1

Liceum

Uzupełniające Data:

Dla Dorosłych

Semestr I

PRACA KONTROLNA nr 2

z przedmiotu

– Język polski

Literatura i kultura średniowiecza

Prowadzący: mgr Justyna Kucharzak

Słuchacz: ………………………………………….

Ocena: ………………………...............................

2

1. Rozszyfruj daty i określ ich znaczenie dla średniowiecza (w Polsce lub w Europie):

a) 476 r.,
___________________________________________________________________________


b) 966 r.,

___________________________________________________________________________


c) 1492 r.
___________________________________________________________________________

2. Podaj pojęcia zdefiniowane poniżej.

a) ____________________ –

podobieństwo

kultur

narodowych

średniowiecza;

funkcjonowanie tych samych motywów, gatunków literackich i stylów w sztuce na terenie
całej średniowiecznej Europy.

b) ____________________ – podporządkowanie Bogu i religii chrześcijańskiej wszystkich

dziedzin ludzkiej aktywności i obszarów zainteresowania człowieka (spraw materialnych,
zagadnień intelektualnych, norm i wartości).

c) ____________________ – przedstawienie malarskie, wyobrażające Chrystusa na tronie

pomiędzy modlącymi się Maryją i Janem Chrzcicielem; malarskie wyobrażenie idei
pośrednictwa.

3. Porównaj dwa style artystyczne średniowiecza.

Sztuka romańska

Sztuka gotycka

architektura

malarstwo
i rzeźba

4. Porównaj średniowieczne wiersze maryjne według podanych kryteriów.

Bogurodzica

Lament świętokrzyski

nadawca

adresat

cel wypowiedzi

kreacja Maryi

3

5. Opisz średniowieczny wzorzec osobowy przedstawiony w Legendzie o św. Aleksym:

a) nazwij postawę reprezentowaną przez bohatera utworu,
___________________________________________________________________________
b) odwołując się do jego biografii, omów dwa przykłady umartwiania opisane w legendzie,
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
c) opisz „świętą śmierć” Aleksego,
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
d) objaśnij, na czym polega dydaktyzm utworu,
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
e) nazwij typ piśmiennictwa, do jakiego należy utwór opisujący biografie świętych.
___________________________________________________________________________

6. Wskaż jedno podobieństwo i dwie różnice między postawami św. Aleksego i św.

Franciszka.

św. Aleksy

św. Franciszek

7. Z pierwszej zwrotki Bogurodzicy wypisz:

a) archaizm fonetyczny,
___________________________________________________________________________
b) archaizm fleksyjny,
___________________________________________________________________________
c) archaizm leksykalny,
___________________________________________________________________________
d) archaizm składniowy,
___________________________________________________________________________
e) apostrofę,
___________________________________________________________________________
f) antytezę.
___________________________________________________________________________

Bogurodzica (fragment)
Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja,
U Twego Syna, Gospodzina Matko zwolena, Maryja!

4

Zyszczy nam, spuści nam.
Kyrielejson.

8. Z poniższego fragmentu utworu:

a) wypisz dwa epitety o przeciwstawnym znaczeniu,
___________________________________________________________________________
b) określ funkcję tych epitetów.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________


Lament świętokrzyski (fragment)
Ciężka moja chwila, krwawa godzina,
Widzęć niewiernego Żydowina,
Iż on bije, męczy mego miłego Syna.

9. Przeczytaj poniższe fragmenty utworu, a następnie:

a) nazwij motyw literacki wykorzystany w utworze,
___________________________________________________________________________
b) wskaż dwa zabiegi językowe, które służą uwypukleniu demokratyzmu śmierci,
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
c) nazwij jednym słowem zabieg służący przedstawieniu Śmierci,
___________________________________________________________________________
d) wyjaśnij, na czym polega połączenie grozy i śmieszności w wizerunku Śmierci, oraz

określ funkcję takiego połączenia.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią [fragmenty]
Mors dicit

1

[…] Gdy się jimę z kosą plęsać

2

,

Chcę jich tysiąc pokęsać. […]
Morzę wszytko ludzskie plemię

3

:

Morzę mądre i też wiły

4

[…].

I chorego, i zdrowego,
Zbawię żywota każdego;
Bądź ubodzy i bogaci,
Szwytki

5

ma kosa potraci […]

Bądź książęta albo grabie

6

,

Wszytki ja pobierzę k sobie

7

. […]

Rzemieślniki, kupce, oracze,
Każdy przed mą kosą skacze. [...]

1

Mors dicit – Śmierć mówi.

2

Plęsać – tańczyć.

5

3

Wszytko ludzskie plemię – cały rodzaj ludzki.

4

Wiła – błazen, głupiec.

5

Szwytki – wszystkich.

6

Grabia – hrabia.

7

Pobierzę k sobie – zabiorę do siebie.

10. W poniższym fragmencie tekstu wskaż trzy cechy gatunkowe hymnu.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________


Wincenty z Kielczy Hymn do świętego Stanisława (fragment)
O ciesz się, Matko-Polsko, w sławne
Potomstwo płodna! Króla królów
I najwyższego Pana wielkość
Uwielbiaj chwałą przynależną.

11. Opisz relacje między mężczyzną a kobietą w modelu miłości dwornej.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________