Pamięć proceduralna
System pamięci długotrwałej
Pamięć proceduralna
System pamięci długotrwałej
Pamięć proceduralna
- definicja
Rozumiana przede wszystkim jako pamięć
umiejętności, nawyków i procedur.
Pamięć typu „jak”.
Pamięć niedeklaratywna, utajona.
Jest w pewnym stopniu nieświadoma.
Działa raczej automatycznie niż w sposób
kontrolowany.
Heterogeniczny charakter różnych jej
form.
Pamięć proceduralna
- przejawy (wg Squire’a)
Umiejętności i nawyki.
Torowanie.
Proste warunkowanie klasyczne.
Uczenie się nieasocjacyjne.
Umiejętności i nawyki
Uczenie się: (1) świadome; (2)
utajone.
Uczenie się: (1) przez mechaniczne
ćwiczenie; (2) ze zrozumieniem reguł.
Przyrost wprawy w miarę ćwiczenia:
większa liczba poprawnych
zachowań; krótszy czas reakcji.
Nabywanie umiejętności
wg modelu ACT Andersona
Nabywanie umiejętności polega na
kompilacji wiedzy.
Proces kompilacji wiedzy wymaga: (1)
proceduralizacji: przejścia od używania
wiedzy deklaratywnej do proceduralnej
i (2) kompozycji: upraszczanie
sekwencji czynności (usuwanie działań
i strategii: zbędnych, nieskutecznych).
Etapy nabywania
umiejętności
wg modelu ACT Andersona
1.
Deklaratywny (poznawczy): słowne
informacje i instrukcje; świadoma
kontrola wykonywania czynności.
2.
Przejściowy (asocjacyjny): korzystanie
ze specyficznej metody; częściowa
automatyzacja (dzięki ćwiczeniu).
3.
Proceduralny (autonomiczny):
umiejętność jest ukształtowana (dalsze
doskonalenie); automatyzacja i brak
dostępu do wiedzy deklaratywnej.
Zalety automatyzacji
umiejętności i nawyków
Przebiegają szybko i bez konieczności
kontroli poznawczej, np. programy
motoryczne: zautomatyzowane
sekwencje czynności ruchowych
przebiegających zawsze w takiej
samej kolejności (segment złożonej
umiejętności).
Możliwość jednoczesnego
wykonywania innej czynności.
Trwałość umiejętności
Trwałość umiejętności zależy od:
stopnia ich opanowania (ze względu
na czas treningu);
Typ umiejętności: (1) o charakterze
zamkniętej pętli/ciągłe (zwykle
motoryczne); (2) dyskretne; (3)
złożone, wymagające zarówno
umiejętności ciągłych, jak i
dyskretnych.
Torowanie - definicja
Wpływ wcześniejszego kontaktu z bodźcem
(nawet podprogowo) na późniejsze procesy
przetwarzania: (1) tego samego bodźca
(torowanie percepcyjne, powtórzeniowe,
bezpośrednie); (2) bodźca związanego z
nim semantycznie (torowanie pojęciowe,
asocjacyjne, semantyczne).
Wpływ m.in. w zakresie: identyfikacji,
wytwarzania, preferencji (efekt samej
ekspozycji).
Proces niezamierzony i nieświadomy.
Schemat badań nad
torowaniem
1.
Faza uczenia się: prezentacja
materiału.
2.
Przerwa (zwykle od kilku minut do kilku
godzin).
3.
Faza testu: zadanie (często w formie
zagadki), którego rozwiązanie może
być ułatwione lub ukierunkowane przez
materiał z fazy pierwszej; w instrukcji
nie nawiązuje się do pierwszej fazy
eksperymentu.
Przykłady badań nad
torowaniem
- percepcyjne testy słowne
Uzupełnianie fragmentów słów:
1.
DINOZAUR
2.
D_N_Z_ _R oraz P_R_M_D_
Inne odmiany testów percepcyjnych
słownych:
uzupełnianie słów-rdzeni;
identyfikacja słowa (np. 35 msek);
decyzja leksykalna (np. PIRAMIDA,
PRIDMITA);
anagram (np. DAMIRAPI).
Przykłady badań nad
torowaniem
Testy percepcyjne niewerbalne: np.
nazywanie fragmentarycznie
eksponowanego obrazu.
Testy pojęciowe:
wytworzenie skojarzenia do podanego
słowa (pustynia - ?);
podanie egzemplarzy kategorii;
pytania z zakresu wiedzy ogólnej.
Proste warunkowanie
klasyczne
Osobnik uczy się reagować na
bodziec, który dawniej (jako obojętny)
nie wywoływał reakcji (choć była już
ona wcześniej w repertuarze
zachowań).
Potrzeba wielokrotnych połączeń: (1)
bodziec obojętny; (2) bodziec
nieobojętny.
Proste formy warunkowania
klasycznego (np. reakcja mrugania –
zachowane przy amnezji).
Uczenie się nieasocjacyjne
Habituacja: stopniowe zanikanie
reakcji, gdy działanie bodźca się
przedłuża, powtarza lub kolejno
działające bodźce są do siebie podobne
(np. badania małych dzieci – pamięć
rozpoznawcza).
Sensytyzacja: wzrost wrażliwości
(poniekąd: przedkładanie znanego nad
nieznane).
Schematy, skrypty, ramy
Modele struktury
pamięci semantycznej
Teoria schematów
poznawczych
Koncepcja Bartletta (1932).
Zawiera uogólnioną i zorganizowaną
wiedzę na temat określonej klasy
zdarzeń lub sytuacji.
Pomagają w: rozumieniu sytuacji,
przewidywaniu, ukierunkowaniu
działania.
Eksperyment z czytaniem tekstu na
temat prania.
Teoria skryptów
Koncepcja Schanka i Abelsona (1977).
Reprezentacja ogólnej wiedzy o
zdarzeniu danego typu.
Zawiera informacje o: typowej
sekwencji czynności, relacjach
czasowych i przyczynowych oraz o
kontekście (osobach, przedmiotach
itd.).
Skrypty wyższego rzędu: (1) pakiety
organizacji pamięci; (2) punkty
organizacji tematycznej.
Teoria ram
Koncepcja Minskyego (1975).
Rama: układ danych i procedura ich
generowania (definicja zgodna z
ogólną teorią schematów
poznawczych).
Dynamiczne, hierarchicznie
zorganizowane systemy.
Systemy ram organizują się ad hoc w
każdym akcie percepcji oraz myślenia.