Amfetamina, mity  rzeczywistość.
Praca zaliczeniowa z Kryminologii.
Nałogi towarzyszyły ludzkości od zarania dziejów, odnajdywane są bowiem dowody,
że narkotyki używane były już przed naszą erą. Na papirusach z 1550r. p.n.e. odnaleziono
wzmiankę o właściwościach opium, które zdolne było powstrzymać silny płacz dziecka. Z
kolie Indiańska legenda głosi, że liście koki zostały podarowane ludziom przez bóstwo by dać
mu siłę, radość i zapomnienie trosk, były one używane podczas obrzędów religijnych.
Natomiast w Chinach jako środek znieczulający stosowano haszysz. Każdy nowo odkryty
środek odurzający początkowo fascynował środowisko medyczne, był lekarstwem przeciwko
cierpieniom ludzkim. Taką właśnie popularnością cieszyły się morfina, heroina, kokaina czy
LSD-25.
Istnieją różne rodzaje narkotyków, możemy je podzielić na grupy:
1. Opiaty  uzależniają fizycznie i psychicznie.
Do grupy tej należą: opium, morfina, kodeina, heroina, kompot. Są to narkotyki pochodzenia
naturalnego, opium wytwarza się z maku, występuje w postaci tabletek. Morfina pochodzi z
opium, jest składnikiem leków przeciwbólowych. Kodeina uzyskiwana jest z morfiny,
stosowana jest u osób chorych na ciężkie choroby płuc. Heroina jest pochodną morfiny,
występuje w postaci białego proszku lub brązowych bryłek. Kompot zwany też  polską
heroiną otrzymywany jest ze słomy makowej wraz z dodatkiem odczynów chemicznych,
występuje w postaci płynu. Ludzie zażywający opiaty narażeni są na bardzo szybkie
uzależnienie. Na początku zażywanie jest przyjemne, póz
niej narkotyk nie daje już takiego
 kopa a jego zażywanie jest konieczne by móc normalnie funkcjonować.
2. Konopie indyjskie i ich pochodne
Są to narkotyki pochodzenia naturalnego, do tej grupy zaliczamy marihuanę, haszysz, olej
haszyszowy. Haszysz występuje w postaci kulek lub kostek. Olej haszyszowy to zielono-
brązowy płyn o konsystencji oleju. Marihuana podnosi ciśnienie krwi, zwiększa się akcja
serca, naczynia krwionośne rozszerzają się. Pod wpływem marihuany człowiek staje się
wesoły, rozluz
niony, szczęśliwy a świat postrzega przyjaz
nie, narkotyk pomaga ludziom
otworzyć się i nawiązywać nowe kontakty, obniża się poziom stresu. Pochodne konopi nie
uzależniają fizycznie, uzależniają natomiast psychicznie.
3. Halucynogenne
Narkotyki z tej grupy zmieniają sposób postrzegania rzeczywistości, zalicza się do nich LSD,
grzyby halucynogenne, ecstasy. LSD to narkotyk pochodzenia syntetycznego, występuje w
postaci kwadratowych papierków nasączonych kwasem, kapsułek, tabletek oraz proszku.
 Grzybki zbiera się i zjada np.: z jajecznicą lub suszy. Z suchych grzybków można też zrobić
herbatkę. Doznania po tych narkotykach nie zawsze są przyjemne; zdarzają się koszmarne
wizje, mdłości, kłopoty ze snem, drżenie mięśni, zawroty głowy. Ecstasy to narkotyk
pochodzenia syntetycznego, występuje w tabletkach. Jest bardzo popularny na dyskotekach
gdyż usuwa zmęczenie i pozwala szaleć przez wiele godzin, kiedy jednak przestaje działać
znika optymizm i radość życia, pojawia się smutek i przygnębienie. Narkotyk ten jest bardzo
toksyczny; powoduje uszkodzenie komórek nerwowych.
4. Wziewne
Do tej grupy należą różnego rodzaju rozpuszczalniki chemiczne, kleje np.: terpentyna, nafta,
benzen, lakiery, benzyna, wywabiacze plam, eter, butapren, autovidol, zmywacz do paznokci,
rozpuszczalniki do farb oraz dezodoranty, spraye do włosów i wiele innych. Nie są to w
ścisłym sensie narkotyki, mają jednak podobne działanie odurzające oraz halucynogenne. Są
to środki syntetyczne, używanie ich może prowadzić do uzależnienia psychicznego (Cekiera
1994 s.51).
