przechow czosnku: od -3 do -2*C, 60-70%; cebuli: 0-1*C, 65-70%wilg; kapust
głowiastych późnych: 0-1*C, 90-95%wilg; gruszka: -1-0,5*C, 90-95%wilg; pomidor:
2-3 tyg, 6-8*C, 85-90%wilg; fasola: 7-10dni, 5-10*C, 90-95%wilg; ogórek: 1-2 tyg,
12-13*C, 95-98%wilg; dynia: 10-12*C, 70-75%wilg; suche nasiona fasoli
wielokwiatowej i grochu łuskanego: temp 10*C, do 65%wilg; cebula zwycz do susz i
przypr: Rawska, Żytawska, Wolska, Bila, kutnowska; burak ćwikłowy na
przerób/konserw: Czerwona Kula, chrobry, Nochowski, Bikores, Opolski; pszenicy
ozimej należące do chlebowej: Bogatka, Kobiera, Mewa, Nutka, Sakwa, Tortija;
pszenica jara jakości A: Bryza, Jasna, Monsum, Parabola, Partyzan; jęczmień jary
typu browarnego: Annabell, Blask, Bredna, Madonna, Poldek, Sebastian, Sezam;
ziemniak typ kulinarnym B: Felka, Bona, Orlik; gat korzeniowych do mrożenia:
Marchew, seler korzeniowy, burak ćwikłowy; marchew średniopóźna: afro, antares,
broker, finta, jawa, korund, lenka, nantejska, polka; głowiasta do dług zimo przechow:
Aros F1, kronos F1, Langedijker Hort, Quisto F1; średniotrwałe w przechow: Dynia,
kapusta brukselska, kalafior, kalarepa; jabłka deserowe: Discovery, Delikates,
Paulared, Gala, Jonagold Decosta; śliwki na susz: Cacanska Rodna, Nectavit, Stanley,
Valor, Węgierka Wangenheima; porzeczka czarna na soki, dżemy i mrożonki:
Ojebyn, Tiben, Ben Lomond; przyprawy z częścią użytkową- zielem: Cząber
ogrodowy, estragon, lebiodka pospolita, tymianek pospolity, melisa; cebulowe: cebula
zwyczajna, czosnek, por, szczypiorek; korzeniowe: marchew, pietruszka, seler,
pasternak, burak ćwikł, skorzonera, salsefia; rzepowate: rzodkiew, rzodkiewka, rzepa,
brukiew; chenopodiace (komosowate): burak ćwikłowy, burak liściowy, szpinak
zwyczajny; solanacee (psiankowate): pomidor, papryka, oberżyna, ziemniak wczesny;
słońce sprzyja w uprawie w: Wyższej zawartości s. m., wit. C, karotenoidów,
chlorofilu, cukrów, likopenu; w uprawie jabłoni słońce sprzyja: zwiększ syntezie
cukrów i wit, zaw. S. m., plonu, wybarw, wal smak, lepszej zdolności przechowal;
ziemniak jadalny w typie B: niską i śred zawart skrobi zamk w komór o mocnych
błonach kom., mocnych i średnio mocnych wiąz międzykom, których powierzch bulwy
podczas gotow jest lekko spękana w pojed miejscach i matowa, a miąższ ma konsyst
dość zwięzłą (śr zw), nie rozsyp się po ugotow, jest lekko mączy i wilg, delikatna strukt;
nieprawidłowości w bud jaja częściej wyst w: ekstensywnym systemie produkcji jaj,
w okresie zimowym; pasze korzyst wpływ zawartości tł w mleku oraz na twardość
masła są: Śruty zbożowe, ziemniaki i buraki; Białko mleka krowiego jest
najzasobniejsze w: Lizynę; bekon to: Odpow obrob i peklowane połówki tuszy wieprz
z młodych i specjalnie żywionych tuczników mięsnych, bez głowy i stopek; jabłka
odmian jesiennych i zimowych dojrzałość konsump osiągają: Odmiany jesienne 4-8
tygodni po zbiorze, odmiany zimowe 2-8 miesięcy po zbiorze; owoce porzeczek,
agrestu i winogron do handlu zbieramy w: Dojrzałości zbiorczej, na kilka dni przed
osiągnięciem dojrzałości konsumpcyjnej; Częste opady w czasie zbioru truskawek
dają: Spadek zawartości witaminy C i zaw. S. m., wzrostu zaw. Kwasów organicznych,
obniżenia wartości handlowej; W kraju wiodącym syst w produk jaj kurzych na
fermach wielkotowarowych jest system: Intensywny na ściółce; Zawartość w 100g
części jadalnej orzechów (laskowych i włoskich): suchej masy ok. 95-96%, tłuszczu
ok. 60-63%, energii ok. 640-645 kcal, węglowodanów ok. 15-18; cechy odmianowe
owoców: wielkośc, kształt, zabarwienie zasadnicze, kształt i liczba nasion, barwa i
konsyst miąższu; dynia na konserwy/ przetwórstw: dojrzałość fizjologiczna; ogórek
na sałatki: fizjologiczna sucha masa jajko: skorupa 98%, żółtko 50%; ziarniaki zbóż
zawierają najwięcej: węglowodanów (skrobi); flawonoidy –jedna z grup polifenoli
będących drugorzędowymi metabolitami roślinnymi. Pełnia role barwnikow, witP;
grubość skorupy jaja zależy od: typ użytkowy, rasa, żywienie; kapsaicyna –papryka;
warzywa najwięcej witaminy C –kapustne i jagodowe; irga- średnio wczesny
ziemniak typ B; owoce dzielimy na: ziarnkowe, pestkowe, jagodowe, orzechy;
fitocydy- działanie antybiotyczne (cebuli, czosnku, gorczyca, kolendra, rozmaryn,
macierzanka, porze, chrzanie, rzodkwi); rozkład celulozy- żwacz; ziemniaka dzielimy
na: A-sałat, B-wszechstr użytk, C- mączysty, D- b.mączysty, AB, BC; orzechy: 60-
63%tłuszcz, 15-18% białko;

