Federico Fellini – lata 50.

Lata 50. –

historycy twierdzą neorealizm zamordowany przez cud gospodarczy, Włosi

odwracają się od przeszłości, potrzebuję zastrzyku dobrej energii. W chadeckim rządzie

dominowała polityka usuwania wszelkich znamion lewicowości i postępu – neorealizm

przetrwał, tylko w innych formach niż wcześniej (wg prof. Helman) – jako spuścizna, z której

można czerpać.

Fellini

: „Gdy raz się stanie za kamerą, powinno się zaniechać tej pokory [wobec życia i

kamery –

wg zasad neorealistycznych, czyli wobec realizmu]; przeciwnie, powinieneś być

arogancki, być tyranem, kimś w rodzaju boga, rządzącego całkowicie nie tylko aktorami, lecz

także przedmiotami i światłem. (…) pokora nie tylko wobec życia, ale i wobec kamery,

prowadzi do logicznej konkluzji, że reżyser jest zbędny.”
Zaczyna konsekwentną pracę nad filmami – od współpracy z Rossellinim nad „Rzym, miasto
otwarte” i „Paisa”

, jednakże nigdy nie tworzył filmów neorealistycznych, jednak można

zauważyć ich wpływ w jego twórczości – rola fantazji i wyobraźni była dla Felliniego bardzo

ważna, co więcej podkreślał on potrzebę autorskiej kontroli nad całością.
„Felliniego fascynowała tajemnica spektaklu. Spektaklu jako formy życia i ekspresjiludzi

wyrosłych w kręgu tradycji śródziemnomorskiej, zarazem zaś fenomen charakterystycznego

dla popkultury, dla cywilizacji mediów. Obsesyjnie powracał do tych samych obrazów, jakby

chcąc je zbadać, przeniknąć, zrozumieć. Z ciekawością i ironią ukazywał emocje, jakie budzą

zbliżone do siebie, kinem podszyte formy spektaklu artystycznego i religijnego.” –
Kornatowska o Fellinim

„Felliniego fascynowała tajemnica spektaklu. Spektaklu jako formy życia i ekspresji ludzi

wyrosłych w kręgu tradycji śródziemnomorskiej, zarazem zaś fenomenu charakterystycznego

dla popkultury, dla cywilizacji mediów. Obsesyjnie powracał do tych samych obrazów, jakby

chcąc je zbadać, przeniknąć, zrozumieć. Z ciekawością i ironią ukazywał emocje, jakie budzą

zbliżone do siebie, kinem podszyte formy spektaklu artystycznego i religijnego.” –
Kornatowska o Fellinim

Trylogia charakterów –

bohaterowie Felliniego to postaci niedookreślone, migotliwe, zmienne

•

„Światła varietes” 1950 – nieudany debiut z Lattuadą jako współreżyserem

•

„Biały szejk” 1952

o

Przetworzony scenariusz Antonioniego – przez Felliniego i Pinellego

o

Klapa finansowa i prestiżowa – w 1961r. po ponownym wypuszczeniu na

ekrany okrzyknięto go arcydziełem

o

Dzieło szydercze, ukazujące w krzywym zwierciadle mieszczan – ich

światopogląd, hipokryzję i przesądy

o

Bohaterowie –

Ivan i Wanda Cavalli przybywają do Rzymu, by uzyskać

błogosławieństwo od papieża (on chce przedstawić żonę rodzinie i zaliczyć

wycieczkę po Rzymie, ona poznać Białego Szejka, bohatera fotopowieści)

o

Wanda –

zatopiona w złudzeniach, marzeniach, infantylna, kiedy poznaje

Białego Szejka – nie dostrzega jego prostactwa i kabotynizmu – wierząc, że

okryła rodzinę hańbą próbuje rzucić się do Tybru

o

Ivan –

produkt faszyzmu, zawsze podporządkowujący się, żyjący w świecie

konwenansów, w obawie przed rodziną rozpaczliwie szuka Wandy z lęku

przed kompromitacją

o

Happy end –

perfidny, Ivan znajduje Wandę, która w nim upatruje białego

szejka –

nic się w ich życiu nie zmienia

o

Muzyka –

Nino Rota, zdjęcia – Otello Martelli, montażysta – Leo Catozzo

•

„Wałkonie” 1953

o

Tym filmem Fellini zdobywa krytykę, publiczność i festiwale

o

Tytuł oryginalny – vitelloni = przerośnięte cielaki – bohaterowie – mężczyźni,

którzy dawno już dorośli, jednak próbując przedłużyć czas beztroskiej

młodości

o

Miejsce akcji –

Rimini (nudna prowincja, gdzie każdy czeka na Wielką

Zmianę)

o

Fausto –

przywódca, nicpoń i uwodziciel (udowadnia tak swą męskość))

o

Leopoldo –

uważa się za artystę, niewydarzony poeta i dramaturg

o

Alberto – maminsynek

o

Riccardo –

śpiewak, któremu nie wyszło

o

Narrator – Moraldo –

wrażliwy, zdolny do krytycznej oceny, on w finale

opuści rodzinne strony i uda się do wielkiego miasta

o

Narracja –

epizodyczna, bohaterowie wykonują szynności pozornie

bezwartościowe – postaci określa ich sposób bycia (uosabiają oni istotę
prowincjonalizmu)

