Logistyka  nauka
Martyna Malak, Michał Adamczak, Roman Domański, Piotr Cyplik
Wyższa Szkoła Logistyki w Poznaniu
Integracja łańcucha dostaw
jako element zwiększający efektywność planowania produkcji
gnięcia wyższego poziomu jakości produktów i niższej ceny.
Na utworzenie partnerskich relacji, decydujÄ…cych o integracji
Wstęp
między uczestnikami łańcucha dostaw mogą mieć wpływ
Celem artykułu jest ukazanie wpływu integracji podmio- z kolei m.in. takie czynniki jak [Ciesielski, Długosz, 2010]:
tów gospodarczych łańcucha dostaw na efektywność plano- " koordynacja  stopień harmonijnego współdziałania mię-
wania produkcji. Spośród czynników integracji autorzy wy- dzy partnerami,
" wzajemna zależność  stopień wpływu na podejmowane
odrębniają te, które są znaczące w odniesieniu do planowania
produkcji, jak również podejmują rozważania nad możliwo- przez partnera decyzje,
ścią rozgraniczenia efektywności procesu samego planowa- " równowaga władzy  stopień równowagi władzy obu
partnerów,
nia od efektywności realizacji produkcji. Wartością dodaną
" zaufanie  stopień zaufania między partnerami,
niniejszej publikacji jest nakreślenie kierunku oddziaływania
" podział zysków i ryzyka  stopień zgodności między
integracji na efektywność opracowania planu produkcji oraz
partnerami co do podziału korzyści i ryzyka,
jego realizacji.
" zaangażowanie  stopień zaangażowania się partnerów
w rozwój związku,
Integracja łańcucha dostaw
" wspólne działania  stopień poszerzenia granic organiza-
cji i objęcia nimi partnera,
Słownik wyrazów obcych [1997] definiuje integrację jako
" jakość komunikacji  poziom skuteczności systemu wza-
proces tworzenia się całości z części, zespalanie elementów
jemnego porozumienia się między partnerami,
w całość lub, w znaczeniu ekonomicznym, proces gospodar-
" dzielenie się informacjami  stopień otwartości systemów
czy, polegający na scalaniu przedsiębiorstw, gałęzi i działów
informacji partnerów,
gospodarki.
" długość relacji  czas trwania relacji między partnerami.
W łańcuchu dostaw integracja nie zmierza do przejmowa-
A. Harrison i R. van Hoek [2010] rozpatrujÄ… czynniki inte-
nia podmiotów gospodarczych lecz kładzie nacisk na powią-
gracji bardziej szczegółowo, przytaczając osiem zmiennych,
zania pomiędzy nimi [Sołtysik, Świerczek 2009]. Można
służących do mierzenia zakresu integracji: dostęp do syste-
zatem powiedzieć, że łańcuch dostaw stanowi zorientowane
mów planowania, zapoznawanie partnerów z planami pro-
na procesy, zintegrowane podejście do zarządzania zakupa-
dukcji, wspólną sieć elektronicznej wymiany danych, znajo-
mi, produkcją oraz dostawami towarów i usług do klientów
mość struktury i wielkości zapasów, zindywidualizowane
[Rutkowski 2005]. Integracja nastawiona jest na kształtowa-
pakowanie, częstotliwość dostaw, wspólne wyposażenie lo-
nie związków pomiędzy współpracującymi ze sobą przedsię-
gistyczne oraz wspólne korzystanie z usług operatorów logi-
biorstwami dla utworzenia całości i wykorzystania efektu
stycznych. Według wspomnianych autorów im ściślejsza
synergii [Sołtysik, Świerczek 2009]. Eksperci z dziedziny
integracja, tym większy ma ona wpływ na wyniki osiągane
logistyki podkreślają nawet, że stanowi ona element ko-
w łańcuchu dostaw. Poszerzenie zakresu integracji zmniejsza
nieczny do odniesienia sukcesu oraz do przetrwania i funk-
niepewność, która towarzyszy przepływowi dóbr w sieci
cjonowania przedsiębiorstw w nowych konkurencyjnych
dostaw, co z kolei sprzyja podniesieniu efektywności i skró-
warunkach.
ceniu czasu produkcji.
