IV-3. Twórczość Jana Kochanowskiego jako wyraz renesansowego poglądu na świat i
życie ludzkie
-------------------------------------------------------------------------------------------------

W renesansie nastąpiło odrodzenie kultury antycznej, a wraz z nią powstał nowy
ideał człowieka. Przeciwnie do średniowiecza, gdzie wzorem był asceta wiecznie
umartwiający się, spędzający swój czas na modlitwie, ciężkiej pracy lub mężny
rycerz, W średniowieczu powstał nowy człowiek, człowiek szczęśliwy, żyjący na
łonie natury, wyznawający hasło "carpe diem". Poeci i pisarze renesansu w
swoich utworach ukazywali właśnie takich szczęśliwych bohaterów, spędzających
swe życie na łonie natury.
Wyraz renesansowego poglądu stanowiła twórczość Jana Kochanowskiego. Był to
poeta, który przyczynił się do rozwoju literatury polskiej oraz podniósł ją do
rangi europejskiej.
Jan Kochanowski w swoich utworach ukazuje nam renesansowego człowieka.
Najsilniej jest to uwidocznione w jego pieśniach. Poeta jest zdania, że
człowiek powinien cieszyć się z życia, spędzać każdą chwilę jak najlepiej oraz
cieszyć się ze swojej pracy. Dla Kochanowskiego najważniejsze wydaje się życie
na wsi. Wieś ta ("Pieśń o sobótce") jest widziana oczyma szlachcica. Posiada
ona wyidealizowany obraz. Poeta nie widzi żadnych ujemnych stron wsi, lecz
tylko same jej zalety. Człowiek żyjący na wsi potrafi prawdziwie odetchnąć od
dręczących go kłopotów i stać się szczęśliwym. Miasto w oczach Kochanowskiego
jest pełne zakłamania, fałszu, obłudy, niesprawiedliwości itd. Rolnik na wsi
może za pomocą swojej pracy wyżywić całą swoją rodzinę, ma czas na różnego
rodzaju zabawy, tańce i rozrywki. Życie jego składa się z samych uciech i
radości, jest sielanką, rajem na ziemi. W dalszych pieśniach dowiadujemy się,
że człowiek powinien, ma nawet obowiązek, bawić się, pić, szaleć, hulać póki
może. Zbędną rzeczą w życiu każdego człowieka to zamartwianie się
niepotrzebnymi rzeczami. Mimo używania życia człowiek nie powinien zatracić w
sobie pewnych wartości moralnych i humanistycznych. Powinien być człowiekiem
szczęśliwym jak i cnotliwym o dobrym sumieniu. W swojej "Pieśni o cnocie"
Kochanowski wyraża pogląd na ten temat w formie morału:
"A jeśli komu droga otwarta do nieba, tym , co służą ojczyźnie".

Oznacza to, że największą cnotą człowieka jest dobro i zdolność poświęcenia się
ojczyźnie. Człowiek renesansowy powinien jak najlepiej służyć ojczyźnie.

Kochanowski mówi, że poeta jest właśnie takim człowiekiem
oddziaływuje on
wychowawczo na swój naród. Drugim godnym człowiekiem do naśladowania jest
rycerz, który mężnie broni kraju, w którym się urodził i wychował. Bardzo ważne
dla Kochanowskiego jest czyste sumienie. W pieśni "Serce rośnie" ukazuje dwóch
ludzi o różnych sumieniach. Jeden to człowiek, którego owe sumienie gryzie, a
tym samym nie pozwala mu na używanie życia. Człowiek taki jest wiecznie
zatroskany, niespokojny. Drugi człowiek posiada czyste serce (sumienie), nikogo
on nie skrzywdził, więc nie ma powodu do zmartwień. Z tego porównania można
łatwo wywnioskować nowy pogląd Kochanowskiego
aby bawić się i cieszyć trzeba
dobrze postępować w życiu, zgodnie ze swoim sercem. Człowiek renesansowy w
pieśniach Kochanowskiego nie zniechęca się, nie ufa fortunie, lecz przyjmuje
wszystkie troski i radości spokojnie. Zdaniem poety fortuna zmienną jest,
człowiek raz może znaleźć się na wozie, raz pod wozem, lecz nigdy nie powinien
z tego powodu rozpaczać, załamywać się ale kroczyć dalej z roześmianą twarzą.




"Nie porzucaj nadzieje, jakoć się kolwiek dzieje".

Poeta bardzo, ceni człowieka. Uważa on, że każdy powinien robić w swoim życiu
tak, zby go później inne pokolenia pamiętały. Kochanowski jest zdania, że sława
jest bardzo ważna, ponieważ człowiek może równać się ze zwierzętami, ma swój
rozum i dlatego powinien go wykorzystać dla dobra ogółu. Poeta uważa także, że
człowiek nie tylko może cieszyć się z życia, ale i także być dobrym patriotą,
który wiernie służy swojej ojczyźnie. Dobro swojego kraju powinien przekładać
nad wszystko, nawet gdyby zrezygnować ze swoich potrzeb.
Twórczość Jana Kochanowskiego jest przepojona poglądami renesansowymi na świat
i życie. Na podstawie jego utworów możemy stwierdzić, że człowiek renesansowy
cieszył się życiem, spędzał czas na łonie przyrody, na wsi, bawił się i używał
wszelkiego rodzaju uciech i rozrywek. Mimo, że człowiek ów podchodził do życia
bardzo lekko to jednak lubił pracować, cieszył się z plonów własnej pracy, był
dobrym patriotą oraz miał pewne zasady (wartości), których nie starał się
przekroczyć.