Wprowadzenie do Internetu - E-mail















8




Poczta elektroniczna (e-mail)

Usługa poczty elektronicznej powstała w celu przesyłania informacji tekstowej
między dwoma użytkownikami Internetu. Do wysyłania i odbierania poczty
służą dedykowane programy pocztowe. Do dodatkowych funkcji tych programów
należy między innymi przesyłanie plików binarnych oraz obsługa listów przeznaczonych
do wielu użytkowników. Aby skorzystać z poczty elektronicznej niezbędne
jest posiadanie prywatnego adresu e-mail co zazwyczaj wiąże się z posiadaniem
własnego konta na którymś z komputerów mających dostęp do Internetu.

Poczta elektroniczna jest także usługą typu klient/serwer. Klientem
jest program pocztowy użytkownika (np. pine, elm czy Pegasus
Mail) natomiast program serwera zainstalowany na jednym z komputerów
zazwyczaj obsługuje od kilku do bardzo wielu użytkowników na tym samym
lub innych, położonych niedaleko w sensie fizycznych połączeń sieciowych,
komputerach. W dużym uproszczeniu serwery przesyłają między sobą pocztę
posługując się protokołem SMTP (Simple Mail Transport Protocol), natomiast
programy pocztowe komunikują się z serwerem za pomocą różnych metod (zależnych
od konfiguracji sieci oraz systemów operacyjnych), do których można zaliczyć
najpowszechniejsze protokoły: SMTP, IMAP i POP (2 ostatnie tylko do odbioru poczty).


Struktura listu

List jest porcją informacji przesyłanej za pomocą poczty elektronicznej.
Składa się z dwóch głównych części: nagłówka
(header) i ciała (body).




Date: Sat, 09 Nov 1996 17:10:50 GMT1
From: Marek Czajko <[e-mail]>
To: [e-mail]
Subject: Przykladowy list

Od tego miejsca rozpoczyna sie cialo listu czyli wlasciwa wiadomosc
zakonczona sygnatura czyli podpisem nadawcy.

--- [e-mail]




Nagłówek składa się z pól o ustalonych nazwach (np. Date, From,
To itp.). Część pól pojawia się zawsze, cześć sporadycznie, część
nie jest zwykle pokazywana, a mogą także pojawić się pola w ogóle nie zdefiniowane
przez standard poczty, wykorzystywane jedynie przez pewne programy pocztowe.
Niektóre pola wypełnia nadawca, inne natomiast są dodawane i wypełniane
przez program pocztowy lub serwer e-mail.

Do zawsze pokazywanych, standardowych pól należą:


Date - zawiera datę, czas i kod strefy czasowej (lub różnicę
w godzinach) miejsca i momentu wysłania listu

From - adres pocztowy nadawcy listu; często zawiera także jego
opis np. imię i nazwisko

To - adres pocztowy odbiorcy lub odbiorców (wypełnia nadawca)


Subject - temat czyli tekst objaśniający czego dotyczy dany
list (wypełnia nadawca)


Poniżej nagłówka znajduje się ciało listu opatrzone na dole sygnaturą
nadawcy. Ciało stanowi właściwy tekst listu.

Do listu mogą być dołączone dodatkowe treści w postaci oddzielnych plików
zarówno tekstowych jak i binarnych. Takie dołączone pliki nazywane są z
angielska attachments.

Adresy pocztowe

Adresy poczty Internetowej składają się z dwóch członów: nazwy użytkownika
i nazwy serwera e-mail. Obie części oddziela znak @ (ang. at, w
Polsce nazywany małpą). Przykładem może tu być [e-mail]
gdzie mcj jest nazwą użytkownika a witch.sggw.waw.pl domenową
nazwą komputera - serwera e-mail.