ZBOŻE:

najwięcej: białka – pszenica (do 25%), tłuszczu – owies (do 6,6%),

węglowodanów – jęczmień (do 85,2%), popiołu – owies (do 5,7%); ziarniak
skł chem: sucha masa - 85%, węglowodany - od 40 do 93%, białko – od 1,2 do
7%, składniki mineralne od 2 do 7%; Ziarniaki nagie (nieoplewione):
kukurydza, żyto, pszenica, niektóre gatunki owsa i jęczmienia; oplewione: ryż,
proso, ber, mohar, sorgo; białka Prolaminy: gliadyny pszenica 28-40%,
sekaliny żyto 12-25%, hordeiny jęczmień 34-46%, aweniny owies 5-10%,
gliadyny pszenżyto 18-30%, oryziny ryż 2-10%, panicyny proso 50-60%, zeiny
kukurydza 40-60%, kafiryny sorgo 47-52%; Prolaminy + gluteliny + woda =
gluten; Żyto ozime- Adar, Agrikolo, Amilo, Arant, Bosmo, Dańkowskie,
Diament, Dar an, Hegro, Kier, Matador, Motto, Rostockie, Skat,Słowiańskie,
Walet, Wibro, Włosko; Żyto jare- Abago, Bojko; Pszenica ozima-Dorota,
Finezja, Fregatra, Korweta, Muza, Olivin, Pegassos, Rubens, Rywalka,
Smuga ,Sukces, Trend, Tuenia, Zawisza, pszenica ozima chlebowa: Aristos,
Bogatka, Clever, Flair, Kobiera, KobraPlus, Kris, Mewa, Mikon, Nadobna,
Nutka, Roma, Rysa, Sakwa, Sława, Soraja, Tonacja, Torija; pszenica ozima
pozostałe: Aleta, Almari, Elena, Izolda, Izyda, Jawa, Kaja, Kamila, Liryka,
Mikula, Rapsodia, Satyna; Pszenica jara- Torka, Vinjett, Zebra; Bryza, Griwa,
Hezja, Histra, Ismena, Jagna, Jasna, Koksa, Korynta, Kosma, Monsun, Napola,
Nawra, Olimpia, Opatka, Triso, Żura; Pasteur; pszenica jara chlebowa-
Banti, Cytra, Eta, Helia, Henika, Kontesa, Santa; Jęczmień ozimy- Bażant,
Bursztyn, Carola, Gil, Gregor, Horus, Kroton, Lomerit, Mellori, Merlot,
Traminer, Sigra, Bombay, Corbie, Marinka, Tiffany; Jęczmień jary-browarny:
Annabell, Barke, Binal, Blask, Bolina, Brenda, Faustina, Forum, Granal,
Gwarek, Hanka, Jersey, Johan, Lailla, Madonna, Nadek, Philadelphia, Poldek,
Prestige, Prosa, Rasbet, Riviera, Rudzik, Ryton, Scarlett, Sezam, Stratus, Tola;
jęczmień pastewny(oplewione): Antek, Atol, Bies, Boss, Bryl, Justina, Lot,
Nagrad, Orthega, Rabel, Rataj, Refren, Rodion, Rodos, Start; Pszenżyto ozime:
Alzo, Bogo, Disco, Hewo, Janko, Kazo, Kitaro, Krakowiak, Lamberto, Marko,
Moderato, Modus, Pawo, Prado, Presto, Pronto, Sekundo, Todan, Tornado,
Witon, Fidelio, Magnat, Woltario, Zorro; Pszenżyto jare: Gabo, Kargo, Legalo,
Matejko, Mieszko, Migo, Wanad;

