ośrodkowy

układ

nerwowy

układ

autonomiczny

efektory

re

ce

p

to

ry

ośrodkowy układ

nerwowy

re

ce

p

to

ry

..

.

..

.

układ

autono-

miczny

obwodowy

układ

nerwowy

efektory układu

autonomicznego

efektory (mięśnie)

i receptory czucia

głębokiego

...

Ogólny schemat
połączeń systemu
nerwowego

Układ nerwowy

Ośrodkowy układ nerwowy:

– obwodowy układ nerwowy

– układ autonomiczny (wegetatywny)

• układ współczulny

• układ przywspółczulny

• Umowny podział systemu nerwowego na trzy

podsystemy.

Centralny układ nerwowy

:

mózg, mó

ż

d

ż

ek i rdze

ń

kr

ę

gowy.

• Obwodowy (peryferyjny) układ nerwowy

:

nerwy kr

ę

gowe i czaszkowe, dochodz

ą

ce do

mi

ęś

ni i receptorów czuciowych i ko

ń

cz

ą

ce

si

ę

w rdzeniu.

• Autonomiczny układ nerwowy

• Zadanie: koordynacja funkcji

automatycznych: skurczy serca, oddychania,
trawienia, wydalania, pocenia si

ę

,

pobudzenia seksualnego.
Centrum: w pniu mózgu. Koordynacja: przez
podwzgórze.

• Układy współczulny i przywspółczulny,

działaj

ą

ce antagonistycznie.

• Układ współczulny pobudza: rozszerza

ź

renic

ę

, rozlu

ź

nia mi

ęś

nie oka, gruczoły

ś

linowe wytwarzaj

ą

g

ę

st

ą

ś

lin

ę

, serce bije

szybciej, naczynia wie

ń

cowe si

ę

rozszerzaj

ą

,

oskrzela rozkurczaj

ą

,

ż

oł

ą

dek hamuje

wydzielanie soków,

ż

ół

ć

wolniej

produkowana, perystaltyka zwalnia,
nadnercza uwalniaj

ą

adrenalin

ę

, skóra pot,

włoski si

ę

je

żą

, obyt kurczy, p

ę

cherz

rozlu

ź

nia.

• Układ przywspółczulny działa odwrotnie

EXTERNAL

MIDDLE

INTERNAL

EAR

SHORT-TERM

LONG-TERM

MOMENTANEOUS

MEMORY

corr.

corr.

CPU

VISION

TOUCH

SMELL

TASTE

etc.

REACTIONS

CENTRAL
NERVOUS
SYSTEM

[Leipp]

• Mózg człowieka w liczbach

Masa:

• Niemowl

ę

ś

rednio 350 gramów, 12%

całkowitej wagi ciała.

• Dorosły

ś

rednio 1375 gramów (od 1-2.5

kg), kobiety 150 gramów mniej, 2%
masy ciała

• Obj

ę

to

ść

1.4 litra.

• Moc elektryczna: 25 Watów; Liczba stanów:

nieograniczona
Zu

ż

ycie energii: ok. 20% całkowitej, przy 2%

masy.

• 40 mld neuronów, 30 mld mó

ż

d

ż

ek, > 8 mld

kora, < 2 mld pozostałe

• Synapsy neuronów:

– kora 4000/neuron, 3x10

13

poł

ą

cze

ń

,

– mó

ż

d

ż

ek 3x10

12

poł

ą

cze

ń

,

– pozostałe 2x10

13

poł

ą

cze

ń

,

– razem 5x10

13

,

– Pojemno

ść

rz

ę

du 50 x 10

12

=50 Tbitów

traktuj

ą

c ka

ż

da synaps

ę

jako bit.

• Oszacowanie przepływu informacji

(

ś

wiadomego):

Wzrok ok. 5000 bitów/sek;

• Zapami

ę

tanie wymaga 10 sek, czyli ok.

5 kbit/sek.
Pozostałe zmysły 100 bitów/sek,

• Moc obliczeniowa: 5x10

13

poł

ą

cze

ń

,

zmiana rz

ę

du 100 Hz, 5x10

15

operacji/sek

• Uszkodzenia lewej półkuli: trudno

ś

ci z

mówieniem, pisaniem, czytaniem,
matematyk

ą

.

Uszkodzenia prawej półkuli: trudno

ś

ci z

rozpoznawaniem struktur geometrycznych,
twarzy, trudno

ś

ci z rysowaniem, percepcj

ą

muzyki.

