asystentka stomatologiczna 322[01] o1 02 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Olga Bielan

Charakteryzowanie budowy, fizjologii i patologii narządu
żucia 322[01].O1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
lek. dent. Alicja Jędrzejczyk
lek. med. Ewa Rusiecka

Opracowanie redakcyjne:
mgr Olga Bielan

Konsultacja:
mgr inż. Halina Śledziona

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[01].O1.02
„Charakteryzowanie budowy, fizjologii i patologii narządu żucia”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu asystentka stomatologiczna.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawowe pojęcia anatomiczne. Komórki, tkanki, układy

organizmu człowieka
5.1.1.Ćwiczenia

11
11

5.2.

Budowa układu kostno-stawowego narządu żucia. Mięśnie głowy

5.2.1. Ćwiczenia

15
15

5.3. Rola jamy ustnej w fizjologii narządu żucia

5.3.1. Ćwiczenia

18
18

5.4. Budowa i fizjologia narządu zębowego.

Metody znakowania zębów
5.4.1. Ćwiczenia

20
20

5.5. Podstawowe czynności i procesy fizjopatologiczne narządu żucia, stany

patologiczne i choroby twardych tkanek zęba
5.5.1.Ćwiczenia

25
25

5.6. Etiologia i profilaktyka próchnicy zębów

5.6.1.Ćwiczenia

28
28

5.7. Etiologia i profilaktyka chorób przyzębia

5.7.1. Ćwiczenia

31
31

5.8. Wady ortodontyczne

5.8.1. Ćwiczenia

33
33

6. Ewaluacja osiągnięć uczniów

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie asystentka stomatologiczna z zakresu

charakteryzowania budowy, fizjologii i patologii narządu żucia.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,

aby mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy

z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania–uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania:

metoda przypadków,

sytuacyjna, dyskusja problemowa, ćwiczenia praktyczne oraz metoda samokształcenia
kierowanego. W procesie samokształcenia należy zwracać uwagę na korzystanie z różnych
źródeł informacji, jak: podręczniki, czasopisma, poradniki, instrukcje, akty prawne, materiały
informacyjne firm stomatologicznych. Zaleca się również: organizowanie wycieczek
dydaktycznych do nowoczesnych zakładów opieki zdrowotnej zajmujących się leczeniem
stomatologicznym,

uczestniczenia

sesjach

naukowych

zakresu stomatologii

oraz udział w targach i wystawach materiałów, instrumentarium, sprzętu stomatologicznego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

322[01].O1

Podstawy działalności zawodowej

322[01].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony

przeciwpożarowej

oraz ochrony środowiska

322[01].O1.04

Nawiązywanie

i utrzymywanie kontaktów

międzyludzkich

322[01].O1.02

Charakteryzowanie

budowy, fizjologii

i patologii narządu żucia

322[01].O1.03

Stosowanie leków

w leczeniu chorób jamy

ustnej

322[01].O1.05

Przestrzeganie przepisów

prawa i zasad ekonomiki

w ochronie zdrowia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

korzystać z technologii informacyjnej,

−

wykonywać prace zgodnie z zasadami bhp,

−

obsłużyć urządzenia techniczne,

−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,

−

pracować w grupie i indywidualnie.

−

obserwować i wyciągać wnioski z obserwacji

−

wykazywać aktywność w dochodzeniu do wiedzy i umiejętności

−

brać czynny udział w ćwiczeniach i dyskusji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

−

posłużyć się podstawową terminologią anatomiczną,

−

rozróżnić tkanki, narządy i układy organizmu człowieka i dokonać ich ogólnej
charakterystyki,

−

scharakteryzować budowę układu stomatognatycznego,

−

scharakteryzować budowę układu kostno-stawowego narządu żucia,

−

scharakteryzować mięśnie układu stomatognatycznego,

−

scharakteryzować budowę i wyjaśnić rolę układu naczyniowego narządu żucia,

−

scharakteryzować budowę anatomiczną ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego,

−

scharakteryzować topografię, fizjologię nerwów czaszkowych,

−

dokonać klasyfikacji narządów zmysłów i określić ich rolę dla organizmu,

−

określić rolę układu dokrewnego,

−

wyjaśnić rolę hormonów dla organizmu człowieka,

−

scharakteryzować budowę jamy ustnej i wyjaśnić jej rolę w fizjologii narządu żucia,

−

scharakteryzować narząd smaku i określić funkcje śliny,

−

scharakteryzować budowę narządu zębowego,

−

dokonać podziału morfologiczno-czynnościowego zębów,

−

określić cechy i różnice zębów mlecznych oraz stałych,

−

scharakteryzować budowę histologiczną zębów,

−

scharakteryzować dwupokoleniowość zębów,

−

określić systemy znakowania zębów,

−

scharakteryzować budowę morfologiczną i topografię przyzębia,

−

rozróżnić podstawowe procesy fizjopatologiczne organizmu człowieka i określić ich
wpływ na powstawanie chorób,

−

scharakteryzować zmiany morfologiczno-czynnościowe organizmu człowieka, zachodzące
w procesie starzenia,

−

scharakteryzować stany patologiczne narządu żucia,

−

rozróżnić choroby twardych tkanek zęba,

−

scharakteryzować objawy i sposoby zapobiegania chorobom przyzębia,

−

określić sposoby zapobiegania wadom ortodontycznym,

−

określić przyczyny i scharakteryzować objawy urazów narządu żucia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

................................................

Modułowy program nauczania: Asystentka stomatologiczna 322[01]
Moduł:

Podstawy działalności zawodowej 322[01].O1

Jednostka modułowa:

Charakteryzowanie budowy, fizjologii i patologii narządu
żucia 322[01].O1.02

Temat: Komórki organizmu człowieka, podział i funkcje.

Cel ogólny: Przedstawienie budowy komórki organizmu człowieka ich rodzajów i funkcji.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

przedstawić budowę komórki organizmu człowieka,

−

różnicować komórki organizmu człowieka,

−

omówić funkcje komórek organizmu człowieka.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach,

−

praca indywidualna.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

mikroskopy, preparaty mikroskopowe komórek,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Przebieg zajęć:
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.
5. Podanie uczniom pytań sprawdzających:

–

Jak zbudowana jest komórka ludzka?

