Interfejs – Udostępniony przez dany program zespół komend zapewniających jednoznaczną
komunikacje pomiędzy tym programem a resztą systemu.
Protokół – zestaw komend pozwalających na komunikację pomiędzy dwoma Interfejsami.
System operacyjny (OS Operating System), to środowisko programów tworzące podstawową
platformę programową dla działania innych zainstalowanych w systemie aplikacji. Pełni on
nadzór nad pracą wszystkich uruchomionych programów, oraz wszystkich urządzeń komputera.
Mimo że swoją pracę wykonuje głównie w tle, i sam nie wystarcza jeszcze do tego, by komputer
był w pełni funkcjonalnym narzędziem, to bez jego pomocy właściwie nic nie będzie działać.
Komputer nie byłby w stanie normalnie się uruchomić, a każdy program musiałby sam troszczyć
się o dostęp do twardego dysku lub ekranu.
Funkcje systemu operacyjnego:

●

zarządzanie zasobami komputera, m.in.: procesorem (a dokładniej czasem procesora),
pamięcią, urządzeniami peryferyjnymi oraz przydzielanie zasobów procesom,

●

nadzorowanie pracy użytkownika,

●

koordynacja pracy ww. urządzeń poprzez obsługę przerwań oraz odpowiednie na nie
reagowanie,

●

ochrona danych i pamięci - tak aby jeden proces, w wyniku błędu lub zamierzonego
działania nie mógł zniszczyć lub pozyskać danych innego procesu,

●

automatyzacja najczęściej wykonywanych funkcji,

●

ukrywanie przed aplikacjami skomplikowania sprzętu komputerowego przez tworzenie
abstrakcji, np.

●

zbiory zapisanych klastrów na dysku widziane są jako pliki o symbolicznych
nazwach

●

abstrakcja równoległości wykonywania programów

●

jednolity sposób dostępu do urządzeń

Typy systemów operacyjnych:

1.Pod względem sposobu komunikacji z użytkownikiem rozróżniamy:

Systemy tekstowe - komunikujące się za pomocą wydawanych z linii poleceń komend
Systemy graficzne - komunikujące się za pomocą graficznych okienek i symboli (ikon).
GUI (ang. Graphical User Interface - graficzny interfejs użytkownika) - ogólne określenie
sposobu prezentacji informacji przez komputer polegającego na rysowaniu elementów takich jak
okna, przyciski, rozwijane menu itp. z dokładnością do piksela, w odróżnieniu od interfejsu
tekstowego, gdzie najmniejszą jednostką rysowaną jest znak.

2. Z kolei pod względem architektury, systemy operacyjne dzielimy na:

Monolityczne - o najprostszej strukturze i jedno zadaniowe, czyli gdy system może jednocześnie
wykonywać tylko jedno zadanie.
Warstwowe - o hierarchicznej strukturze poleceń systemowych, system może już wykonywać w
tym samym czasie kilka poleceń (np. nadzorować proces drukowania w czasie edycji tekstu w
programie).
Klient serwer - o bardzo rozbudowanej strukturze, gdzie pełnią nadzór nad podrzędnymi
systemami zainstalowanymi w poszczególnych komputerach sieci. Aplikacje postrzegane są
przez system operacyjny jako "klienci" dostarczających im swoich usług serwerów.
Mikrojądro (ang. microkernel) to rodzaj jądra systemu operacyjnego, które zawiera tylko
najbardziej niezbędne elementy, takie jak funkcje zarządzania wątkami, komunikacją
międzyprocesową, oraz obsługą przerwań i wyjątków. Wszelkie inne zadania, takie jak np.
obsługa systemów plików, sieci, sprzętu realizowane są w przestrzeni użytkownika przez osobne
serwery.

Struktura warstwowego systemu operacyjnego:

Programy obsługi sprzętu (drivers) – umożliwiają komunikację z urządzeniami, dostarczane są
przez producenta sprzętu lub wykorzystują specyfikacje przez niego udostępnione.
Jądro (kernel) – zapewnia wszystkie kluczowe funkcje OS zarządzanie pamięcią,
wielozadaniowość, wielodostępność, posługę systemu plików itd.
API (Application Programming Interface) - programistyczny interfejs aplikacyjny (aplikacji) -
specyfikacja procedur, funkcji lub interfejsów umożliwiających komunikację systemem
operacyjnym
Programy systemowe - programy zapewniające funkcje systemowe użytkownikowi, operacje
dyskowe, polecenia systemowe.
Programy użytkowe – programu zainstalowane przez użytkownika.
Powłoka (shell) – udostępnia funkcje komunikacji z systemem dla użytkownika.