Często zdarza się, że adres pocztowy nie odpowiada kontu danego użytkownika.
Mamy z takim przypadkiem do czynienia przy adresie [e-mail]
gdzie Marek.Czajko nie jest nazwą konta a sggw.waw.pl jest tylko
nazwą domeny a nie komputera, sam adres jest natomiast prawidłowy a list
dotrze do odpowiedniego komputera i na odpowiednie konto. Tego typu ukrywanie
kont i komputerów jest często stosowane w dużych sieciach w celu ułatwienia
pracy administratora oraz ułatwienia zapamiętania i wpisywania adresu odbiorcy.


W przypadku braku pewności czy dany adres należy pisać dużytmi czy też
małymi literami alfabetu należy używać go tak jak został oryginalnie podany
lub też pisać go małymi literami.

Adresy do innych systemów pocztowych mogą się czasem bardzo różnić od
podanego powyżej schematu.


America Online: [e-mail]

AT&T: [e-mail]

BITNET: [e-mail]

MCI: nazwa(lub numer)(lub nazwa/numer)@mcimail.com

COMPUSERVE: [e-mail]

GENIE: [e-mail]

PRODIGY: [e-mail]

SPRINTMAIL: identifikator/uż[e-mail]


Jeśli nie jest ci znany adres obiorcy możesz skorzystać z jednego z
wielu serwerów i
usług utworzonych specjalnie w tym celu.

Wysyłanie listów

Nagłówek

Komponowanie listu w swoim ulubionym programie pocztowym musisz zacząć
od wypełnienia nagłówka. Pola, które muszą być bezwzględnie wypełnione
to:


To - adres pocztowy odbiorcy lub odbiorców (oddzielone przecinkami);
jeśli chcesz uzupełnić adres o nazwę odbiorcy, wpisz ją przed adres a ten
zamknij w nawiasach trójkątnych np.
Marek Czajko <[e-mail]>
Najczęściej używane adresy możesz zapisywać do książki adresowej, którą
posiada każdy szanujący się program pocztowy.

Subject - temat czyli tekst objaśniający czego dotyczy dany
list


W razie potrzeby wypełnij także następujące pola:


Cc (Carbon paper - kalka, carbon - węgiel, Carbon copy - otrzymuje
także) - adres adbiorcy, do którego chcesz przesłać kopię danego listu


Bcc (Blind carbon copy - ślepa kopia)
- rozumiane tak jak Cc, z tym że odbiorca wymieniony w polu To
nie dowie się o tej kopii


Inne pola zostaną wypełnione automatycznie przez program pocztowy lub
serwer e-mail.

Ciało

Tekstem listu także rządzą pewne zasady i zwyczaje:


Linie nie powinny być dłuższe niż 75 znaków; ułatwia to potem komponowanie
odpowiedzi; wiele programów pocztowych automatycznie formatuje tekst tak
aby spełnić ten warunek.

Nie należy pisać dużymi literami.

Do wyrażania uczuć używa się określonych sygnałów.

Wiele zasad netykiety wymienionych w związku
z News dotyczy także poczty elektronicznej, szczególnie jeśli wysyłasz
list do nie znanej ci osoby; inne zasady omówione są w "Wiadomościach
uzupełniających".

Każdy list powinien być opatrzony sygnaturą; Powinna ona zawierać informacje
identyfikujące nadawcę i ułatwiające jego lokalizację w sieci np. adres
zwrotny (szczególnie gdy poczta źle podaje ten adres), stanowisko, firmę.
Netykieta dodaje, że sygnatura nie może przekraczać 4 linii tekstu.

Do wyszczególnień używa się następujących oznaczeń:


_słowo_ - podkreślenie

*słowo* - pogrubiony/pochylony


Powszechne używanie polskich znaków diaktrycznych napotyka na duże
problemy ze względu na mnogość rozwiązań. Najlepszym wyjściem wydaje
się być powstrzymanie się przed wprowadzaniem polskich znaków do listów,
chyba że administrator lokalnej sieci ma na temat inne zdanie lub też wysyłasz
list do osoby czy osób, z którymi wcześniej uzgodniłeś sposób zapisu polskich znaków.