• Dominacja prawej półkuli - arty

ś

ci,

humani

ś

ci; lewa - naukowcy, umysły

ś

cisłe.

• Budowa ciała i mózgu lekko asymetryczna.

Asymetria widoczna ju

ż

na etapie płodowym.

Prawa półkula:

• wi

ę

ksza i ci

ęż

sza ni

ż

lewa.

• Wi

ę

cej materii białej (dłu

ż

sze poł

ą

czenia).

• Cz

ęść

czołowa szersza, wysuni

ę

ta do przodu

• Niektóre obszary kory ciemieniowej

powi

ę

kszone.

Lewa półkula:
• Cz

ęść

tylna szersza.

• Wi

ę

ksza równina skroniowa

• Wi

ę

cej materii szarej.

• Wi

ę

cej dopaminy, mniej noradrenaliny.

• Mowa w prawej półkuli: u prawor

ę

cznych 4%,

u lewor

ę

cznych 15% + 15% obie półkule w

jednakowym stopniu.

• Mowa docieraj

ą

ca do prawego ucha jest

lepiej rozumiana.

• Asymetria mniej widoczna u kobiet.

• Skrzy

ż

owane

szlaki nerwowe
dla bod

ź

ców

dotykowych i
sterowania
motorycznego.

• Bod

ź

ce

słuchowe.
D

ź

wi

ę

ki z lewego

ucha
analizowane s

ą

w prawej półkuli i
odwrotnie.

• Bod

ź

ce

wzrokowe. Lewe
pole wzrokowe
analizowane jest
w prawej półkuli i
odwrotnie.

• Bod

ź

ce w

ę

chowe

nie przechodz

ą

przez skrzy

ż

owane

szlaki (wyja

ś

nienie

ewolucyjne).
Opuszka w

ę

chowa

powstała z
najbardziej
wysuni

ę

tego do

przodu zwoju
nerwowego

• przeci

ę

cie

spoidła wielkiego

W prawym polu widzenia
obiekt jest rozpoznawany
i identyfikowany.

• W lewym polu widzenia pacjent nie potrafi nic

powiedzie

ć

, ale potrafi wybra

ć

odpowiedni

przedmiot.

Teoria MacLeana: podział mózgu na trzy struktury.
Zespół R (reptilian), pie

ń

i

ś

ródmózgowie;

ś

wiat

gadów.
System limbiczny - emocje, zachowania
społeczne;

ś

wiat ssaków.

Kora nowa - j

ę

zyk, abstrakcje;

ś

wiat ludzi i

naczelnych.

Ryby maj

ą

głównie pie

ń

i

ś

rodmózgowie, gady

słabo rozwini

ę

ty układ limbiczny, ssaki (ptaki nieco

mniej) kor

ę

now

ą

.

Pie

ń

i podstawa neuronalna, zawieraj

ą

c

ą

wszystkie układy regulacyjne i reproduktywne
organizmu = "zespół R" (Reptilians, gady).

Podwzgórze - reguluje homeostaz

ę

:

termoregulacja, rytmy biologiczne, współpraca
z autonomicznym układem nerwowym, głodu i
pragnienia.

Zespół R bardziej pierwotny ni

ż

emocje.

Ochrona terytorium, zachowania agresywne,
rytualne, hierarchie społeczne.
Mordowanie "z zimn

ą

krwi

ą

" - gady!

Wojny zaborcze u ludzi, szympansów,
delfinów.

Układ limbiczny, słabo rozwini

ę

ty u gadów,

dobrze u ssaków

≤

150 mln lat

Emocje, zachowania opieku

ń

cze, typowe

zachowania dla danego gatunku.

•

Kora stara (w

ę

chowa), niespecyficzne

pobudzenia zapachowe.

•

Hipokamp - stary układ pami

ę

ci; mechanizm

walki-ucieczki

•

Podpora - mechanizm oczekiwania i odkrywania
nowo

ś

ci.

•

J

ą

dra migdałowate (amygdala)- kontrola

strachu-agresji.
Dra

ż

nienie pr

ą

dem tych obszarów wywołuje

psychozy i halucynacje.

•

Podwzgórze z przysadk

ą

mózgow

ą

- sprz

ęż

enie

z układem hormonalnym.

Kora nowa, najlepiej rozwini

ę

ta u

naczelnych, kilkadziesi

ą

t mln lat.

Procesy poznawcze, rozwi

ą

zywanie

problemów, zachowania społeczne,
kultura.
Uszkodzenia kory nie zmieniaj

ą

zachowa

ń

gatunkowych.