5. Leki nasenne i uspokajające
Środki nasenne i uspokajające to inaczej barbiturany i trankwilizatory. Barbiturany stosuje się
do znieczuleń w zabiegach chirurgicznych, w stanach lękowych, w bezsenności i innych,
obniżają aktywność CUN i redukują napięcia psychiczne. Nadużywanie tych środków może
prowadzić do zaburzeń i chorób psychicznych. Przyjmując duże dawki szybko można
uzależnić się fizycznie (Cekiera 1994 s.60). Trankwilizatory zaś, usuwają napięcia, uwalniają
od niepokojów, lęków. Po kilku miesiącach przyjmowania trankwilizatorów następuje
uzależnienie fizyczne. Systematyczne zażywanie powoduje wzrost tolerancji czyli potrzebę
zwiększenia dawek (Cekiera 1994 s.64).
6. Psychostymulujące
Są to środki pobudzające, usuwające zmęczenie, wyostrzające zmysły; należą do nich
amfetamina, kokaina, krak. Kokaina pochodzi z krzewów koki, występuje w postaci białego
proszku. Również krak jest pochodzenia naturalnego, otrzymywany jest z sody oczyszczonej i
pasty z liści koki, występuje w postaci białych kryształków. Zaś amfetamina jest syntetykiem
w postaci białego proszku lub tabletki, uzależnia psychicznie ale nie fizycznie.
Jak widzimy istnieje wiele różnych rodzajów narkotyków, występują w różnej postaci
i wyrządzają ogromne szkody osobom, które je zażywają. Ponadto w społeczeństwie krąży
wiele mitów dotyczących narkotyków. Bardzo popularnym mitem jest ten, że amfetamina to
niegroz
ny proszek pomagający w nauce. Nie jest to prawdą, amfetamina to środek podstępny;
człowiek po zażyciu jej wydaje się sobie inteligentniejszy, bardziej atrakcyjny. Jeżeli jednak
będąc pod wpływem amfetaminy, spisze ma kartce wszystkie swoje mądrości a przeczyta je
gdy działanie amfetaminy już minie okaże się, że jest autorem banałów. Amfetamina jest
bardzo modna wśród studentów, którzy przygotowują się do egzaminów, gdyż pozwala ona
zwalczyć zmęczenie oraz zredukować potrzebę snu. Człowiek staje się otępiały umysłowo,
choć tego nie odczuwa, i nie rozprasza uwagi na inne rzeczy, koncentruje się na jednej rzeczy
np.: nauce. Po ustąpieniu działania narkotyku wszystko się zapomina, i tylko wzięcie kolejnej
dawki sprawia że można jakoś zdać egzamin. Efekty działania mijają szybko a w ich miejsce
pojawiają się zły nastrój oraz zmęczenie. Osoby, u których narkotyk przestaje działać
zazwyczaj długo śpią, nawet 30, 40 godzin.
Amfetaminy to cała grupa środków psychostymulujących pochodnych
fenylopropylanu. Występują w postaci pigułek, tabletek, kapsułek, kostek o wyglądzie
parafiny, kryształków lub w postaci proszku. Środki te miały różnorakie zastosowanie np.: w
medycynie, poprzez stosowanie ich jako środki odchudzające; rozpowszechnione były też
wśród sportowców jako tzw. koks (doping); obecnie pozostają środkami odurzającymi
stosowanymi przez narkomanów. Historia amfetaminy ma swój początek w 1887r., kiedy to
w USA po raz pierwszy uzyskano tan środek, dokonał tego chemik L. Edeleano (Cekiera
1994 s.69). Medyczne zastosowanie znalazł on od 1910r., kiedy to Baker i Dale opisali
amfetaminę i zaliczyli ja do środków pobudzających współczulny układ nerwowy. W ciągu
następnych kilku lat wyprodukowano wiele środków należących do grupy amfetamin. W
1927r. amerykański farmakolog Alles zsyntetyzował siarczan amfetaminy, który został
wprowadzony do produkcji masowej pod nazwą Benzedrine. Amfetamina zyskała miano
 narkotyku walki , gdyż była powszechnie stosowana w czasie II Wojny Światowej.
