str. 1

Ku wolności – Wietnam i jego perypetie
po 1945 roku

Paweł Kordek

str. 2

Spis treści

Wstęp ...................................................................................................................................................... 3

Rozdział I .................................................................................................................................................. 5

Działania wojenne – wojna francuska ................................................................................................. 5

Przełom ................................................................................................................................................ 6

Podsumowanie konfliktu francusko – wietnamskiego ........................................................................ 7

Rozdział II ................................................................................................................................................. 8

„Ci, którzy nie rozumieją historii powtarzają własne błędy” – Wojna amerykańska .......................... 8

Legenda ............................................................................................................................................... 9

Katalizator konfliktu ............................................................................................................................ 9

Operacja „Tet” ................................................................................................................................... 12

Zakończenie ....................................................................................................................................... 13

Bibliografia ......................................................................................................................................... 14

str. 3

Wstęp

ojna wietnamska była jednym z najdłuższych i najkrwawszych konfliktów, jakich doświadczył

świat po 1945 roku. W sposób szczególny zawładnęła ludzką wyobraźnią głównie, dlatego, że

stała się najobszerniej filmowaną i najdokładniej relacjonowaną wojną w historii.

W roku 1940 Japończycy wykorzystując klęskę Francji na początku II Wojny Światowej zajęli

Indochiny, pozbawione wsparcia odziały francuskie nie mogły stawić czoła armii cesarskiej. Francuzi

byli mniej liczni i gorzej uzbrojeni a żołnierze często pochodzili z kolonii. Indochiny podległe rządowi z

Vichy zaczęły kolaborować z Japończykami. Japończyków interesowały skarby Indochin: guma,

węgiel, ryż i kukurydza.

Francuska kolonia miała stać się bazą skąd miały zaatakować japońskie oddziały takie terytoria jak:

Chiny oraz położone na południu Birmy Indie, Filipiny i Australię. Japończycy chcieli przegnać

Europejczyków z Indochin. Głosili hasła walki z imperializmem zaś kolonie francuskie wsadzili do tak

zwanej Azjatyckiej Grupy Dobrobytu

1

. Okazało się, że dobrobyt jest zarezerwowany tylko dla

Japończyków, którzy bezlitośnie rabują surowce i płody rolne. Szacuje się, że w latach japońskiej

okupacji w Wietnamie zmarło z głodu dwa miliony ludzi.

W latach czterdziestych nad Wietnamem pojawiły się pierwsze amerykańskie bombowce, zrzucano z

nich broń, amunicje i medykamenty. Walkę z Japończykami prowadziła Liga na rzecz Niepodległości

Wietnamu

2

. Rok 1945 japońscy oficerowie zostają aresztowani za zbrodnie przeciw narodowi

wietnamskiemu, w Indochinach jest niespokojnie, północne rejony okupują chińscy nacjonaliści ale

Japończyków rozbraja Viet Minh w imieniu komunistycznego rządu z Hanoi. Na jego czele stoi Ho Chi

Minh.

Wietnam jest podzielony – na południu stacjonują Brytyjczycy, których jest zbyt mało a Francuzi są

tak słabi, że żołnierze Japońscy pełnią rolę tymczasowej policji. Na ulicach Sajgonu pojawiają się

komunistyczne hasła, chodzi o niepodległość i zjednoczenie kraju. Francuzi chcieli jak najszybciej

przywrócić swoja władzę w Indochinach. Do kolonii przybywa co raz więcej oddziałów z metropolii.

Francuzi ogłaszają, że Indochiny mogą same prowadzić politykę wewnętrzną natomiast o polityce

zewnętrznej i obronnej ma decydować Paryż. Viet Minh zgadza się na taki układ na tą chwilę

najważniejsze było wyrzucenie z kraju Chińczyków. Narasta jednak napięcie miedzy Francuzami a Viet

Minhem. Po drugiej wojnie światowej pozycja Francji uległa zmianie, jednak wojsko jak i rząd tego

nie akceptował. Francuzi mają za mało sił by pokonać siły Viet Minhu, za mało by zniechęcić

komunistów do rozpoczęcia walki a powojenna Francja nie jest już światowym mocarstwem.

1

Strefa Wspólnego Dobrobytu Wielkiej Azji Wschodniej, Wielki Wschodnioazjatycki Obszar Dobrobytu (jap.

大東亜共栄圏 Dai-tōa-kyōeiken) - japońskie plany utworzenia w 1940 r. z podbitych państw oraz z zajętych
europejskich posiadłości w Azji Południowo-Wschodniej, bloku państw będących w rzeczywistości
podporządkowaną Japonii strefą okupacyjną.

2

Việt Minh (skrót od Việt Nam Ðộc Lập Ðồng Minh Hội, „Liga na rzecz Niepodległości Wietnamu”) organizacja założona w

1941 roku przez wietnamskie stronnictwa niepodległościowe, związane z Komunistyczną Partią Indochin, której celem było

uniezależnienie Wietnamu (wchodzącego wówczas w skład Indochin Francuskich) od Francji Vichy. Ligą kierował Nguyễn Tất

Thành – lepiej znany jako Hồ Chí Minh.

W

str. 4

Przywódca kraju generał De Gaul

3

jest patriotą i wierzy w wielkość swojej ojczyzny. Swoją

działalnością wymusił na Aliantach by traktowali Francję jako jedno z 4 mocarstw. Francuskie

imperium musiało się odrodzić. Indochiny zawsze były perłą Francji, zasobna prowincja była bogata w

rolnictwo. Dochodzi do szeregu konfrontacji Francuzów i Viet Minhu, wreszcie w roku 1946 wybucha

wojna a rząd Ho Chi Minh`a

4

schodzi do podziemia. Francuzi chcąc skończyć jak najszybciej konflikt

stosowali taktykę Blitzkriegu

5

, która święciła triumf w Europie. W Wietnamie nieprzyjaciel po prostu

się wycofuje a wojna indochińska to inna wojna - wojna bez linii frontu.