–

Jaką funkcję pełnią poszczególne organella komórkowe?

–

Jak dzielimy komórki organizmu człowieka?

–

Jaką funkcję pełnią poszczególne komórki organizmu człowieka?

6. Uczniowie pracują w zespołach, oglądają pod mikroskopem preparaty komórkowe,

wymieniają komórki organizmu człowieka, dokonują ich krótkiej charakterystyki i opisują
ich funkcje oraz budowę.

7. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność swoich wypowiedzi.
8. Uczniowie zapisują zebrane informacje na kartce papieru – karta ćwiczeń.
9. Uczniowie – liderzy poszczególnych grup omawiają wybrane komórki na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność zebranych informacji.
11. Nauczyciel ocenia uczniów.

Zakończenie zajęć

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Praca domowa

Nauczyciel prosi aby uczniowie w domu narysowali wybraną przez siebie komórkę,

scharakteryzowali ją i opisali jej funkcje.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
– scharakteryzowanie

budowy

ludzkiej

komórki,

scharakteryzowanie

organelli

komórkowych, dokonanie podziału komórek w organizmie ludzkim oraz określenie ich
funkcji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

..............................................................

Modułowy program nauczania: Asystentka stomatologiczna 322[01]
Moduł:

Podstawy działalności zawodowej 322[01].O1

Jednostka modułowa:

Charakteryzowanie budowy, fizjologii i patologii narządu
żucia 322[01].O1.02

Temat: Tkanki organizmu człowieka – podział i funkcje.

Cel ogólny: Przedstawienie budowy tkanek, organizmu człowieka ich podziału i funkcji.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

przedstawić budowę tkanek organizmu człowieka,

−

rozróżniać tkanki organizmu człowieka,

−

omówić funkcje tkanek organizmu człowieka.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach, indywidualna.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela,

−

mikroskopy, preparaty mikroskopowe tkanek

–

Jakie rodzaje tkanek wyróżniamy w organizmie człowieka?

–

Jakie

cechy

charakterystyczne

tkanek

można

zaobserwować

w obrazie

mikroskopowym?

6. Nauczyciel prosi słuchaczy aby omówili przeanalizowane preparaty mikroskopowe.

Uczniowie określają miejsca występowania tkanek w organizmie człowieka.

7. Uczniowie pracują w zespołach wymieniają między sobą preparaty mikroskopowe?
8. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność swoich obserwacji.
9. Uczniowie zapisują swoje propozycje na kartce papieru.
10. Uczniowie omawiają swoje propozycje na forum grupy.
11. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność swoich obserwacji.
12. Nauczyciel ocenia aktywność uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczeń sprawiły im trudności.

Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności były ćwiczone,
jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Praca domowa

Nauczyciel prosi uczniów,

aby w domu opisali budowę i funkcje wszystkich tkanek

organizmu człowieka.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od uczniów po zakończonych zajęciach:

−

wymienić rodzaje tkanki organizmu człowieka,

−

określić znaczenie poszczególnych tkanek w organizmie człowieka i ich funkcje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe pojęcia anatomiczne. Komórki,tkanki, układy

organizmu człowieka

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rysunek do ćwiczenia 1

Na powyższym schemacie komórki zaznacz przy właściwych numerach organella

komórkowe. W karcie ćwiczeń opisz jaką pełnią one funkcje w komórce i jak są zbudowane.

Organella komórkowe

Budowa

Funkcja

10.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment materiału nauczania. Nauczyciel prosi aby każdy słuchacz indywidualnie przemyślał
pytanie. Na otrzymanych kartach pracy – ćwiczeń każdy uczeń samodzielnie wymienia
i opisuje budowę organelli komórkowych oraz opisuje ich funkcje. Nauczyciel zbiera kartki
i sprawdza poprawność odpowiedzi oceniając uczniów. Następnie wszyscy na forum grupy
dyskutują.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.1. poradnika dla ucznia, informacje dotyczące budowy

komórki,

2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) nazwać zaznaczone organella komórkowe,
4) określić funkcje poszczególnych organelli komórkowych.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

atlas anatomiczny,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wyjaśnij podstawowe pojęcia anatomiczne zapisane w karcie ćwiczeń.

Anatomia

Fizjologia

Histologia

Patologia

Komórka

Tkanka

Układ

Neuron

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment materiału nauczania. Nauczyciel prosi aby każdy uczeń indywidualnie przemyślał
pytanie. Na otrzymanych kartach pracy – ćwiczeń każdy uczeń samodzielnie wpisuje definicje
pojęć anatomicznych.. Nauczyciel zbiera kartki i sprawdza poprawność odpowiedzi oceniając
uczniów. Następnie wszyscy na forum grupy dyskutują omawiają pojęcia anatomiczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.2. poradnika dla ucznia, informacje dotyczące

podstawowych pojęć anatomicznych,

2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) dokonać charakterystyki pojęć,
4) omówić na forum grupy zdefiniowane pojęcia.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru,

–

przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Odszukaj w atlasie anatomicznym przebieg 12 par nerwów czaszkowych; określ ich

funkcje. Wykonaj zadanie w karcie ćwiczeń.

Karta ćwiczeń

Numer

Nazwa nerwu

Funkcja

III

VII

VIII

XII

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment materiału nauczania, dokonać analizy przebiegu nerwów czaszkowych w atlasie
anatomicznym. Nauczyciel prosi aby każdy uczeń indywidualnie przemyślał pytanie.
Na otrzymanych kartach pracy – ćwiczeń każdy uczeń samodzielnie wpisuje nazwy nerwów
czaszkowych, opisuje ich przebieg i funkcje. Nauczyciel zbiera kartki i sprawdza poprawność
odpowiedzi oceniając uczniów. Następnie wszyscy na forum grupy dyskutują omawiają pojęcia
anatomiczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w atlasie anatomicznym informacje o nerwach czaszkowych,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) uzupełnić kartę ćwiczeń,
4) omówić ćwiczenie na forum grupy.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru,

–

przybory do pisania,

–

poradnik dla ucznia,

–

atlas anatomiczny człowieka,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Budowa układu kostno-stawowego narządu żucia. Mięśnie

głowy

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W atlasie anatomicznym odszukaj stawy wchodzące w skład układu stomatognatycznego.

