2011-12-18

1

Ćwiczenia

Ćwiczenia

Wiek

Wiek ryb

ryb ii metody

metody jego

jego wyznaczania

wyznaczania..

Tempo

Tempo wzrostu

wzrostu ryb

ryb..

Cel zajęć

Cel zajęć

-- Zapoznanie studentów z metodami oznaczania wieku i

Zapoznanie studentów z metodami oznaczania wieku i

tempa wzrostu ryb

tempa wzrostu ryb

-- Określenie wieku wybranych gatunków ryb na podstawie

Określenie wieku wybranych gatunków ryb na podstawie

łusek

łusek

-- Wyznaczenie tempa wzrostu i wielości przyrostów ryb na

Wyznaczenie tempa wzrostu i wielości przyrostów ryb na

podstawie metody odczytów wstecznych

podstawie metody odczytów wstecznych

-- Wyznaczenie wymiaru gospodarczego wybranych

Wyznaczenie wymiaru gospodarczego wybranych

gatunków ryb

gatunków ryb

Ile żyją ryby

Ile żyją ryby

Aphya pellucida

Aphya pellucida

1 rok

1 rok

Gobius minutus

Gobius minutus

1 rok

1 rok

Okoń

Okoń

10 lat

10 lat

Szczupak

Szczupak

ponad 10 lat

ponad 10 lat

Dorsz

Dorsz

25 lat

25 lat

Węgorz

Węgorz

55 lat

55 lat

Sum

Sum

ponad 60 lat

ponad 60 lat

Bieługa

Bieługa

ponad 100 lat

ponad 100 lat

Zróżnicowanie wieku w zależności od

warunków życia

ś

led

ź

norweski

ś

rednio

ż

yje

23 lata,

ś

led

ź

sachali

ń

ski

ś

rednio

ż

yje

15-17 lat,

ś

led

ź

bałtycki

ś

rednio

ż

yje

10-12 lat.

Metody oznaczania wieku

Metoda

Metoda Petersena

Petersena

Metoda

Metoda na

na podstawie

podstawie otolitów

otolitów

Metoda

Metoda na

na podstawie

podstawie ko

ś

ci

ko

ś

ci ii promieni

promieni płetwowych

płetwowych

Metoda

Metoda na

na podstawie

podstawie odczytu

odczytu łusek

łusek

Metoda Petersena

Jest to metoda statystyczna polegaj

ą

ca na wykre

ś

leniu

krzywej rozkładu długo

ś

ci ryb z odłowionej próby.

Po

zmierzeniu

długo

ś

ci

ciała

wszystkich

osobników

sporz

ą

dza si

ę

wykres, odkładaj

ą

c na osi odci

ę

tych długo

ść

ciała ryb, a na osi rz

ę

dnych ich liczb

ę

.

Powstała

krzywa

ma

mniej

lub

bardziej

wyra

ź

ne

wierzchołki, których powinno by

ć

tyle, ile jest grup wieku w

badanej próbie.

2011-12-18

2

Metoda Petersena

Przy stosowaniu tej metody wskutek du

ż

ej zmienno

ś

ci

osobniczej wzrostu ryb, niejednokrotnie trudno odró

ż

ni

ć

poszczególne grupy wiekowe.

Dotyczy to szczególnie grup starszych, w których cz

ę

sto w

tej samej klasie wielko

ś

ci mog

ą

by

ć

młode i szybko

rosn

ą

ce osobniki, jak równie

ż

stare, o wolniejszym tempie

wzrostu.

W takich przypadkach otrzymuje si

ę

wyra

ź

nie jeden

wierzchołek na wykresie, mimo i

ż

ryby miały ró

ż

ny wiek.

Krzywa rozkładu długo

ś

ci dorszy w próbie pobranej we

wschodniej Islandii (wg Suwarowa 1954)

Kości

U

ż

ywa

U

ż

ywa si

ę

si

ę

ko

ś

ci

ko

ś

ci płaskich

płaskich tworz

ą

cych

tworz

ą

cych wieczko

wieczko skrzelowe

skrzelowe

oraz

oraz ko

ść

ko

ść

wchodz

ą

c

ą

wchodz

ą

c

ą

w

w skład

skład pasa

pasa barkowego,

barkowego, ko

ść

ko

ść

skoblow

ą

skoblow

ą

..

Sposób

Sposób przygotowania

przygotowania ko

ś

ci

ko

ś

ci..