3

De Gaulle Charles André (1890–1970), francuski mąż stanu, generał brygady (od 1940).

4

Hồ Chí Minh (1890-1969) – wietnamski polityk komunistyczny, przywódca Wietnamu Północnego 1954-1969.

5

Blitzkrieg (niemiecka wojna błyskawiczna), termin oznaczający błyskawiczne uderzenie wojskowymi siłami

zbrojnymi (powietrznymi, morskimi i lądowymi) na dany kraj.

str. 5

Rozdział I

Działania wojenne – wojna francuska

Rok 1947 to rok strategicznego odwrotu Viet Minhu, komuniści unikają większych starć skupiając się

na działaniach partyzanckich. Viet Minh buduje sieć wywiadowczą. Francuzi nigdy nie wiedzą czy

dany człowiek to przyjaciel czy wróg. Francuzi starają się przywrócić struktury władzy należące do

minionej epoki a w latach 1947 i 1948 Francuzi wierni strategii Napoleona I atakują Viet Minh a przez

następne 7 lat będą z uporem dążyć do stoczenia decydującej bitwy. Zależało im bardzo na tym by jak

najszybciej zakończyć wojnę, komuniści bardzo ostro występowali przeciwko wojnie. Kiedy Francuzi

zdobywali teren wieczorem po powrocie do koszar obszar ponownie zajmowali partyzanci. Sieć

umocnionych obozów francuskich miała uniemożliwić infiltracje Chin.

W 1949 Mao Tse Tung

6

pokonał nacjonalistów i zdobył władzę w Chinach, do Wietnamu dotarła fala

uciekinierów. Wietnamscy komuniści zyskali bezpieczna bazę i potężnego sojusznika, który

zaopatrywał ich w broń i sprzęt.

W 1951 roku oddziały Viet Minhu uderzyły na francuskie obozy w północnej części kraju, które

strzegły najkrótszej drogi z Chin do Wietnamu. Obozy padały jeden po drugim, Francuzi stracili 6 000

ludzi, ponieśli klęskę militarną i polityczną. Granica z Chinami stała teraz otworem, pomoc dla

komunistów płynęła szerokim strumieniem. Komuniści zaatakowali w Delcie Czerwonej Rzeki, walki

na lądzie i wodzie trwały bez przerwy.

W roku 1951 Francuzi rozpoczęli ofensywę w Delcie a nieprzyjaciel jak zwykle wycofał się.

Niespodziewanie podczas pościgu Viet Minhu na Francuzów spada potężne kontr uderzenie, ci

dysponując wielkimi siłami zaatakowali z ziemi i powietrza – komuniści stracili 6.000 ludzi a obie

strony zyskały cenne doświadczenie – wojnę wygra ten, kto lepiej dostosuje się do warunków

terenowych.

Komuniści indoktrynowali Wietnamczyków a na terenie Chin prowadzili szkolenia, Francuzi byli

uzależnieni od dostaw nowoczesnej amerykańskiej broni. Viet Minh po klęsce w Delcie zachował

sytuacje strategiczną, partyzanci nadal atakowali w lasach i górach na północ i południe od Hanoi.

Garnizony francuskie wciąż były atakowane, wielka rolę w konflikcie odgrywały jednostki

spadochronowe. Era śmigłowców miała nadejść więc tylko spadochroniarze dysponowali

aeromobilnością

7

.

Francuzi przez cały czas prowadzili działania, które żywo przypominały późniejsze amerykańskie

operacje typu „szukaj i niszcz” skierowanych przeciwko koncentracjom wojsk Viet-Congu i armii

Północnego Wietnamu. Ze względu na obawy o reakcję opinii publicznej prezydent Johnson rozkazuje

zmienić nazwę operacji na mniej agresywnie brzmiącą "White Wing" ("białe skrzydło").

6

Mao Tse-tung (ur. 26 grudnia 1893, zm. 9 września 1976) – chiński przywódca komunistyczny; od 1943 r. szef

biura politycznego oraz Przewodniczący Komitetu Politycznego Komunistycznej Partii Chin (aż do śmierci).

7

Wojska te posiadają największe taktyczne i operacyjne możliwości manewrowe. Ich zdolności przerzutu oraz

możliwość rażenia środków opancerzonych przeciwnika czynią je szczególnie predysponowanymi do szybkiego
działania. Jednostki te szkolą się i walczą jako zespoły połączone wraz z pododdziałami wsparcia we
współdziałaniu z lotnictwem sił powietrznych. Są zdolne do prowadzenia działań głębokich, przecięcia jego dróg
zaopatrzenia i ewakuacji, opanowania lotnisk, niszczenia elementów dowodzenia, blokowania jednostek
wzmocnienia oraz uchwycenia kluczowych obiektów terenowych.

str. 6

Wojna bez linii frontu z nieumundurowanym nieprzyjacielem, jak rozpoznać, który z cywilów jest

wrogiem? Konflikt był konfliktem politycznym a Francuzi prowadzili działania propagandowe,

najważniejsza dla Francuzów była walka z komunistyczną infiltracją.