Omów ich budowę i funkcje.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment materiału nauczania. Nauczyciel prosi aby każdy uczeń indywidualnie przemyślał
zadanie. Na otrzymanych kartach pracy – ćwiczeń każdy uczeń samodzielnie wpisuje nazwy
stawów i ich funkcje. Nauczyciel zbiera kartki i sprawdza poprawność odpowiedzi oceniając
uczniów. Następnie wszyscy na forum grupy dyskutują wymieniając i omawiając stawy
wchodzące w skład układu stomatognatycznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.2. poradnika dla ucznia, informacje dotyczące stawów

wchodzących w skład układu stomatognatycznego,

2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) odnaleźć stawy w atlasie anatomicznym,
4) uzupełnić kartę ćwiczeń.

Karta ćwiczeń

Nazwa stawu

Funkcja stawu

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru,

–

przybory do pisania,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj budowę i funkcje układu stomatognatycznego.

Karta ćwiczeń

Nazwa stawu
wchodzącego w skład
układu
stomatognatycznego

Funkcja

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

Następnie

wszyscy

forum

grupy

dyskutują

wymieniając

i omawiając stawy wchodzące w skład układu stomatognatycznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.2. poradnika dla ucznia, informacje dotyczące budowy

i funkcji układu stomatognatycznego,

2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) określić budowę, funkcje stawów wchodzących w skład układu stomatognatycznego

i wyjaśnić ich znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania układu.

4) omówić funkcje na forum grupy.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru,

–

przybory do pisania,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Korzystając z atlasu anatomicznego, odszukaj mięśnie biorące udział w ruchach żuchwy;

opisz funkcje pełnione przez poszczególne mięśnie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment materiału nauczania oraz skorzystać z atlasu anatomicznego. Nauczyciel prosi aby
każdy uczeń indywidualnie przemyślał zadanie. Na otrzymanych kartach pracy – ćwiczeń
każdy uczeń samodzielnie wpisuje nazwy mięśni biorących udział w ruchach żuchwy oraz
opisuje ich funkcje. Nauczyciel zbiera kartki i sprawdza poprawność odpowiedzi oceniając
uczniów. Następnie wszyscy na forum grupy dyskutują wymieniając poszczególne mięśnie i
opisując ich funkcje.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien :

1) odszukać w materiale nauczania 5.2.1 informacje dotyczące funkcji układu

stomatognatycznego,

2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) określić funkcje i wyjaśnić ich znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania układu,
4) omówić funkcje na forum grupy.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru,

–

przybory do pisania,

–

poradnik dla ucznia,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Karta ćwiczeń

l.p. Mięsień

Funkcje

Mięśnie żwacze

Mięśnie podgnykowe

Mięśnie nadgnykowe

Mięśnie mimiczne

Mięśnie szyi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Rola jamy ustnej w fizjologii narządu żucia

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z atlasu anatomicznego opisz budowę jamy ustnej, omów funkcje jakie pełni

jama ustna.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczeń powinien przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału materiału nauczania. Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie.
Nauczyciel powinien nadzorować zgodność wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.3. poradnika dla ucznia, wiadomości na temat budowy i

funkcji jamy ustnej,

2) wypisać na kartce funkcje jakie pełni jama ustna w organizmie człowieka i podać jakie to

ma znaczenie dla funkcjonowania organizmu?

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie poradnika dla ucznia (rozdział 4.3.), wypisz jaki jest skład chemiczny śliny

i jakie pełni ona funkcje.

Wskazówki do realizacji dla nauczyciela

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczeń powinien przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału materiału nauczania. Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie.
Nauczyciel powinien nadzorować zgodność wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania wiadomości na temat składu chemicznego śliny oraz

funkcji jakie ona pełni,

2) wypisać treść zadania na kartce papieru,
3) zaprezentować efekty własnej pracy na forum grupy.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Na podstawie poradnika dla ucznia, opisz mechanizm wrodzony i nabyty wydzielania śliny

w organizmie człowieka.

Wskazówki do realizacji dla nauczyciela

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczeń powinien przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału materiału nauczania. Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie.
Nauczyciel powinien nadzorować zgodność wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.3. poradnika dla ucznia wiadomości na temat podany w

ćwiczeniu,

2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wypisać na kartce temat ćwiczenia,
4) zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Budowa i fizjologia narządu zębowego. Metody znakowania

zębów

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj ząb i zaznacz jego elementy składowe.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału materiału nauczania. Nauczyciel prosi aby każdy uczeń indywidualnie
przemyślał zadanie. Następnie uczniowie w utworzonych przez siebie dwóch grupach na
dużym arkuszu papieru za pomocą markera rysują ząb, zaznaczają jego elementy składowe,
a następnie prezentują swoje prace na forum grupy. Wskazana jest pomoc nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.4. poradnika dla ucznia informacje dotyczące budowy

narządu zębowego

2) wpisać posiadane dane na kartkę papieru,
3) korzystając z atlasu anatomicznego narysować ząb i zaznaczyć jego elementy składowe,
4) omówić swoją prace na forum grupy,

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wypisz cechy charakterystyczne dla uzębienia mlecznego i stałego.

Cechy uzębienia mlecznego

Cechy uzębienia stałego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału materiału nauczania. Nauczyciel prosi aby każdy uczeń indywidualnie
przemyślał zadanie. Następnie uczniowie w utworzonych przez siebie dwóch grupach, na
dużym arkuszu papieru za pomocą markera wypisują cechy charakterystyczne dla uzębienia
mlecznego i stałego. Następnie grupy prezentują swoje prace na forum grupy. Wskazana jest
pomoc nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.4. poradnika dla ucznia, informacje na temat uzębienia

mlecznego i stałego,

2) zapoznać się z treścią ćwiczenia,
3) wypisać charakterystyczne cechy dla uzębienia mlecznego i stałego na kartkę papieru,
4) omówić wykonaną pracę na forum grupy.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Oznakuj na diagramie zęby stałe za pomocą systemu Haderupa.