Gotujemy

Gotujemy lekko

lekko ryb

ę

,

ryb

ę

, wyjmujemy

wyjmujemy z

z niej

niej ko

ś

ci,

ko

ś

ci, obieramy

obieramy ze

ze

skóry

skóry ii oczyszczamy

oczyszczamy z

z mi

ęś

ni

mi

ęś

ni.. Ko

ś

ci

Ko

ś

ci nale

ż

y

nale

ż

y odtłu

ś

ci

ć

odtłu

ś

ci

ć

(benzyn

ą

(benzyn

ą

lub

lub

eterem)

eterem)

a

a

to

to

wymaga

wymaga

warunków

warunków

laboratoryjnych

laboratoryjnych..

Kr

ę

gi

Kr

ę

gi

te

ż

te

ż

musz

ą

musz

ą

by

ć

by

ć

odpowiednio

odpowiednio

przygotowane

przygotowane;;

wygotowane,

wygotowane, odtłuszczone

odtłuszczone ii poci

ę

te

poci

ę

te na

na cienkie

cienkie płytki,

płytki, w

w

celu

celu sporz

ą

dzenia

sporz

ą

dzenia z

z nich

nich szlifów

szlifów..

Ogl

ą

daj

ą

c

Ogl

ą

daj

ą

c je

je w

w

ś

wietle

ś

wietle

padaj

ą

cym

padaj

ą

cym

mo

ż

na

mo

ż

na

dostrzec

dostrzec

szerokie,

szerokie, matowobiałe

matowobiałe

strefy

strefy przyrostów

przyrostów

letnich

letnich oraz

oraz

w

ą

skie

w

ą

skie ii ciemne

ciemne odpowiadaj

ą

ce

odpowiadaj

ą

ce okresom

okresom zimowym

zimowym..

W

W

ś

wietle

ś

wietle przechodz

ą

cym

przechodz

ą

cym (ogl

ą

dany

(ogl

ą

dany preparat

preparat o

ś

wietlamy

o

ś

wietlamy

od

od dołu)

dołu) szerokie

szerokie strefy

strefy s

ą

s

ą

ciemne,

ciemne, a

a w

ą

skie

w

ą

skie jasne

jasne ii

prze

ź

roczyste

prze

ź

roczyste.. Aby

Aby okre

ś

li

ć

okre

ś

li

ć

wiek

wiek liczymy

liczymy pasma

pasma zimowe

zimowe..

Kości

2011-12-18

3

Promienie płetwowe

Odczytu

Odczytu dokonujemy

dokonujemy na

na podstawie

podstawie poprzecznych

poprzecznych szlifów

szlifów

pierwszego

pierwszego promienia

promienia płetwy

płetwy.. W

W zale

ż

no

ś

ci

zale

ż

no

ś

ci od

od gatunku

gatunku

ryby

ryby odczytu

odczytu dokonujemy

dokonujemy na

na ró

ż

nych

ró

ż

nych płetwach

płetwach::

na

na piersiowej

piersiowej (jesiotr,

(jesiotr, sum)

sum)

na

na brzusznej

brzusznej (sandacz)

(sandacz)

na

na grzbietowej

grzbietowej ii odbytowej

odbytowej (kara

ś

,

(kara

ś

, karp,

karp, lin)

lin)..

Statolity - otolity

S

ą

to kamyki bł

ę

dnikowe w uchu

ś

rodkowym. Stanowi

ą

narz

ą

d równowagi.

Zbudowane s

ą

z soli wapnia. W ka

ż

dym bł

ę

dniku s

ą

3

statolity. Do odczytu wieku u

ż

ywa si

ę

najwi

ę

kszego z nich

zwanego "strzałk

ą

".

S

ą

trudno

ś

ci z odnalezieniem ich w czaszce oraz w

obróbce.

Wymagaj

ą

szlifowania

(s

ą

bardzo

kruche), ponadto niekiedy barwienia lub gotowania w
miodzie z pó

ź

niejszym pra

ż

eniem.

Statolity - otolity

2011-12-18

4

Łuska cykloidalna

Łuska ktenoidalna

Schemat przyrostu łuski

skleryty

strie

Tempo wzrostu

Tempo wzrostu to przyrost długo

ś

ci ciała lub masy ciała

ryby w okre

ś

lonym czasie.

