Mitologia → To zbiór mitów. Nie są to zwykłe baśnie, w przypadku starożytnych pełniły funkcje poznawcze,
objaśniały niezrozumiałe zjawiska i przybliżały porządek świata. Początkowo miały jedynie formę ustną, toteż
przekazywano je z pokolenia na pokolenie.

Mit → To opowieść, która wyraża i organizuje wierzenia danej społeczności, opowiada zwłaszcza o początkach
świata, o powstaniu bogów i ludzi, o uczuciach, prezentuje historie wielkich rodów. To co niejasne, chwiejne,
nieokreślone otrzymuje wyraz i kształt w opowiadaniu mitycznym lub w obrzędzie rytualnym. Bohaterami
mitów są postacie obdarzone nadprzyrodzonymi umiejętnościami. Mit nie jest gatunkiem literackim ale
spowodował powstanie eposu i tragedii. Z mitów swój początek wzięły też archetypy.

Funkcje mitów:

•

poznawcza - umożliwiają interpretację zjawisk przyrody, np. burze z piorunami, następstwa pór roku

•

światopoglądowa - jako podstawa wierzeń religijnych

•

sakralna - poprzez powiązanie z kultem bóstw i rytualnych obrzędów, mity tworzyły więź społeczną,
uświadamiały odrębność i tożsamość danej społeczności, określały obyczaje i tradycje

•

kulturotwórcza - inspirująca dla poetów, rzeźbiarzy, malarzy, architektów.

Podział mitów:

•

teogoniczne (greckie theos - bóg, gignomai - staje się, powstaje) - mity mówiące o bogach i bohaterach

•

antropogeniczne (greckie antropos - człowiek) - mity o narodzinach, życiu człowieka

•

kosmogoniczne (greckie kosmos - świat) - o powstaniu wszechświata

•

genologiczne(greckie genaologia - historia rodu, rodowód) - mówiące o historii narodów, np. mit rodu
Labdakidów

•

o zjawiskach przyrody, ludzkich namiętnościach, pochodzeniu nazw.

Pierwszym utworem, w którym odnajdujemy uporządkowany i całościowy system wierzeń o powstaniu świata,
bogach i herosach jest Teogonia Hezjoda.

Znaczenie mitów:

•

dosłowne - opowiada o niezwykłych losach bohaterów,

•

symboliczne - mitologiczne postacie jako ważne cechy ludzi, bohaterów.

Spojrzenie na mity:

•

archaiczna opowieść narracyjna, wyrażająca i organizująca wierzenia danej społeczności,

•

wypowiedzi modelujące wzory osobowe i wzory zachowań, które apelują do naszych emocji, uprzedzeń
i przesądów.

Odmienne postrzeganie mitów na przestrzeni wieków:

starożytność

renesans

oświecenie

koniec XIX w.

Cesarz Hulian Apostata
- mity jako boskie
prawdy, dostępne tylko
mędrcom
Epikurejczycy - mity
jako zmyślone
opowieści oparte na
autentycznych
wydarzeniach
Euhemeros z Messyny -
bogowie jako zwykli
ludzie, którzy mieli
wielkie dokonania

mit jako alegoria
moralna, wyraz dążeń
człowieka, często
nawiązania do mitów
w filozofii i sztuce

ośmieszano mity,
uznając, że
przedstawiają
wydarzenia, które nie
mogły mieć miejsca

Carl Gustaw Jung wprowadza pojęcie archetypu
jako prawzorzec doświadczeń egzystencjalnych
lub typowe wzorce zachowań objawiające się
przez symbole, która składają się na mity, które
stanowią odwzorowanie archetypów ukrytych
w ludzkiej podświadomości
Emil Durkheim - mit jako rytuał
odwzorowujący sytuacje społeczne
Bronisław Malinowski - mit powiązany z
wierzeniami i praktyką religijną u ludów
prymitywnych

Funkcje mitów były odmienne w różnych okresach literackich. Szczególnie ważną rolę odgrywał mity w epoce
renesansu w XVI w. i XVIII, w. kiedy to odżywały normy estetyczne antyku.
Wartość mitów bierze się stąd, że są synonimami ludzkich zachowań, stosunku ludzi do bogów i bogów do
ludzi, wyjaśniają prawa rządzące światem i przyrodą, uczą pokory, wiary i miłości.