Rysunek do ćwiczenia 3 [6]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału materiału nauczania. Nauczyciel prosi aby każdy uczeń indywidualnie
przemyślał pytanie. Następnie uczniowie w utworzonych przez siebie dwóch grupach wypisują
swoje propozycje, a następnie dyskutują na temat pytań. Wskazana jest pomoc nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.4. poradnika dla ucznia, informacje na temat

znakowania uzębienia stałego,

2) zapoznać się z treścią ćwiczenia,
3) oznaczyć na diagramie zęby stałe za pomocą systemu Haderupa.
4) przedstawić wykonaną pracę na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Oznakuj na diagramie przykładowy stan uzębienia pacjenta uwzględniając poszczególne

powierzchnie zęba.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału materiału nauczania Nauczyciel prosi aby każdy uczeń indywidualnie
przemyślał zadanie. Następnie uczniowie w utworzonych przez siebie dwóch grupach wypisują
swoje propozycje, a następnie dyskutują na temat pytań. Wskazana jest pomoc nauczyciela.

Rysunek do ćwiczenia 4 [6]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.4. poradnika dla ucznia, informacje na temat

znakowania, oceny uzębienia stałego,

2) zapoznać się z treścią ćwiczenia,
3) oznaczyć na diagramie przykładowy stan uzębienia pacjenta z uwzględnieniem

powierzchni zębowych,

4) omówić wykonaną pracę na forum grupy.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 5

Oznakuj na diagramie zęby mleczne za pomocą systemu Haderupa z poprawką

Allerhanda.

Rysunek do ćwiczenia 5 [6]

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału materiału nauczania. Nauczyciel prosi aby każdy uczeń indywidualnie
przemyślał zadanie. Następnie uczniowie indywidualnie oznaczają na diagramie zęby, a
następnie prezentują swoje diagramy i nanoszą ewentualne poprawki. Wskazana jest pomoc
nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.4. poradnika dla ucznia, informacje na temat

znakowania, uzębienia mlecznego,

2) zapoznać się z treścią ćwiczenia,
3) oznaczyć na diagramie zęby mleczne za pomocą systemu Haderupa z poprawką

Allerhanda

4) omówić wykonaną pracę na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Podstawowe czynności i procesy fizjopatologiczne narządu

żucia, stany patologiczne i choroby twardych tkanek zęba

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie poradnika dla ucznia, opisz charakterystyczne cechy chorób tkanek twardych

zęba.

Choroby

Cechy

Rozwojowe wady szkliwa

Przebarwienie szkliwa

Niecałkowity rozwój szkliwa

Niecałkowity rozwój zębiny

Urazowe uszkodzenia zębów

Uszkodzenia fizyczne i chemiczne

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment poradnika dla ucznia. Nauczyciel prosi aby każdy uczeń indywidualnie przemyślał
pytanie. Następnie uczniowie w utworzonych grupach dokonują charakterystyki chorób tkanek
twardych zęba, a następnie wyniki pracy grupowej prezentują na forum grupy i nanoszą
ewentualne poprawki. Wskazana jest pomoc nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.5. poradnika dla ucznia, informacje na temat chorób

tkanek twardych zęba,

2) zapoznać się z treścią ćwiczenia,
3) wypisać najważniejsze cech charakterystycznych dla chorób tkanek twardych zęba

z poradnika dla ucznia,

4) omówić pracę na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie poradnika dla ucznia, punkt 5.1 oraz dostępnej literatury wyjaśnij zjawisko

parafunkcji. W karcie pracy przedstaw rodzaje parafunkcji podaj propozycje możliwych
działań profilaktycznych.

Karta ćwiczenia

Rodzaj parafunkcji

Możliwe działania profilaktyczne

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiału nauczania. Uczniowie wykonują ćwiczenie w dwóch grupach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać treść z poradnika i literatury,
2) zaprezentować pracę na forum grupy.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Na podstawie Poradnika dla ucznia, opisz budowę i funkcje narządu żucia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment

Poradnika dla ucznia. Nauczyciel prosi aby każdy uczeń indywidualnie przemyślał pytanie.
Następnie uczniowie w utworzonych grupach opisują skład i funkcje narządu żucia,a wyniki
pracy grupowej prezentują na forum grupy i nanoszą ewentualne poprawki.

Wskazana jest pomoc nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.5. poradnika dla ucznia, informacje na temat składu

i funkcji narządu żucia,

2) zapoznać się z treścią ćwiczenia,
3) omówić prace na forum grupy.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6.

Etiologia i profilaktyka próchnicy zębów

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie treści zawartych w poradniku dla ucznia 4.6 wypisz najczęstsze przyczyny

powstawania próchnicy zębów u dzieci oraz podstawowe zasady jej profilaktyki. Opracuj
zalecenia dla dzieci istotne w profilaktyce próchnicy zębów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału materiału nauczania. Nauczyciel prosi aby każdy uczeń indywidualnie
przemyślał pytanie. Następnie uczniowie w utworzonych grupach dokonują analizy przyczyn
powstawania próchnicy zębów u dzieci oraz przedstawiają podstawowe zasady jej profilaktyki,
a następnie uzyskane wyniki pracy grupowej przedstawiają na forum grupy i nanoszą
ewentualne poprawki. Wskazana jest pomoc nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią ćwiczenia,
2) wypisać z poradnika dla ucznia, istotne informacje,
3) opracować najważniejsze zalecenia profilaktyczne,
4) zaprezentować pracę na forum grupy.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

1) ćwiczenie

Środki dydaktyczne:

–

papier formatu A4,

–

poradnik dla ucznia,

–

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Odpowiedz na następujące pytania:

1) Czy czyścisz zęby co najmniej 2–3 razy dziennie?
2) Czy czyścisz zęby po śniadaniu?
3) Czy czyścisz zęby co najmniej 2 minuty?
4) Czy zawsze kładziesz się spać z wyczyszczonymi zębami?