3. Systemy operacyjne ze względu na sposób przetwarzania można podzielić na:

Systemy przetwarzania bezpośredniego – systemy interakcyjne gdzie występuje bezpośrednia
interakcja pomiędzy użytkownikiem a systemem i wykonywanie zadania użytkownika
rozpoczyna się zaraz po przedłożeniu,
Systemy przetwarzania pośredniego – systemy wsadowe gdzie występuje znacząca zwłoka
czasowa między przedłożeniem a rozpoczęciem wykonywania zadania i niemożliwa jest
ingerencja użytkownika w wykonywanie zadania.

4. Ze względu na dopuszczalną liczbę zadań systemy dzielimy na:

Systemy jednozadaniowe gdzie niedopuszczalne jest rozpoczęcie wykonywania następnego
zadania użytkownika przed zakończeniem poprzedniego,
Systemy wielozadaniowe gdzie dopuszczalne jest istnienie jednocześnie wielu zadań (procesów),
którym zgodnie z pewną strategią przydzielany jest procesor. Zwolnienie procesora następuje w
wyniku: żądania przydziału dodatkowego zasobu, zainicjowania operacji wejścia/wyjścia,
przekroczenia ustalonego limitu czasu.
Systemy wielodostępne - jest to cecha systemu operacyjnego mówiąca czy może "jednocześnie"
korzystać z niego kilku użytkowników (na ogół poprzez sieć Lokalną lub Internet).

Historia Systemów operacyjnych (DOS-Windows)

1975 Bill Gates wraz z kolegą z liceum Paulem Allenem założył Microsoft.
1981 roku Gates wykupił od firmy Sattle Computer Products licencję na system QDOS (Quick
Dirty Operating System) – produkt Tima Patersona. Microsoft dokonał przeróbek i dostarczył do
oceny firmie IBM system MS-DOS 1.0 (4000 wierszy w asemblerze zajmuje 12kB pamięci).
IBM sprzedawało go wraz ze swoim komputerem PC jako PC-DOS.

Rodzina systemów oparta na DOS
Czyli wersje 16-bitowe.
* Microsoft Windows 3.x:
o 3.0 - 1990
o 3.1 - 1992, nazwa kodowa Janus
o 3.11 i 3.11 for Workgroups - 1993, nazwy kodowe Kato i Snowball
* Microsoft Windows 95 (4 i 4.1) - 1995, nazwa kodowa Chicago.
* Microsoft Windows 98 (4.1) - 1998, nazwa kodowa Memphis
* Microsoft Windows Me (4.9) - 2000, nazwa kodowa Georgia

Użytkownik

Powłoka (shell)

Programy użytkowe

Programy systemowe

API

Jądro (kernel)

Programy obsługi sprzętu (drivers)

Sprzęt

Rodzina Microsoft Windows NT
To wersje systemu Windows NIE oparte na DOS-ie.
* Microsoft Windows NT 3.1 - 1993
* Microsoft Windows NT 3.5 - 1994
* Microsoft Windows NT 3.51 - 1995, nazwa kodowa Daytona
* Microsoft Windows NT 4.0 - 1996
* Microsoft Windows 2000 (NT 5.0), - 1999
* Microsoft Windows XP (NT 5.1) - 2001, nazwa kodowa Whistler
* Microsoft Windows Server 2003 (NT 5.2) - 2003
* Microsoft Windows XP Media Center 2005 – 2005
* Microsoft Windows Vista 2007 (nazwa kodowa: Longhorn)
Planowane nowe edycje systemu
To wersje systemu Windows, o którym już wiemy, ale nie pojawiły się jeszcze na rynku.
* Microsoft Windows Server 2007 Longhorn Server
* Microsoft Windows Server 2010 Blackcomb
Wersje dla palmtopów
Wersje, które działają wyłącznie na urządzeniach mobilnych, tj. palmtopach,
komórkach...
* Windows CE
* Microsoft Windows Mobile

Literatura:

http://www.straszewo.q4.pl/system_dos.htm
http://www.aci.com.pl/mwichary/terminology/informatyka/8104
http://www.ise.pw.edu.pl/dydaktyka/ptk/w2.pdf
http://prace.sciaga.pl/3285.html
http://www.chip.pl/arts/archiwum/n/articlear_84788.html
http://eduseek.interklasa.pl/sciaga/praca.php?idp=631
http://pl.wikipedia.org/wiki/BeOS
http://pl.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Windows
http://pl.wikipedia.org/wiki/Unix
http://pl.wikipedia.org/wiki/System_operacyjny

Podręcznik strony od 36 do 50.