Tempo wzrostu w wi

ę

kszo

ś

ci przypadków z roku na rok

staje

si

ę

coraz

słabsze,

ale

odnotowuje

si

ę

stałe

zwi

ę

kszanie masy i długo

ś

ci ciała ryb. Bujny wzrost

przypada przewa

ż

nie na okres młodo

ś

ci i trwa

ś

ci

ś

le do

osi

ą

gni

ę

cia dojrzało

ś

ci płciowej, do pierwszego tarła.

Po pierwszym tarle nast

ę

puje zmniejszanie si

ę

szybko

ś

ci

wzrostu, która w dalszym ci

ą

gu maleje.

Określanie wieku ryb

Określanie wieku ryb

Zadanie

Zadanie 1

1

Na

Na podstawie

podstawie wybranych

wybranych preparatów

preparatów łuskowych

łuskowych

zapoznać

zapoznać się

się zz budową

budową łuski

łuski ii określić

określić wiek

wiek ryb

ryb

(okoń,

(okoń,

karaś,

karaś,

płoć)

płoć)

wykorzystując

wykorzystując

(binokulary,

(binokulary, mikroskopy

mikroskopy ii rzutniki

rzutniki slajdów)

slajdów)

Uzyskane

Uzyskane dane

dane zapisać

zapisać w

w tabeli

tabeli

2011-12-18

5

Tabela 1. Wieku ryb odczytany z łusek

Tabela 1. Wieku ryb odczytany z łusek

–

– wypełnić pola

wypełnić pola żółte,

żółte,

SD

SD –

– odchylenie standardowe

odchylenie standardowe

Rocznik

Kolejne łuski

ś

rednia

SD

1

2

3

4

5

6

I

II

III

IV

V

Wiek w latach

V+

Zadanie 2

Zadanie 2

Na podstawie preparatów łuskowych w oparciu o metodą

Na podstawie preparatów łuskowych w oparciu o metodą

odczytów wstecznych określić tempo wzrostu (dokonać

odczytów wstecznych określić tempo wzrostu (dokonać
odczytu z deski

odczytu z deski Monastyrskiego

Monastyrskiego))

--

Uzyskane dane zapisać w tabeli

Uzyskane dane zapisać w tabeli

--

Policzyć przyrosty roczne (różnice pomiędzy wartościami

Policzyć przyrosty roczne (różnice pomiędzy wartościami
dla poszczególnych roczników np.. I = 4cm, II = 7cm,

dla poszczególnych roczników np.. I = 4cm, II = 7cm,
przyrost =7

przyrost =7 –

– 4 =3)

4 =3)

--

Uzyskane dane przedstawić w formie wykresu

Uzyskane dane przedstawić w formie wykresu

--

Wyznaczyć wymiar

Wyznaczyć wymiar gospodarczy

gospodarczy –

– jeśli to możliwe

jeśli to możliwe

Tabela 1. Odczytów wieku i pomiarów tempa

Tabela 1. Odczytów wieku i pomiarów tempa
wzrostu (długość całkowita podawana w cm)

wzrostu (długość całkowita podawana w cm)

–

– wypełnić pola

wypełnić pola żółte,

żółte,

SD

SD –

– odchylenie standardowe

odchylenie standardowe

Rocznik

Kolejne łuski

ś

rednia

SD

1

2

3

4

5

6

I

4

II

7

III

12

IV

16

V

20

Wiek w latach

V+

Tabela 2. Przyrosty roczne ryb (w cm)

Tabela 2. Przyrosty roczne ryb (w cm)

–

– wypełnić pola

wypełnić pola żółte,

żółte,

SD

SD –

– odchylenie standardowe

odchylenie standardowe

Rocznik

Kolejne łuski

ś

rednia

SD

1

2

3

4

5

6

I – II

3

II – III

5

III – IV

4

IV - V

4

Ryc. 1. Krzywa tempa wzrostu

Ryc. 1. Krzywa tempa wzrostu

0

5

10

15

20

25

I

II

III

IV

V

D

łu

g

o

ś

ć

c

a

łk

o

w

it

a

w

c

m

(z

o

d

c

z

y

tó

w

w

s

te

c

z

n

y

c

h

)

Rocznik

Ryc. 2. Krzywa przyrostów rocznych

Ryc. 2. Krzywa przyrostów rocznych

0

1

2

3

4

5

6

I - II

II - III

III - IV

IV - V

P

rz

y

ro

s

t

(w

c

m

)

Roczniki