2015-10-27

1

1

Surowce kosmetyczne

Roślinne surowce naturalne



Węglowodany



Kwasy organiczne



Kwasy tłuszczowe i ich estry



Aminokwasy



Białka (aminokwasy, enzymy)



Witaminy



Glikozydy (wybrane)



Terpeny



Sterole



Saponiny



Olejki lotne



Żywice



Balsamy



Garbniki



Alkaloidy

2

Surowce kosmetyczne

Zwierzęce surowce naturalne



Tłuszcze zwierzęce



Woski



Hormony



Białka



Węglowodany (chitozan, chityna)

3



Glinki



Ziemie



Bentonit



Talk



Gips



Pumeks



Węglowodory

Surowce kosmetyczne

mineralne surowce kosmetyczne

2015-10-27

2

4



Glinki kaolinowe:

Kaolin{ Al

4

[Si

4

O

10

](OH)

8

} - substancja biała nierozpuszczalna w wodzie. Do celów

kosmetycznych starannie oczyszczona tylko najwyższej jakości, jest obojętny chemicznie,
w wodzie pęcznieje.
Zastosowanie - pudry, maseczki, mydła i zmywacze beztłuszczowe, szminki, produkcja
pigmentów
- Kaolin – glinka biała
- Glinka żółta i czerwona (bogata w Fe, Al., Si, Ca, Mn)
-- Glinka zielona (Ca, Co, K, Mg, Mo, Na, Se, Si, K, Zn)
- Glinka Attapulgite – j.w. ale o strukturze łańcuchowej
- Ziemia fullerska – kaolin zawierający glinkokrzemiany magnezu
- Ziemie barwne – naturalne pigmenty – ugier, ochra, siena (muszą być pozbawione Pb, Cu,
As)
Ziemia okrzemkowa – kopalina z pancerzy okrzemek, o zdolnościach polerujących
(proszki i pasty do zębów)

Surowce kosmetyczne

Glinki i ziemie

5



Bentonit

– glinokrzemian magnezu, o różnym składzie, związki (Fe, Na, K) decydują o

jego kolorze. Z wodą tworzy galaretowate zawiesiny (papki), które się dobrze pienią.
Stosowany do wyrobu kremów, mleczek, pudrów w płynie, mydeł, maseczek i okładów
leczniczych

Talk

(3 MgO · 4SiO

2

·H

2

O) – minerał barwy od białej do zielonkawej poprzez żółty, tłusty

w dotyku.
Stosowany jako dodatek do pudrów nadaje śliskość, szminek, maseczek, zasypek, płynów
do pielęgnacji nóg, mydeł.

Gips

– siarczan wapnia dwuwodny – stosowany do szminek i pudrów w kamieniu

Pumeks

– minerał pochodzenia wulkanicznego, barwy od białej do czarnej. Stosowany jako

kamień ścierny lub w postaci proszku do polerowania paznokci

Surowce kosmetyczne

Bentonit, Talk, Gips, Pumeks

6



•

Eter naftowy



• Benzyna apteczna – j.w – t.w.- 60 -100 C. Stosowana jak zmywacz



• Nafta – j.w. t.w. 150 -320 C. Stos. Do wyrobu płynów na porost włosów.



• Olej wazelinowy – bezbarwna oleista ciecz stanowiąca mieszaninę węglowodorów



Olej parafinowy – bezbarwna oleista ciecz t.w. 320 – 440 C.



• Wazelina – mazista, bezwonna, półprzejrzysta substancja barwa biała do żółtej.



• Parafina – substancja stała, półprzezroczysta lub biaława tłusta w dotyku.



• Cerezyna – (wosk ziemny) substancja stała kopalina w złożach ropy naftowej.

Surowce kosmetyczne

Węglowodory

2015-10-27

3

7

Surowce kosmetyczne

Lipidy

Lipidy strukturalne – składniki błon komórkowych

proste



glicerydy (tłuszcze)



woski

złożone



fosfolipidy



glikolipidy



proteolipidy



steroidy

Lipidy depozytowe - odkładane w postaci tkanki tłuszczowej

8

Surowce kosmetyczne

Tłuszcze

Naturalne

Syntetyczne



zwierzęce



roślinne



mineralne



tłuszcze stałe (łój)



tłuszcze półstałe (smalec)



tłuszcze ciekle (oleje)

