KURS STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW
OSP CZ
ŚĆ I
TEMAT 12: Działania w czasie innych
miejscowych zagrożeń.
Autor: Marek Poterek
Rozwój przemysłu, transportu, występowanie
ekstremalnych zjawisk naturalnych przyczynia siÄ™ do
występowania coraz to nowych i bardziej skomplikowanych
wypadków oraz sytuacji awaryjnych, które wymagają
interwencji służb ratowniczych. Jednostki Straży Pożarnych
coraz częściej uczestniczą w likwidacji skutków zdarzeń nie
będących pożarami.
Sytuacje awaryjne, zdarzenia inne niż pożary wymagające
interwencji służb ratowniczych są określane mianem inne
miejscowe zagrożenia.
W chwili obecnej ilość interwencji jednostek ochrony
przeciwpożarowej w celu likwidacji skutków miejscowych
zagrożeń przewyższa ilość akcji gaszenia pożarów.
250000
200000
150000
Miejscowe
ilość
zagrożenia
zdarzeń
100000
Pożary
50000
0
2003 2004 2005
rok
Pojęcie inne miejscowe zagrożenie definiuje się jako
zdarzenie wynikajÄ…ce z rozwoju cywilizacyjnego i
naturalnych praw przyrody nie będące pożarem ani klęską
żywiołową, stanowiące zagrożenie dla życia, zdrowia,
mienia lub środowiska, któremu zapobieżenie lub którego
usunięcie skutków nie wymaga zastosowania
nadzwyczajnych środków.
Przyczynami występowania miejscowych zagrożeń są
najczęściej:
wady oraz nieprawidłowa eksploatacja urządzeń i instalacji;
wady konstrukcji budowlanych;
wady oraz nieprawidłowa eksploatacja środków transportu;
nieprawidłowa technologia składowania materiałów;
nieprawidłowe wykonywanie prac remontowo - budowlanych,
niewłaściwe zachowanie się zwierząt, owadów, gadów i
ptaków,
pożary;
ekstremalne warunki atmosferyczne;
wstrząsy sejsmiczne lub tąpnięcia górnicze;
celowe działania człowieka (terroryzm).
Klasyfikacja innych miejscowych zagrożeń ze względu
na rodzaj stwarzanego zagrożenia.
komunikacyjne
medyczne budowlane
chemiczno-
radiologiczne
ekologiczne
MIEJSCOWE
ZAGROŻENIA
na obszarach
infrastruktury
wodnych
komunalnej
opady
silne
deszczu
wiatry
opady
śniegu
Klasyfikacja innych miejscowych zagrożeń ze
względu na wielkość (zasięg) zdarzenia.
Inne miejscowe zagrożenia  małe -
nagłe, uszkodzenia urządzeń, maszyn, pojazdów,
obiektów, które mogą powodować zagrożenie dla życia,
zdrowia lub mienia, wymagające interwencji podmiotów
systemu lub innych jednostek ochrony
przeciwpożarowej.
Klasyfikacja innych miejscowych zagrożeń ze
względu na wielkość (zasięg) zdarzenia.
Inne miejscowe zagrożenia  lokalne -
nagłe, uszkodzenia części obiektu, w szczególności
budynku lub urzÄ…dzenia technicznego powodujÄ…ce przerwÄ™
w jego użytkowaniu lub utratę jego właściwości
funkcjonalnych, stwarzające zagrożenie dla życia, zdrowia
lub mienia.
Klasyfikacja innych miejscowych zagrożeń ze
względu na wielkość (zasięg) zdarzenia.
Inne miejscowe zagrożenia  średnie -
nagłe zdarzenie, którego następstwem jest jednostkowe
zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub skażenie
środowiska, występujące na niewielkim obszarze,
powierzchni lub ograniczone do jednego obiektu.
Klasyfikacja innych miejscowych zagrożeń ze
względu na wielkość (zasięg) zdarzenia.
Inne miejscowe zagrożenia  duże -
nagłe, nieprzewidziane zdarzenie, podczas którego
wystąpiło zbiorowe zagrożenie dla życia, zdrowia,
mienia dużej wartości lub środowiska naturalnego,
występujące na znacznym obszarze.
Klasyfikacja innych miejscowych zagrożeń ze
względu na wielkość (zasięg) zdarzenia.
