1
Opodatkowanie instrumentów pochodnych ze
szczególnym uwzgl
ę
dnieniem struktur opcyjnych
Sopot , 26 marca 2009r.
Sopot , 26 marca 2009r.
KPMG TAX
KPMG TAX
M. Michna sp. k.
M. Michna sp. k.
2
Agenda
Agenda
1.
1.
Instrumenty pochodne w CIT
Instrumenty pochodne w CIT
–
–
uwagi og
uwagi og
ó
ó
lne
lne
2.
2.
Opcje
Opcje
3.
3.
Forward
Forward
4.
4.
Swap
Swap
walutowy
walutowy
5.
5.
IRS
IRS
6.
6.
CIRS
CIRS
7.
7.
Instrumenty pochodne w VAT
Instrumenty pochodne w VAT
3
Instrumenty pochodne w ustawie CIT (1)
Instrumenty pochodne w ustawie CIT (1)
Art. 16 ust. 1b
Pochodny instrument finansowy to prawo maj
ą
tkowe,
którego cena zale
ż
y bezpo
ś
rednio lub po
ś
rednio od ceny
towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego,
platyny dewizowej lub papierów warto
ś
ciowych, albo od
wysoko
ś
ci stóp procentowych lub indeksów, a w
szczególno
ś
ci opcje i kontrakty terminowe.
4
Instrumenty pochodne w ustawie CIT (2)
Instrumenty pochodne w ustawie CIT (2)
Moment uznania wydatku za koszt uzyskania
Moment uznania wydatku za koszt uzyskania
przychod
przychod
ó
ó
w
w
Art. 16 ust. 1 pkt 8b
Wydatki zwi
Wydatki zwi
ą
ą
zane z nabyciem pochodnych instrument
zane z nabyciem pochodnych instrument
ó
ó
w
w
finansowych stanowi
finansowych stanowi
ą
ą
koszt uzyskania przychod
koszt uzyskania przychod
ó
ó
w w
w w
momencie:
momencie:
realizacji praw wynikaj
realizacji praw wynikaj
ą
ą
cych z tych instrument
cych z tych instrument
ó
ó
w
w
rezygnacji z realizacji praw wynikaj
rezygnacji z realizacji praw wynikaj
ą
ą
cych z tych
cych z tych
dokument
dokument
ó
ó
w
w
ich odp
ich odp
ł
ł
atnego zbycia
atnego zbycia
o ile wydatki te nie powi
o ile wydatki te nie powi
ę
ę
kszaj
kszaj
ą
ą
warto
warto
ś
ś
ci pocz
ci pocz
ą
ą
tkowej
tkowej
ś
ś
rodka trwa
rodka trwa
ł
ł
ego oraz warto
ego oraz warto
ś
ś
ci niematerialnych i prawnych.
ci niematerialnych i prawnych.
5
Instrumenty pochodne w ustawie CIT (3)
Instrumenty pochodne w ustawie CIT (3)
Brak odr
ę
bnej regulacji odno
ś
nie okre
ś
lenia momentu
rozpoznania przychodu do opodatkowania
Art. 12 ust. 3
Za przychody zwi
ą
zane z działalno
ś
ci
ą
gospodarcz
ą
(…)
osi
ą
gni
ę
te w roku podatkowym, uwa
ż
a si
ę
(…) nale
ż
ne
przychody, cho
ć
by nie zostały jeszcze faktycznie
otrzymane.
6
Instrumenty pochodne w ustawie CIT (4)
Instrumenty pochodne w ustawie CIT (4)
Art. 12 ust. 3a.
Za dat
ę
powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3,
uwa
ż
a si
ę
(…) dzie
ń
wydania rzeczy, zbycia prawa
maj
ą
tkowego lub wykonania usługi albo cz
ęś
ciowego
wykonania usługi, nie pó
ź
niej ni
ż
dzie
ń
wystawienia faktury
albo uregulowania nale
ż
no
ś
ci.
Art. 12 ust. 3e
W przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w ust. 3,
do którego nie stosuje si
ę
ust. 3a (…) za dat
ę
powstania
przychodu uznaje si
ę
dzie
ń
otrzymania zapłaty.
Decyzja Izby Skarbowej w Warszawie z 22.10.2007r.
(1401/BP-I/4210-66/ICh/PP-I)
7
Instrumenty pochodne w ustawie CIT (5)
Instrumenty pochodne w ustawie CIT (5)
Sposób rozliczenia transakcji:
- instrumenty rzeczywiste,
- instrumenty nierzeczywiste.