Podział ze względu na pochodzenie

Podział ze względu na konsystencję

9

Surowce kosmetyczne

Tłuszcze



Oleje z wysoką zawartością kwasów wielonienasyconych – oleje schnące



Oleje z wysoka zawartością kwasu linolowego – biooleje



Oleje z wysoką zawartością kwasów jednonienasyconych (kwas oleinowy)



Tłuszcze z wysoką zawartością kwasów nasyconych C12 – np. mirystynowy



Tłuszcze z wysoką zawartością kwasów nasyconych C16-18 – np.. tłuszcze zwierzęce



Tłuszcze o specyficznych kwasach tłuszczowych – np. olej rycynowy

Podział ze względu obsadę kwasową

2015-10-27

4

10

C

O

OH

Kwas stearynowy C

18

Surowce kosmetyczne

Tłuszcze

C

O

OH

Kwas oleinowy C

18

18:1 (n-9)

9



9

MUFA

PUFA

Kwas

g-

linolenowy C

18

18:3 (n-6)

C

O

OH



6

1

9

12

6

11

Surowce kosmetyczne

Tłuszcze

Ważne kwasy jednonienasycone

LAUROLEINOWY (C-12)

5-cis-dodecenowy

oleje rybie

MIRYSTOLEINOWY (C-14)

9-cis-tetradecenowy

olej wielorybi

PALMITOLEINOWY (C-16)

9-cis-heksadecenowy

tłuszcze roślinne

PETROSELINOWY (C-18)

6-cis-oktadecenowy

olej z koriandra

OLEINOWY (C-18)

6-cis-oktadecenowy

większość tłuszczów

WALCENOWY (C-18)

11-cis-oktadecenowy

tłuszcze roślinne i zwierzęce

GADLEINOWY (C-20)

9-cis-eikozenowy

oleje zwierząt morskich

CETOLEINOWY (C-22)

11-cis-dokozenowy

oleje rybie

ERUKOWY (C-22)

13-cis-dokozenowy

olej roślin krzyżowych

SELCHOLEINOWY (C-24)

15-cis-tetrakozenowy

olej z wątroby rekina

12

Surowce kosmetyczne

Tłuszcze

Ważne wielonienasycone

LINONOWY (C-18)

9,12-oktadekadienowy

tłuszcze roślinne

LINOLENOWY (C-18)

9,12,15-oktadekatrienowy

olej lniany, tlusxcze roślinne

ELEOSTEARYNOWY (C-18)

9,11,13-oktadekatrienowy

olej tungowy

MORAKTOWY (C-18)

4,8,12,15-oktadekatetraenowyy

olej rybie

PARIMAROWY (C-18)

9,11,13,15-oktadekatetraenowy

oleje rybie

KLUPANODOWY (C-22)

4,8,12,15,19+dokozapentaenowy

oleje rybie

2015-10-27

5

13

Surowce kosmetyczne

Tłuszcze

Estry gliceryny i wyższych kwasów tłuszczowych

H

2

C

HC

H

2

C

O

O

O

C

C

C

O

O

O

Substancje, które rozprowadzone po powierzchni natłuszczają ją,

czyniąc ją śliską, zabezpieczają przed działaniem czynników zewnętrznych.

14

Surowce kosmetyczne

Tłuszcze



wytapiany z tkanki tłuszczowej trzody chlewnej.



po wytopieniu produkt suszony np. bezwodnym MgSO

4



skład zmienny (głównie kwas palmitynowy i stearynowy – ok. 50%,

kwas oleinowy – ok. 40%)

Smalec



często zastępowany wazeliną



smalec modyfikowany żywicą benzoesową



większa trwałość



lepsze walory zapachowe

Smalec benzoesowy

15

Surowce kosmetyczne

Tłuszcze



wytapiany z tkanki tłuszczowej owiec i baranów



kwasy nasycone (palmitynowy, stearynowy) - 80%



kwasy nienasycone (oleinowy) - 20%

Łój barani

Łój wołowy



zbliżone właściwości do łoju baraniego



składnik preparatów do stóp



surowiec do produkcji mydeł

2015-10-27

6

16

Olej norkowy



tłuszcz ciekły



kwasy nienasycone (m.in. kwas oleopalmitynowy C

15

H

29

COOH do 25%) -75%



stabilny chemicznie

Surowce kosmetyczne

Tłuszcze

17

Surowce kosmetyczne

Woski

Estry wysokocząsteczkowych kwasów karboksylowych (tzw. kwasów woskowych)

i alkoholi monohydroksylowych (tzw. alkoholi woskowych)

