1

Sabina Zebrowska-Łucyk

Przykłady pytań z przedmiotu Podstawy Metrologii cz. II

1. Na szkicu dowolnego elementu oznacz jeden wymiar liniowy mieszany i jeden wymiar kątowy pośredni.

2. Odchyłka dolna dowolnego wymiaru

a) jest mniejsza od zera,
b) jest mniejsza od górnej,
c) dodana do wymiaru nominalnego wyznacza wymiar minimum materiału.

3. Tolerancja pasowania wynosi 0,024 mm, a średni wskaźnik pasowania -0,003 mm. Podaj graniczne

wskaźniki pasowania P

max

i P

min

.

4. Czy pasowanie typu N7/h6 jest:

a) luźne, b) mieszane, c) ciasne, d) nie wiadomo.

5. Połącz w pary oznaczenia wymiarów z odpowiadającymi im tolerancjami

Oznaczenia wymiaru

120H8

120g6

35k5

35P6

Tolerancje wymiaru w

µ

m

11

22

54

16

6. Uszereguj poniższe pasowania od najbardziej luźnych do najbardziej ciasnych:

Symbol pasowania

H10/d9

A11/h11

H7/n6

H9/f7

7. Uszereguj powyższe pasowania od najbardziej dokładnych do najmniej dokładnych (weź pod uwagę tole-

rancję pasowania dla tego samego wymiaru nominalnego).

8. Z poniższego zestawu wybrać te symbole, które oznaczają:

a) kierunkowość powierzchni,
b) tolerancje położenia,
c) tolerancje kształtu

X

C

M

R

P

9. Z podanych niżej pól tolerancji elementów wypisz te, których nie powinno się stosować.

a11, D5, d9, F5, f7, g6, h6, H11, k11, N7, P10, s6

10.

Z podanych niżej wałków wypisz te, które ze stałym otworem tworzą pasowania mieszane. Podaj przykłady
takich pasowań.

a11, b11, c11, d9,

e8, f7, g6, h6, h7, h9, h11, js6, k6, n6, p6, r6, s6

11.

Z podanych niżej otworów wypisz te, które ze stałym wałkiem tworzą pasowania ciasne:

S7, A11, N7, B11, C11, D10, E9, R7, Js7, F8, G7, H7, H11, K7, P7

12. Podaj po jednym przykładzie pasowania: a) ciasnego, b) mieszanego, c) luźnego w układzie stałego wałka.

13. Podaj przykład oznaczenia na rysunku konstrukcyjnym tolerancji walcowości. Objaśnij sens podanego

wymagania, wykonując szkic poglądowy.

14. Podaj przykład tolerowania na rysunku konstrukcyjnym symetrii powierzchni. Objaśnij to wymaganie na

szkicu poglądowym.

15. Jak postępuje się z wyrobem w wypadku stwierdzenia niezgodności z wymaganiami dotyczącymi

wymiarów, odchyłek kształtu i położenia:

a) odrzuca się w wypadku stwierdzenia jakiejkolwiek niezgodności,
b) odrzuca się wtedy, gdy przekroczone są tolerancje indywidualne,
c) odrzuca się zawsze, jeśli przekroczone są tolerancje ogólne,
d) nie odrzuca się choć tolerancje ogólne są przekroczone, o ile wyrób nie utracił zdolności

spełniania przewidzianej dla niego funkcji,

e) nie odrzuca się lecz obserwację wykorzystuje się do skorygowania procesu technologicznego.

16. Podaj oznaczenie symboliczne pasowania równoważnego do P7/h6. Zilustruj znaczenie terminu „pasowania

równoważne”, posługując się szkicem.

17. Podaj definicje granicznych wskaźników pasowania oraz szkic wyjaśniający te pojęcia.

18. Oblicz graniczne wskaźniki pasowania przy współpracy wałków

Φ

10

0 03

0 02

−

+

,

,

z otworami

05

.