ZIEMNIAK

typ kulin B: Felka, Bona, Orlik,

wczesny: Aster, Brad, Denar, Drop, Impala, Irys, Orlik, Gloria; jadalny: B:
Drop, Gloria, Irys, Orlik, Augusta, Bila, Kuklik, Perkoz, Baszta, Irga, Kolia,
Tokaj, Triada, Wiking, Beata, Danusia, Wawrzyn; A/B : Bard, Denar, Impala;

JAJO:

Warstwy białka w jaju (od strony żółtka:)- białko chalazotwórcze 2,7%- białko płynne

wewnętrzne 16,8%- białko gęste strukturalne 57,3% białko płynne zewnętrzne 23,2%; Grubość
skorupy zależy od:- rasy i wieku kury>> najbardziej wytrzymałą skorupę mają rasy Sussex i
Zielononóżka, niską Rohde Island i Leghorn; intensywności nieśności >> dobre nioski (duża ilość
jaj) niosą jaja o cieńszych skorupach, złe-o grubszych; temperatury otoczenia>> cieńsza skorupa
w lecie, grubsza w zimie; zawartości wapnia i wit. D w pożywieniu- grubszą skorupę; białka
pełnowartościowe: owoalbumina owokoalbumina-owoglobulina-lizozym (właściwości
bakteriobójcze); Białko ok. 56%-Żółtko ok. 33%Błony jajowe ok. 1%Skorupa ok. 10%; Skład %-
owy: Białka: sucha masa 12%, białko 10,6% , węglowodany 0,9% , składniki mineralne 0,6%;
Żółtka: sucha masa 50,3%, białko 15,6%, tłuszcz 32,6%, węglowodany 1%, składniki mineralne
1,1%; Białko jaja: wszystkie aminokw egzogenne, zwłaszcza w aminokw siarkowe (metioninę,
cystynę – zapach siarkowodoru), zaw zw białkowe – owoalbuminy, owomukoidyny, owomucyny,
owokoalbuminy, owoglobuliny, mucyny, lizozym; Tłuszcze: postaci emulsji, co warunkuje ich
wysoką strawność – od 39 do 96%, dominują glicerydy, w których kwasy nienasycone stanowią
około 64%, cenne fosfatydy, a zwłaszcza lecytyny – stanowiące od 10 do 12% żółtka; niepożądany
cholesterol 30 do 40 mg w 1 g tłuszczu jaja; energia: w 100g: 661,5 kJ; kalorie w 100g: ok.158
kcal; kury rodzaje: nieśny lekki (Leghorn, Minorka) , nieśny śr ciężki(Zielononóżka
Kuropatwiana, New Hampshire, Rhode Island Red, Sussex, White Rock) , mięsny- ciężki (Dominant
White Cornish);