Spróbuj odnaleźć argumenty uzasadniające czynności (działania) wymienione w każdym

pytaniu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczeń powinien przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału materiału nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.6. poradnika dla ucznia, informacje na temat higieny

jamy ustnej i zębów w profilaktyce próchnicy,

2) odpowiedzieć szczerze sobie na pytania zawarte w ćwiczeniu,
3) dobrać się w 2–3 osobowy zespół i wspólnie odnaleźć argumenty uzasadniające czynności

wymienione w pytaniach,

4) zapisać wyniki swojej pracy na arkuszu papieru w sposób przejrzysty i czytelny według

następującego schematu.

Jak jest?

Jak powinno być?

Dlaczego jest jak jest?

Wnioski( co należy zmienić?)

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda metaplanu.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

arkusz papieru,

–

papier formatu A4,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Na podstawie treści zawartych w poradniku dla ucznia (rozdział 4.6.), wypisz

i scharakteryzuj znane Tobie rodzaje profilaktyki próchnicy zębów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczeń powinien przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału materiału nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać odpowiedni fragment rozdziału materiału nauczania,
2) wypisać istotne zagadnienia z poradnika dla ucznia, na kartkę,
3) zaprezentować efekt pracy na forum grupy.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

przybory do pisania,

–

arkusz papieru,

–

papier formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Etiologia i profilaktyka chorób przyzębia

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj pogadankę skierowaną do pacjentów poradni stomatologicznej w celach

profilaktycznych na temat skutecznych metod zwalczania płytki bakteryjnej i korekty
nieprawidłowych nawyków higienicznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment

rozdziału

materiału

nauczania.

Ćwiczenie

wykonują

w dwuosobowych grupach. Nauczyciel pomaga i nadzoruje.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania 4.7. poradnika dla ucznia, informacje dotyczące metod

zwalczania płytki bakteryjnej i korekty nieprawidłowych nawyków higienicznych,

2) wpisać znalezione informacje,
3) zaprezentować swoją pracę na forum grupy.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

arkusz papieru,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie treści zawartych w poradniku dla ucznia 4.7 wypisz cele profilaktyki chorób

przyzębia. Przedstaw wymogi profilaktyczne w stosunku do pacjenta oraz działania
profilaktyczne podejmowane w tym zakresie przez zespół stomatologiczny.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment

rozdziału

materiału

nauczania.

Ćwiczenie

wykonują

w dwuosobowych grupach. Nauczyciel pomaga i nadzoruje.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią ćwiczenia,
2) wypisać z poradnika dla ucznia, istotne informacje,
3) opracować najważniejsze zalecenia profilaktyczne w stosunku do pacjenta,
4) omówić działania profilaktyczne podejmowane w tym zakresie przez zespół

stomatologiczny,

5) zaprezentować pracę na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

papier formatu A4, flamastry,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Na podstawie treści zawartych w poradniku dla ucznia (rozdział 4.7.), wypisz działania

profilaktyczne dotyczące :
–

profilaktyki pierwotnej chorób przyzębia,

–

profilaktyki wtórnej chorób przyzębia,

–

profilaktyki trzeciorzędowej chorób przyzębia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment

rozdziału

materiału

nauczania.

Ćwiczenie

wykonują

w dwuosobowych grupach. Nauczyciel pomaga i nadzoruje.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią ćwiczenia,
2) wypisać z poradnika dla ucznia, istotne informacje,
3) zaprezentować pracę na forum grupy.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

papier formatu A4,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Wady ortodontyczne

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie poradnika dla ucznia (rozdział 4.8.), podaj cechy normy zgryzowej

porównaj je z cechami charakterystycznymi dla zgryzu nieprawidłowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia słuchacze powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału materiału nauczania. Wykonują ćwiczenie indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wymienić cechy normy zgryzowej,
2) scharakteryzować cechy zgryzu nieprawidłowego,
3) różnicować normę zgryzową od zgryzu nieprawidłowego.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

arkusz papieru,

–

literatura z rozdziału 7

poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie poradnika dla ucznia, 4.8 opisz najczęstsze przyczyny wad zgryzu u dzieci.

Zaproponuj działania zaradcze.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia słuchacze powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału materiału nauczania. Wykonują ćwiczenie indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wymienić przyczyny wad zgryzu,
2) określić i omówić działania profilaktyczne.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

arkusz papieru,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Na podstawie poradnika dla ucznia, 4.8 wymień i scharakteryzuj zagadnienia dotyczące

profilaktyki ortodontycznej. Opisz metody leczenia wad zgryzu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia słuchacze powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie uczniowie wykonują indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać definicję profilaktyki ortodontycznej,
2) określić i omówić działania profilaktyczne,
3) wypisać i scharakteryzować metody leczenia wad zgryzu.

Zalecana metoda nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

arkusz papieru,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Charakteryzowanie budowy,
fizjologii i patologii narządu żucia”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 3, 4, 5, 6, 8, 11, 12, 14, 16, 18 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 7, 9, 10, 13, 15, 19, 20 z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. b, 3. d, 4. a, 5. d, 6. d, 7. b, 8. c, 9. c, 10. c, 11. d,
12. b, 13. a, 14. a, 15. b, 16. a, 17. c, 18. d, 19. a, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zdefiniować anatomię jako nauki

Scharakteryzować cechy tkanki
nabłonkowej

Wymienić funkcje jamy ustnej

Wymienić cechy układu
stomatognatycznego

Wymienić funkcje układu
stomatognatycznego

Wymienić narządy zmysłów

Scharakteryzować budowę narządu
zębowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wymienić systemy znakowania zębów

Określić cechy charakterystyczne dla
uzębienia mlecznego

10 Rozróżnić choroby twardych tkanek zębów

Wskazać naczynia krwionośne wchodzące
w skład układu naczyniowego żuchwy

12 Wymienić składowe narządu żucia

13 Różnicować objawy chorób przyzębia

14 Wymienić przyczyny próchnicy zębów

Zróżnicować rodzaje profilaktyki chorób
przyzębia

Wskazać zmiany zachodzące w procesie
starzenia w narządzie żucia

Określić na czym polega dwupokoleniowość
zębów

Wymienić sposoby zapobiegania wadom
ortodontycznym

Wymienić główne przyczyny powstawania
próchnicy zębów

20 Określić funkcje śliny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom ich instrukcję.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na rozwiązanie testu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Anatomia jest to

a) nauka zajmująca się badaniem budowy ciała w ujęciu mikroskopowym /histopatologia/

oraz makroskopowym/anatomia opisowa i topograficzna.

b) nauka o chorobie; zajmuje się całością zjawisk czynnościowych i morfologicznych,

składających się na proces chorobowy.

c) nauka zajmująca się czynnością ustroju żywego.
d) nauka zajmująca się rozwojem w okresie zarodkowym i płodowym.

