Czynniki fizyczne i techniczne

wpływające na wielkość dawki

Opracował: mgr inż. Dariusz Wrona

Cel rentgenodiagnostyki

Otrzymanie obrazu niosącego możliwie najwięcej informacji
diagnostycznych przy zachowaniu jak największych środków
ochrony pacjenta przed promieniowaniem jonizującym

Podstawy techniki rentgenowskiej

LAMPA RENTGENOWSKA

SPOSÓB ZASILANIA APARATU RENTGENOWSKIEGO

SPOSÓB ZASILANIA APARATU RENTGENOWSKIEGO

Wpływ wartości wysokiego napięcia na

natężenie promieniowania

GENERATOR WYSOKIEGO NAPIĘCIA

Generator półfalowy

GENERATOR WYSOKIEGO NAPIĘCIA

Generator pełnofalowy

GENERATOR WYSOKIEGO NAPIĘCIA

Generator 6-wentylowy

GENERATOR WYSOKIEGO NAPIĘCIA

Generator 12-wentylowy

GENERATOR WYSOKIEGO NAPIĘCIA

Generator HF (wysokiej częstotliwości)

Wpływ parametrów fizycznych na natężenie

promieniowania

I – całkowite natężenie promieniowania
Z – liczba atomowa materiału anody
I

a

– prąd płynący przez lampę

U – napięcie na elektrodach lampy
A – stała zależna od konstrukcji lampy

2

U

I

Z

A

I

a

⋅

⋅

⋅

=

Wpływ zmiany parametrów fizycznych na ilość i

jakość wytwarzanego promieniowania

rentgenowskiego

Wysokie napięcie

większa wartość kV

p

⇒

większa przenikliwość promieniowania

Natężenie prądu
większe natężenie prądu

⇒

większe natężenie promieniowania

Czas ekspozycji
dłuższy czas

⇒

większe natężenie promieniowania

Wpływ parametrów fizycznych na ilość i jakość

wytwarzanego promieniowania rentgenowskiego

Odległość

FFD – ognisko - film

SID – źródło – receptor obrazu

TFD – obiekt - film

Natężenie promieniowania zależy odwrotnie proporcjonalnie
do kwadratu odległości

2x większa odległość

⇒

4x mniejsze natężenie promieniowania

Wpływ środków technicznych na wielkość dawki

Technika wykonywania badania

Kratki przeciwrozproszeniowe

Ograniczenie wiązki

Osłony

Filtracja

Projekcja P-A

Receptory obrazu

Zdjęcia powtarzane – analiza zdjęć odrzuconych

Technika wykonywania badania

Technika luki powietrznej (air-gap)

6’’ – 10’’
15 – 25 cm

Technika wykonywania badania

Stosowanie uciskadeł i pasów

Badania w pozycji leżącej

Technika wysokonapięciowa

Kratki przeciwrozproszeniowe

Kratka równoległa (liniowa)

Kratka zbieżna (zogniskowana)

Ograniczenie wiązki promieniowania

Przysłona szczelinowa

Cylindry i tubusy

Kolimatory

Kolimatory z aktywnym ograniczeniem wiązki

Osłony

Odpowiedni dobór osłony

Fartuchy, osłony, rękawice, okulary

100

35%

35%

16%

80

43%

43%

22%

60

54%

55%

31%

kVp

jednorazowe

antyalergiczne

standard

Osłony

Odpowiedni dobór osłony

Fartuchy, osłony, rękawice, okulary

Przykłady osłon stosowanych w radiologii stomatologicznej

Filtracja

Filtry

-własny lampy

-dodatkowe

aluminiowe (Al)

miedziane (Cu)

molibdenowe (Mo) i rodowe (Rh)

Projekcja P-A

Umiejscowienie narządów szczególnie promienioczułych
(oczy, tarczyca, narządy płciowe, piersi)

Receptory obrazu

Stosowanie możliwie najczulszych systemów rejestracji

- filmy o dużej czułości
- folie wzmacniające

- systemy cyfrowe

Zdjęcia powtarzane

Przyczyny powstawania zdjęć odrzuconych:

- nieodpowiednie ułożenie pacjenta
- zaszumione błony
- degradacja ogniska lampy rentgenowskiej

- wybór niewłaściwej techniki

- nieprawidłowa obróbka błony

- artefakty pochodzące od kratki przeciwrozproszeniowej

- artefakty ruchowe

Zdjęcia powtarzane

Analiza zdjęć odrzuconych jest jednym z elementów systemu
zapewnienia jakości w pracowniach rentgenowskich i ma na celu
poznanie przyczyn powstawania obrazów nie diagnostycznych.
Analiza

zdjęć

odrzuconych

powinna

prowadzić

do

wyeliminowania błędów systematycznych.