MLEKO KROWIE:

woda 88%, tłuszcz 3,5%, kazeina 2,5%, albuminy/globuliny

0,6%, laktoza 4,8%, popiół 0,7%; Mleko składa się z: emulsji tłuszczu, koloidalnego roztworu
białek, roztworu cukru (laktozy); Zawartość tłuszczu zależy od: Czynników środowiskowych, od
żywienia, Czynników genetycznych (rasa), Stanu fizjologicznego, od fazy doju; białka: kazeina,
laktoalbumina, laktoglobulina, immunoglobuliny, albumina surowicy krwi;

MIĘSO:

58-64% -

woda, 19-23% - białko, 6-14 % - tłuszcz, 1,5% - azotowe, 1% - frakcje węglowodanowe, składniki
mineralne; mało witamin ; cechy przyżyciowe bydłą rzeźnego- zwierze silnie umięśnione
(szczególnie grzbietu łopatek, ud i podudzi), bydło młode od 12 do24 mies, tusze buhajów (bo
lepiej umięśnione), 200-400kg; trzody chlewnej: umięśnione i odp przetłuszczone, 7-8 mies,
loszki, 110-115kg; zawartość białka: 17,5%, cechy drobiu: 20% białka, więcej kw.nienasyc;

###

Pasze: suche:

siano

,

słoma

,

plewy

, łuski, soczyste: trawa pastwiskowa, zielonki,

kiszonki

:

z traw, z

roślin motylkowatych

, z roślin podsuszonych, z

kukurydzy

; pasze węglowodanowe- ziarna,

okopowe, susz ziemniaczany; wysokobiałkowe- mączki zwierzęce, nasiona strączkowe; włókniste-
ziarno, słoma, śruta lniana; zawartość CLA (skoniugowany kw linolowy)- zwiększanie przez
włókno, białko, nasiona lnu, rzepaku, soi; prekursor laktozy (kw pirogronowy i glukoza) i
tłuszczu (kw octowy); zwiększenie zawartości białka w mleku: propinowy i masłowy; mikroele
wzbog mleko: jod i selen; najlepszy stosunek n-6 do n-3: ryby=0, wieprzowe=12; najwięcej
CLA: wołowina; bezazotowe związki wyciągowe: cykry (jedno, dwu i wielo), pektyny, kwasy
owocowe; włókno surowe (celuloza): skł.paszy obniżający koncentrację energii (surowe: celuloza i
hemiceluloza, lignina, suberyna, kutyna, krzemionka; pokarmowe: te co surowe + pektyny, śluzy,
pentozany, kleje roś); tłuszcz surowy: subst tuszowo-podobne, sfingomieliny; właściwe: estry kw
tłuszcz i alkoh; woski- estry kw tłuszcz i alkoh; glicerole- estry kw tłuszcz i glicerolu;
sfingomieliny- kw fosfor i reszta kw tłuszcz; tł izoprenowe- karotenoidy i sterydy;

OWOCE:

Ziarnkowe: Jabłka Gruszki Pigwy; Pestkowe: Śliwa Wiśnia Czereśnia

Brzoskwinia Morela; Jagodowe: właściwe: porzeczka, winogrona, agrest, borówka;
rzekome – truskawki, poziomki; złożone – malina, jeżyna;

DYNIOWATE;

jednoroczne,

owoce fałszywe jagody, Ogórek;12-13C 95-98% 2tyg; doj,uzyt i tech; owoc jagoda
rzekoma;kukurbitacyna; szkalrniowy wczes; Lawina, Merkury, Mustafa, Opal, Pokusa,
Zeus; szklarniowy Sr.w; Atos, Aramis, Dukat, Emir, Mars, Promyk, Topaz; polowe