Najpopularniejsza była wśród żołnierzy niemieckich ale stosowały ją również inne armie np.:
brytyjskie, japońskie. Rola amfetaminy polegała na podniesieniu poziomu energii, czujności,
pewności siebie, pozwalała na większy poziom agresji. W okresie wojennym amfetamina
wykorzystywana była przez rządy wielu krajów do celów zwiększenia produkcji w zakładach
zbrojeniowych. Dając ją robotnikom można było liczyć na lepszą i wydajniejszą pracę, gdyż
pozwalała ona zwalczyć zmęczenie i ograniczyć potrzebę snu. Po wojnie amfetamina była
dość powszechnym lekiem na otyłość oraz na depresję. Stosowano ją również przy
zaburzeniach snu, w chorobie Parkinsona, nadreaktywności u dzieci oraz wielu innych
schorzeniach (Cekiera 1994 s.71). Nałóg często zaczyna się od przyjmowania amfetaminy
jako leku. Wszystkie rodzaje amfetamin (Benzedrine, Fenmetrazine, Dexedrine, Methedrine,
Metamfetamine i inne), dają podobny efekt, chociaż różnią się nieco strukturą chemiczną. Jest
to ogromny przypływ energii i wyraz
ne podwyższenie nastroju. Osoby pod wpływem
amfetaminy przeżywają intensywne poczucie mocy oraz brak krytycyzmu wobec własnego
postępowania; wykazują wzmożoną aktywność, której towarzyszy bezsenność. Zażywaniu
amfetaminy towarzyszy brak łaknienia, stąd zastosowanie jej w walce z otyłością. A także
przyśpieszona akcja serca, rozszerzone z
renice, podwyższenie ciśnienia krwi oraz zwiększone
wydalanie moczu, u mężczyzn zmniejszenie potencji z równoczesnym wzrostem pożądania, a
u kobiet zahamowanie owulacji i miesiączki. Długotrwałe zażywanie amfetaminy może
prowadzić do powstania psychozy amfetaminowej, zaburzenia podobnego do schizofrenii. U
dzieci może nastąpić opóz
nienie w rozwoju oraz dysfunkcja w pracy kory mózgowej (Cekiera
1994 s.70). przedawkowanie amfetaminy wiąże się ze znacznym pobudzeniem ruchowym,
dochodzi do zaburzeń rytmu serca, biegunek, wymiotów. Do rzadkości natomiast należy
śmierć z powodu przedawkowania, bezpośrednią przyczyną śmierci jest raczej krwotok lub
zator naczyń mózgowych, ostra niewydolność krążenia, itp. Zależność psychiczna, czyli
przymus brania leku rozwija się stosunkowo szybko; wywołuje ją atrakcyjny i euforyczny
przebieg działania specyfiku, wzmacniany z kolei przez przykre dolegliwości związane z jego
odstawieniem, tj. złe samopoczucie, spowolnienie psychiczne, uczucie zmęczenia, apatii;
dolegliwości te obserwuje się już po 12 godzinach od zażycia amfetaminy (Cekiera 1994
s.70).
Amfetamina jest bezbarwną cieczą, słabo rozpuszczalną w wodzie, dobrze w etanolu,
chloroformie, eterze a także kwasach. Ponieważ chemiczna synteza amfetaminy jest
stosunkowo prosta, związek ten stał się dość szybko łatwo dostępnym  narkotykiem
ulicznym . Wielu narkomanów traktuje amfetaminę jako ekonomiczną alternatywę kokainy,
gdyż jest łatwiej dostępna i zdecydowanie tańsza, a efekty zażywania są podobne i trwają
dłużej niż po zażyciu kokainy. Dostęp narkomanów do otrzymywanej legalnie amfetaminy
jest znacznie utrudniony więc korzystają, dlatego korzystają oni z narkotyku produkowanego
w nielegalnych laboratoriach, których powstaje coraz więcej i są trudno wykrywalne, gdyż są
instalowane nawet w przyczepach transportowych. Urządzenia do produkcji narkotyku można
łatwo i szybko rozmontować co utrudnia wykrycie laboratoriów. Duża skala produkcji
przyczyniła się do wzrostu dostępności narkotyku na rynku. Ostatnio na czarnym rynku
pojawiła się metamfetamina produkt tych właśnie laboratoriów, pod względem chemicznym
jest zbliżona do amfetaminy lecz jej pobudzające działanie na układ nerwowy jest silniejsze.
Metamfetamina jest białym, bezwonnym proszkiem o gorzkim smaku, łatwo rozpuszczalna w
wodzie i etanolu. Może być stosowana dożylnie, doustnie, wdychana przez nos oraz palona w
szklanych fajkach. Metamfetamina wywołuje zwiększoną aktywność fizyczną, przyśpieszenie
oddychania, obniżenie łaknienia, ale także drażliwość a niekiedy drgawki i hipertermię,
negatywnie działa na układ krążenia. Może też powodować zmiany w drobnych naczyniach
mózgowych, prowadzące do udaru mózgu. Skutki długotrwałego stosowania metamfetaminy
mogą przypominać objawy schizofrenii: paranoję, halucynacje, itd. Mogą pojawić się myśli
samobójcze. Objawy odstawienia to: bóle głowy, duszność, skurcze jelit, senność, silne
łaknienie i głęboka depresja.
Oprócz amfetaminy i metamfetaminy na nielegalnym rynku narkotyków występuje
szereg ich psychoaktywnych analogów strukturalnych tzw.  narkotyków zmodyfikowanych .