2. W tkance nabłonkowej wyróżniamy

a) włókna kolagenowe, sprężyste, siateczkowe.
b) nabłonki powierzchowne, nabłonki gruczołowe, nabłonki zmysłowe.
c) limfocyty, siateczkę, włókna kolagenowe.
d) nabłonki gruczołowe, włókna kolagenowe, włókna mięśniowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Czynności fizjologiczne jamy ustnej to

a) pobieranie pokarmów, wytwarzanie mowy, droga oddechowa.
b) bariera ochronna dla dalszych odcinków przewodu pokarmowego, przygotowanie

mechaniczne i chemiczne pokarmów.

c) nawilżanie błon śluzowych, pobieranie pokarmu, droga oddechowa.
d) pobieranie pokarmów, wytwarzanie mowy, droga oddechowa, bariera ochronna dla

dalszych odcinków przewodu pokarmowego, przygotowanie mechaniczne i chemiczne
pokarmów.

4. W skład układu stomatognatycznego wchodzą

a) połączenie zębowo-zębodołowe, układ zębowo-zębowy, zespół nerwowo-mięśniowy

stawy skroniowo-żuchwowe.

b) połączenie zębowo-zębodołowe, układ zębowo-zębowy.
c) stawy skroniowo-żuchwowe, układ zębowo-zębowy.
d) zespół nerwowo-mięśniowy, układ zębowo-zębowy.

5. Podstawowe funkcje układu stomatognatycznego to

a) żucie, połykanie.
b) połykanie, oddychanie, zgniatanie.
c) miażdżenie, trawienie, oddychanie.
d) żucie, połykanie, mowa, oddychanie.

6. Narządy zmysłów występujące w organizmie człowieka

a) wzrok, słuch, powonienie.
b) równowaga, smak, węch.
c) czucia skórnego, czucia głębokiego, smaku.
d) wzrok, słuch, smak, węch czucie.

7. Narząd zębowy zbudowany jest z

a) korona, korzeń zębowy, naczynia krwionośne i nerwy.
b) korona, szyjka zębowa, korzeń.
c) szkliwo, ozębna, miazga zębowa.
d) cement korzeniowy, szkliwo, ozębna.

8. Stosowane obecnie systemy znakowania zębów to

a) system Haderupa, z poprawką Allerhanda, system FDI.
b) system FDI.
c) system Haderupa.
d) system cyfrowy.

9. Cechy zębów mlecznych

a) mała zmienność, delikatne, ściany zębów cieńsze, siekacze górne zachodzą na siekacze

dolne.

b) siekacze i kły są zębami jednoguzkowymi, siekacze górne zachodzą na siekacze dolne.
c) zgrubienia brzegu szkliwnego, mała zmienność, delikatne, cienkie ścianki, barwa

niebieskobiała, siekacze i kły są jednoguzkowe.

d) siekacze górne zachodzą na siekacze dolne, siekacze i kły są jednoguzkowe, mała

zmienność.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Do chorób twardych tkanek zęba zaliczamy

a) próchnicę, rozwojowe wady szkliwa, nadwrażliwość zębiny.
b) urazowe uszkodzenie zębów, paradontoza, próchnica.
c) rozwojowe wady szkliwa, przebarwienia szkliwa, niecałkowity rozwój szkliwa,

niecałkowity rozwój zębiny.

d) zaburzenia liczby zębów, złamanie zębów, zaburzenia struktury zęba.

11. W skład układu naczyniowego narządu żucia wchodzą

a) tętnica szyjna, tętnica żuchwowa, tętnica szczękowa.
b) tętnica szyjna wspólna, splot skrzydłowy.
c) tętnica czołowa, szczękowa, jarzmowa.
d) tętnica szyjna wspólna, szyjna wewnętrzna, szyjna zewnętrzna, szczękowa.

12. Na aparat żucia składa się

a) szkielet kostny głowy, mięśnie poruszające żuchwę, zęby.
b) szkielet kostny głowy, jama ustna, mięśnie poruszające żuchwę, gruczołu ślinowe,

nerwy kontrolujące smak, węch, ruch.

c) jama ustana, łuki zębowe, policzki.
d) mięśnie poruszające żuchwę, krtań, zęby.

13. Objawy świadczące o wrzodziejącym zapaleniu to

a) owrzodzenia dziąseł, brzeg dziąsła silnie zaczerwieniony, szary, rzekomobłoniasty

nalot, ślinotok, gnilny zapach z jamy ustnej, tendencja do krwawień.

b) owrzodzenia dziąseł, krwawienia samoistne, bolesność, śluzowa wydzielina.
c) samoistne krwawienia z dziąseł, zaczerwienienie, obrzęk.
d) podwyższona temperatura ciała, bladość dziąseł, krwawienie.

14. Do przyczyn powstawania próchnicy zębów należą

a) obecność węglowodanów w jamie ustnej, drobnoustroje w płytce bakteryjnej,

wrażliwość powierzchni szkliwa.

b) bieda, niewłaściwa dieta, wadliwe szczoteczki do zębów.
c) odczyn kwaśny w jamie ustnej, twarda woda, zła pasta do zębów.
d) obecność węglowodanów w jamie ustnej, twarda woda, odczyn kwaśny w jamie ustnej.

