1

BANKOWOŚĆ WYKŁAD 7

19.01.2013

EGZAMIN 26.01.2013 GODZ. 13:30

1) Bank centralny i polityka pieniężna
2) Ekonomika przedsiębiorstwa bankowego
3) Wynik finansowy banku, sprawozdania
4) Przedsiębiorstwo bankowe – operacje, ryzyko, zarządzanie operacjami finansowymi, operacje

otwartego rynku

5) Działalność kredytowa – rodzaje, faktoring, kredyt lombardowy
6) Ryzyko kredytowe, depozyty, bankowy fundusz gwarancyjny
7) Rozliczenia pieniężne

Ryzyko kredytowe
Ryzyko kredytowe jako ważny element ryzyka bankowego. Ryzykiem należy zarządzać, nie można go unikać
– bo to prowadziło by do bankructwa. Bank nie ma możliwości uniknąć ryzyka całkowicie. Bank zarządza
ryzykiem = ograniczenie ryzyka.

Zarządzanie ryzykiem obejmuje:

I.

Rozwiązania systemowe – systemowe ograniczenia ryzyka, budowanie bezpiecznego portfela
kredytowego:

a) Minimalna wysokość kapitału własnego - 5 mln. Euro
b) Normy koncentracji kredytu
c) Współczynnik adekwatności – wypłacalności – jest podstawą akcji kredytowych( funkcja

hamulcowa, bank nie może przekroczyć dopuszczalnego poziomu akcji kredytowej, ten
współczynnik nie może być mniejszy niż 8%) – każda 1 zł kapitału własnego pozwala dać kredyt
12%

d) Regulacje nadzorcze – KNF wydaje rekomendacje:

S – dotyczy kredytów hipotecznych - chodziło głównie o ograniczenie kredytów we frankach
szwajcarskich, nakazano przeliczenie na złote dla określenia zdolności kredytowej.
T – dotyczy wszystkich kredytów, zaostrzyła dostępność do kredytu w ogóle, wprowadzono
limit obciążeń kredytami nie mogą przekraczać 50% dochodów netto, to spowodowało
przeniesienie tych kredytów do placówek parabankowych

e) Rezerwy celowe na kredyty nie obsługiwane w terminie

W związku z tym portfel kredytowy dzieli się na pięć klas:
1) Kredyty normalne – obsługiwane w terminie - do 1 miesiące– na nie rezerwa wynosi 0% - czyli

nie tworzy rezerw

2) Kredyty pod obserwacją – pojawiają się pewne symptomy niesystematycznej spłaty, od 1 do 3

miesięcy – tworzą rezerwy 1,5%

3) Kredyty poniżej standardu – opóźnienia od 3- 6 miesięcy – tworzy się rezerwy w wysokości 20%
4) Kredyty wątpliwe – opóźnienie w spłacie do roku – rezerwy w wysokości 50%
5) Kredyty stracone – powyżej roku niespłacane, zazwyczaj przedsiębiorstwa w stanie upadłości –

100% rezerw

Kredyty konsumpcyjne:
1) Normalne – do 6 miesięcy – 1,5%
2) Stracone – powyżej 6 miesięcy – 100%

II.

Ocena zdolności kredytowej ( ryzyka klienta indywidualnego) – zdolność do spłaty kredytu
wraz z odsetkami w ustalonym terminie – jest ustawowym wymogiem alokacji/ przyznania kredytu,
za ich brak grożą sankcje. W odniesieniu do przedsiębiorstw wykorzystujemy dwie metody oceny
zdolności kredytowej:

2

Metoda ilościowa, wskaźnikowa – podstawą są informacje ze sprawozdań finansowych(bilansu, rzis,
przepływów pieniężnych) i inne informacje . Nie ma jednolitej metody badania zdolności kredytowej
przedsiębiorstwa

Wyróżniamy 4 grupy wskaźników: ( sprawdzamy je w czasie)
1) Wskaźniki płynności:

a) Bieżący – aktywa bieżące/ zobowiązań bieżących – bilans – poziom 1,8
b) Wysokiej płynności – aktywa bieżące- zapasy/ zobowiązania bieżące – bilans, poziom 1,2

