóch częstotliwości (L1 i L2),
b) przetwarzać obserwacje z satelitów GNSS o wysokości
horyzontalnej większej lub równej 10,
c) dokonywać wyznaczeń przy wartości współczynnika PDOP
mniejszej od 6.0
Przed rejestracją wyznaczonych współrzędnych mierzonego
punktu należy się upewnić, że otrzymano rozwiązanie typu
fix e d , a średnie błędy wyznaczonych współrzędnych
odpowiadajÄ… wymaganiom wykonywanego zadania.
W przypadku pomiarów punktów granicznych, punktów osnowy
pomiarowej lub innych, otrzymane wartości powinny być
sprawdzone za pomocą drugiego, niezależnego pomiaru
wykonanego metodÄ… RTK, metodÄ… klasycznÄ… (poligonowÄ… lub
wcięć) lub inną.
Metoda RTK
W metodzie RTK, poprzez drugie niezależne wyznaczenie należy
rozumieć:
1) pomiar wykonany przy powtórnej inicjalizacji odbiornika,
2) pomiar wykonany innym zestawem pomiarowym,
3) pomiar i opracowanie obserwacji w trybie post-processingu.
W przypadku dwukrotnego, niezależnego pomiaru, otrzymane różnice
nie powinny przekraczać następujących wartości: dx, dy d" 0.06 m,
dh d" 0.09 m.
Generalizacja szczegółów
G-4.1 2007:
1. Przy pomiarze sytuacyjnym pomija siÄ™ istniejÄ…ce
odchylenia kształtu mierzonego szczegółu terenowego
od prostej, gdy odchylenia te nie są większe od błędów
położenia punktów, określonych dla grupy dokładności
pomiaru, do której mierzony szczegół należy:
Wg G-4 odpowiednio 0,10 m, 0,20 m, 0,75 m.
Generalizacja szczegółów
2. W przypadku granic działki o nie utrwalonych punktach
załamania, stopień generalizacji zależy od charakteru
terenu, i tak:
1) dla terenów zurbanizowanych wychylenie linii
granicznej od prostej łączącej najbliższe pomierzone
punkty granicy nie może być większe od 0,1 m (po obu
stronach sprostowanej granicy);
2) dla terenów rolnych  0,2 m;
3) dla terenów rolnych na obszarach górskich i
podgórskich  0,5 m.
Generalizacja szczegółów
3. Przy pomiarze powykonawczym budynków nowych
należy mierzyć wszystkie występy, a na mapie wykazywać
występy i wgłębienia większe od 0,3 m.
Występy i wgłębienia mniejsze od 2 m wyznacza się miarą
bieżącą po ścianie przyziemia, mierząc również wielkość
tych występów lub wgłębień.
Kontury budynków położone w odległości mniejszej niż 0,10
m od granicy działki uznaje się za położone w linii tej
granicy.
Generalizacja szczegółów
4. Przy pomiarze trwałych ogrodzeń należy mierzyć występy
i wgłębienia większe od 0,3 m oraz bramy od strony dróg i
ulic. Wgłębienia i występy nie przekraczające 2 m
wyznacza się miarą bieżącą po linii ogrodzenia, mierząc
równocześnie wielkość występu lub wgłębienia.
Szerokości ogrodzeń należy mierzyć, gdy przekraczają one
0,3 m. Ogrodzenia położone przy granicy działki mniej niż
0,10 m wyznacza się miarą bieżącą po linii granicy.
Generalizacja szczegółów
5. Jeżeli podczas tworzenia numerycznej mapy zasadniczej
zostanie ujawnione,że punkt konturu budynku lub
ogrodzenia jest w mniejszej odległości od granicy działki
niż 0,10 m, należy punkt konturu budynku lub załamania
ogrodzenia dociągnąć do granicy, zaznaczając ten fakt na
szkicu polowym.
6. Kontury elementów naziemnych uzbrojenia podziemnego
większe od 0,5 m należy mierzyć w sposób umożliwiający
ich prawidłowe skartowanie, zaś przy konturach
mniejszych od 0,5 m mierzyć należy położenie środka ich
rzutu. Dla przewodów podziemnych i naziemnych o
średnicach mniejszych od 0,75 m dopuszcza się pomiar
przebiegu ich osi. W przypadku wątpliwym należy wymiar
poprzeczny pomierzyć, nawet jeśli w przyszłości miałby
okazać się zbędny. Gdy szerokość przewodu, obrysu
kanału, wiązki kabli lub urządzenia jest większa od 0,75
m, pomiarowi podlegają rzuty zewnętrzne krawędzi tych
elementów (urządzeń, przewodów itp.).