0

10

+

Φ

19. Oblicz wymiary graniczne otworu, który łącznie z wałkiem

Φ

8

±

0,01 tworzy pasowanie o granicznych

wskaźnikach pasowania równych: -0,05 mm i 0.

20. Tolerancja pewnego wymiaru wykonanego w klasie IT6 wynosi 11

µ

m (zakres wymiarów 10-18 mm).

Której klasie dokładności odpowiadałaby tolerancja 110

µ

m tego samego wymiaru?

2

IT5, IT8, IT11, IT14, IT17

21. Na załączonym rysunku elementu oznacz następujące wymagania:

a) tolerancja równoległości osi otworu

Φ

4 względem osi otworu

Φ

8 wynosi 10

µ

m,

b) tolerancja współosiowości otworu

Φ

12 względem

Φ

8 wynosi 20

µ

m,

c) tolerancja prostopadłości lewej ścianki elementu względem płaszczyzny podstawy wynosi 50

µ

m,

d) tolerancja płaskości płaszczyzny podstawy wynosi 30

µ

m,

e) tolerancja walcowości otworu wynosi 10

µ

m.

22. Na załączonym rysunku elementu oznacz następujące wymagania:

a) tolerancja równoległości lewej i prawej ścianki płytki wynosi 50

µ

m,

b) tolerancja symetrii wycięcia w płytce względem osi symetrii

powierzchni zewnętrznych wynosi 100

µ

m,

c) odległość nominalna osi otworów wynosi 60 mm a tolerancja pozycji

tego wymiaru wyrażona średnicowo wynosi 80

µ

m.

23. Objaśnij wszystkie symbole umieszczone na rysunku w ramce. Jaka jest wartość oznaczonej tolerancji

położenia, gdy wszystkie lokalne wymiary średnicy mniejszego otworu są co najmniej równe 20,03 mm?

24. Na rysunkach poglądowych objaśnij znaczenie poniższych wymagań.

a)

b)

25. Posługując się szkicem, objaśnij znaczenie następujących parametrów chropowatości: Ra, Rp, Rz, Rv. Rq.

26. Na rysunku wałka o długości nominalnej 100 mm i średnicy

Φ

28 mm oznacz następujące wymagania:

a) powierzchnię walcową powinna być szlifowana, maksymalna wartość parametru Ra wynosi 0,32

µ

m,

b) na powierzchniach czołowych maksymalna wartość parametru Rz wynosi 5

µ

m,

c) tolerancja walcowości na odcinku cząstkowym 50 mm wynosi 30

µ

m,

Φ

12

Φ

8

Φ

4

0,03 A

A

0,03

0,1

M

A

A

2

0

+

0

,0

5

0

4

0

H

1

1

3

c) średnica wałka tolerowana jest w głąb materiału; tolerancja średnicy wynosi 19

µ

m, obowiązuje zasada

powłoki przylegającej.

27. Na rysunku cienkiej płytki (wycinek arkusza blachy o wymiarach 1 x 40 x 80) oznacz następujące wymagania:

a) obie płaszczyzny powinny być uzyskane bez zdejmowania materiału; maksymalna wartość parametru

chropowatości Ra wynosi 2,5

µ

m,

b) tolerancja płaskości każdej z płaszczyzn w obszarze 20mm x 20mm wynosi 50

µ

m.

28. Oblicz wymiar wynikowy X. Potrzebne wymiary wraz z odchyłkami granicznymi przyjmij według własnego

uznania.

29. Oblicz wymiary wynikowe X, Y, Z.

30. Zmień wymiarowanie elementu pokazane poprzednio na przedstawione niżej. Jeśli trzeba, zastosuj zawęże-

nie tolerancji niektórych wymiarów. Nowe wymiarowanie musi zapewnić to, że wymiar 24

±

0,05 zostanie

zachowany.

31. Objaśnić za pomocą szkicu znaczenie podanej na rysunku tolerancji

C

X

A

B

9

±

0,1

40

±

0,05

F

24

±

0,05

9

±

0,1

40

±

0,05

Y

X

Z

0,02