Jako kluczowe czynniki tworzÄ…ce warunki dla integracji
łańcucha dostaw I. Fechner [2007] wymienia: standaryzację,
unifikację rozwiązań, sposób wykorzystania informacji,
Planowanie produkcji
strategię działania, wybór koncepcji zarządzania oraz przyję-
Przed rozpoczęciem dalszych rozważań na temat wpływu
te rozwiÄ…zania organizacyjne i techniczne.
Do narzędzi i instrumentów integrujących przedsiębior- integracji na efektywność planowania produkcji konieczne
stwa w łańcuchy dostaw według A. Szymonika [2011] nale- jest przybliżenie pojęcia planowania produkcji. D. Głowac-
ka-Fertsch i M. Fertsch [2004] proponują następującą defini-
żą: informacja, centralizacja zapasów i istotnych zakupów,
nowoczesne koncepcje zarządzania zapasami, wspólne pro- cję tego zagadnienia:  Planowanie produkcji to ustalenie
asortymentu i ilości przewidywanych do wyprodukowania
jektowanie produktów, zintegrowane systemy informatyczne
oraz zaufanie i partnerstwo. Również według K. Rutkow- w przyszłości wyrobów finalnych i rozłożenie ich w czasie
skiego [2000] zintegrowany łańcuch dostaw nie byłby moż- w sposób, który zapewni realizację planu sprzedaży przy
liwy bez charakteru wzajemnych stosunków między zaanga- równoczesnym osiągnięciu zakładanego zysku, produktyw-
ności i poziomu obsługi klienta .
żowanymi w nie przedsiębiorstwami w postaci partnerstwa
Nasuwa się pytanie dlaczego przedsiębiorstwa opracowują
lub aliansów strategicznych. Stosunki takie są szczególnie
widoczne wśród przedsiębiorstw współpracujących w syste- złożone systemy planowania produkcji oraz nierzadko anga-
żują znaczne środki finansowe na informatyczne wspomaga-
mie Just-in-Time, gdy producent ogranicza liczbÄ™ swoich
dostawców i stosuje formy bliskiej współpracy, celem osią- nie tej działalności zamiast tylko realizować bieżąco napły-
141
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
wające zamówienia lub dostosowywać się do prognoz sprze- macji. Jeżeli przejawia się ona w dostępie do rzetelnych
daży? Otóż znaczenie planowania produkcji oparte jest na danych w całym łańcuchu oraz skłonności do dzielenia się
dwóch podstawowych przesłankach. Pierwsza ma charakter informacjami z pozostałymi uczestnikami, gromadzenie da-
teoretyczny i wynika z faktu, że planowanie jest jedną nych niezbędnych do opracowania planu staje się o wiele
z podstawowych funkcji kierowania. Można zatem stwier- łatwiejsze. Istotne znaczenie odgrywają również ustalone
dzić, że nie ma zarządzania bez planowania. Z kolei druga standardy współpracy w tym obszarze, np. identyfikatory
przesłanka ma charakter praktyczny i wynika z istnienia, i nośniki, umożliwiające automatyczną identyfikację i pozy-
potwierdzonej badaniami, pozytywnej korelacji między wy- skiwanie danych lub standardy komunikacji w postaci elek-
nikami przedsiębiorstwa a funkcjonowaniem w nim systemu tronicznych komunikatów, zastępujących dokumenty papie-
planowania. Istnienie systemu planowania oczywiście nie rowe oraz tradycyjne formy komunikowania się i wymiany
jest warunkiem wystarczającym dla odniesienia sukcesu, informacji. Do korzyści wynikających z wykorzystania stan-
jednak może w znaczący sposób się do niego przyczynić dardów w wymianie informacji należą: unikanie konfliktów,
[Głowacka-Fertsch, Fertsch 2004]. Zdaniem J. Majewskiego redukcja czasu poświęcanego w przedsiębiorstwach na ko-
[2006] planiści produkcji mają jedno z najtrudniejszych munikowanie się z partnerami handlowymi oraz redukcja
zadań w przedsiębiorstwie  są zobowiązani do przedstawie- błędów w dokumentach i operacjach logistycznych [Fechner
nia kierownictwu stabilnego planu produkcji, który uwzględ- 2007].