Cel zawarcia kontraktu:
- instrumenty zabezpieczaj
ą
ce,
- instrumenty spekulacyjne
Brak podziału w ustawie CIT
8
Opcja
Opcja
-
-
opodatkowanie CIT (1)
opodatkowanie CIT (1)
Opcje s
ą
to kontrakty w ramach, których nabywca w zamian
za zapłat
ę
premii opcyjnej nabywa prawo do zakupu (call)
lub sprzeda
ż
y (put) okre
ś
lonego instrumentu finansowego po
cenie ustalonej w dniu zawarcia kontraktu.
Momenty transakcji:
- zawarcie transakcji,
- okres pomi
ę
dzy zawarciem i realizacj
ą
transakcji,
- moment realizacji transakcji.
9
Opcja
Opcja
-
-
opodatkowanie CIT (2)
opodatkowanie CIT (2)
Moment zawarcia transakcji jest neutralny podatkowo dla
nabywcy – zapłata premii nie stanowi kosztu podatkowego
dla nabywcy opcji do dnia rozliczenia;
W momencie zawarcia transakcji powstaje przychód
podatkowy u wystawcy opcji w wysoko
ś
ci otrzymanej premii
opcyjnej;
Okres pomi
ę
dzy zawarciem transakcji a dniem jej realizacji
jest, co do zasady, neutralny podatkowo (pod warunkiem,
ż
e
nie dochodzi do zbycia opcji)
10
Opcja
Opcja
-
-
opodatkowanie CIT (3)
opodatkowanie CIT (3)
Na dzie
ń
realizacji lub rezygnacji z realizacji transakcji:
kwota premii opcyjnej stanowi koszt podatkowy u nabywcy
opcji,
w przypadku opcji nierzeczywistych kwota nale
ż
na z tytułu
realizacji transakcji stanowi przychód podatkowy,
w przypadku opcji rzeczywistych moment realizacji jest
neutralny podatkowo.
11
Opcja
Opcja
-
-
opodatkowanie CIT (4)
opodatkowanie CIT (4)
Przykład (I)
Stan faktyczny: 31 marca 2006 roku Spółka zakupiła na giełdzie
1.000 akcji spółki ABC po cenie 5. Spółka obawia si
ę
,
ż
e cena
rynkowa akcji ABC obni
ż
y si
ę
w zwi
ą
zku z czym kupuje opcj
ę
sprzeda
ż
y akcji ABC po cenie 5 z terminem rozliczenia 31.03. 2009
(cena opcji wynosi 20)
Konsekwencje podatkowe:
Zakup opcji: cena opcji (20) nie stanowi kosztu uzyskania
przychodu w momencie płatno
ś
ci.
►
31.03.2009 -sprzeda
ż
akcji ABC
Cena sprzeda
ż
y - przychód do opodatkowania
Wydatki na nabycie akcji - koszt uzyskania przychodu
Cena opcji (20) - koszt uzyskania przychodu
12
Opcja
Opcja
-
-
opodatkowanie CIT (5)
opodatkowanie CIT (5)
Przykład (II)
W dniu 1 stycznia Spółka X nabyła opcje zakupu 100 EUR
po cenie 4 PLN/EUR z dniem rozliczenia 1 maja. Rozliczenie
ma nast
ą
pi
ć
przez rozliczenie kwoty ró
ż
nicy. Wysoko
ść
premii opcyjnej 10, kurs na 1 kwietnia 4,2 PLN/EUR
- 1 stycznia u wystawcy opcji powstał przychód
podatkowy 10;
- 1 stycznia nie powstał koszt podatkowy po stronie nabywcy;
- 1 maja doszło do rozliczenia, wystawca opcji zapłacił na
rzecz nabywcy kwot
ę
ró
ż
nicy;
- ró
ż
nica: (4,2 – 4) x 100 = 20;
13
Opcja
Opcja
-
-
opodatkowanie CIT (6)
opodatkowanie CIT (6)
Przykład (II) c.d.
Kwota ró
ż
nicy (20) stanowi przychód podatkowy nabywcy
opcji, jednocze
ś
nie nabywca zalicza kwot
ę
premii (10) do
kosztów podatkowych. Kwota ró
ż
nicy stanowi koszt
podatkowy wystawcy opcji.
W przypadku gdyby kurs walutowy 1 maja wynosił 3,8
PLN/EUR nabywca rezygnuje z rozliczenia transakcji i
rozpoznaje kwot
ę
zapłaconej premii w kosztach
podatkowych. Dla wystawcy jest to moment neutralny
podatkowo.