W 1951 roku Francuzi uważali, że kluczem do sukcesu może być opanowanie delty Czerwonej Rzeki,

powstaje plan nowej ofensywy. W marcu 1951 roku Francuzi postanowili opanować miasto Hoa Binh

by przeciąć linie zaopatrzeniowe komunistów zmuszając wojska Viet Minhu do ataku. Operacja nosiła

kodowa nazwę „Maszynka do mięsa”

8

. Potężny cios wojsk spadochronowych, ciężkiego sprzętu,

artylerii poszedł jednak w próżnie. W odpowiedzi komuniści otoczyli miasto Hoa Binh i rzucili do walki

ostatnie rezerwy. Walki toczyły się o drogę nr 6 i Czarną Rzekę – czyli szlaki handlowe. Komuniści

rzucili do walki wszystko co mieli, żołnierze Viet Minhu atakowali falami, szli na okopy jak Niemcy w

1916 roku pod Verdun i na froncie zachodnim. Walki były tak zażarte, że zdarzało się, iż ciała

poległych leżały na pancerzach czołgów, strzały nie milkły nawet na chwilę. Na początku 1952 roku

Hoa Binh ewakuowano, Francuzi wycofywali się lądem i rzeką.

Z bitwy o Hoa Binh obie strony otrzymały lekcje ale wnioski wyciągnęli tylko komuniści. Przez cały

1952 rok komuniści atakowali francuskie posterunki, wojna trwała już 5 lat i przynosiła tylko śmierć i

cierpienie.

Pod koniec 1952 roku Viet Minh postanowił zmienić taktykę, Wietnamczycy chcieli zwabić Francuzów

na północno – zachodniej prowincji zamierzali przenieść działania w pokryte lasami góry. Listopad

1952 operacja Lo En . Wietnamczycy zaatakowali w Na San, Francuzi chwycili przynętę. Mimo

bombardowań szlaków handlowych i misji czyszczących Francuzi popełniają wielki błąd: samoloty

skonstruowane do nalotów wielkich europejskich miast musiały atakować maleńkie wioski i ledwo

widoczne ścieżki w dżungli.

Przywódca Wietnamu Ho Chi Minh chwalił się, ze nie stracił żadnego czołgu – bo nie miał żadnego.

Broń oraz taktyka europejczyków nie sprawdzała się w Indochinach. Przeciwnikami Francuzów w tej

wojnie była przyroda i ludność wietnamska.

Przełom

Koniec 1952 roku to rozgryzienie taktyki europejczyków, walki przenoszono na zachód kraju by

rozciągnąć francuskie linie zaopatrzeniowe. Pozbawieni wsparcia z powietrza Francuzi stawali się

łatwym celem. Wiosna 1953 rok pododdziały Viet Minhu przenikają do Laosu, wojna toczy się na

coraz większym obszarze – można to nazwać pojawieniem się kolejnego frontu. 20 marzec 1953

Francuzi zakładają obóz warowny w Dien Bien Phu. Nadchodząca bitwa miała mieć ogromne

znaczenie, w tym czasie w Genewie toczyły się już rozmowy pokojowe, przedstawiciele ZSRR, Stanów

Zjednoczonych, Chin, Wielkiej Brytanii i Francji mieli decydować o przyszłości Wietnamu.

Utrzymanie Dien Bien Phu mogło oznaczać zakończenie wojny, w obozie stacjonowało 12 batalionów

piechoty, silna artyleria i czołgi. Wietnamczycy czyli ćwierć miliona tragarzy przenosiło wydeptanymi

ścieżkami zaopatrzenia dla komunistów. Francuzi przenosili działa samolotami, komuniści rozkręcali

działa na małe części i przewozili je rowerami. Wietnamskie baterie były tak zakamuflowane, że kiedy

rozpoczął się atak wtedy Francuzi dowiedzieli się o ich istnieniu. 10 marca rozpoczyna się atak

artyleryjski Viet Minhu, który niszczy dwa pasy startowe potrzebne francuzom do transportu. Po

trzech dniach pada pierwszy punkt oporu. Wietnamczycy podchodzili co raz bliżej, strzelali do

8

Zadaniem operacji było zniszczyć żywą siłę komunistów.

str. 7

samolotów sanitarnych. W pierwszym miesiącu walk Viet Minh stracił 10.000 ludzi, w połowie

kwietnia 50 tysięcy komunistów walczyło z 16 tysięcznym garnizonem.

Proponowano użycie broni jądrowej na co nie zgodzili się Brytyjczycy . 7 maja padają ostatnie punkty

oporu. Zginęło 7 tysięcy Francuzów, 8 tysięcy dostało się do niewoli. Viet Minh stracił co najmniej 18

tysięcy żołnierzy – rannych nie liczono.

Podsumowanie konfliktu francusko – wietnamskiego

Francuzi nie wierzyli, że komuniści mogą skoncentrować tak duże siły, upadek Dien Bien Phu

wstrząsnął francuskim społeczeństwem, następstwem przegranej było postanowienie rządu Francji o

zakończeniu wojny. Klęska Dien Bien Phu wstrząsnęła europejskimi potęgami kolonialnymi.

Zrozumiano, że czas kolonii przeminął. Francuzi stracili ducha walki, w delcie Czerwonej Rzeki - Viet

Minh rzuca przeciwko nim 80 tysięcy żołnierzy. Po upadku Dien Bien Phu rozmowy w Genewie

dobiegły końca, Francuzi mieli opuścić kolonie, wycofać wojska uznano rząd Ho Chi Minh`a. Kraj

podzielono wzdłuż siedemnastego tego równoleżnika, na północ od tej linii leżało państwo

komunistów, na południu Republika ze stolicą w Sajgonie. Amerykanie chcieli by rząd południa

pomógł im powstrzymać komunistów, podział kraju dla Viet Minhu i Chin oznaczał jego osłabienie.

Według porozumienia genewskiego

9

w 1956 roku w Wietnamie miały odbyć się wolne wybory.