nia założony poziom satysfakcji klientów, posiadane zdolno- Plany produkcji tworzy się po to, aby przełożyć je w dal-
ści produkcyjne oraz minimalizację nakładów na zapasy szym etapie na realizację. Jak wspomniano wcześniej, dobrze
materiałowe. Zadanie to znacznie utrudniają niedokładne opracowany plan nie jest gwarantem sukcesu, niewątpliwie
prognozy zapotrzebowania na wyroby gotowe, perturbacje może przyczynić się do efektywnej bądz
nieefektywnej reali-
u dostawców, jak również istnienie wielu planów w obrębie zacji procesu produkcji. W ocenie autorów efektywności
przedsiębiorstwa. planowania nie można rozpatrywać z pominięciem samej
realizacji procesu produkcyjnego. Poniżej zostaną zatem
zaprezentowane rozważania na temat sposobu oddziaływania
Integracja a efektywność planowania produkcji
integracji na efektywność produkcji.
y
ródło problemów w dziedzinie planowania produkcji sta- Jak zostało wspomniane, integracja sprzyja współpracy
nowią fluktuacje popytu, wpływając znacząco na dostosowa- i wymianie informacji, te z kolei przyczynić się mogą do
nie do niego zasobów np. w postaci potencjału produkcyjne- opracowania trafniejszych prognoz. Dokładność prognozy
popytu ma duże znaczenie dla realizacji procesu produkcyj-
go, niewykorzystanie mocy produkcyjnych, częste korekty
nego i może znacząco wpływać na poziom kosztów. Traf-
planów i przestawienia linii produkcyjnych, jak również
ność prognozy to inaczej jej odchylenie od wartości rzeczy-
zwiÄ…zane z tym koszty [Rutkowski 2005]. Dlatego bardzo
istotne są wszelkie działania zwiększające pewność informa- wistej, przy czym im mniejsze odchylenie tym większa traf-
cji na temat przewidywanych zmian w popycie oraz niwelu- ność prognozy. Trafna prognoza oznacza zatem, że przedsię-
biorstwo lepiej przewiduje występujące na rynku rzeczywiste
jące fluktuacje. Jednym z rozwiązań może być integracja
fluktuacje popytu, a w związku z tym ma możliwość zmniej-
podmiotów gospodarczych w łańcuchu dostaw, bowiem
umożliwia ona sprawny przepływ informacji. Partnerzy dzie- szenia buforu utrzymywanych wyrobów gotowych. Obrazuje
ląc się informacjami o aktualnej sprzedaży mogą w więk- to poniższy wzór na wielkość zapasu zabezpieczającego [na
podstawie Krzyżaniak 2003]:
szym stopniu planować działania, w tym również produkcję,
ZB = É·s*
na podstawie realnego popytu, a nie w oparciu o prognozy.
Natomiast w przypadku wykorzystywanych prognoz, inte- gdzie:
É  współczynnik bezpieczeÅ„stwa, zwiÄ…zany z poziomem
gracja przyczynić się może do poprawy ich dokładności.
obsługi określanym jako prawdopodobieństwo niewy-
Konieczna jest do tego koordynacja prognoz popytu pomiÄ™-
czerpania zapasu w czasie trwania cyklu uzupełniania
dzy partnerami łańcucha dostaw, celem wyjaśnienia różnic
zapasu,
przewidywań, jak również ograniczenie zjawisk wzmacnia-
jących zmiany popytu w łańcuchu dostaw (tzw. efekt bycze- s*  standardowy błąd prognozy popytu w cyklu uzupełnia-
nia zapasu.
go bicza), do czego niewątpliwie przyczynia się współdzie-
Zwiększenie trafności prognozy zmniejsza wartość stan-
lenie informacją np. na temat utrzymywanych zapasów lub
dardowego błędu prognozy popytu, a im mniejszy błąd tym
planowanych promocji [Rutkowski 2005].
wielkość utrzymywanego zapasu zabezpieczającego może
być mniejsza. Z kolei obniżenie poziomu zapasu bezpieczeń-
Kierunek oddziaływania czynników integracji
stwa pozwala zredukować koszty utrzymania zapasu. Trafne
na efektywność planowania produkcji
prognozy przyczyniajÄ… siÄ™ zatem nie tylko do opracowania
planów produkcji, które dostosowane będą do rzeczywistego
Efektywność rozumiana jest jako stosunek efektów do na-
zapotrzebowania, ale również do realizacji poziomu obsługi
kładów.
klienta przy niższych kosztach.
efekty
MajÄ…c trafnÄ… prognozÄ™ zapotrzebowania na wyroby gotowe
Efektywność =
naklady
ze strony klientów, przedsiębiorstwo produkcyjne może
Efektem planowania produkcji jest opracowany plan.