2) Wskaźniki zadłużenia:

a) Ogólnego z poziomu zadłużenia – zadłużenia krótko i długoterminowe/ aktywów
b) Zadłużenia długoterminowe – zadłużenia długoterminowe/ kapitału własnego , nie mniejszy

niż 1/3

3) Wskaźniki rentowności:

a) Wskaźnik rentowności sprzedaży
b) Rentowność majątku (ROA) – zysk operacyjny/ aktywów – jak efektywnie zarządzam

majątkiem

c) Rentowności kapitału własnego (ROE) – zysk netto/ kapitał własny – na jaką dywidendę mogą

liczyć

4) Wskaźniki sprawności zarządzania:

a) Obrotowym :



rotacji zapasów – w dniach lub razach – koszt sprzedaży wyrobów/ przeciętnego zapasu



spływu ściągalności należności – czy przedsiębiorstwo skraca windykację

ELEMENTY ANALIZY JAKOŚCIOWEJ – SUBIEKTYWNEJ :

1) Pozycja przedsiębiorstwa na rynku (marka, historia, pozycja)
2) Kadra zarządzająca
3) Ocena dotychczasowego wywiązywania się z zobowiązań
4) Jakość zabezpieczenia kredytu
5) Przy kredytach inwestycyjnych – ocena biznesplanu

OCENA OSÓB FIZYCZNYCH:

1) Metoda dochodowa – wyliczamy bufor dochodowy ,banki przyjmują wysokość tego buforu jako

niezbędny – każdy sam

2) Metoda skoringowa – punktowa – jest metodą stochastyczną, bada zależności między cechami

społecznymi, demograficznymi, zawodowymi, ekonomicznymi i inne, majątkowymi, a wiarygodnością
kredytową.

Banki opracowują tablice skoringowe, na których wymienia się te wyróżnione cechy i nadaje się im
odpowiednia ilość punktów

III. System zabezpieczenia zwrotności kredytu dzielimy na:

1. materialne - majątek kredytobiorcy stanowi zabezpieczenie, którego upłynnienie zapewnia bankowi

zwrot kredytu – pod zastaw (lombard)

2. prawne – uprzywilejowanej pozycji banku w dochodzeniu wierzytelności , dzielą się na:
a) osobiste - odpowiadamy całym majątkiem
o

poręczenie według prawa cywilnego

o

weksel własny in blanco

o

poręczenie wekslowe

o

przelew wierzytelności – cesja – polisy ubezpieczeniowe

o gwarancja bankowa
o

przystąpienie do długu

o kaucja
o

blokada środków pieniężnych

3

b) rzeczowe – określonym składnikiem majątku
o zastaw
o

przewłaszczenie na zabezpieczenie

o

hipoteka ( ograniczenie swobody dysponowania nieruchomością poprzez wpis do księgi wieczystej-
zwykła, kaucyjna, przymusowa)

POLITYKA DEPOZYTOWA BANKU
10% KAPITAŁY WŁASNE, 90% KAPITAŁY OBCE

1. POJĘCIE ,ZNACZENIE , RODZAJE DEPOZYTÓW:

Niezbywalną cechą przedsiębiorstw bankowych jest transformacja kapitałów obcych, uzyskanych pod
różnym tytułem zwrotnym , kredyty – 80% i inne aktywa (lokaty w innych bankach, papiery
wartościowe – długoterminowe, bony skarbowe – MF, bony pieniężne – NBP, obligacje skarbu
państwa, komunalne – stanowią około 20%, krótkoterminowe – weksle, środki pieniężne ok. 5%
Pasywa – pożyczają pieniądze od gospodarstw domowych, innych banków, emitować dłużnepapiery
wartościowe.
Cechą ekonomiki banków jest wykorzystywania w dłużej skali dźwigni finansowej
( finansowanie kapitałem obcym), stać się to może genetyczną przyczyną utraty adekwatności
bilansowej i stabilności finansowej banku.

GŁÓWNYMI INSTRUMENTAMI POZYSKANIA KAPITAŁÓW OBCYCH SĄ DEPOZYTY
Operacje depozytowe zdefiniowane są w prawie bankowym jako:
„przyjmowanie wkładów pieniężnych , płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz
prowadzenie rachunków tych wkładów”
Istotną kwestią polityki depozytowej jest nieprzewidywalność terminów ich wymagalności . Stąd
depozyty dzieli się na:



bieżące (avista – płatne na każde żądanie, bez określonego terminu), i d



terminowe.