Traktat pokojowy nie został dobrze przygotowany a żadna ze stron nie była szczęśliwa z pokoju.

Komunistom nie podobało się, ze Amerykanie będą wspierać południe.

Po wycofaniu Francuzów z Wietnamu 9 października 1954 roku w tzw. kolektywizacji ziemi zginie

ponad 100,000 tysięcy posiadaczy ziemskich. Wielu uciekinierów przenosi się z północy na południe

Wietnamu a wśród nich wielu agitatorów. Będzie to później wielka zmora Południowego Wietnamu.

Pokój miał trwać tylko chwilę. Skończyła się wojna kolonialna zaczęła się zimna wojna. Broniąc kolonii

Francja straciła 93 000 ludzi, ginęli Murzyni, Francuzi, Arabowie – wszyscy nosili francuskie mundury,

do dziś nie wiadomo ilu Wietnamczyków poległo i zostało zamordowanych. Jednak nie wszyscy

wyciągnęli wnioski z tamtej krwawej historii. Wojna pokazała, że przewaga technologiczna nie musi

zwyciężyć. Kolejna wojna wisiała w powietrzu...

9

Porozumienia genewskie - przewidywały przeprowadzenie wyborów po obu stronach 17 równoleżnika

(tymczasowej linii demarkacyjnej) do 20 lipca 1956 r. oraz jedność i integralność terytorialną kraju. Jednak
wspierany przez USA premier Ngô Đình Diệm odwołał wybory motywując swoją decyzję brakiem możliwości
przeprowadzenia uczciwych wyborów na północy ze względu na brak pluralizmu i wolności politycznej w
rządzonej przez komunistów części kraju. Obawiał się także porażki w starciu wyborczym z twórcą
niepodległego Wietnamu Hồ Chí Minhem. Zamiast tego proklamował powstanie Republiki Wietnamu. W
rządach oparł się głównie na swoich współwyznawcach – katolickiej mniejszości religijnej popadając w ostry
konflikt z buddyjską większością Wietnamczyków i buddyjskim duchowieństwem. Prześladował dawnych
weteranów partyzantki antyfrancuskiej uważając ich za stronników komunizmu.

str. 8

Rozdział II

„Ci, którzy nie rozumieją historii powtarzają własne błędy” – Wojna
amerykańska

W roku 1960 Ho Chi Minh przywódca wietnamskich komunistów otworzył nowy rozdział w historii

swojego kraju. Wcześniej po pokonaniu Francuzów przywódca postanowił dokonać podboju

południowej części kraju, rozpoczęła się ofensywa propagandowa. W roku 1960 Ho Chi Minh

rozpoczął działania wojenne a przez piętnaście następnych lat lała się krew. Konflikt miał wstrząsnąć

fundamentami amerykańskiego społeczeństwa. Tym razem nie była to wojna Wietnamczyków z

kolonizatorami, komuniści walczyli z tak zwanym wolnym światem. Ho Chi Minh zamierzał

wykorzystać konflikty południowego Wietnamu, większość przodków była buddystami, tym razem

wyznawcy ci mieli wrażenie, że wykorzystuje ich katolicka mniejszość – klika, która sprawowała

władzę, klika ludzi przekupnych i skorumpowanych. Wybory były przeprowadzane uczciwie tylko w

teorii a władcy południa mieli zapędy dyktatorskie, o wszystkim decydowały znajomości lub koneksje

rodzinne. Wietnamczycy protestowali gdyż byli niezadowoleni, wychodzili na ulicę, strajkowali.

Protestowali także buddyjscy mnisi, zdarzały się popełniane w miejscach publicznych samobójstwa

przez samospalenie. Komunistyczni partyzanci zaatakowali na rozkaz Ho Chi Minha, uderzali w

miastach i na głębokiej prowincji, celem ataków było pozbawienie rządu południa wiarygodności i

autorytetu.

Armia Południowego Wietnamu miała amerykański sprzęt, żołnierze byli szkoleni przez instruktorów

ze Stanów Zjednoczonych. Korzenie każdej armii tkwią z społeczności, z której wyrasta. John

Kennedy

10

ostrzegał, że tylko Wietnamczycy mogą wygrać walkę z komunistami. Południowo

Wietnamscy żołnierze szkoleni przez Amerykanów, walczyli i myśleli jak Amerykanie. Okazało się

jednak, że narzucone odgórnie wzorce nie sprawdzają się i stanowią zarzewie klęski. Wietnamczycy z

Południa związani ze swoimi krajanami ze wsi, przyzwyczajonymi do tego, że trzeba bronić domu

przed obcymi teraz mieli zachowywać się jak obcy.

Na polach bitew pojawiło się nowoczesne uzbrojenie i sprzęt, nad polami ryżowymi zaczęły latać

śmigłowce, armia Południowego Wietnamu stała się mobilna. Większa mobilność spowodowała

utratę łączności z tubylcami, Wietnamczycy z południa nosili obce mundury, byli sojusznikami obcych

– partyzanci Viet Kongu

11

ubierali się tak samo jak wieśniacy. Amerykanie zaczęli zaopatrywać

Południe w 1954 roku, po podziale Wietnamu na 2 państwa.

Na południe płynęła nowoczesna technologia, amerykańskie statki tygodniami oczekiwały na

rozładowanie. W roku 1960 na scenie po raz pierwszy pojawili się amerykańscy żołnierze, na razie byli

10

John Fitzgerald Kennedy (ur. 29 maja 1917 w Brookline, zm. 22 listopada 1963 w Dallas) nazywany „JFK”,

„Jack Kennedy”, „Ken” – 35. prezydent Stanów Zjednoczonych, zginął w zamachu.