Inne miejscowe zagrożenia  gigantyczne -
zdarzenie losowe spowodowane siłami natury lub
wynikające z działań człowieka, których następstwem
jest powszechne zagrożenie dla życia, zdrowia lub
mienia; może występować w wyniku huraganów,
powodzi, intensywnych opadów śniegu lub deszczu,
trzęsień ziemi lub tąpnięć górniczych, dużych skażeń
chemicznych, ekologicznych lub radiacyjnych,
obejmujące duże obszary kraju, np. obszar gminy,
dzielnicy lub miasta.
Likwidacja skutków zdarzeń budowlanych oraz
uszkodzeń infrastruktury komunalnej .
Likwidacja skutków zdarzeń budowlanych.
Awaria budowlana  jest to uszkodzenie elementu lub
elementów konstrukcyjnych powodujące zaburzenie w
eksploatacji obiektu budowlanego, utratę właściwości
użytkowych oraz mogące także stanowić zagrożenie dla
życia ludzi i mienia.
Likwidacja skutków zdarzeń budowlanych.
Katastrofa budowlana  jest to nagłe zniszczenie
konstrukcji obiektu budowlanego uniemożliwiające
całkowicie dalsze jej użytkowanie (przekroczenie stanu
granicznego nośności). Katastrofa stanowi poważne
zagrożenie dla życia ludzi i mienia.
Likwidacja skutków zdarzeń budowlanych.
Do podstawowych zadań podmiotów ratowniczych podczas
katastrof budowlanych należy:
rozpoznanie obiektu, rejonu zniszczeń i terenu
przylegajÄ…cego,
zabezpieczenia terenu akcji przed osobami postronnymi,
lokalizacja ofiar i sukcesywne ich wydobywanie i
uwalnianie,
rozpoznanie i likwidacja dodatkowych zagrożeń,
zabezpieczenie naruszonej
konstrukcji.
Likwidacja skutków zdarzeń budowlanych.
Lokalizacja poszkodowanych  metoda biologiczna:
za pomocą ludzkich zmysłów i umiejętności: penetracja
gruzowiska i nasłuchiwanie,
za pomocą psów ratowniczych.
Likwidacja skutków zdarzeń budowlanych.
Lokalizacja poszkodowanych  metoda techniczna:
geofony (life detector),
kamery termowizyjne,
kamery wziernikowe.
Likwidacja skutków awarii komunalnych.
Uszkodzone lub zniszczone instalacje zaopatrzeniowe
(instalacja gazowa, elektroenergetyczna, wodociÄ…gowa) lub
odprowadzające (kanalizacja, kanały burzowe) stwarzają
zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi oraz niejednokrotnie
wymagają interwencji służb ratowniczych. Awarie tego typu
często występują jako następstwo katastrof budowlanych,
jak również jako zdarzenia będące skutkiem niewłaściwego
sposobu eksploatacji lub zjawisk naturalnych (np.
intensywne opady deszczu.
Likwidacja skutków awarii komunalnych.
Aby uniknąć zagrożeń ze strony sieci i urządzeń
elektroenergetycznych należy:
sprawdzić instalacje elektryczne, przewody i metale w
gruzach dwubiegunowym, dopuszczonym do
użytkowania czujnikiem lub woltomierzem,
w przypadku stwierdzenia napięcia, wyszukać skrzynkę
przyłączeniową i wyłączyć napięcie
głównym wyłącznikiem prądu,
zabronione jest wyłączanie układu
elektrycznego przez zwarcie
końców przewodów, zagraża to
życiu, pożarem lub eksplozją.
Likwidacja skutków awarii komunalnych.
Działania ratownicze podczas wydobywaniu się gazu
ziemnego na zewnÄ…trz budynku:
zabezpieczyć obszar zagrożony np. zamknąć dostęp,
usunąć z
ródła zapłonu,
wyłączyć silniki maszyn i pojazdów,
zabronione jest palenie tytoniu, używanie otwartego światła
i ognia ( np. pochodni, silnych lamp oświetleniowych, pił do
cięcia metali i aparatów do spawania,)
niezwłocznie zawiadomić dostawcę
gazu (pogotowie gazowe),
nie zachodzi obowiązek używania
sprzętu ochrony dróg oddechowych.