15. Profilaktyka wtórna chorób przyzębia obejmuje

a) zapobieganie możliwym powikłaniom, związanym z nie dającymi się usunąć objawami

lub skutkami choroby, zapobieganie postępowi choroby, kontrolę wyników.

b) oświatę zdrowotną, okresowe badania wybranych pacjentów, przeprowadzenia

koniecznych zabiegów chirurgicznych.

c) program żywieniowy, okresowe badania kontrolne, mycie zębów.
d) kontrolę wyników, zapobieganie możliwym powikłaniom, związanym z nie dającymi się

usunąć objawami lub skutkami choroby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Zmiany w narządzie żucia w procesie starzenia spowodowane utratą zębów to

a) zwiększone wydzielanie śliny, zmiany w układzie twarzy, przebudowa kości szczęki

i żuchwy, wpływ negatywny na psychikę, przyzwyczajenie do spożywania posiłków bez
udziału zębów, utrudnienie mowy.

b) zmiany w układzie twarzy, krwawienia z dziąseł, przyzwyczajenie do spożywania

posiłków bez udziału zębów, zwichnięcia i złamania pozostałych zębów.

c) choroby przyzębia, choroby żołądka i jelit, zmiany psychiczne, zmiany wyglądu twarzy.
d) zaburzenia smaku, zespoły bólowe, zwiększone wydzielanie śliny, utrudnienie mowy,

przyzwyczajenie do spożywania posiłków bez udziału zębów, utrudnienie mowy.

17. Dwupokoleniowość zębów jest to

a) wymiana zębów.
b) wyżynanie się zębów.
c) wymiana zębów mlecznych na stałe, różny kształt zębów.
d) zmiana barwy uzębienia wraz z wiekiem.

18. W zapobieganiu powstawaniu wad ortodontycznych zwrócisz uwagę na

a) sposób i czas karmienia dziecka, dostarczanie odpowiedniej ilości składników

odżywczych, mimikę twarzy.

b) niedopuszczenie do powstawania złych nawyków, żucie gumy, spożywanie owoców

i warzyw, sposób karmienia dziecka.

c) żucie gumy, mimikę twarzy, żucie twardych pokarmów, dbałość o zęby.
d) sposób i czas karmienia dziecka, niedopuszczenie do powstawania złych nawyków,

żucie twardych pokarmów, wczesne karmienie łyżeczką, dbałość o zęby mleczne,
stosowanie odpowiednich smoczków.

19. Główne przyczyny powstawania próchnicy zębów to

a) obecność drobnoustrojów w płytce nazębnej, obecność węglowodanów w jamie ustnej,

wrażliwość powierzchni szkliwa.

b) obecność węglowodanów w jamie ustnej, ssanie palca, zmiany barwnikowe szkliwa.
c) wrażliwość powierzchni szkliwa, wady zgryzu, niewłaściwa pasta do zębów.
d) niewłaściwe przeżuwanie pokarmu, obecność drobnoustrojów w płytce nazębnej, brak

płukania jamy ustnej.

20. Ślina pełni następujące funkcje

a) nawilża błonę śluzowa jamy ustnej, odgrywa ważną rolę w odczuwaniu smaku

i w mowie, ułatwia trawienie.

b) chroni przed drobnoustrojami, neutralizuje kwasy, dostarcza odpowiednią ilości wody.
c) wspomaga połykanie kęsów pokarmu, ułatwia mówienie, trawi pokarm.
d) nawilża błonę śluzowa jamy ustnej, ułatwia połykanie pokarmu, wypłukuje resztki

pokarmowe, chroni przed drobnoustrojami, neutralizuje kwasy, dostarcza minerały,
bierze udział w odczuwaniu smaku, bierze udział w mowie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko

..........................................................................................

Charakteryzowanie budowy, fizjologii i patologii narządu żucia

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Charakteryzowanie budowy,
fizjologii i patologii narządu żucia”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 6, 11, 12, 13, 15, 18, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 5, 7, 8, 9, 10, 14, 16, 17, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 5 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 9 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 11 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a 3. b, 4. c, 5. a, 6. b, 7. c, 8. a, 9. a, 10. c, 11. d,
12. b, 13. b,14. a,15. c,16. d,17. d,18. a,19. b, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zdefiniować patologię jako naukę

Przedstawić elementy składowe komórki

Wymienić rodzaje tkanek

Omówić naczynia tętnicze wchodzące
w skład układu naczyniowego narządu żucia

Określić elementy składowe układu
chłonnego narządu żucia

Wymienić liczbę par nerwów czaszkowych

Wymienić enzymy zawarte w ślinie

Określić procesy składające się na rozwój
narządu zębowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić tkankę z której zbudowana jest
miazga zębowa

Scharakteryzować sposób znakowania
zębów stałych

Wymienić stany patologiczne znakowane na
diagramach stomatologicznych kolorem
czerwonym

12 Zdefiniować zjawisko parafunkcji

13 Zdefiniować zgryz ortognatycznego

Określić odbiorców profilaktyki pierwotnej
chorób przyzębia

15 Dokonać podziału zapalenia dziąseł

16 Określić skład przyzębia brzeżnego

Scharakteryzować na czym polega
profilaktyka fluorkowa endogenna

Wskazać skuteczne metody oczyszczania
zębów

Scharakteryzować czterostopniową
klasyfikację próchnicy zębów

Wymienić ilość zębów składających się na
uzębienie stałe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

Instrukcja dla ucznia

jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Patologia jest to

a) dział medycyny ogólnej.
b) nauka

chorobie;

zajmuje

się

całością

zjawisk

czynnościowych

i morfologicznychskładających się na proces chorobowy.

c) nauka o rozwoju zarodka.
d) nauka o komórce.

2. W budowie komórki wyróżniamy

a) jądro,cytoplazmę wraz z organellami,błonę komórkową.
b) chromatynę, jąderko, cytoplazmę.
c) mitochondria, błonę komórkową, lizosomy.
d) aparat Golgiego, jadro, jąderko.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Wyróżniamy cztery podstawowe rodzaje tkanek

a) chrzestną, kostną, tłuszczową, gruczołową.
b) nabłonkową, łączną, mięśniową, nerwową.
c) poprzecznie prążkowaną, gładką, mięśniową, chrzęstną.
d) siateczkową, gruczołową, mięśniową, chrzęstną.

4. W skład naczyń tętniczych układu narządu żucia wchodzą tętnica

a) szyjna zewnętrzna i wewnętrzna.
b) twarzowa, tętnica językowa.
c) szyjna zewnętrzna i wewnętrzna, tętnica językowa, tętnica twarzowa, tętnica

skroniowa, tętnica szczękowa.

d) szczękowa, tętnica zębowa.