11

Wietkong, Vietcong (wiet. Việt Cộng) - nazwa używana przez żołnierzy amerykańskich, a potem przez światowe media,

na określenie partyzantów należących do Narodowego Frontu Wyzwolenia Wietnamu w czasie wojny wietnamskiej. Nazwa
Vietcong (w języku polskim zapisywana jako Wietkong) jest skrótem frazy z języka wietnamskiego Việt Nam Cộng Sản, czyli
"Wietnamski Komunista". Pierwotnie terminem tym określano armię partyzancką o nazwie Ludowe Zbrojne Siły
Wyzwoleńcze, zbrojne ramię Narodowego Frontu Wyzwolenia Wietnamu Południowego (po wietnamsku Mặt Trận Giải
Phóng Miền Nam Việt Nam) lub Narodowego Frontu Wyzwolenia.

str. 9

to. Armia Amerykańska jest jeszcze zdyscyplinowana, żołnierze mają czyste mundury – jest to

niezwykły kontrast w porównaniu do zdemoralizowanych, obdartych i naćpanych Wietnamczyków

Północy lat sześćdziesiątych.

Legenda

Dziś pamiętamy przede wszystkim legendę Wietnamu, pamiętamy jak wojna zmieniła amerykańskie

społeczeństwo, której wojna wstrząsnęła jej posadami. W roku 1963 Ameryka była bezpiecznym i

dostatnim krajem, dzieckiem epoki Dwighta Eisenhowera

12

, krajem który uwierzył w wizję Johna

Kennedy`ego. Płynący do Wietnamu żołnierze byli pewni, że ich ojczyzna jest potężnym,

najsilniejszym krajem świata, że w Ameryce wszystko jest możliwe i że płyną by walczyć w słusznej

sprawie. Najważniejszym było przeświadczenie, że powstrzymają przesiąknięty złem komunizm.

Katalizator konfliktu

W roku 1964 dokonała się pierwsza znacząca zmiana – amerykańskie okręty zostały ostrzelane przez

jednostki północno wietnamskie, wydarzenie to nie do końca wyjaśnione stało się katalizatorem. W

Wietnamie pojawiły się liniowe jednostki armii amerykańskiej a żołnierze, piloci nie mieli już tylko

doradzać i uczyć, mieli ruszyć w bój. Żołnierze armii amerykańskiej od dawna nie zaznali goryczy

porażki, służyli w potężnej armii a swoim wrogiem gardzili. Zadawali sobie pytanie: „Co mogą nam

zrobić wieśniacy czy też kiepsko uzbrojeni partyzanci”. W latach sześćdziesiątych mentalność

Amerykanów była taka, że cele narodowe były ich prywatnymi celami, byli przeświadczeni, że

Wietnam potrzebuje pomocy, że Wietnam potrzebuje właśnie Amerykę, że przeciwnikami będą

godni najwyższej pogardy partyzanci. Dla miejscowych amerykanie to jeszcze jedna obca armia –

poprzednio walczyły tu armie cesarza Chin, cesarza Japonii i Francuzi, teraz przybyli Amerykanie.

Historia zatoczyła krąg, amerykanie myśleli i walczyli inaczej niż Wietnamczycy, zamierzali wygrać

wykorzystując swoja przewagę technologiczna. Przybysze zza oceanu musieli zdobyć serca i umysły

tubylców, mieszkańcy biednych prowincji jak i miast podchodzili obojętnie do tego co im

proponowali Amerykanie.

Wieczorem kiedy Amerykanie opuszczali wioskę zjawiał się Viet Kong, nocą władza komunistyczna

powracała nieuchronnie. W Wietnamie stoczono wiele bitew, walki toczyły się na ulicach miast

Południa, partyzanci Viet Kongu stosowali praktyki, które dziś stosują terroryści ale cały świat kojarzy

wojnę wietnamską we wsiach i dżungli, na polach ryżowych nad którymi krążą śmigłowce. Ich załogi

godzinami i często nieskutecznie wypatrywały partyzantów Viet Kongu, komuniści podkładali bomby i

atakowali Amerykanów, z zimną krwią mordowali członków rządu Wietnamu Południowego. W czasie

tej wojny nie istniała linia frontu, Amerykanie często nie wiedzieli kto jest przyjacielem a kto

wrogiem. Walki najczęściej toczyły się na wsi, amerykańska piechota prowadziła akcje typu „szukaj i

niszcz”, niewielkie pododdziały uparcie szukały wroga, Viet Kong unikał otwartej walki, komuniści

najchętniej atakowali z zasadzki a ich snajperzy polowali na żołnierzy i oficerów, chętnie podkładali

12

Dwight David Eisenhower, ps. Ike (ur. 14 października 1890 w Denison, zm. 29 marca 1969 w Waszyngtonie)

– amerykański dowódca wojskowy, generał armii United States Army, uczestnik II wojny światowej, Naczelny
Dowódca Alianckich Ekspedycyjnych Sił Zbrojnych (1943–1945), polityk, 34. prezydent Stanów Zjednoczonych
(1953–1961).

str. 10

miny i ładunki wybuchowe, rzadko dochodziło do poważniejszych starć, komuniści nie nosili

mundurów. Amerykanie urządzali tak zwane „bazy ogniowe” - były to ufortyfikowane obozy, w

których urządzano stanowiska dział średniego i dużego kalibru. Działa te wspierały piechotę typu

„szukaj i niszcz”, bazy miały być swego rodzaju przynętą. Gdyby Viet Kong zaatakował i wyszedł z

dżungli partyzanci mogliby zostać zniszczeni, dzięki przewadze technologicznej i ogniowej bazy takie

mogły być zakładane dosłownie wszędzie. Żołnierze amerykańskiej piechoty nigdy nie czuli się

opuszczeni i samotni, w każdej chwili mogli wezwać pomoc. Viet Kong starał się by uderzenia

Amerykanów zawsze trafiały w próżnię, komuniści umacniali swoja władzę dzięki indoktrynacji,

porwaniom, torturom i zabójstwom, atakowali każdego kto współpracował z rządem Południa.