Ważnym kryterium podziału depozytów jest waluta:

1) Złotowe
2) Walutowe

Źródła depozytów:
Głównym źródłem uzyskiwania depozytów są oszczędności gospodarstw domowych: na koniec 2011 roku
depozyty ogółem wynosiła 767,9 mld, z tego gospodarstwa domowe 62,7 % - 478 mld. Złotych ,
przedsiębiorstwa 203,2 mld, 80,7mld – pozostałe sektory – 10,6%
Dla równowagi finansowej banków istotne znaczenie ma dostosowanie bazy depozytowej do wielkości ich
należności . Na koniec 2011 roku baza depozytowa wynosiła 770 mld, natomiast łączna wartość należności –
udzielonych kredytów stanowiła 880 mld. Powstała luka płynnościowa ( około 120 mld złotych – stanowić
może istotne zagrożenie dla sektora bankowego w Polsce) Ta kwota finansowana jest ze spółek matek.

DEPOZYTY W AKTYWACH FINANSOWYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH
Gospodarstwa domowe są głównymi wierzycielami gospodarki – są dawcami oszczędności, kapitału. Aktywa
finansowe gospodarstw domowych szacuje się na około koniec września 2011 – 900 mld złotych/ 24 tys. na
jednego obywatela. Struktura aktywów finansowych:



depozyty prawie 50%



fundusze inwestycyjne – 7,9%



OFE – 22,3%



skarbowe papiery wartościowe



akcje – 5,9



ubezpieczenie na życie – 3,8%



gotówka w obiegu – 11,5%

Przed bankami stoi duże wyzwanie aktywizacji akcji depozytowej.

4

BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNYCH
System gwarantowania depozytów został utworzony na mocy ustawy o BFG 14 grudnia 1994 roku.
Zadania bfg:

1) Gwarantowanie środków pieniężnych zgromadzonych w bankach
2) Udzielanie zwrotnej pomocy finansowej bankom zagrożonym niewypłacalnością – funkcja sanacyjna
3) Gromadzenie i analizowanie informacji objętych systemem gwarantowania

Źródła finansowania:

1) Obowiązkowe opłaty roczne banków
2) Dochody z oprocentowanych pożyczek udzielanych przez fundusz
3) Dotacje z budżetu państwa
4) Środki z kredytu NBP

Nowelizacja ustawy miała miejsce w 2009 roku, wprowadzono je w życie 19 września 2009 r (ust. Z dnia 16
lipca 2009 roku „O zmianie ustawy o BFG oraz ustawy prawo bankowe”) ( Dz. Ustaw 2009 nr. 144) Zmiany
dotyczą dwóch istotnych kwestii:

1) Skrócenia terminu wypłat z 3 miesięcy do 10 dni, po ogłoszeniu upadłości banku
2) Zwiększenie gwarancji depozytów do kwoty – do 100 tys. euro

Kogo obejmuje system gwarantwania:Chroni depozyty

1) osób fizycznych
2) Osób prawnych – w tyj JST
3) Jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, posiadające zdolność do czynności

prawnej

4) SKO i pracownicze kasy zapomogowo – pożyczkowe

Ochrona nie obejmuje:

1) Lokat skarbu państwa
2) Instytucji finansowych ( banki, fundusze inwestycyjne, biura maklerskie, firmy ubezpieczeniowe)
3) Lokaty kadry zarządzającej bankiem oraz głównych właścicieli banków

Obliczenia kwoty gwarantowanej
Kwota gwarantowana obliczana jest od sumy środków pieniężnych ulokowanych na wszystkich rachunkach –
lokatach terminowych, oszczędnościowych – jednej osoby w banku.
W przypadku rachunku wspólnego każdemu ze współposiadaczy przysługuje odrębna kwota gwarancji.

ROZLICZENIA PIENIĘŻNE

1) Operacje pośredniczące w działalności banku ( operacje dzielimy na czynne – aktywów- kredyty,

zakupy obligacji, bierne – pasywa, bank emituje akcje, zaciąga kredyt w banku- depozyty,
pośredniczące – poza bilansem – rozliczeniowe – w wyniku tych operacji bank osiąga prowizje i opłaty
– odbicie w rzis.

2) RODZAJE INSTRUMENTÓW PŁATNICZYCH!!!!!!!!!
A) Wg fizycznej formy instrumentu:

a) Papierowe
b) Kartowe
c) Elektroniczne – bezpośredni zapis

B) Wg formy pieniądza:

a) Gotówkowe
b) Bezgotówkowe

C) Wg momentu opłacenia w stosunku do użycia

a) Przepłacone (paybefore) – czek podróżny, karta przedpłacona tzw. elektroniczna portmonetka.
b) Opłacone w dniu użycia (paynow) – gotówka, polecenie przelewu, karta debetowa
c) Opłacone po dniu użycia – (paylater) – czek gotówkowy, czek rozrachunkowy, karta kredytowa

5

Rachunki bankowe
Umowa rachunku bankowego ma charakter cywilno – prawny – w kodeksie cywilnym i prawie bankowym.
Banki mogą prowadzić rachunki dla:

1) Osób fizycznych
2) Osób prawnych
3) Jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnych, posiadających zdolność prawną.