Studenci,
w szczególności Wydziału Leśnego, korzystający ze wspólnych kont nie mogą
w pełni wykorzystać poczty elektronicznej. Listy zwrotne kierowane pod
wspólne adresy pocztowe zostaną przeczytane przez dowolnego, przypadkowego
użytkownika takiego konta. Stąd też ze wspólnych kont wolno jedynie wysyłać
listy na inne wspólne konta lub też do znanych osób, które rozumieją ograniczenia
związane z tego typu kontami. Do tych osób mogą należeć np. pracownicy
Wydziału Leśnego. Każdy list tego typu powinien być opatrzony sygnaturą
zawierającą imię i nazwisko studenta oraz rok studiów, numer grupy i ewentualnie
nazwę wydziału.

Binaria

Przesłanie listu pocztą elektroniczną polega, w uproszczeniu, na skopiowaniu
nagłówka i ciała między komputerami w takiej postaci jaką oglądamy w programie
klienta czyli w postaci tekstu. Podstawowym ograniczeniem w przesyłaniu
plików binarnych jest właśnie fakt, że e-mail jest przystosowany
do postaci tekstowej a nie binarnej. Stąd też stosuje się różne sposoby
kodowania plików binarnych czyli zamiany postaci binarnej na tekstową.
Odbiorca musi taki plik rozkodować aby uzyskać oryginał. Sposób kodowania
jaki wybierzesz zależy od możliwości programu pocztowego jakiego używasz
a pośrednio także od systemu operacyjnego w jakim pracujesz. Do bardziej
znanych metod należą:


uuencode/uudecode oraz

BinHex (powszechny na komputerach Macintosh)


Metod jest oczywiście znacznie więcej i prawdziwa trudność polega tu
na uzgodnieniu, między odbiorcą i nadawcą jednego, wybranego sposobu
(najlepiej jeszcze przed zakodowaniem ;-)). Ułatwia to
tzw. standard MIME, który powstał w celu rozpoznawania przez
różne programy i systemy informacyjne sposobu kodowania informacji. Jeśli
twój program obsługuje ten standard, przy wysyłaniu listu, do nagłówka
poczty zostaną dopisane pola opisujące sposób kodowania, natomiast po otrzymaniu
zakodowanego pliku, program pocztowy automatycznie go rozkoduje lub przynajmniej
poinfomuje cię jaką metodą został zakodowany.

Innym ograniczeniem jest niemożność przesłania zbyt dużej porcji informacji
w jednym rzucie (zazwyczaj nie więcej niż 64 kB) a jak wiadomo pliki binarne
mogą być dużo większe. Duża wiadomość jest wtedy dzielona na mniejsze części
i wysyłana jako zupełnie oddzielne listy. Problemem odbiorcy jest wtedy
odpowiednie połączenie ich w jedną całość. Jest to operacja przeprowadzana
najczęściej poza programem pocztowym i sposób jej przeprowadzenia zależy
w dużej mierze od twojej znajomości systemu operacyjnego zainstalowanego
na twoim komputerze. W razie czego zgłoś się do administratora twojej sieci
lokalnej.


Kłopoty z przesyłaniem

Czasami może się okazać, że wysłany przez ciebie list nie dotarł do
odbiorcy. Otrzymasz wtedy odpowiednie powiadomienie (w formie listu) od
serwera e-mail. Nadawcą będzie wtedy wyimaginowany użytkownik o nazwie
MAILER-DAEMON. Nie wysyłaj do niego listów - on nie istnieje. Powodem błędu
może być:


błędny adres odborcy wpisany w polu To (błędna nazwa
użytkownika lub serwera docelowego); upewnij się, że posiadasz poprawny
adres; wyślij ponownie list z właściwym adresem

zapełniony dysk u odbiorcy; poczekaj kilka dni, aż adresat oczyści
dysk i wyślij list ponownie