dostosować wielkość utrzymywanych buforów zapasów do
W związku z tym efektywność planowania będzie tym więk- potrzeb rynku, a w konsekwencji skrócić czas realizacji do-
sza im nakłady poniesione na opracowanie planu produkcji
stawy do swojego odbiorcy. Co więcej, wytwórca ma moż-
będą mniejsze. Do zmniejszenia praco- i czasochłonności
liwość przesunięcia buforów z wyrobów gotowych na bufo-
opracowania planu przyczynić się może integracja poszcze- ry, utrzymywane pomiędzy poszczególnymi fazami procesu
gólnych ogniw łańcucha dostaw w zakresie wymiany infor- produkcyjnego, co jest korzystniejsze kosztowo, bowiem
142
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
zapasy wyrobów gotowych są droższe w wyniku dodawania przez dostawcę (VMI  ang. Vendor Managed Inventory)
im wartości na poszczególnych etapach procesu produkcji. oraz wspólnego zarządzania zapasami (CMI  ang. Co-
managed Inventory). Aby rozwiązania te mogły funkcjono-
wać dostawca musi mieć dostęp do takich danych, jak pro-
Zaopatrzenie Produkcja Dystrybucja
gnozy popytu, stany zapasów i zamówienia.
Wyroby gotowe Podsumowanie
Materiały Roboty w toku
Rys. 1. Miejsca utrzymywania buforów zapasu w przedsiębior- W artykule przedstawiono wpływ integracji na efektyw-
stwie produkcyjnym. y
ródło: opracowanie własne.
ność planowania produkcji. Autorzy dowodzą, iż w tworze-
niu planów produkcji niezwykle istotne znaczenie ma inte-
gracja poszczególnych uczestników łańcucha w zakresie
Odroczenie momentu nadania produktom ostatecznego
wymiany informacji, często wspieranej nowoczesnymi tech-
kształtu i wyglądu do czasu poznania preferencji klientów
nologiami informatycznymi, jak również wdrażania standar-
lub otrzymania zamówienia od odbiorcy pozwala również
dów w tym obszarze. Wielokierunkowa wymiana informacji
lepiej dostosować ofertę do potrzeb rynku, szybciej reagować
między wszystkimi ogniwami jest bowiem niezbędna do
w przypadku zmian preferencji oraz redukuje liczbÄ™ produk-
tego, aby łańcuch dostaw mógł efektywnie reagować na
tów, które nie spełniają potrzeb ostatecznego nabywcy1.
popyt i utrzymywać wysoki poziom obsługi przy relatywnie
Trafne prognozy zapotrzebowania rynku mogą również
niskich kosztach. Reakcję na popyt umożliwia natomiast
wpłynąć korzystnie na możliwości poziomowania produkcji
opracowanie planu produkcji, który określa asortyment,
i planowanie na poziomie S&OP (ang. Sales and Operations
ilości oraz rozłożenie w czasie przewidywanych do wypro-
Planning). Przedsiębiorstwo dysponując odpowiednio wcze-
dukowania wyrobów finalnych.
śniej informacją, iż przyszłe prognozowane zapotrzebowanie
przekroczy jego możliwości produkcyjne może tworzyć
bufory zapasów w tych okresach, w których moce nie są
Podziękowania
w pełni wykorzystane. Pozwala to na lepsze wykorzystanie
Artykuł jest efektem projektu badawczego nr UMO-
mocy produkcyjnych i daje możliwość niwelowania dodat-
2011/03/B/HS4/03419, pt.  Badanie wieloaspektowych uwa-
kowych kosztów, związanych z uruchomieniem kolejnej
runkowań integracji w łańcuchach logistycznych typu for-
zmiany lub zleceniem prac na zewnątrz, które byłyby ko-
ward i backward w odniesieniu do zintegrowanego planowa-
nieczne w przypadku reakcji na popyt dopiero w momencie
nia produkcji w kontekście wykorzystania surowców wtór-
jego wystÄ…pienia.
nych realizowanego w Katedrze Systemów Logistycznych
Na koniec warto wspomnieć, iż na obszar planowania pro-
Wyższej Szkoły Logistyki w Poznaniu, którego jednostką
dukcji znaczący wpływ może mieć nie tylko integracja
finansujÄ…cÄ… i kontrolujÄ…cÄ… jest Narodowe Centrum Nauki.