Pełnomocnictwa
Posiadacz rachunku może ustanowić pełnomocnictwo do dysponowania rachunkiem. Mamy 3 rodzaje
pełnomocnictwa:

1) Stałe w zakresie ogólnym – pełnomocnik działa w takim zakresie jak właściciel rachunku
2) Stałe w zakresie szczególnym – pełnomocnik ma prawo do dysponowania rachunkiem wyłącznie w

zakresie określonym przez posiadacza rachunku.

3) Jednorazowe – pełnomocnik może dokonać jednorazowej czynności określonej w treści pełnomocnictw

Rachunki bankowe mają 26 cyfr i 2 ibanu

Zapisy na rachunkach:
Wpływy na rachunek księgowane są na jego dobro na stronie kredytowe
Wydatki z rachunku księgowane są w jego ciężar po stronie debetowej

Rodzaje rachunków:

1) Rozliczeniowe – bieżące i pomocnicze
2) Lokat terminowych
3) Oszczędnościowe
4) Oszczędnościowo – rozliczeniowe
5) Terminowych lokat oszczędnościowych
6) Rachunki powiernicze - mogą być na nich gromadzone wyłącznie środki pieniężne powierzone

posiadaczowi rachunku przez osobę trzecią. Stronami rachunku są bank i posiadacz rachunku-
powiernik(deweloper) umowa ustala na jakich zasadach może korzystać powiernik.

Rozliczenia między bankowe:
Rodzaje rozliczeń, realizacja zleceń płatniczych może być:

a) Rozliczeniem miejscowym – między klientami tego samego oddziału (przeksięgowanie

automatycznie )

b) Międzyoddziałowe – posiadających rachunki w jednym banku, ale w różnych oddziałach –

przeksięgowanie w obrębie tego samego banku

c) Rozliczenia międzybankowe – klienci mają rachunki w różnych bankach
d) Międzynarodowe – klientami posiadającymi rachunku w różnych krajach

Rachunki bankowe

Podmioty gospodarcze

Osoby fizyczne

Rozliczeniowe

Lokat terminowych

Oszczędnościowo – rozliczeniowe
ROR

Oszczędnościowe

Terminowych lokat oszczędnościowych

6

System rozrachunku :

1) Brutto – każda instrukcja płatnicza (polecenie przelewu) jest indywidualnie rozliczana poprzez

rachunek banku płatnika i rachunek banku beneficjenta. Dotyczy on z reguły operacji
wysokokwotowych powyżej 1 mln złotych i wykorzystywane są rachunki rozliczeniowe banków
prowadzone w NBP. Wykorzystywany jest tutaj system SORBNET – elektroniczny system.

2) Netto – wykorzystuje się kompensatę, która polega na wyrównywaniu wzajemnych należności i

zobowiązań. Odbywa się to poprzez wyliczanie salda, czyli różnicy między wartością zobowiązań i
należności każdego z podmiotów biorących udział w kompensacie – saldowanie- netting.

Krajowa izba rozliczeniowa (kir) w systemie kompensaty zleceń płatniczych
Prowadzi działalność od 1994 roku, powstała z inicjatywy związku banków polskich. System operacyjnym jest
ELIXIR – w czasie rzeczywistym. Rozliczenia realizowane są w 3 sesjach:



porannej – kończy się o godzinie 11



popołudniowa – kończy się o 15



wieczorna – kończy się o godz. 18.30

Od końca października 2012 roku zmniejszony został czas realizacji przelewu. Znowelizowana ustawa o
usługach płatniczych wprowadziła zapisy dyrektywy unijnej dotyczącej płatności ( TSD wprowadza obowiązek
na KIR zaksięgowania przelewu przychodzącego przed trzecią sesją ELIXIR – oznacza to, że tego samego dnia
odbiorca będzie posiadał pieniądze do dyspozycji. Aby mieć pewność trzeba ustalić z bankiem tzw. godzinę
graniczną (cut of time). Mimo, że sesja zaczyna się o 16 to banki muszą mieć czas na przygotowanie przysyłki.
Nowe przepisy tego nie konkretyzują:



mbank – 13.25



pkos.a – 14.25



ing – 14.30



alior bank – 15.30



bph – 15.30