P i ę k n y u m y s ł
(po czterdziestce)
P i ę k n y u m y s ł
(po czterdziestce)
• Kryzys wieku średniego
nie zagraża życiu,
lecz sprawia ból
i jeśli trwa dłużej,
może być wyczerpujący
• KAŻDY może się spodziewać kryzysu.
Kryzysy mogą się objawić w
życiu na cztery sposoby
•
kryzysy utajone,
•
kryzysy zaognione,
•
kryzysy tłumione
•
kryzysy zażegnane.
Kryzysy życiowe
•
Zainteresowaniem filozofów i teologów
•
Wyraz w legendach, mitach i bajkach
•
Wyraz w twórczości artystycznej –
głównie literatura i film
Kiedy kryzys ulega zaognieniu,
są dwie możliwości
:
• stłumić
go (na przykład natychmiast po
rozwodzie umówić się na randkę)
•
krok po kroku
rozwiązać
kryzys.
tłumienie kryzysu
cechuje się jednym
bardzo znaczącym
efektem ubocznym
:
•
ludzie tkwią wciąż w tych samych, powtarzających się
okolicznościach.
•
ponieważ przyjmują postawę lękową i unikają
konfrontacji, nie posuwają się naprzód, lecz pozostają w
tym samym przykrym położeniu.
•
tłumienie kryzysu pochłania mnóstwo energii.
•
stopniowo wyczerpują się psychiczne zasoby i nie jesteś
w stanie się rozwijać, podejmować ryzyka ani podążać
naprzód.
Sytuacje trudne - źródła
•
ubytek sił
•
problemy zdrowotne,
•
menopauza u kobiet,
•
stagnacja w życiu małżeńskim,
•
stagnacja w życiu zawodowym,
•
utrata sensu życia
.
•
Kiedy pojawia się jakieś doświadczenie trudne np.
odejście z domu ostatniego dziecka, choroba lub śmierć
kogoś bliskiego, niewielu zdaje sobie sprawę, że jest to
początek nowej ery w ich życiu.
•
Większość po prostu czuje, że czegoś im brakuje,
odczuwa niepewność, dezorientację, konflikt/ targanie
sprzecznymi emocjami.
•
Czasem niestety rozwód lub też znaczący sukces
zawodowy czy niepowodzenie w tej dziedzinie stają się
przyczyną potrzeby ponownej oceny.
Kryzysy
•
u kobiet kryzys wywołany przekroczeniem
40 roku życia i lękiem przed starością
•
kryzys pustego gniazda
•
kryzys związany z wypaleniem
zawodowym
•
kryzys połowy życia
kryzys środka życia
•
polega na tym, iż ludzie uświadamiają sobie
realność własnej śmierci
oraz następują zmiany w subiektywnej perspektywie
czasu
•
tzn. czas przyszłości jest odczuwany jako krótszy w
zestawieniu z czasem z przeszłości
.
Ucieczki
•
Niektórzy ludzie zaczynają odczuwać,
że jest im źle i próbują uciekać od danej sytuacji.
•
Rodzaje ucieczek:
–
dystansowanie się,
–
ulga i poczucie, że jest się lepszym od tych, którzy
traktują wszystko serio
–
szukanie nowości,
–
zmiana pracy, miejsca zamieszkania, współmałżonka,
–
próba grania danej roli życiowej w inny sposób,
–
ucieczka w fantazję.
•
Gdy następuje kryzys wieku średniego widoczne
są zwłaszcza zmiany psychiki.
•
•
Jeżeli starsi ludzie nie przeszli kryzysu i żyją
według tych samych zasad, którymi kierowali się
w pierwszej połowie życia to:
–
stają się hipochondrykami (wykazują nadmierne
zainteresowania swoim ciałem)
–
mogą być entuzjastami przeszłości
–
mogą także stać się wiecznymi młodzieńcami.
Wiek średni i starość to okres
nowych możliwości!
• Jeśli mózg jest intensywnie
wykorzystywany i stawia się go przed
trudnymi zadaniami, to z wiekiem działa
coraz lepiej.