awaria komputera docelowego lub jego wyłączenie (pamiętaj o
różnicy czasu między tobą a odbiorcą); w takim wypadku wysyłanie jest ponawiane
przez serwer e-mail przez kilka dni, co kilka godzin możesz otrzymasz list
informujący o ponowieniu próby

awaria serwera e-mail; zwróć się do administratora sieci lokalnej
i wyślij list po naprawie

awaria łączy Internetowych; wyślij list ponownie po ich naprawie


awaria serwera DNS; wyślij pocztę jeszcze raz po jakimś czasie



Możesz się także spotkać z pocztą odbitą (ang. bounce). List
może zostać odbity z wielu, różnych powodów jak np. zapełniony dysk u odbiorcy
lub blokada odbioru listów od ciebie (jeśli się wcześniej naprzykrzałeś).


Odbiór poczty

Odbiór poczty nie polega jedynie na jej przeczytaniu i wyjściu z programu
pocztowego. W zależności od środowiska w jakim pracujesz korzystanie z
e-mail będzie mniej lub bardziej utrudnione w miarę wydłużania się listy
odebranych przesyłek. Listy przychodzące traktowane są w specyficzny sposób.
Często są one przechowywane w specjalnej przestrzeni serwera e-mail co
jest niewygodne dla użytkownika i sprawia kłopot administratorowi (a tego
nie chcemy ;-)). Najrozsądniej jest przyjąć zasadę, że po przeczytaniu
listu należy usunąć go z listy nowych przesyłek.

Foldery

Jeśli dany list uznasz za mało wartościowy i nie masz zamiaru nigdy
więcej go czytać, możesz go po prostu skasować. W wypadku jednak gdy list
niesie jakieś ważne dla ciebie treści i chciałbyś go zachować, wykorzystaj
funkcję twojego programu pocztowego pozwalającą grupować listy w tzw. foldery.


Istnieją dwa typy folderów:


folder listów przychodzących (tzw. Inbox)

cała reszta utworzonych przez ciebie, lub automatycznie przez program
pocztowy, folderów


List zachowujesz na przyszłość kopiując go i usuwając z folderu nadchodzącej
poczty do wybranego, innego folderu. Folder nadchodzącej poczty powinien
być zawsze pusty w momencie opuszczania przez ciebie programu pocztowego!


Odpowiadanie na listy

Poza wysyłaniem nowego listu możesz wykorzystać dodatkowe możliwości
programu pocztowego i zainicjować nowy list bazując na wcześniej otrzymanym
liście. Tego typu operacje są często stosowane z powodu dużej oszczędności
czasu, ich wspomaganie przez programy pocztowe i serwery oraz uznanie ich
przez środowisko Internetowe za swego rodzaju standard.

Odpowiedź na dany list inicjujesz wybierając w programie pocztowym polecenie
Reply (odpowiedź). Automatycznie zostaną wypełnione pola To
(kopia pola From z listu-oryginału) i Subject (kopia pola
Subject z oryginału z przedrostkiem Re:) a po twoim przyzwoleniu
ciało oryginału zostanie skopiowane do nowotworzonego listu i oznaczone
w specjalny sposób. Na początku każdej linii zostanie umieszczony specjalny
znacznik, różny w zależności od programu pocztowego (najczęściej znak >),
a przed kopią umieszczony tekst rodzaju "Dnia xx.xx.xx o godz.
xx:xx, Ziutek Stonoga napisał:", oczywiście w języku programu
pocztowego a więc najczęściej angielskim. Teraz wystarczy tylko ustosunkować
się do poszczególnych wypowiedzi nadawcy umieszczając własny tekst pomiędzy
odpowiednimi ustępami kopii.