salatkowe-wcz,I sr.w; Alto, Delicius, Dar, Gracius gldki, Olimp; kwaszeniaki-w i Sr.w;
Andrus, Basza, Borus, Hubal, Julian, Potomac, Sander, Slawko; konserwowe-wcze
drobnobrodawkowe; Evita, Fason, Fortuna now, Galina, Lider, Polonez, Victoria,
Wawel; w grubo brodawkowe; Aladyn, Atlas Pola, Arras, Chrobry, Cyryl, Forum ,
Galant, Kmicic, Parys, Metro, Sremski; sr.w grubobrod; Bazyl, Bolko, Cezar, Gomes,
Hela, Krak, Parker, Polan, Prymus, Racibor, Soplica; korniszonowe-sr w; Anulka,
Pickling, Rufus, Tytus; Dynia: Dynia olbrzymia;10-12C 70-75% do 6 miesiecy;
Amazonka, Ambar, Bambino, Melonowa Zolta; Dynia zwyczajna; CUKINIA;przed doj
fizjolog;6-10C 95-98% do 2tyg: Astra Polka, Atena Polka, Greta, Mustang, Nefryt,
Nimba, Soraya; PATISON: Disco,Gagat,Polo; KABACZEK: Krzaczasty bezrozlogowy;
Dynia bezlupinowa-oleista; Miranda, Junona; MELON; doj, fizj;owoc jagoda rzekoma;
Szarantejski, Emir, Malaga, Melba, Oliwin, Seledyn; KAWON(arbuz);doj,fizj;rzekoma
jagoda;Bingo,Rosario;

BURAK ĆWIKŁOWY

: na przerób: crossy, czerwona kula,

rywal, bikores, chrobry, karmazyn, nochowski, opolski, polglob, Regulski cylinder;

KAPUSTNE:

jednoroczne: brokuł, kalafior, kapusta pekińska; dwuletnie: kapusta

głowiasta biała i czerwona, kapusta włoska, kapusta brukselska, kalarepa, jarmuż;
spożycie bezpośr: Kap głow biała: Tina F1, Amager Polana, Kamienna Głowa; Kap
głow czerw: Kalibos, Langendijker Polana; Kap włoska: Mira Polana F1, kwaszenie
(późne odmiany): Kap głow biała: Amager Polana, Atria, Avak F1, Azan F1, Galaxy,
Kamienna Głowa, Discover F1, Froggy, Menza F1, Vestri; Kap głow czerw:
Langendijker, Zelox F1; Kap włoska: Alaska F1, Langendijker Dauerwirsing; do
przechowywania Kap głowi biała: Aros F1, Galaxy, Kalina, Kronos F1, Langendijker
Hort, Quisto F1, Ula, Kamienna Głowa, Amager Polana; Kapu głow czerw:
Langendijker Polana, Rona F1, Roxy F1; Kap włoska: Alaska F1, Langendijker
Dauerwirsing, Saga F1;

PAPRYKA:

7-10*C; słodka: b.wczes: belko, king Arthur,

mino, mira, zorza; wczesne: calypso, cyklon, dennis, hajduczek, kraska, Lena,
mercedes, Oleńka, Oliwia, ori, trapez; sr wczesne: caryca, celesta, etiuda, kier,
marimba, Matylda, ożarowska, Postolina, rebela, sono, Telimena, tajfun, waga;

POMIDORY

:

szklarniowe- spożycie bezpośr, przechowywanie; gruntowe- spożycie

bezpośr, przetwórstwo; odmiany: Sztywnołodygowe: Pod osłonami: Wczesne- bekas,
fobos, Jowisz, Julia, lelek, Merkury, ognik, pelikan, remiz, stonka, tukan ;b.wczesne-
atut; śr.wczesne- Benon, perkoz; polowe: b.wczesne- beta, betalux; wczesne- jawor,
Ola; śr wczesne-karat, Sabała; wiotkołodygowe: b.wczesne- harnaś, Orion, promyk;
wczesne-alka, Etna, kibic, koralik, maskotka, rumba, rumcajs; Sr.wczesne- Anula,
awizo, pelta, granit, juhas, konsul, korsarz, poranek; Sr.pozne- Simone, yarden;
wysokie: Wczesne-malinowy, piko, pokusa Sr. Wczesne- faworyt, malinowy retro,
malinowy warszawski, złoty ożarowski; Sr.pozne- adonis, malinowy Henryka, malinowy
olbrzym;

MARCHEW

: 0-2*C, 95%wilg; wczesne: ambrosia, amsterdamska, kalina

F1, karo F1, pierwszy zbiór, śr późne: afro, antares, broker, finta, jawa, korund F1,
lenka, nantejska polana, polka F1, późne: Dolanka, Fatima, finezja, flacoro, kabro,
koral, Maxima, naektarina, Regulska, sircana;