H

3

C

CH

2

C

O(CH

2

)

m

CH

3

O

n

18

Surowce kosmetyczne

Woski

Właściwości wosków



są trwałe – w środowisku zasadowym nie ulegają zmydlaniu



nie jełczeją – nie ulegają procesom oksydacyjnym



regulują konsystencję emulsji



podwyższają temperaturę mięknięcia



nadają produktowi:

-

połysk, który nie przenosi się na skórę

-

lepszą smarowność

-

lepsze przyleganie do skóry

-

trwałość

2015-10-27

7

19

Surowce kosmetyczne

Woski

PODZIAŁ WOSKÓW

Naturalne

Syntetyczne

zwierzęce



wosk pszczeli



lanolina



olbrot

roślinne



wosk carnauba



candelila



olej jojoba

mineralne



ozokeryt



cerezyna

20

Surowce kosmetyczne

Woski

Wosk pszczeli



wydzielina trawienna pszczoły pasiecznej



powstaje w układzie pokarmowym pszczoły z miodu i pyłku kwiatowego

(na 8 kg miodu przypada 1 kg wosku)



wytapianie masy z plastra pszczelego – wosk surowy



rafinacja wosku surowego – wosk żółty

21

Surowce kosmetyczne

Woski

Kwasy w wosku pszczelim



kwas palmitynowy C-16



kwas lignocerynowy C-24



kwas cerotynowy C-26



kwas montanowy C-28



kwas melisowy C-30

Alkohole w wosku pszczelim



alkohol cetylowy C-16



alkohol lignocerynowy C-24



alkohol cerylowy C-26



alkohol mirycylowy C-30

Przybliżony skład wosku pszczelego



estry

60 – 70%



wolne kwasy

13 – 14%!



węglowodory

10 – 14% !



laktony



0,6%



flawonoidy



0,3%



inne

1 - 2%

2015-10-27

8

22

Surowce kosmetyczne

Woski

Estry w wosku pszczelim

H

3

C

CH

2

C

O(CH

2

)

m

CH

3

O

n

n = 14, m = 29 – palmitynian mirycylu 30%

n = 24, m = 29 – cerotynian mirycylu 12%

n = 14, m = 25 – palmitynian cerylu

1%

23

Surowce kosmetyczne

Woski

Właściwości wosku pszczelego

24

Surowce kosmetyczne

Woski

Lanolina



jest składnikiem łoju skóry owczej (odpowiednik ludzkiego sebum)



łój zabezpiecza wełnę przed wysychaniem



jest produktem oczyszczania tłuszczopotu (10-25% masy pozyskiwanej wełny)



tłuszczopot otrzymywany w wyniku ekstrakcji wełny rozpuszczalnikiem

niemieszającym się z wodą lub prania wełny mydłem lub inną SPC

2015-10-27

9

25

Lanolina

Rafinacja tłuszczopotu

1.

Bielenie wstępne

2.

Zobojętnianie (jeśli bielenie prowadzone metodami chemicznymi)

3.

Pranie / ekstrakcja

4.

Bielenie

5.

Odwadnianie / filtrowanie

Surowce kosmetyczne

Woski

26

Lanolina

Surowce kosmetyczne

Woski



mieszanina estrów i poliestrów wysokocząsteczkowych alkoholi i kwasów tłuszczowych



zawiera frakcję alkoholową – EUCERYT (alkohole lanolinowe0



śladowe ilości kwasów karboksylowych i węglowodorów

DEGRAS



lanolina spełniająca wymagania Farmakopei

-

wolne kwasy tłuszczowe



0,5%

-

wilgoć



0,25%

-

popiół



0,1%

-

śladowe ilości Cl

-

-

nie może zawierać alkaliów

-

nie może zawierać amoniaku

-

wazeliny

-

gliceryny

-

związków organicznych łatwo ulegających utlenianiu

27

Lanolina - zalety

Surowce kosmetyczne

Woski

Lanolina - wady

Lanolina – metody modyfikacji

2015-10-27

10

28

Surowce kosmetyczne

Woski

Lanolina płynna

Lanolina woskowa

29

Surowce kosmetyczne

Woski

LANOLINA

hydroliza

alkohole lanolinowe

kwasy lanolinowe

uwodornienie

lanolina acetylowana

lanolina uwodorniona

lanolina rozpuszczalna

w wodzie

bazy absorpcyjne

lanolina niekleista

etoksylowanie

DRZEWO LANOLINOWE