-
Przechodzisz na prawo?
- zażartował znajomy neurofizjolog
•
Najnowsze badania neurofizjologiczne
wykazują, że mózg w podeszłym wieku jest
znacznie bardziej elastyczny,
niż się dotychczas wydawało.
•
Z badań wynika, że obie półkule mózgowe
w średnim wieku mocniej się ze sobą
integrują, a to otwiera nowe możliwości
twórcze.
•
Jeśli mózg jest intensywnie
wykorzystywany i stawia się go przed
trudnymi zadaniami,
to z wiekiem działa coraz lepiej.
•
najważniejsza różnica między mózgiem
starszym a młodym:
starszy zgromadził więcej
wiedzy niż młody.
•
Z wiekiem neurony tracą trochę na
szybkości w przetwarzaniu danych,
wzrasta za to liczba połączeń między nimi
.
•
Pod mikroskopem mózg aktywnego
umysłowo pięćdziesięciolatka wygląda jak
gęsty las splątanych gałęzi.
•
Dlatego wiek jest niezwykle cenny w
takich dziedzinach, jak:
–
redagowanie,
–
prawo,
–
medycyna,
–
szkolenie innych,
–
zarządzanie.
• Zdobyta wiedza jest czymś
niezastąpionym.
ALE …
•
Wiedza i mądrość
•
to nie jedyne korzyści
•
przychodzące z wiekiem.
•
Robert Cabeza, neurofizjolog z
Uniwersytetu Duke'a opisał zjawisko
HAROLD
•
(ang. hemispheric asymmetry reduction
in older adults)
- zmniejszenie asymetrii półkul u osób
starszych
•
Najnowsze badania wskazują,
•
że im gęstsza sieć połączeń,
•
tym mniej wyraźny jest podział mózgu na dwie
półkule.
•
Łączy je wiązka włókien nerwowych zwana
spoidłem wielkim (lub ciałem modzelowatym,
corpus callosum).
•
U większości osób
lewa półkula
jest
wyspecjalizowana np. w mowie, myśleniu
logicznym,
•
a
prawa
zajmuje się realizacją takich
zadań intuicyjnych, jak rozpoznawanie
twarzy czy odczytywanie stanów
emocjonalnych.
•
Nowoczesne metody obrazowania mózgu,
m.in. rezonans magnetyczny czy
tomografia pozytonowa, dowodzą, że
wzorzec ten zmienia się z wiekiem.
»
W przeciwieństwie do ludzi
młodych,
osoby starsze
używają obu półkul
równocześnie
•
zdrowy mózg kompensuje sobie
straty sprawności,
wynikające z wieku,
tworzeniem rozleglejszej sieci
połączeń,
wykraczającej poza podział mózgu
na półkule.
•
Taka integracja mózgu nie tylko
pozwala nam utrzymać poziom
inteligencji, lecz
ułatwia też
pogodzenie myśli z uczuciami
.
•
Gdy ktoś mówi
•
"rozum dyktuje mi co innego niż
serce",
•
to tym kimś jest raczej
dwudziestolatek niż człowiek po
pięćdziesiątce.
•
Po czterdziestce,
•
a potem pięćdziesiątce okazało się,
•
że łatwiej mu zaufać wewnętrznemu
przekonaniu.
•
Badania z użyciem technik obrazowania
funkcji mózgu wykazują
u osób starszych
mniej objawów strachu, gniewu czy
nienawiści
niż u osób młodych.
•
Testy psychologiczne to potwierdzają -
seniorzy są mniej impulsywni i rzadziej
dają upust uczuciom negatywnym
.
•
Widać więc, że mózg seniorów jest
sprawniejszy, elastyczniejszy i zdolniejszy
niż sądziliśmy.
•
Nie oznacza to jednak, że wystarczy
czekać na
złoty wiek
.
•
rodzaje aktywności, które - pod
warunkiem że wykonuje się je regularnie -
wzmacniają sprawność, jasność i
precyzję umysłu osób starszych.