Ostrzeliwali Amerykanów z dżungli, podkładali ładunki wybuchowe, zastawiali pułapki, bardzo

aktywni byli ich snajperzy. Często Amerykanie nie widzieli wroga tylko jego cień, zmuszeni byli

ostrzeliwać miejsca w których wróg kiedyś był.

Symbolem wojny w Wietnamie dla wielu ludzi pozostanie śmigłowiec a ta wojna udowodniła, że bez

nich nie można prowadzić działań wojennych. Dzięki śmigłowcom amerykanie i południowo

wietnamscy żołnierze mogli zaskoczyć swojego wroga. Śmigłowce przewoziły broń, amunicję,

zaopatrzenie. To dzięki nim i przewadze technologiczno materiałowej straty Viet Kongu były o wiele

większe niż straty Amerykanów i aliantów. W Wietnamie latało wiele typów śmigłowców – do

legendy przeszła maszyna UH1 – Hue

13

a dźwięk ich silnika chyba wszystkim kojarzy się z

Wietnamem. Amerykanie używali tysięcy śmigłowców. Okazało się jednak, że ten miecz miał dwa

ostrza, dzięki śmigłowcom Amerykanie mogli operować z dala od baz. Kiedy Amerykanie odlatywali

Wietnamczycy wiedzieli, że za godzinę lub dwie znowu znajdą się na łasce komunistów. Kim był

wróg, kto należał do Viet Kongu?

Partyzanci mogli być dosłownie wszędzie, ukrywali się w tłumie i podziemnych tunelach Mao Tse

Tung powiedział, że żołnierz armii komunistycznej musi czuć się wśród ludzi jak ryba w wodzie – tak

działał Viet Kong. Partyzanci działali niewidoczni a wieśniacy nie wierzyli, że Amerykanie mogą ich

ocalić. Viet Kong unikał otwartej walki, niewielkie oddziały atakowały z zasadzki a potem znikały w

dżungli. Indoktrynacja komunistów objęła znakomitą większość społeczeństwa, Związek Radziecki i

Chiny dostarczały partyzantom broń, zaopatrzenie docierało tak zwanym szlakiem Ho Chi Minha

14

.

Broń najczęściej przewożona była rowerami towarowymi, a ich ładowność dochodziła do 300

kilogramów. Amerykańskie lotnictwo wojskowe starało się przerwać szlaki zaopatrzeniowe Viet

Kongu, bombardowano magazyny i składy, polowano na konwoje, Amerykanom nigdy nie udało się

wywalczyć absolutnego panowania w powietrzu. Wietnamska obrona przeciw lotnicza uzbrojona w

„zenitówki” i rakiety była bardzo skuteczna. Zestrzeleni piloci spędzali zazwyczaj wiele lat w niewoli.

Najgroźniejszym przeciwnikiem Wietnamczyków były tak zwane „gunshipy”

15

- Gunshipy polowały

przede wszystkich na przemierzające lasy konwoje z zaopatrzeniem. Los wytropionego konwoju był

13

Bell UH-1 Iroquois – wielozadaniowy, amerykański śmigłowiec. Popularnie znany jako "Huey".

14

Szlak Ho Chi Minha – obiegowa nazwa używana w czasie wojny wietnamskiej na określenie skomplikowanego systemu

tajnych tras komunikacyjnych łączących Wietnam Północny z Wietnamem Południowym omijających silnie obsadzoną strefę

zdemilitaryzowaną, poprzez obszary sąsiadujących państw, Laosu i Kambodży. System ów zapewniał dostarczanie

zaopatrzenia, ludzi i uzbrojenia siłom Wietkongu .

15

Były to samoloty transportowe na pokładach, których montowano automatyczne działka, „Gunshipy” były zbyt wolne i

narażone na ogień z ziemi by operować za dnia dlatego działały nocami. Ich załogi odnajdywały cele dzięki najnowszym
osiągnięciom technicznym rozpoznania elektronicznego. W czasie prób okazało się, że na terenie o wielkości boiska
futbolowego każdy cel o wymiarach pudełka zapałek został trafiony.

str. 11

przesądzony, jednak w tej sile było jedno ale albowiem skuteczność ostrzeliwania celów i operacji

zależała od danych zebranych przez wywiad, bardzo często ciosy zadawane przez te samoloty trafiały

w próżnię.

Zanim w Wietnamie pojawiły się Amerykańskie siły lądowe do akcji rzucono lotnictwo. Nadmienić

należy, że samoloty wycofane zostały jako ostatnie i walczyły najdłużej. Amerykańskie samoloty

niszczyły obiekty o znaczeniu strategicznym, rozrzucały ulotki, rozpylały środki chemiczne mające

zniszczyć roślinność. W czasie wojny Amerykanie zrzucili na Wietnam dziesiątki tysięcy ton

materiałów wybuchowych, stracili 2257 samolotów, zginęło 2118 lotników, 586 trafiło do niewoli

lub zaginęło.