Trylogia samotności (łaski i zbawienia) – świeckie wykorzystanie tych idei, by oddać
osobisty egzystencjalny kryzys bohaterów

• „La Strada” 1954

o

Współczesna opowieść o Pięknej i Bestii, dobra kobieta, która zmienia złego

mężczyznę poprzez swoją miłość, przypowieść o zbawieniu duszy przez

poświęcenie i ofiarę

o

Bohaterowie – Gelsomina (Masina), Zampano (Quinn) i Szalony Linoskoczek

to wagabundzi, ludzie drogi, nienależący do żadnego miejsca i czasu

o

Struktura dzieła – podporządkowana motywowi podróży; zaczyna się od tego,

że osiłek jarmarczny Zampano kupuje niedorozwiniętą Gelsominę od matki,

po to by pomagała mu w drodze i uatrakcyjniała występy; Gelsomina buntuje

się przeciwko złemu traktowaniu, ucieka, ale Szalony tłumaczy jej, ze bez niej

Zampano nie miałby nikogo; Zampano zabije Szalonego, gdyż ten ciągle z

niego kpi; Gelsomina popada w szaleństwo, Zampano porzuca ja przy drodze;

po kilku latach Zampano wraca do tego miejsca, gdzie dowiaduje się o jej

śmierci – całkowicie go to łamie

o

Muzyka – Rota

o

Krytykowano ten film za skupieniu się na poetyce samotnego człowieka,

zamiast na większości – Fellini odpowiada, że największą troską dziś powinna

być samotność, którą może przełamać jedynie więź jednego człowieka z
drugim

o

Fell

ini to reżyser, który podąża własną drogą

• „Niebieski ptak” 1955

o

Zbyt dużo materiału, zbyt dużo koncepcji – pomimo powrotu do świata

znanego z „La Strady” film nie udaje się

o

Oryginalny tytuł „bidone” – oszust, a bohaterowie filmu to oszuści, dla których
sta

ło się to zawodem

o

Fellini chciał zrobić film o wesołych szarlatanach, jednak po zetknięciu się

bezpośrednio ze środowiskiem zauważył cynizm, pazerność, egoizm i

okrucieństwo – film więc był mroczniejszy

o

Główny bohater – Augusto opuścił rodzinę, starzeje się, traci zręczność i wenę,

szuka kontaktu z porzuconą córką Patrycją

o

Bidoniści – przebierając się za księży, jeżdżą po wsiach, wyłudzając pieniądze

od naiwnych i chytrych wieśniaków; proceder trwa dopóki Augusto nie

spotyka się ze sparaliżowaną dziewczyną, od której rodziny wyłudził już
wszystko –

załamuje się i doświadcza go „dotyk łaski” – wspólnicy myśląc, że

próbuje ich oszukać, zabierają pieniądze i zostawiają go skatowanego na
drodze, nikt nie chce mu pomóc, umiera

• „Noce Cabirii” 1957

o

Inspiracja – opo

wiadanie prostytutki Wandy, którą Fellini poznał, kręcąc

„Niebieskiego ptaka”

o

Główna bohaterka – Cabiria (Masina) to prosta dziewczyna uliczna, która radzi

sobie z prozą codziennego życia, krzepiąc się w wiarą w naiwny cud –

mężczyzna wybawiciel, którego miłość ja wyrwie z dotychczasowego życia,

jednak za każdym razem jej marzenia okazują się ułudą, a każdy za

napotkanych mężczyzn wykorzystuje ją i porzuca

o

Cabiria jednak doświadcza „dotknięcia łaski” – po przejściu próby cierpienia –

muzyka, którą słyszy po spotkaniu młodych ludzi, staje się dla niej metaforą

zbawienia (spontanicznym, nieoczekiwanym doświadczeniem)

o

W ostatniej scenie –

Cabiria patrzy wprost w kamerę, wprost na widza, wg

Bazina zapraszając go do towarzyszenia jej na drodze, którą podąża

o

Felli

ni o Masinie (byli małżeństwem): „Giulietta to przypadek specjalny. Nie

tylko zagrała główne role w kilku moich filmach, ale również je inspirowała.

Tak więc sama Giulietta jest ich tematem.”