Możesz także przesłać otrzymany list do innych odbiorców wybierając
polecenie Forward (naprzód). Pole To musisz sam wypełnić.
Pole Subject zostanie skopiowane z oryginału a na koniec dodany w
nawiasach tekst (fwd). Oryginał zostanie skopiowany automatycznie
łącznie z nagłówkiem i poprzedzony linią
--- forwarded message ---
lub podobną. Przed tą linią możesz teraz dopisać wyjaśnienia, pytania lub komentarz
dotyczący oryginału.

Adresy bezosobowe

W Internecie istnieje wiele dodatkowych usług, które wzbogacają możliwości
poczty elektronicznej lub wykorzystują pocztę jako środek transportu:


Adresy nie związane z żadną konkretną osobą
Pozwalają na obsługę
danego konta przez wiele zmieniających się osób. Przypisane są do jakichś
funkcji lub zadań. Mogą istnieć bardzo krótko, tylko na czas wykonania
zadania, lub też być stałe i niezmienne mimo zmian organizacyjnych i technicznych.



konta związane z funkcjami administracyjnymi np.


[e-mail]
- osoba/y odpowiedzialna za WWW na komputerze witch

[e-mail]
- osoba/y odpowiedzialna za administracje komputera witch

[e-mail]
- osoba/y odpowiedzialna za serwer e-mail na komputerze witch



konta informacyjne np.


[e-mail] lub
[e-mail]
- przez ten adres można się kontaktować z daną firmą czy instytucją

[e-mail] - tu można zadawać pytania o
posiadane produkty danej firmy



Adresy, za którymi kryją się programy automatycznie udzielające informacji
na dany temat np.


[e-mail] - wystarczy wysłać list pod dany
adres a otrzymasz automatyczną odpowiedź jak dalej z tego korzystać lub
też ogólne informacje na temat instytucji lub firmy i jej produktów


Listy dyskusyjne
są usługą pozwalająca na odbiór i wysyłanie listów
do wielu ludzi o podobnych zainteresowaniach. Jej istota jest podobna jak
w przypadku News ale tym razem posługujesz się swoim programem pocztowym
a listy nie ulegają przedawnieniu. Z każdą listą dyskusyjną wiążą się dwa
adresy pocztowe: adres serwera zarządzającego listą (i obsługującego wysyłane
do niego, pocztą elektroniczną, komendy) oraz adresu samej listy. Najczęściej
spotykane adresy serwerów to [e-mail],
[e-mail] i [e-mail].
Jeden serwer obsługuje najczęściej jedną do kilku list dyskusyjnych. Adres
listy dyskusyjnej zależy od omawianej na tej liście tematyki. Dostęp do
list dyskusyjnych może być bardzo różny, od list dostępnych z każdego miejsca
na świecie do list ograniczonych do danej firmy czy departamentu. Niektóre
z nich są płatne i dostępne na hasło. Listy dyskusyjne są wymienione w
artykule "Internet Mailing List Providers" w grupie News news.answers
oraz w pl.answers w artykule "Polskie
Zasoby Sieciowe".

Serwery usług specjalnych
- używają one poczty jako środka transportu
usług innego rodzaju


Mail Server - udostępnia za pomocą poczty archiwa dokumentów
i binariów. Sterujesz serwerem wysyłając na jego adres pocztowy specjalne
komendy. Do nauki możesz użyć testowego serwera [e-mail]
- opis i spis poleceń otrzymasz wysyłając do niego list o zawartości:
help

FTP Mail - usługa pozwalająca na kopiowanie plików z serwerów
FTP za pomocą poczty. Jeśli masz dostęp tylko do poczty, korzystasz z połączenia
modemowego i płacisz za każdą minutę lub też nie masz czasu na oczekiwanie
na skopiowanie dużego pliku z odległego serwera FTP, możesz użyć serwera
FTP Mail, który sam ściągnie żądane pliki i prześle je do ciebie za pomocą
poczty. Przykładem jest [e-mail]
- wyślij do niego list o treści
help
a poznasz wszystkie komendy sterujące jego pracą.