ogniw łańcucha od producenta w kierunku rynku, ale rów-
nież tych po stronie zaopatrzenia. Jeżeli przedsiębiorstwo
produkcyjne jest zintegrowane informacyjnie ze swoim do-
Streszczenie
stawcÄ… tj. przekazuje mu informacje na temat swojego zapo-
trzebowania na surowce i materiały to dostawca ma możli- Autorzy poruszają problematykę integracji w łańcuchu do-
staw. Pierwsza część opracowania stanowi przybliżenie za-
wość utrzymywania zapasu pod jego potrzeby. Dostawca
zwiększając swój zapas, skraca czas cyklu realizacji dosta- gadnienia integracji oraz jej istoty w ramach współpracy
wy, który stanowi tym samym czas cyklu uzupełniania zapa- przedsiębiorstw w łańcuchu dostaw. Zaprezentowane zostały
również czynniki, wpływające na poziom integracji. W ra-
su po stronie producenta. Utrzymywany zapas wpływa także
korzystnie na pewność dostaw, co przekłada się na zmniej- mach prowadzonych badań autorzy poszukują związków
między integracją a efektywnością planowania produkcji.
szenie odchylenia standardowego cyklu realizacji dostawy,
Kolejna część opracowania przybliża zatem zagadnienie
a tym samym cyklu uzupełniania zapasu u producenta.
2 2 planowania produkcji. Autorzy definiujÄ… kryteria efektywno-
ZB = É Å" Ã Å" T + Ã Å" P2
P P
ści planowania produkcji i analizują czynniki integracji ma-
gdzie:
jące istotne znaczenie w tym kontekście. Kluczowy element
É  j.w.
stanowi analiza siły i kierunku oddziaływania poziomu inte-
P  średni popyt,
gracji w ramach łańcucha dostaw na efektywność planowa-
ÃP  odchylenie standardowe Å›redniego popytu w przyjÄ™tej
nia produkcji.
jednostce czasu,
Słowa kluczowe: integracja łańcucha dostaw, czynniki inte-
T  średni czas trwania cyklu uzupełniania zapasu,
gracji, planowanie produkcji.
ÃT  odchylenie standardowe Å›redniego czasu trwania cyklu
uzupełniania zapasu.
Z powyższego wzoru wynika, iż obniżenie wartości para-
metrów T i ÃT pozwala producentowi na zmniejszenie zapasu
LITERATURA
bezpieczeństwa utrzymywanych materiałów.
1. Ciesielski M., Długosz J. (red.), 2010, Strategie łańcuchów
Wymiana informacji między dostawcą a producentem,
dostaw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa,
wspomagana dostępem do systemów informatycznych part-
s. 50 52.
nerów oraz zagwarantowaniem poufności danych i informa-
cji, umożliwia zastosowanie techniki zarządzania zapasami
2. Fechner I., 2007, Zarządzanie łańcuchem dostaw, Wyższa
Szkoła Logistyki, Poznań, s. 93 95, 98.
1
Tematyka dotyczÄ…ca punktu rozdzielajÄ…cego.
143
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
3. Głowacka-Fertsch D., Fertsch M., 2004, Zarządzanie produk- 8. Rutkowski K., 2000, Zintegrowany łańcuch dostaw. Doświad-
cją, Wyższa Szkoła Logistyki, Poznań, s. 73 74. czenia globalne i polskie, Oficyna Wydawnicza Szkoły Głów-
nej Handlowej, Warszawa, s. 16 18.
4. Harrison A., van Hoek R., 2010, ZarzÄ…dzanie logistykÄ…, Polskie
Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 307. 9. Słownik wyrazów obcych, 1997, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa, s. 479.
5. Krzyżaniak S., Krótka powtórka z klasycznej teorii zapasów,
Logistyka 2003, nr 1, s. 7 11. 10. Sołtysik M., Świerczek A., 2009, Podstawy zarządzania łańcu-
chami dostaw, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Ka-
6. Majewski J., 2006, Informatyka dla logistyki, Instytut Logistyki
rola Adamieckiego w Katowicach, Katowice, s. 32, 69.
i Magazynowania, Poznań, s. 40 41.
11. Szymonik A., 2011, Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw.
7. Rutkowski K. (red.), 2005, Logistyka dystrybucji. Specyfika.
cz. 2, Difin, Warszawa, s. 69.
Tendencje rozwojowe. Dobre praktyki, Szkoła Główna Han-
dlowa w Warszawie, Warszawa, s. 74, 196 197, 209.
144
Logistyka 5/2013