• Trzeba ćwiczyć ciało.
•
aktywność fizyczna wiąże się z lepszą sprawnością
umysłową.
•
w szczególności ćwiczenia aerobowe, czyli stały,
rytmiczny wysiłek,
związany z używaniem
dużych grup mięśniowych.
•
•
Korzystny wpływ tych ćwiczeń wynika ze:
–
wzmożonego przepływu krwi przez mózg,
–
wytwarzania endorfin,
–
skuteczniejszego odprowadzania
odpadowych produktów przemiany materii z
mózgu
–
poprawy natlenienia.
• Trzeba ćwiczyć umysł.
•
W eksperymencie, którego wyniki ogłoszono w
2003 r., wyłoniono pięć sposobów spędzania
wolnego czasu, które obniżają zagrożenie
demencją starczą.
–
Są to:
•
taniec,
•
gry planszowe,
•
gra na instrumencie,
•
rozwiązywanie krzyżówek
•
czytanie.
Zmniejszenie zagrożeń wiąże się z częstością wykonywania
danego zajęcia.
Np. u osób w podeszłym wieku, które
rozwiązują krzyżówki cztery
razy w tygodniu
, ryzyko demencji jest o 47 proc. niższe niż u
tych, które rozwiązują je tylko raz w tygodniu.
• Trzeba starać się być dobrym w tym, co
się robi
–
istotna cecha wpływająca na zdrowie
umysłowe - poczucie kontroli
–
już osoby w wieku średnim,
mające poczucie mistrzostwa
w tym, co robią,
są zdrowsze od tych,
które są tego pozbawione.
•
Gdy nasze mózgi dojrzewają,
wraz z nimi ewoluują
wiedza i emocje.
•
To, jak wykorzystujemy te zdolności,
wpływa na mózg,
•
skłaniając go do tworzenia nowych
połączeń i konfiguracji
•
niezbędnych do dalszego rozwoju
psychicznego.
•
Świadomość, że tak jest, powinna dodać
odwagi każdemu, kto wkracza w wiek
średni.
• Jeśli przełamiemy mity na temat starzenia
się mózgu, zyskamy szansę na robienie
rzeczy wielkich.
Czym jest kryzys połowy życia?
•
Kryzys połowy życia to przełom rozwojowy
pojawiający się około 40 roku życia,
początek nadziei na nowe życie, który
obejmuje wszystkie obszary życia, by je
na nowo uporządkować i nadać im
głębszy sens.
Symptomy kryzysu - H.R. Figler
•
Amerykański uczony H.R. Figler
podsumowując swe badania nad tym
przełomowym okresem,
wymienia 10 symptomów,
•
które mogą się pojawić i być zaczynem
kryzysu połowy życia:
Symptomy kryzysu - H.R. Figler
1.
ogólny stan niezadowolenia,
2.
utrata poczucia bezpieczeństwa
3.
depresja
4.
niezdecydowanie
5.
niepokój i niejasne poczucie przebijającego się do
świadomości lęku przed śmiercią;
6.
konflikt między oczekiwaną a realną wizją samego siebie
7.
narastająca nerwowość
8.
rozproszenie
9.
poczucie zatracania własnej indywidualności w pracy i
obniżenie satysfakcji z wykonywanego zawodu;
10.
obsesja śmierci, choroby, starości.
Czy każdy przechodzi kryzys?
•
TAK,
choć czas, przyczyny i formy jego obecności są różne.
•
W odmienny sposób i w innej formie przeżywają go kobiety,
inaczej mężczyźni.
•
Często chcemy od niego uciec. Szukamy rady i pomocy u
lekarzy, terapeutów, kierowników duchowych, modlimy się.
•
Tymczasem kryzys dobrze przeżyty ma moc przemienić nasze
życie i nadać mu głębszy sens.
•
Dlatego musimy mieć odwagę przeżyć go do końca.
• W nim jest sam Bóg „dokonujący głębokiej przemiany naszej
duszy” (Carl Gustaw Jung).