Pomiar wysokościowy
1. Przedmiotem pomiaru wysokościowego są następujące
elementy
uszeregowane wg ich charakteru i treści mapy zasadniczej:
1) naziemne:
- charakterystyczne punkty powierzchni terenu, w oparciu o
które rzez
ba terenu przedstawiona zostanie na mapie
warstwicami,
- wybrane punkty powierzchni terenu w przypadku
przedstawienia na mapie rzez
by terenu w postaci opisu
rzędnych wysokości tych punktów,
- naturalne i sztuczne formy ukształtowania terenu,
- przekroje poprzeczne ulic i dróg urządzonych,
- elementy naziemne podziemnego uzbrojenia terenu;
Pomiar wysokościowy
2) podziemne:
- górne krawędzie włazów i dna studzienek kanalizacyjnych
oraz wloty i wyloty kanałów lub przykanalików w ich
najniższych punktach,
- osie przewodów wodociągowych, gazowych i cieplnych bez
obudowy,
- wierzchy i dna kanałów oraz dna komór i studni sieci
cieplnej, teletechnicznej i elektroenergetycznej,
- górne krawędzie (powłoki) lub wierzchy rur ochronnych
kabli doziemnych,
- załamania przewodów (osi) pionowe i poziome.
Przedmiotem pomiaru wysokościowego mogę być także inne
elementy szczegółów terenowych, ustalone w warunkach
technicznych ze zleceniodawcÄ….
Pomiar wysokościowy
1. Pomiar wysokościowy wykonuje się w oparciu o osnowę wysokościową z taką
dokładnością, aby błąd średni określenia wysokości mierzonego punktu nie
przekroczył wartości podanych w poniższych tablicach:
- dla obiektów:
Pomiary wysokościowe
Pomiary wysokościowe
Błąd średni warstwic nie powinien przekroczyć wielkości:
- 1/3 zasadniczego cięcia warstwicowego dla terenów o nachyleniu do 2o,
- 2/3 zasadniczego cięcia warstwicowego dla terenów o nachyleniu od 2o
do 6o,
- 3/3 zasadniczego cięcia warstwicowego dla terenów o nachyleniu
większym od 6o.
2. Położenie poziome punktów obiektów określa się zgodnie z wymaganiami
przypisanymi grupie dokładności, do której obiekty te przynależą, natomiast
pikiety określa się z błędem położenia d" 0,5 m.
3. Kontrolę pomiaru wysokości punktów zapewnia się poprzez:
- pomiar w ciÄ…gu obustronnie nawiÄ…zanym,
- dwukrotne wyznaczenie wysokości punktów pośrednich w ciągach
wysokościowych, poprzez pomiar przy użyciu łat rewersyjnych lub
pomiar przy różnych wysokościach niwelatora w przypadku stosowaniu
łat z pojedynczym podziałem,
- dodatkowy pomiar kÄ…ta pionowego,
- pomiar przy różnej wysokości instrumentu.
Pomiary wysokościowe
4. Pomiar ukształtowania terenu, w zależności od celu jakiemu ma
służyć
wykonuje siÄ™ metodami:
- niwelacji siatkowej,
- niwelacji profilów,
- niwelacji punktów rozproszonych,
- tachimetrii.
5. Pikiety rozmieszcza się w odstępach d" 50 m, w miejscach
charakterystycznych dla konfiguracji terenu, a w szczególności:
- na szczytach, siodłach i najniższych miejscach form,
- na górnych i dolnych krawędziach zboczy,
- na liniach szkieletowych (grzbietowych i ściekowych), a szczególnie
w miejscach załamania ich profilów.
Dla powierzchni, których układ przestrzenny powstał w wyniku
działalności gospodarczej człowieka( budowle ziemne, tereny
rozkopane), pikiety należy rozmieszczać w taki sposób, aby
charakteryzowały:
- układ przestrzenny i krawędzie płaszczyzn utworu regularnego,
- naturalną powierzchnię terenu, która nie uległa zmianie.
Szkic polowy
Szkice polowe sÄ… obrazami mierzonego terenu. Wykonuje siÄ™ je
w czasie pomiaru na formularzach ustalonego wzoru.
ż 40. Szkice polowe powinny zawierać zanumerowane punkty
osnowy geodezyjnej, rodzaj ich utrwalenia w terenie i
szczegóły terenowe będące przedmiotem pomiarów
sytuacyjnych, a także dodatkowe informacje opisowe oraz
miary wyznaczające położenie, kształt i wielkość szczegółów
terenowych. Przy rysowaniu szkiców należy stosować znaki
umowne przewidziane w instrukcji technicznej K-1 dla skali
1 : 500.