W roku 1960 w Wietnamie było około tysiąca Amerykańskich żołnierzy, na początku roku 1969 liczba

przekroczyła pół miliona. Amerykanie byli co raz silniejsi militarnie ale co raz słabsi politycznie, do

Azji wysyłano co raz to nowe oddziały. Dawno wiadomo było, że dalekiej niechcianej wojny nie

wygrają nie wierzący w nią poborowi, marzyli oni tylko o jednym by jak najszybciej wrócić do domu.

Państwa, które wygrywały takie wojny zawsze wysyłały najemników, cynicznych zawodowców. Viet

Kong miał ogromną polityczną przewagę – im więcej amerykanów trafiało do Wietnamu, tym więcej

rodzin czekało na synów, ojców, mężów, często wracali okaleczeni a Amerykański rząd był pod co raz

większą presją. Stosowana przez Amerykanów strategia szukaj i zniszcz była strategią defensywną,

bazy partyzantów atakowało lotnictwo, amerykanie bali się reakcji Rosjan i Chińczyków, wojna

wydawała się nie mieć końca. Straty rosły, było co raz więcej zabitych i rannych, Wietnam był dla

Amerykanów wojną broni automatycznej, Rosjanie wyprodukowali znakomitą, śmiertelną broń AK

47

16

. Paskudne a czasem śmiertelne rany wywoływały pułapki z bambusa. Dokładna liczba zabitych i

rannych po stronie Wietnamskiej nie jest znana. Z dwu i pół miliona Amerykanów ciężkie rany

odniosło około trzysta tysięcy żołnierzy, siedemdziesiąt pięć tysięcy jest trwale okaleczonych, 58

169 żołnierzy zginęło. Amerykanie mieli znakomita pierwszą pomoc medyczną, 99% żołnierzy którzy

trafili do szpitali przeżyło, ludzie ci zawdzięczają swoje życie śmigłowcom, wykonały one ponad pół

miliona lotów przewożąc około 900 tysięcy rannych, większość trafiła do szpitali w czasie krótszym niż

godzina. W czasie wojny bardzo ważną rolę odgrywała flota, okręty uczestniczyły w wielu klasycznych

operacjach, wiele z nich przeprowadzały grupy uderzeniowe lotniskowców. Północny Wietnam

ostrzeliwał pancernik New Jersey jednak w Wietnamie najważniejsze były operacje na wodach

śródlądowych przede wszystkim na południu Wietnamu w delcie Mekongu. Transportowano tedy

zaopatrzenie dla Viet Kongu. Delta ta miała ogromne znaczenie dla gospodarki Wietnamu, tutaj

znajdowało się najwięcej upraw ryżu dlatego komuniści atakowali tu szczególnie zajadle.

16

Karabinek AK (ros. Автомат Калашникова – automat Kałasznikowa, polskie oznaczenia: 7,62 mm pmK,

7,62 mm kbk AK) – potocznie Kałasznikow, karabinek automatyczny konstrukcji radzieckiej z okresu po II
wojnie światowej.

str. 12

Operacja „Tet”

W 1968 roku w Święto Tet

17

jedno z najważniejszych w Wietnamie komuniści uderzyli. Regularne

oddziały armii Północnego Wietnamu przekroczyły granicę. W tym samym czasie Viet Kong

zaatakował od południa. Zaskoczenie było całkowite, Południe ogarnął chaos, armia Południa i

Amerykanie bronili się zaciekle. Partyzanci Viet Kongu likwidowali w miastach ludzi uważanych za

wrogów, mordowano całe rodziny: mężów, żony, dzieci – wrogów komuny. Dziewiętnastu fanatyków

zaatakowało amerykańską ambasadę w Sajgonie, ofensywa o nazwie kodowej „Ofensywa Tet”

18

zakończyła się całkowitą klęską ale jej świadkami były media a zdjęcia z Sajgonu obiegły cały świat.

Amerykanie byli zaskoczeni ponieważ Pentagon twierdził, że są o krok od zwycięstwa okazało się, że

Viet Kong może zadawać ciosy. Zdjęcia ofiar oraz uciekających ludzi na ulicach przekonały

Amerykanów, że klęska jest tuż. Ofensywa Tet miała za zadanie zakończyć wojnę przez

Wietnamczyków z Północy jednym ciosem. Amerykanie i wojska Południowego Wietnamu przystąpiły

do ofensywy, komuniści odnieśli druzgocącą klęskę, zginęło około 40 tysięcy żołnierzy i partyzantów i

5 tysięcy Amerykanów.

Największą bitwą było oblężenie amerykańskiej bazy w Khe Sanh, atakowała ją regularna armia

Północnego Wietnamu, miało to być drugie Dien Bien Phu, cios po którym Ameryka wycofałaby się z

wojny. Po 60 dniach zaciekłych walk Amerykanie pokonali Wietnamczyków. W czasie operacji Tet

Wietnamczycy stracili tyle sprzętu, że na pewien czas musieli przerwać działania wojenne, jednak

patrząc z politycznego punktu widzenia odnieśli ogromny sukces. Był to początek końca wojny.

Ofensywa przekonała amerykańską opinię publiczną, że nie mogą wygrać, nikt nie wierzył

amerykańskim generałom, że Tet skończył się klęską wroga. W Stanach Zjednoczonych powszechnie

nawoływano do zakończenia działań wojennych, wiosną 1968 roku na ulice amerykańskich miast

wyszła młodzież przeciwna kontynuowaniu wojnie w Wietnamie. Wietnam podzielił społeczeństwo

amerykańskie, do niepokojów wewnętrznych doszły komplikacje na arenie międzynarodowej – Stany

Zjednoczone nie miały przyjaciół.