Likwidacja skutków awarii komunalnych.
Działania ratownicze podczas wydobywaniu się gazu
ziemnego wewnÄ…trz budynku:
zamknąć wszystkie zawory gazowe i zawór główny,
natychmiast otworzyć wszystkie okna i drzwi, zadbać o
przeciÄ…g i przewietrzanie,
przy silnym wypływie gazu ewakuować ludzi z budynku,
wyłączyć wszelkiego rodzaju z
ródła iskier, np. nie
stosować ognia otwartego, nie palić papierosów, zgasić
płomień, nie włączać oświetlenia, dzwonków do drzwi,
latarek kieszonkowych, nie wyjmować elektrycznych
wtyczek, nie stosować środków łączności,
niezwłocznie powiadomić dostawcę gazu (pogotowie
gazowe),
oddzielić obszar zagrożony (zablokować dostęp do
pomieszczeń zagrożonych),
stosować sprzęt ochrony dróg oddechowych.
Likwidacja skutków awarii komunalnych.
Działania ratownicze podczas wydobywaniu się gazu
ciekłego (propan-butan):
stosować sprzęt ochrony dróg oddechowych,
nie stosować żadnych przyrządów iskrzących, np.
żadnego ognia otwartego, nie palić, zgasić płomień, nie
używać elektrycznych wyłączników, nie wyjmować
wtyczek elektrycznych lub nie wykręcać zabezpieczeń,
nie używać środków łączności,
zamknąć zawory butli, miejsca wycieku uszczelnić a
butle wystawić (jeżeli jest to możliwe) na zewnątrz
budynku,
w przypadku silnego wypływu gazu usunąć z budynku
zagrożonych ludzi,
zamknąć dostęp osób do obszaru zagrożonego.
Likwidacja skutków awarii komunalnych.
Działania ratownicze w przypadku niekontrolowanego
wypływu wody z instalacji wodociągowej:
ewakuować osoby poszkodowane i zagrożone z miejsca
awarii,
jeżeli jest to możliwe zamknąć zawory na wodociągu w
rejonie awarii,
uszczelnić rurociągi (jeżeli jest to możliwe),
zabezpieczyć teren przed dostępem osób postronnych
(taśma ostrzegawcza, ustawienie pojazdów
ratowniczych z włączoną sygnalizacją świetlną),
powiadomić odpowiednie służby komunalne (pogotowie
wodociÄ…gowe),
wypompować wodę już znajdującą się w zagłębieniach.
Likwidacja skutków awarii komunalnych.
Działania ratownicze w przypadku niedrożności instalacji
odwadniajÄ…cych:
zabezpieczyć miejsce zdarzenia (taśma ostrzegawcza,
pojazdu ratownicze z włączoną sygnalizacją świetlną,
ustalić czy występuje zagrożenie dla życia ludzi lub inne
(zalanie budynków, urządzeń),
poinformowanie osób o zagrożeniu, ewakuacja
poszkodowanych,
zawiadomić przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne,
zlokalizować miejsce awarii,
wypompować wodę z zalanego obszaru.
Likwidacja skutków powodzi
Wezbranie jest pojęciem hydrologicznym, opisującym wzrost
poziomu wody w rzece, jeziorze lub morzu. Termin ów
dotyczy samego zjawiska, bez odnoszenia go do skutków,
które powoduje. Wezbranie występuje, gdy ilość wody, która
spadla na ziemie, przewyższa zdolność gruntu do jej
wchłonięcia lub kiedy ilość wody dopływającej do rzeki jest
większa niż pojemność koryta.
Powódz
to wezbranie powodujÄ…ce straty gospodarcze, jest
ono rozpatrywane w kategoriach społecznych, moralnych,
ekonomicznych i środowiskowych. Powoduje zagrożenie
zdrowia i życia ludzi oraz dezorganizacje ich normalnego
bytowania, a także straty materialne w postaci niszczenia
domów, dróg, upraw, skażenia wody i terenu, itp.