Szkice polowe sporzÄ…dza siÄ™ bez zachowania skali, w miarÄ™
możliwości obejmując jednym szkicem zamkniętą część
terenu. W odniesieniu do terenów charakteryzujących się
bogatą treścią, celowym jest obejmowanie odrębnym
szkicem szczegółów terenowych zdejmowanych tylko z
jednej linii pomiarowej lub jej części.
Szkic polowy
ż 41. Rysunek na szkicu polowym winien być wyraz
ny, a
miary i dane opisowo - informacyjne czytelne.
Błędnie wykreślone linie bądz
wpisane miary nie mogÄ…
być wycierane; linie należy kasować dwiema skośnymi
kreskami, zaś miary i napisy przekreślać tak, aby
pozostały czytelne.
Szkiców polowych nie należy przerysowywać.
W przypadkach uzasadniających przerysowanie, należy
szkic oryginalny zachować co najmniej do czasu
kameralnego opracowania mapy.
Szkic polowy
ż 42. Na szkicach polowych oprócz szczegółów terenowych
określonych miarami należy podawać:
a) dane informacyjne wyszczególnione w ż 16 niniejszej
instrukcji.
b) kierunek północy,
c) nazwiska i imiona właścicieli (władających) działek oraz
w miarę możliwości oznaczenia ksiąg wieczystych lub
zbiorów dokumentów i numery ewidencyjne działek.
Szkic polowy
Szkice polowe należy numerować zgodnie z zaleceniami
otrzymanymi przy zgłoszeniu roboty z ośrodka
dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej.
Szkic polowy powinien zawierać numery szkiców
sÄ…siednich oraz inne informacje przewidziane w
formularzu.
W miarę postępu prac należy na szkicu polowym osnowy
pomiarowej sporządzić zestawienie szkiców polowych,
podając na każdej linii pomiarowej czerwonym kolorem
numer szkicu polowego pomiaru sytuacyjnego opartego na
tej linii.
GESUT  G-7
Podstawa prawna
Podstawę prawną zakładania, prowadzenia i udostępniania
GESUT stanowiÄ…:
1. Ustawa z dn.17 maja 1989 Prawo geodezyjne i kartograficzne,
Dz.U. 30/89 poz. 163, ze zmianami: Dz.U. 43/89 poz. 241,
Dz.U. 34/90 poz. 198, Dz.U. 103/91 poz. 446, Dz.U. 106/96
poz. 496, Dz.U. 156/96 poz. 775,
2. RozporzÄ…dzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i
Budownictwa z dn. 26 sierpnia 1991 w sprawie szczegółowych
zasad i trybu zakładania geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia
terenu oraz uzgodnień i współdziałania w tym zakresie, Dz.U.
83/91 poz.376
GESUT- Ustawa PGiK
Art. 27.
1. Sieć uzbrojenia terenu podlega inwentaryzacji i ewidencji.
2. Inwestorzy sÄ… obowiÄ…zani:
1) uzgadniać usytuowanie projektowanych sieci uzbrojenia
terenu z właściwymi starostami,
2) zapewnić wyznaczenie, przez jednostki uprawnione do
wykonywania prac geodezyjnych, usytuowania obiektów
budowlanych wymagajÄ…cych pozwolenia na budowÄ™, a po
zakończeniu ich budowy  dokonanie geodezyjnych
pomiarów powykonawczych i sporządzenie związanej z
tym dokumentacji.
3. Geodezyjne pomiary powykonawcze sieci podziemnego
uzbrojenia terenu, układanej w wykopach otwartych,
należy wykonać przed ich zakryciem.
GESUT
Definicja GESUT.
GESUT jest uporzÄ…dkowanym zbiorem informacji
przestrzennych i opisowych o uzbrojeniu terenu i
podmiotach nim zarzÄ…dzajÄ…cych. Zgodnie z UstawÄ… przez
uzbrojenie terenu, rozumie siÄ™ wszelkiego rodzaju
nadziemne, naziemne i podziemne przewody i urzÄ…dzenia
wodociÄ…gowe, kanalizacyjne, gazowe, cieplne,
telekomunikacyjne, elektroenergetyczne i inne, z
wyłączeniem urządzeń melioracji szczegółowych, a także
podziemne budowle, jak: tunele, przejścia, parkingi,
zbiorniki itp.
