GENETYKA

Przeciw siwieniu

yrozynaza jest enzymem, który

katalizuje przekszta∏cenie bezbarwnego
prekursora melaniny w jej form´ barwnà,
odpowiedzialnà za zabarwienie skóry
i w∏osów. Mutacja punktowa w genie
tyrozynazy blokuje ca∏kowicie syntez´
melaniny w melanocytach. Badania
nad oligonukleotydami RNA-DNA
(donosi o nich styczniowy Nature
Biotechnology) wykaza∏y, ˝e podanie
domiejscowo albinotycznym myszom
takich chimerycznych oligonukleotydów,
zaprojektowanych do korekcji mutacji
w genie tyrozynazy tyrA, pozwoli∏o
odzyskaç aktywnoÊç enzymatycznà
i syntez´ melaniny. Potwierdzono to
za pomocà specyficznego barwienia
oraz sekwencjonowania DNA
pozwalajàcego na stwierdzenie korekcji
mutacji w tym˝e genie. Utrzymywa∏a si´
ona przez trzy miesiàce, czyli przez okres
dwóch cykli wzrostu w∏osa, co wskazuje,
˝e wystàpi∏a zarówno w melanocytach,
jak i ich prekursorach.

Z. S.

14 Â

WIAT

N

AUKI

Czerwiec 2000

W skrócie

T

FIZYKA

W dwóch miejscach naraz

∏ynny kot Schrödingera by∏ ˝ywy i nie˝ywy

zarazem, ale tylko w krainie atomów.

W ˝yciu codziennym nie spotykamy si´ z takà

superpozycjà kotów, wp∏yw otoczenia bowiem

niszczy kruche z∏o˝enie stanów. Naukowcom

z National Institute of Standards and Technology

w∏aÊnie uda∏o si´ oceniç wielkoÊç zjawiska niszczenia

superpozycji, zwanego dekoherencjà, o czym donoszà

w Nature z 20 stycznia br. Utrzymujàc w pu∏apce

magnetycznej jon berylu, zmusili jego najbardziej

zewn´trzny elektron do zaj´cia dwóch ró˝nych stanów

spinowych jednoczeÊnie. Przestrzenne rozdzielenie

tych dwóch stanów mo˝na by∏o kontrolowaç

za pomocà laserów a˝ na odleg∏oÊç oko∏o 10 atomów,

obserwujàc jednoczeÊnie, jak szybkoÊç dekoherencji

zmniejsza si´ wyk∏adniczo z rosnàcà odleg∏oÊcià

mi´dzy nimi. Fizycy z Almaden Research Center,

nale˝àcego do firmy IBM, w inny sposób po∏àczyli

Êwiat klasyczny z kwantowym: pos∏ugujàc si´ tunelowym

mikroskopem skaningowym, na miedzianej powierzchni

u∏o˝yli z atomów ogrodzenie w kszta∏cie elipsy

(zdj´cie górne). W ognisku elipsy umieÊcili atom

kobaltu; dzi´ki falowej naturze czàstek kwantowych

ogrodzenie odbija∏o fale elektronowe atomu

kobaltu, tworzàc jego obraz pozorny w drugim

ognisku elipsy. Naukowcy obserwowali uk∏ad

atom–widmo dzi´ki pomiarom skutków zjawiska

elektrycznego zwanego rezonansem Kondo

(zdj´cie dolne). Praca na ten temat ukaza∏a si´

3 lutego równie˝ w Nature.