Są to nowe substancje psychoaktywne będące wynikiem chemicznej modyfikacji znanych
narkotyków, są one na ogół tańsze i silniejsze niż ich związki macierzyste, zaś stosowanie ich
skrajnie niebezpieczne. Do narkotyków zmodyfikowanych należą tzw. entaktogeny, wśród
których na szczególną uwagę zasługuje MDMA czyli Ecstasy. Najczęściej występuje w
postaci tabletek lub drażetek z wytłoczonymi na nich symbolami. Ostatnio narkotyk ten
zagościł na stałe na rynku narkotykowym, bywa zażywany w domu, indywidualnie lub
znacznie częściej w warunkach towarzyskich w grupie rówieśników, na dyskotekach.
Intensyfikuje on funkcje percepcyjne, sprzyja nawiązywaniu kontaktów, przełamuje opory,
ułatwia taniec. Jednakże cena jaką przyjdzie zapłacić za chwilową poprawę nastroju jest
bardzo wysoka, bowiem przyjmowaniu MDMA towarzyszy szereg objawów świadczących o
toksyczności związku np.: szczękościsk, mdłości, zawroty głowy, poty, suchość w ustach i
gardle, utrata apetytu, niemiarowość serca, ból w klatce piersiowej, tachykardia; może też
wystąpić nagły wzrost ciśnienia z krwotokami domózgowymi, toksyczne zapalenie wątroby,
drgawki, hipertermia, ostra niewydolność nerek, psychoza paranoidalna i upośledzenie
pamięci. Objawy te mogą się rozwinąć kilka godzin po przyjęciu narkotyku i wymagają
szybkiego leczenia szpitalnego. Przedawkowanie może prowadzić do śmierci w wyniku tzw.
 złośliwego zespołu neuroleptycznego , na który składają się rozszerzone z
renice, drgawki,
spadek ciśnienia krwi, wzrost temperatury ciała i śpiączka.
Z powyższych danych wynika, że stosowanie narkotyków przynosi więcej szkody niż
pożytku. Chociaż początkowe zażywanie amfetaminy zwiększa odporność na stres oraz
wydolność intelektualną, to przedłużające się jej zażywanie prowadzi do wyniszczenia
organizmu. Amfetamina niszczy najpierw psychikę człowieka a potem jego ciało, prowadzi
do przedwczesnej śmierci. Śmiertelną dawkę stanowi ok. 1 gram dla osób dorosłych, zaś u
dzieci ok. 0,1 gram, oczywiście nie dotyczy to osób uzależnionych, u których organizm
przyzwyczaił się już do większej dawki.
Współcześnie amfetamina stosowana jest w medycynie kilku krajów tylko w leczeniu
niektórych schorzeń. Jedno z kontrowersyjnych zastosowań to leczenie nadpobudliwości u
małych dzieci, z niezrozumiałych przyczyn, amfetamina obniża poziom niepokoju u tych
dzieci, uspokaja je i pozwala im się skoncentrować. W Polsce amfetamina i jej wszystkie
pochodne są zupełnie wykreślone z lekospisu; nie używa się jej nawet w zastosowaniach
medycznych.
W ostatnich latach Polska stała się istotnym producentem i eksporterem amfetaminy,
narkotyki eksportowane są głównie do Niemiec i krajów skandynawskich, szacuje się, że ok.
20 nawet do 50% amfetaminy na czarnym rynku pochodzi właśnie z polskiej produkcji
(Błachut, Gaberle, Krajewski 2001 s.391).
Współczesny świat cechuje gwałtowny rozwój cywilizacji. Postęp następuje w każdej
dziedzinie. Wszystko to dzieje się w zawrotnym tempie i pośpiechu, takie życie sprzyja
zaburzeniom prawidłowego funkcjonowania rodziny. Często zapracowani rodzice nie okazują
dziecku tyle miłości ile ono potrzebuje, nierzadko też bardzo wysoko podnoszą poprzeczkę
wymagań i obowiązków. Niedojrzały organizm pod wpływem tych obowiązków rodzi stres.
Stres z kolei sprzyja sięganiu po narkotyki czy inne substancje psychoaktywne. Młody
organizm jest szczególnie podatny na działanie narkotyków; człowiek sięga po nie zupełnie
nie zdając sobie sprawy, że narkotyki nie rozwiążą jego problemów, mogą tylko stworzyć
nowe, które jeszcze bardziej skomplikują jego życie.
Bibliografia:
1. Błachut J. Gaberle A. Krajewski K. Kryminologia. Arche Gdańsk 2001
2. Cekiera C. Ryzyko uzależnień. KUL Lublin 1994
3. Nowa Encyklopedia Powszechna PWN. Tom 1 Wydawnictwo Naukowe PWN
Warszawa 1997
4. Internet: www.republika.pl
www.ipin.edu.pl
www.free.of.pl