Wybory prezydenckie w roku 1968 długo jeszcze będą tematem polemik, Richard Nixon

19

wygrał

obiecując, że zakończy konflikt, pojawił się również nowy termin „Wietnamizacja wojny”. Poprzednik

Nixona Lyndon B. Johnson rozpoczął przygotowania do rozmów pokojowych, rozmowy te toczyły się

w Paryżu. Czas grał na korzyść komunistów a ci zaś grali na zwłokę spierając się o drobiazgi na

przykład o kształt stołów przy których rozmawiano. Czas mijał, Amerykanie umierali zaś

społeczeństwo żądało by żołnierze wrócili do domów. Amerykanie zaczęli wycofywać się z Wietnamu

za prezydentury Nixona, w styczniu 1969 roku w Wietnamie było najwięcej amerykanów w historii

konfliktu, pomimo iż żołnierzy ubywało teatr działań wojennych był co raz większy, wojna ogarnęła

przygraniczne rejony Kambodży, komuniści mieli tam swoje bazy zaopatrzeniowe. W ostatnich

17

Święto Tết (Tết Nguyên Đán) – wietnamski Nowy Rok oparty na chińskim kalendarzu, przypada w styczniu lub

lutym.

18

Atak Wietkongu i regularnej armii północnowietnamskiej rozpoczęty 30 stycznia 1968 r., w dniu święta Tết.

Walki objęły wszystkie większe miasta leżące na południe od strefy demarkacyjnej na 17 równoleżniku.
Najcięższe walki toczyły się w Huế zdobytym najpierw przez wojska Wietnamu Północnego, a następnie odbite
przez armię Wietnamu Południowego i Amerykanów. W czasie krótkiego władania miastem Wietkong
przeprowadził czystkę, masakrując zwolenników południa. Wydarzenia te znane są jako masakra w Huế.

19

Richard Milhous Nixon (ur. 9 stycznia 1913 w Yorba Linda w Kalifornii, zm. 22 kwietnia 1994 w Nowym Jorku)

– jeden z bardziej znaczących amerykańskich polityków XX wieku. 37. prezydent Stanów Zjednoczonych,
wcześniej 36. wiceprezydent. Był jedynym jak dotąd prezydentem, który ustąpił ze stanowiska przed końcem
kadencji.

str. 13

miesiącach wojny w armii amerykańskiej doszło do rozprzężenia, niewiele brakowało by doszło do

buntu, żołnierze myśleli tylko o jednym by jak najszybciej wrócić do domów.

Po operacji Tet znacząco wzrosła rola żołnierzy Południowego Wietnamu, formowano i szkolono

nowych rekrutów, Amerykanie dostarczali broń w ten sposób zrobili z Wietnamczyków Południa

jedna z silniejszych armii świata – był to jednak papierowy tygrys.

Zakończenie

W styczniu 1973 roku wynegocjowano pokój a Amerykanie mieli się wycofać a komuniści pozostać na

zajmowanych pozycjach, nie było mowy o rozbrojeniu czy korekcie granic. Nie obiecywano również

przeprowadzenia wyborów. Amerykanie twierdzili, ze to honorowy pokój. Jeńcy mieli wrócić do

domów. Po ich powrocie Stany Zjednoczone nie miały już o co walczyć. Dyskusja o co tak na prawdę

walczono w tej wojnie trwa do dziś dnia, możliwe że Amerykanom udało się powstrzymać

komunistów, po wojnie nie zajęli już żadnego kraju w Indochinach, powrót jeńców do domu to

dowód na to, że Stanom Zjednoczonym nie udało się pokonać ani Viet Kong ani armii Północnego

Wietnamu. Stany Zjednoczone przegrały pomimo dysponowania tak olbrzymimi środkami,

Amerykanie zostali podzieleni wewnętrznie co do słuszności pobytu w Indochinach.

Nastąpiła całkowita wietnamizacja wojny

20

, świat Wietnamu Południowego po wycofaniu się

Amerykanów stanął na głowie. Pomimo zawieszenia ognia walki trwają nadal, Amerykanie nadal

dostarczają sprzęt ale nowoczesna armia nie miała struktur politycznych. Komuniści atakowali co raz

śmielej, Wietnam Południowy bardzo szybko stawał się państwem policyjnym. Po wycofaniu się

Amerykanów miało miejsce co raz więcej aktów terrorystycznych, społeczeństwo pogrążyło się w

chaosie a struktury społeczne rozpadały się. Związek Radziecki i Chiny nadal wspierały komunistyczną

Północ, amerykanie zaś nie dostarczyli obiecanej pomocy – obiecywali bombardować terytorium

Północnego Wietnamu.

Po rozpadzie struktur państwowych armia Północnego Wietnamu zajęła rozpadające się Południe.

Wojna jest uważana za kontynuację polityki, bardzo często się zdarza, że najlepsze plany generałów

nie sprawdzają się, upadają ideologie, o wszystkim decyduje uśmiech losu, charyzma jednostki znaczy

więcej niż wysiłki wielu ludzi – niełatwo zdefiniować polityczny wymiar wojny.

Komunistom przez wiele lat prób nie udało się oszukać demokracji ani własnych społeczeństw

dowodami są upadek komunizmu w Europie i dynamiczny rozwój niekomunistycznych krajów w Azji.

Być może wojna w Wietnamie przedłużyła Zimną Wojnę na wszystko trzeba jednak spojrzeć z

większej perspektywy, być może jest jeszcze na to za wcześnie.

20

"Wietnamizacja" wojny tzn. przeniesienia ciężaru działań lądowych na armię południowowietnamską.

str. 14

Bibliografia

Filmy dokumentalne:

Strefa Śmierci – wzgórze 875

1.

Wietnam – bitwa o Khe San

2.

Ofensywa Tet

3.

Dookoła świata – Wietnam

4.

Korea i Wietnam