Philip Yam

S

POLITYKA

Bud˝et w gór´

lutym administracja Clintona

ujawni∏a propozycj´ wydatków
z bud˝etu paƒstwa na cele nauki
i rozwoju na rok 2001. Nigdy dotàd nauka
nie otrzyma∏a tak znacznego wsparcia
finansowego. Pod wspólnym parasolem
bud˝etu, obejmujàcym badania cywilne
i wojskowe, najwi´kszy kàsek przypad∏
cywilnym badaniom podstawowym.
Ârodki na nie majà wzrosnàç w sumie
o 7%, czyli o 2.8 mld dolarów, tak ˝e
ich bud˝et wyniesie 43 mld dolarów.
Najwi´cej, bo o 17%, wzrós∏ bud˝et
National Science Foundation, wynoszàcy
w tym roku 3.9 mld dolarów. Du˝e kwoty
z funduszy NSF zostanà przeznaczone
na kluczowe dyscypliny, ale cz´Êç dostanà
takie specjalnoÊci, jak nanotechnologia,
technika informacyjna i bioz∏o˝onoÊç
Êrodowiska. Na drugim miejscu po NSF
uplasowa∏y si´ National Institutes
of Health. Dosta∏y one prawie
szeÊcioprocentowà podwy˝k´, która
powi´kszy o 1 mld dolarów ich roczny
bud˝et wynoszàcy 17.8 mld dolarów.
Wreszcie NASA otrzyma∏a pierwszy raz
od wielu lat niebagatelnà podwy˝k´
w wysokoÊci 3%, czyli 14 mld dolarów.
Dopiero w nast´pnych miesiàcach,
po wielu dyskusjach w Kongresie,
oka˝e si´, w jakim stopniu s∏owa
zmienià si´ w zimny, twardy pieniàdz.

D. M.

W

MEDYCYNA

Uwaga pracownicy kostnic!

ràtki gruêlicy mogà byç ˝ywotne nawet

po Êmierci gospodarza. W New England Journal
of Medicine z 27 stycznia br. badacze z Johns
Hopkins University donieÊli o pierwszym
znanym przypadku zaka˝enia pracownika
kostnicy pràtkiem gruêlicy ze zw∏ok. G∏ówny
autor publikacji Timothy R. Sterling odkry∏ t´
niezwyk∏à drog´ zaka˝enia w wyniku porównania
DNA (daktyloskopii genetycznej) izolatów bakterii
dwóch ró˝nych pacjentów. Osoba zaka˝ona mia∏a
kontakt z pràtkami jedynie podczas balsamowania
zw∏ok – wtedy usuwana jest krew, a do cia∏a
wstrzykuje si´ p∏yny konserwujàce. Dokonujàc
tej czynnoÊci, wdycha∏a zakaêne aerozole,
wytworzone prawdopodobnie wskutek
spienienia p∏ynów w ustach i nosie zmar∏ego.
Odkrycie to pomaga wyt∏umaczyç wi´kszà
cz´stoÊç zaka˝enia pràtkami gruêlicy
i wyst´powania objawów chorobowych
u pracowników domów pogrzebowych
ni˝ u innych osób w populacji ogólnej.

Diane Martindale

P

Nature

EKOLOGIA

Ryba detektor

iadomo, ˝e chemiczne

mutageny i czynniki
rakotwórcze pochodzàce
z odpadów przemys∏owych,
pestycydów i Êcieków
zanieczyszczajà Êrodowiska
wodne. Aby umo˝liwiç
skuteczne wykrywanie
tych zwiàzków, stworzono
transgenicznà ryb´.
Jak donoszà w Nature
Biotechnology ze stycznia br.
za pomocà wektora pML4
wprowadzonego do
zap∏odnionych jaj dania
pr´gowanego (Brachydanio
rerio) otrzymano osobniki
ze wstawionymi w chromosom
kopiami bakteryjnego
genu rpsL – wskaênika mutacji.
O udanym transferze genu
i wektora Êwiadczy to, ˝e
by∏y one przekazywane
potomstwu, zgodnie
z prawami genetyki
mendlowskiej. Badacze
przetestowali oddzia∏ywanie
szkodliwych zwiàzków cz´sto
spotykanych w wodzie oraz
znanego mutagenu ENU
i stwierdzili kilkakrotny wzrost
cz´stoÊci mutacji genu rpsL.
Pozwoli∏o to na wykorzystanie
transgenicznej ryby do
wykrywania zanieczyszczeƒ.

Zuzanna Stasiƒska

W