14
Opcja
Opcja
-
-
opodatkowanie CIT (7)
opodatkowanie CIT (7)
Tzw. „toksyczne” opcje walutowe
Opcje „zerokosztowe”
Interpretacja MF z 21.10.2008 r. (ILPB3/423-461/08-3/ŁM)
Realizacja opcji przez nabywc
ę
– brak wykonania
zobowi
ą
zania przez wystawc
ę
- przychód podatkowy
- koszt podatkowy
Interpretacja MF z 23 stycznia 2009 r. (ILPB3/423W-101/08-
2/BN)
15
Forward
Forward
-
-
opodatkowanie CIT (1)
opodatkowanie CIT (1)
Transakcja
Transakcja
forward
forward
polega na zakupie lub sprzeda
polega na zakupie lub sprzeda
ż
ż
y
y
okre
okre
ś
ś
lonego instrumentu finansowego w przysz
lonego instrumentu finansowego w przysz
ł
ł
o
o
ś
ś
ci po
ci po
cenie ustalonej w momencie zawarcia transakcji.
cenie ustalonej w momencie zawarcia transakcji.
Transakcj
Transakcj
ę
ę
dzielimy na:
dzielimy na:
-
-
rzeczywist
rzeczywist
ą
ą
–
–
rozliczon
rozliczon
ą
ą
poprzez dokonanie
poprzez dokonanie
zakupu/sprzeda
zakupu/sprzeda
ż
ż
y instrumentu
y instrumentu
-
-
nierzeczywist
nierzeczywist
ą
ą
–
–
rozliczon
rozliczon
ą
ą
poprzez kwot
poprzez kwot
ę
ę
r
r
ó
ó
ż
ż
nicy
nicy
pomi
pomi
ę
ę
dzy warto
dzy warto
ś
ś
ci
ci
ą
ą
rynkow
rynkow
ą
ą
instrumentu a wynikaj
instrumentu a wynikaj
ą
ą
ca z
ca z
ceny ustalonej w kontrakcie
ceny ustalonej w kontrakcie
16
Forward
Forward
-
-
opodatkowanie CIT (2)
opodatkowanie CIT (2)
Konsekwencje podatkowe na dzie
Konsekwencje podatkowe na dzie
ń
ń
rozliczenia
rozliczenia
transkacji
transkacji
:
:
forward
forward
rzeczywisty:
rzeczywisty:
-
-
kupno instrumentu w dacie rozliczenia
kupno instrumentu w dacie rozliczenia
–
–
wydatki na nabycie
wydatki na nabycie
nie stanowi
nie stanowi
ą
ą
koszt
koszt
ó
ó
w podatkowych w momencie kupna
w podatkowych w momencie kupna
instrumentu, jego sprzeda
instrumentu, jego sprzeda
ż
ż
kreuje obowi
kreuje obowi
ą
ą
zek podatkowy,
zek podatkowy,
-
-
sprzeda
sprzeda
ż
ż
instrumentu w dacie rozliczenia
instrumentu w dacie rozliczenia
-
-
opodatkowanie
opodatkowanie
r
r
ó
ó
ż
ż
nicy pomi
nicy pomi
ę
ę
dzy cen
dzy cen
ą
ą
sprzeda
sprzeda
ż
ż
y (cena wykonania
y (cena wykonania
kontraktu), a cen
kontraktu), a cen
ą
ą
nabycia instrumentu bazowego,
nabycia instrumentu bazowego,
forward
forward
nierzeczywisty: kwota r
nierzeczywisty: kwota r
ó
ó
ż
ż
nicy pomi
nicy pomi
ę
ę
dzy rynkow
dzy rynkow
ą
ą
cen
cen
ą
ą
aktywa bazowego z dnia realizacji a cen
aktywa bazowego z dnia realizacji a cen
ą
ą
wykonania
wykonania
kontraktu stanowi
kontraktu stanowi
ą
ą
odpowiednio przych
odpowiednio przych
ó
ó
d i koszt podatkowy.
d i koszt podatkowy.
17
Swap walutowy - opodatkowanie CIT (1)
Moment dla celów podatkowych
–
Spot
–
Forward
SWAP
Noga spot
(wymiana
pocz
ą
tkowa)
Noga forward
(wymiana
ko
ń
cowa)
18
Swap walutowy - opodatkowanie CIT (2)
Efekt podatkowy w postaci ró
ż
nic kursowych b
ę
dzie
realizowany w dwóch momentach tj. w momencie spot i
drugi w momencie forward, np. spółka kupuje na dat
ę
waluty spot i w tym samym czasie sprzedaje USD na
dat
ę
waluty w przyszło
ś
ci
Walutowe transakcje swap wyró
ż
niaj
ą
nast
ę
puj
ą
ce
cechy:
- s
ą
to transakcje dwuwalutowe;
- wymiana kapitałów nast
ę
puje dwukrotnie, na pierwsz
ą
dat
ę
waluty i na drug
ą
dat
ę
waluty;
- w trakcie trwania kontraktu nie ma płatno
ś
ci odsetek.