5. Układ chłonny narządu żucia tworzą

a) naczynia chłonne włosowate, węzły chłonne, tkanka chłonna pozawęzłowa.
b) węzły chłonne,naczynia chłonne.
c) migdałki podniebienne, migdałek gardłowy.
d) pojedyncze grudki chłonne w błonie śluzowej gardła.

6. Nerwy czaszkowe tworzy

a) 6 par.
b) 12 par.
c) 3 pary.
d) 20 par.

7. Do enzymów zawartych w ślinie należą

a) lizozym, amylaza.
b) fosfataza, peroksydaza.
c) lipaza, amylaza, fosfataza, peroksydaza.
d) gastryna, peptaza.

8. Na rozwój narządu zębowego składają się trzy procesy

a) tworzenie się zawiązków zębowych, mineralizacja zębów, wyrzynanie się zębów.
b) wymiana uzębienia mlecznego na stałe, wyrzynanie się zębów.
c) tworzenie się zawiązków zębowych, wapnienie, wymiana uzębienia mlecznego na stałe.
d) mineralizacja, kostnienie, wymiana zębów.

9. Miazga zębowa to

a) tkanka łączna wypełniająca komory i przewody korzeni zębowych.
b) włóknista tkanka zbita wyścielająca zębodół.
c) kostna tkanka zęba.
d) twarda zewnętrzna warstwa pokrywająca zębinę korony zębów.

10. Zęby stałe oznacza się cyframi

a) rzymskimi.
b) arabskimi i rzymskimi.
c) arabskimi.
d) obojętnie jakimi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. Na diagramie zębowym kolorem czerwonym zaznacza się

a) ząb wyrzynający się.
b) ząb niewyrzynający się, wypełnienie.
c) tylko ubytek próchnicowy.
d) ubytek próchnicowy, ząb do usunięcia, ząb usunięty.

12. Parafunkcje to czynności

a) higieniczne w obrębie jamy ustnej.
b) odruchowe, nawykowe.
c) związane ze świadoma pracą mięśni układu stomatognatycznego.
d) wynikające z procesów fizjologicznych.

13. Zgryz ortognatyczny to

a) zgryz nieprawidłowy.
b) zgryz prawidłowy „idealny”.
c) zgryz częściowo wadliwy.
d) zaburzenia zgryzowe.

14. Profilaktyka pierwotna chorób przyzębia dotyczy

a) osób ze zdrowym przyzębiem(dzieci, młodzież).
b) wybranych osób z wczesnymi objawami chorób ogólnych.
c) pacjentów leczonych z powodu chorób przyzębia.
d) dotyczy osób bez objawów chorobowych jak i z objawami chorób przyzębia.

15. Zapalenie dziąseł dzielimy na

a) ostre, przewlekłe.
b) ostre, podostre, przewlekłe.
c) przewlekłe, agresywne, w przebiegu chorób ogólnych.
d) nieżytowe, rozrostowe, wrzodziejące.

16. W skład przyzębia brzeżnego wchodzą

a) dziąsło, ozębna.
b) okostna, ozębna.
c) dziąsło, kość wyrostka zębodołowego.
d) dziąsło, ozębna, okostna, kość wyrostka zębodołowego.

17. Profilaktyka fluorkowa endogenna to

a) szczotkowanie zębów żelem lub roztworem fluorkowym.
b) jontoforeza fluorowa.
c) stosowanie laków fluorkowych, stosowanie gum do żucia z fluorem.
d) fluorkowanie wody wodociągowej, fluoryzacja tabletkowa, fluorkowanie produktów

spożywczych.

18. Do skutecznych metod oczyszczania zębów należą

a) szczotkowanie zębów, płukanie jamy ustnej, spożywanie pokarmów oczyszczających.
b) szczotkowanie zębów jedynie metoda Jonesa.
c) szczotkowanie zębów częściej niż 3 razy dziennie.
d) płukanie jamy ustnej specjalnymi płynami po każdym posiłku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Symbol D3 w czterostopniowej klasyfikacji próchnicy zębów oznacza zmianę

a) w szkliwie z niewielkim ubytkiem.
b) w obrębie zębiny z ubytkiem tkanek lub bez ubytku.
c) w szkliwie bez naruszenia jego powierzchni.
d) sięgającą miazgi zęba.

20. W skład uzębienia stałego wchodzi

a) 36 zębów.
b) 20 zębów.
c) 32 zęby.
d) 24 zęby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko

..........................................................................................

Charakteryzowanie budowy, fizjologii i patologii narządu żucia

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Musur E., Rejchert S.: Podstawy stomatologii zachowawczej w nauczaniu

przedklinicznym. Wydawnictwo Bart, Warszawa 1999

2. Abrahams P.: Atlas anatomii. Świat Ksiązki
3. Aleksandrowicz R.: Mały atlas anatomiczny. PZWL, Warszawa 2002
4. Fejerskov O., Kidd E.: Próchnica zębów – choroba próchnicowa i postępowanie kliniczne.

Wydawnictwo Medyczne. Urban & Partner, Wrocław 2006

5. Gołąb B. K., Traczyk W.: Anatomia człowieka. PZWL, Łódź 1997
6. Jańczuk Z. (red.): Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych.

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005

7. Jańczuk Z.: Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny. PZWL, Warszawa 2002
8. Krajeński W. Podstawy profilaktyki stomatologicznej. Metodyka i środki.
9. Kubik W.: Anatomia, fizjologia i patologia narządu żucia. Centrum Metodyczne

doskonalenia Nauczycieli Średniego Szkolnictwa Medycznego, Warszawa 1988

10. Leah Vern Barnett (red.): Asystowanie w stomatologii. Podręcznik dla asystentek

i higienistek stomatologicznych. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner,
Wrocław 2006

11. Łaciński W.: Anatomia głowy dla stomatologów. PZWL, Warszawa 1985
12. Michajlik A., Ramotowski W.: Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 1994

Literatura metodyczna:

1. Figurski J., Ornatowski T.: Praktyczna nauka zawodu. Wydawnictwo i Zakład Poligrafii

Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom 2000

2. Figurski J., Symela K.(red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.

Wydawnictwo ITeE, Radom 2001

3. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP S.A. Warszawa 1999