Ewakuacja osób poszkodowanych w wyniku powodzi
Działania ratownicze jednostek Państwowej
Straży Pożarnej oraz sekcji ochotniczych straży
pożarnych podczas powodzi polegają głównie na:
üð ewakuacji ludzi z zagrożonych budynków mieszkalnych i
obiektów użyteczności publicznej (szpitali, domów opieki
społecznej, domów dziecka),
üð ewakuacji inwentarza i dobytku zagrożonego przez falÄ™
powodziowÄ…,
üð dostarczaniu żywnoÅ›ci i lekarstw,
Działania ratownicze jednostek Państwowej
Straży Pożarnej oraz sekcji ochotniczych straży
pożarnych podczas powodzi polegają głównie na
(c.d.):
udrażnianiu przepustów i usuwaniu zapór tworzonych
przez spływające z wodą krzewy i gałęzie,
budowanie doraz
nych wałów w strefach zagrożonych
przelaniem rzek lub przerwaniem obwałowań
przeciwpowodziowych,
uszczelnianiu folią przesiąkających obwałowań rzek i
zbiorników wodnych,
likwidowaniu wyrw i szczelin w obwałowaniach,
pompowaniu wody z budynków mieszkalnych,
gospodarczych i obiektów użyteczności publicznej.
dozorowanie i oświetlanie wałów (miejsc szczególnie
niebezpiecznych).
Działania ratownicze jednostek Państwowej
Straży Pożarnej oraz sekcji ochotniczych
straży pożarnych podczas powodzi.
Wzmocnienia doraz
ne obwałowań dotyczą
najczęściej zabezpieczenia przed:
przelaniem się wody przez koronę obwałowań,
przeciekami przez korpus wału,
przesiąkami przez korpus i podłoże wału,
rozmyciem skarp wału
Metody układania worków podczas
podwyższania korony wału
przeciwpowodziowego
Układanie worków celem podwyższenia korony
wału metodą pojedynczego rzędu i wielorzędowo
Układanie worków celem podwyższenia korony
wału metodą pojedynczego rzędu i wielorzędowo
Układanie worków celem podwyższenia korony
wału metodą pojedynczego rzędu i
wielorzędowo
Układanie worków celem podwyższenia korony
wału metodą duńską
Połowa pełna
Połowa pusta
Sposoby zabezpieczania przed przesiÄ…kami i
rozmyciem
Działania ratownictwa chemiczno-
ekologicznego.
Jednostki OSP zadania ratownictwa chemiczno-
ekologicznego realizujÄ… w ramach KSRG w zakresie
wynikającym z rodzaju zagrożenia i miejsca zdarzenia oraz
możliwości sprzętowo  technicznych, ze szczególnym
uwzględnieniem środków ochrony osobistej.
Podjęcie jakichkolwiek działań warunkowane jest
napływającymi do nas informacjami zarówno o rodzaju
zdarzenia jak i rodzaju substancji, jej właściwościach
fizyko-chemicznych, oddziaływań na otoczenie,
właściwości palnych, wybuchowych itp.
W działaniach w ramach ratownictwa
chemiczno-ekologicznego, głównymi
kierunkami działań będzie:
niedopuszczenie do przedostania siÄ™ substancji z
wycieku do kanalizacji oraz cieków wodnych, gdyż
może to spowodować poważne skażenie środowiska
naturalnego,
ograniczenie parowania związków ropopochodnych
poprzez pokrycie rozlewiska pianą średnią, co
zabezpiecza przed ewentualnym pożarem lub wybuchem,
oznakowanie terenu akcji i ostrzeganie osób postronnych
o zagrożeniu.
W prezentacji wykorzystano:
Profilaktyka i usuwanie wycieków substancji
niebezpiecznych. Sintac, Warszawa 2006;
Małaczyński M. - Nadzwyczajne zagrożenia
środowiska cz. I. Zagrożenie środowiska rozlewami
olejowymi. Szkoła Aspirantów PSP, Kraków 1994;
Rogowska S. - Materiały szkoleniowe. Sintac,
Warszawa 2004;
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej 
Zagrożenia Naturalne. Warszawa 2002;
Janusz M., Sawczak S., Grocki R. - Ochrona przed
powodzią. Materiały szkoleniowe. 1997;
Schroeder M., Ranecki J. Uszczelnienia w
ratownictwie. Firex, Warszawa 1998;
strona internetowa: www.psp.krakow.pl;
strona internetowa: www.szczecin.kwpsp.gov.pl;
strona internetowa:
www.naszebezpieczeństwo.strefa.pl.
DZI
KUJ
ZA UWAG