Pamięć proceduralna

System pamięci długotrwałej

Pamięć proceduralna

- definicja

Rozumiana przede wszystkim jako pamięć
umiejętności, nawyków i procedur.
Pamięć typu „jak”.
Pamięć niedeklaratywna, utajona.
Jest w pewnym stopniu nieświadoma.
Działa raczej automatycznie niż w sposób
kontrolowany.
Heterogeniczny charakter różnych jej
form.

Pamięć proceduralna

- przejawy (wg Squire’a)

Umiejętności i nawyki.
Torowanie.
Proste warunkowanie klasyczne.
Uczenie się nieasocjacyjne.

Umiejętności i nawyki

Uczenie się: (1) świadome; (2)
utajone.
Uczenie się: (1) przez mechaniczne
ćwiczenie; (2) ze zrozumieniem reguł.
Przyrost wprawy w miarę ćwiczenia:
większa liczba poprawnych
zachowań; krótszy czas reakcji.

Nabywanie umiejętności

wg modelu ACT Andersona

Nabywanie umiejętności polega na
kompilacji wiedzy.
Proces kompilacji wiedzy wymaga: (1)
proceduralizacji: przejścia od używania
wiedzy deklaratywnej do proceduralnej
i (2) kompozycji: upraszczanie
sekwencji czynności (usuwanie działań
i strategii: zbędnych, nieskutecznych).

Etapy nabywania

umiejętności

wg modelu ACT Andersona

1.

Deklaratywny (poznawczy): słowne
informacje i instrukcje; świadoma
kontrola wykonywania czynności.

2.

Przejściowy (asocjacyjny): korzystanie
ze specyficznej metody; częściowa
automatyzacja (dzięki ćwiczeniu).

3.

Proceduralny (autonomiczny):
umiejętność jest ukształtowana (dalsze
doskonalenie); automatyzacja i brak
dostępu do wiedzy deklaratywnej.

Zalety automatyzacji

umiejętności i nawyków

Przebiegają szybko i bez konieczności
kontroli poznawczej, np. programy
motoryczne: zautomatyzowane
sekwencje czynności ruchowych
przebiegających zawsze w takiej
samej kolejności (segment złożonej
umiejętności).
Możliwość jednoczesnego
wykonywania innej czynności.

Trwałość umiejętności

Trwałość umiejętności zależy od:



stopnia ich opanowania (ze względu
na czas treningu);



Typ umiejętności: (1) o charakterze
zamkniętej pętli/ciągłe (zwykle
motoryczne); (2) dyskretne; (3)
złożone, wymagające zarówno
umiejętności ciągłych, jak i
dyskretnych.

Torowanie - definicja

Wpływ wcześniejszego kontaktu z bodźcem

(nawet podprogowo) na późniejsze procesy

przetwarzania: (1) tego samego bodźca

(torowanie percepcyjne, powtórzeniowe,

bezpośrednie); (2) bodźca związanego z

nim semantycznie (torowanie pojęciowe,

asocjacyjne, semantyczne).
Wpływ m.in. w zakresie: identyfikacji,

wytwarzania, preferencji (efekt samej

ekspozycji).
Proces niezamierzony i nieświadomy.

Schemat badań nad

torowaniem

1.

Faza uczenia się: prezentacja
materiału.

2.

Przerwa (zwykle od kilku minut do kilku
godzin).

3.

Faza testu: zadanie (często w formie
zagadki), którego rozwiązanie może
być ułatwione lub ukierunkowane przez
materiał z fazy pierwszej; w instrukcji
nie nawiązuje się do pierwszej fazy
eksperymentu.

Przykłady badań nad

torowaniem

- percepcyjne testy słowne

Uzupełnianie fragmentów słów:

1.

DINOZAUR

2.

D_N_Z_ _R oraz P_R_M_D_
Inne odmiany testów percepcyjnych

słownych:



uzupełnianie słów-rdzeni;



identyfikacja słowa (np. 35 msek);



decyzja leksykalna (np. PIRAMIDA,

PRIDMITA);



anagram (np. DAMIRAPI).

Przykłady badań nad

torowaniem

Testy percepcyjne niewerbalne: np.
nazywanie fragmentarycznie
eksponowanego obrazu.
Testy pojęciowe:



wytworzenie skojarzenia do podanego
słowa (pustynia - ?);



podanie egzemplarzy kategorii;



pytania z zakresu wiedzy ogólnej.

Proste warunkowanie

klasyczne

Osobnik uczy się reagować na

bodziec, który dawniej (jako obojętny)

nie wywoływał reakcji (choć była już

ona wcześniej w repertuarze

zachowań).
Potrzeba wielokrotnych połączeń: (1)

bodziec obojętny; (2) bodziec

nieobojętny.
Proste formy warunkowania

klasycznego (np. reakcja mrugania –

zachowane przy amnezji).

Uczenie się nieasocjacyjne

Habituacja: stopniowe zanikanie
reakcji, gdy działanie bodźca się
przedłuża, powtarza lub kolejno
działające bodźce są do siebie podobne
(np. badania małych dzieci – pamięć
rozpoznawcza).
Sensytyzacja: wzrost wrażliwości
(poniekąd: przedkładanie znanego nad
nieznane).

Schematy, skrypty, ramy

Modele struktury

pamięci semantycznej

Teoria schematów

poznawczych

Koncepcja Bartletta (1932).
Zawiera uogólnioną i zorganizowaną

wiedzę na temat określonej klasy

zdarzeń lub sytuacji.
Pomagają w: rozumieniu sytuacji,

przewidywaniu, ukierunkowaniu

działania.
Eksperyment z czytaniem tekstu na

temat prania.

Teoria skryptów

Koncepcja Schanka i Abelsona (1977).
Reprezentacja ogólnej wiedzy o

zdarzeniu danego typu.
Zawiera informacje o: typowej

sekwencji czynności, relacjach

czasowych i przyczynowych oraz o

kontekście (osobach, przedmiotach

itd.).
Skrypty wyższego rzędu: (1) pakiety

organizacji pamięci; (2) punkty

organizacji tematycznej.

Teoria ram

Koncepcja Minskyego (1975).
Rama: układ danych i procedura ich

generowania (definicja zgodna z

ogólną teorią schematów

poznawczych).
Dynamiczne, hierarchicznie

zorganizowane systemy.
Systemy ram organizują się ad hoc w

każdym akcie percepcji oraz myślenia.