19
IRS - opodatkowanie CIT (1)
Transakcja IRS stanowi umow
ę
mi
ę
dzy stronami, które
zobowi
ą
zuj
ą
si
ę
dokonywa
ć
wymiany serii płatno
ś
ci stóp
oprocentowania od uzgodnionej kwoty nominalnej,
obliczanych za stały okres, gdzie jedna strona wypłaca
odsetki w oparciu o stała stop
ę
oprocentowania, a druga
strona odsetki według zmiennej stopy.
Cechy transakcji:
- dwie nogi transakcji, denominowane w tej samej walucie
- co najmniej jedna zmienna stopa procentowa
- okresowa wypłata odsetek.
20
IRS - opodatkowanie CIT (2)
Przykład (I)
Bank B
1r WIBOR-
zmienne
oprocentowanie
Spółka A
1 mln PLN
IRS
1r WIBOR -zmienne
oprocentowanie
1r stałe oprocentowanie
7%
Bank C
21
IRS - opodatkowanie CIT (3)
Moment zawarcia kontraktu jest neutralny podatkowo
W momencie wymiany płatno
ś
ci:
- w przypadku rozliczenia kwot
ą
ró
ż
nicy stanowi ona
przychód b
ą
d
ź
koszt podatkowy,
- w przypadku wymiany płatno
ś
ci pełne kwoty płatno
ś
ci
stanowi
ą
odpowiednio przychód b
ą
d
ź
koszt podatkowy
stron transakcji.
Płatno
ś
ci z tytułu IRS a poj
ę
cie przychodu/kosztu z
tytułu odsetek w rozumieniu ustawy CIT
22
IRS - opodatkowanie CIT (5)
IRS niesymetryczny
okresowe płatno
ś
ci dokonywane przez jedn
ą
stron
ę
realizowane s
ą
w innych datach rozlicze
ń
ni
ż
płatno
ś
ci dokonywane przez drug
ą
stron
ę
23
IRS - opodatkowanie CIT (6)
Przykład:
Strony transakcji:
Spółka A - zobowi
ą
zuje si
ę
dokonywa
ć
płatno
ś
ci co kwartał
Spółka B - zobowi
ą
zuje si
ę
dokonywa
ć
płatno
ś
ci co rok
Pocz
ą
tek
Kontraktu
Płatno
ść
Spółki B
Koniec
kontraktu
Płatno
ś
ci Spółki A
I
XII
24
IRS - opodatkowanie CIT (7)
Rozpoznanie kosztu podatkowego:
- w momencie dokonania płatno
ś
ci przez drug
ą
stron
ę
transakcji, a wi
ę
c w chwili, kiedy osi
ą
gni
ę
ty zostanie
przychód,
- w dacie ka
ż
dej płatno
ś
ci wynikaj
ą
cej z kontraktu
interpretacja MF z 16.12.2008 r. (IPPB5/423-64/08-
2/MB)
25
CIRS - opodatkowanie CIT
Płatno
ś
ci dokonywane pomi
ę
dzy podmiotami a
odsetki w rozumieniu ustawy CIT
Moment zaliczenia wydatków zwi
ą
zanych z transakcj
ą
CIRS do kosztów uzyskania przychodów
Moment powstania przychodu do opodatkowania
26
Instrumenty pochodne a VAT
Transakcje dotycz
ą
ce instrumentów pochodnych a
odpłatne
ś
wiadczenie usług
- usługi po
ś
rednictwa finansowego
ś
wiadczone w
ramach prowadzonego przedsi
ę
biorstwa
- sporadyczne transakcje instrumentami pochodnymi
Podstawa opodatkowania
Wyrok WSA w Warszawie z 21 listopada 2008 r.,
sygn. III SA/Wa 1471/08
27
Kontakt
Kontakt
Grzegorz
Grzegorz
Jaszczuk
Jaszczuk
Tax Partner
Tax Partner
gjaszczuk@kpmg.pl
gjaszczuk@kpmg.pl
Aleksander D
ą
browski
Senior Manager
adabrowski@kpmg.pl
www.kpmg.pl