1. Dla potrzeb GESUT uzbrojenie terenu dzieli siÄ™ na Sieci
Uzbrojenia Terenu, dalej oznaczane SUT, oraz Budowle
Podziemne.
GESUT
2. SUT obejmujÄ… przewody:
a. istniejÄ…ce,
b. projektowane, uzgodnione protokołem Zespołu
Uzgadniania Dokumentacji Projektowej, oznaczanym
dalej ZUDP.
3. Wśród budowli podziemnych wyróżnia się:
a. istniejÄ…ce,
b. projektowane, uzgodnione protokołem ZUDP.
4. Wymieniane w Rozporządzeniu (ż 13) osoby i jednostki
zarządzające sieciami lub powadzące poszczególne
branżowe ewidencje sieci uzbrojenia terenu (BESUT)
dalej w Instrukcji nazywane sÄ… administratorami sieci.
GESUT G-7
GESUT zakłada się i prowadzi w celu dostarczenia
informacji:
1. dla celów inwestycyjnych, projektowych i
realizacyjnych, w szczególności dla zapobieżenia
kolizjom istniejÄ…cych i projektowanych SUT w
ramach prac ZUDP,
2. dla uzupełnienia treści mapy zasadniczej,
3. dla założenia ewidencji branżowych przez
podmioty zarzÄ…dzajÄ…ce sieciami.
G-7
y
ródła danych dla zakładania GESUT stanowią:
" mapa zasadnicza,
" archiwalne materiały geodezyjnej inwentaryzacji
sieci uzbrojenia terenu istniejące w Państwowym
Zasobie Geodezyjnym i Kartograficznym,
" ewidencja gruntów i budynków,
" informacje ZUDP,
" materiały branżowe, w tym:
" ewidencje branżowe,
" inwentaryzacje powykonawcze, dokumentacje
techniczne elementów sieci,
" mapy tematyczne,
" schematy sieci.
G-7
Precyzja danych.
GeneralnÄ… zasadÄ… jest selekcja i wykorzystanie
danych w kolejności stopnia zaufania do ich
precyzji:
" analityczne,
" graficzne,
" branżowe.
Przez dane analityczne rozumieć należy takie dane
pochodzące z pomiarów spełniających
wymagania instrukcji technicznych, na podstawie
których można obliczyć współrzędne nadające
siÄ™ do matematycznego przetwarzania.
Rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad i trybu zakładania geodezyjnej
ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji
Po zrealizowaniu projektu przeprowadza siÄ™ inwentaryzacjÄ™.
Pomiary obejmują również inne sieci uzbrojenia terenu
znajdujÄ…ce siÄ™ w odkrywce.
2. Przy realizacji sieci uzbrojenia terenu dopuszczalne jest
odstępstwo od uzgodnionego projektu nie przekraczające
0,30 m dla gruntów zabudowanych lub 0,50 m dla gruntów
rolnych i leśnych, przy zachowaniu przepisów
regulujących odległość między poszczególnymi obiektami
budowlanymi.
Rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad i trybu zakładania geodezyjnej
ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji
ż 15. 1. Inwentaryzację, jak również związaną z nią
dokumentacjÄ™, sporzÄ…dza na zlecenie inwestora jednostka
uprawniona do wykonywania prac geodezyjnych, zwana
dalej "wykonawcÄ…".
2. Wykonawca stwierdza zgodność lub rozbieżność realizacji
sieci uzbrojenia terenu z uzgodnionym projektem przez
dokonanie wpisu w dzienniku budowy, o którym mowa w
art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo
budowlane, i umieszczenie stosownego zapisu w
dokumentach inwentaryzacji oraz przekazuje inwestorowi
mapÄ™ z wynikami inwentaryzacji.
ż 16. W razie niezgodności zrealizowanej sieci uzbrojenia
terenu z uzgodnionym projektem mapÄ™ z wynikami
inwentaryzacji inwestor przedkłada niezwłocznie
właściwemu organowi administracji architektoniczno-
budowlanej.
Rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad i trybu zakładania
geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów
uzgadniania dokumentacji
Podstawowym elementem ewidencji jest przewód
stanowiÄ…cy liniowy fragment sieci uzbrojenia
terenu określonego rodzaju .
Ewidencję zakładają i prowadzą starostowie
oddzielnie dla każdej jednostki ewidencyjnej, o
której mowa w przepisach dotyczących ewidencji
gruntów i budynków, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.
Dla terenów zamkniętych, o których mowa w art. 2
pkt 9 ustawy, ewidencję zakładają i prowadzą
zarzÄ…dzajÄ…cy tymi terenami.