Europejski

Trybunał

Praw Człowieka

(ETPC)

Europejski Trybunał Praw

Człowieka

European Court of Human Rights

Jest europejskim organem sądownictwa międzynarodowego;

powołany do kontroli przestrzegania praw człowieka.

Orzeka w sprawach skarg wnoszonych przez obywateli

przeciwko państwom – stronom Europejskiej Konwencji

Praw Człowieka na naruszenie praw człowieka

zagwarantowanych w Konwencji oraz protokołach

dodatkowych do Konwencji (stanowi ponadto podstawę

prawną funkcjonowania ETPC).

Może na wniosek Komitetu Ministrów wydawać opinie

doradcze w kwestiach prawnych dotyczących interpretacji

Konwencji i jej Protokołów.

Istotne uwagi odnośnie ETPC

ETPC jest instytucją

Rady Europy

; nie powinien być

mylony z odrębnym

Europejskim Trybunałem

Sprawiedliwości

, który jest organem

Unii Europejskiej

.

W przeciwieństwie do organów Rady Europy, którymi są

Zgromadzenie Parlamentarne

,

Komitet Ministrów

, czy

Sekretarz Generalny

, ETPC jest wyłącznie organem

Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

(pełna nazwa:

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności)

.

Oznacza to, że został on utworzony na mocy tej

Konwencji oraz, że to ta Konwencja i dołączone do niej

protokoły określają jego kompetencje i sposób

funkcjonowania.

Geneza ETPC

1 listopada 1998 r.

- wejście w życie Protokołu nr 11 do

Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (1950 r.)

ustanawiającego

jedyny i stały Trybunał

w miejsce

Europejskiej Komisji Praw Człowieka (1954 r.) i

Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (1959 r.).

Ujednolicenie struktury Trybunału

miało na celu

usprawnienie jego działalności, której efektywność

uległa znacznemu pogorszeniu w dobie wzrostu liczby

członków Rady Europy, wywołanego upadkiem

„żelaznej kurtyny” i rozszerzenia obszaru demokracji.
Spowodowało to znaczne zwiększenie wpływu skarg, co

przeciążyło Trybunał czyniąc reformę konieczną.

Siedziba ETPC w Strasbourgu

Skład

Liczba sędziów ETPC wynosi 46 (po jednym z każdego

państwa-członka Rady Europy).

Z Polski obecnie wybrany jest LECH GARLICKI.

Są nimi wybitni znawcy problematyki ochrony praw człowieka

w Europie.
Wybierani są przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy.
Kadencja trwa 6 lat, po której upływie dopuszcza się

możliwość reelekcji.
Stanowią gwarancję odpowiednio wysokiego poziomu

orzecznictwa.
Sędziowie zasiadają we własnym imieniu – nie reprezentują

swoich państw i nie przyjmują od nich instrukcji.
Niezależność, bezstronność – nie mogą podejmować

czynności, które by naruszały jeden z tych czynników.

Formy organizacyjne ETPC

Zgromadzenie plenarne Trybunału

- łącznie wszyscy sędziowie;

w tym składzie Trybunał załatwia jedynie sprawy
administracyjne (art. 26 EKPC), nie rozpatruje w tym składzie
skarg wniesionych do Trybunału

Wielka Izba Trybunału

- 17 sędziów, w tym składzie Trybunał

rozpatruje skargi przekazane przez Izbę Trybunału (art. 30 EKPC)
oraz rozpatruje "odwołania" od orzeczeń izb (art. 43 EKPC)

Izba Trybunału

- 7 sędziów, podstawowy skład, w jakim Trybunał

rozpatruje merytorycznie skargi skierowane do niego

Panel Wielkiej Izby

- 5 sędziów, decyduje czy Wielka Izba

Trybunału zajmie się rozpatrzeniem "odwołania" złożonego na
podstawie art. 43 EKPC

Komitet Trybunału

- 3 sędziów, skład 3-osobowy może jedynie

badać dopuszczalność skargi indywidualnej złożonej do
Trybunału; komitet może jednomyślnie zdecydować o
niedopuszczalności skargi, taka decyzja jest ostateczna i zamyka
dalsza drogę postępowania przed Trybunałem.

Role sędziego ETPC

jako zwykły członek Trybunału

- wchodzi w skład form

organizacyjnych Trybunału (plenum, Wielka Izba, izba,
komitet) i wykonuje funkcje sędziowskie

jako sędzia-sprawozdawca

- przygotowuje konkretną

sprawę do rozpatrzenia przez komitet, izbę lub Wielką
Izbę

jako tzw. sędzia narodowy

- z urzędu wchodzi w skład

izby lub Wielkiej Izby rozpatrującej skargę przeciwko
państwu, z ramienia którego został wybrany

Każdy sędzia-członek może wystąpić w

trzech

rolach:

Warunki wniesienia skargi do

ETPC

Skargę może wnieść

jednostka, grupa jednostek lub organizacja

pozarządowa

.

Skarga może jedynie dotyczyć

naruszenia

jednego lub więcej

praw

zagwarantowanych

przez Europejską Konwencję Praw Człowieka lub

któryś z jej protokołów dodatkowych.
Naruszenia prawa lub praw musiała dokonać władza publiczna

państwa-strony.
Skarga nie może być oczywiście bezpodstawna.
Przed wniesieniem skargi do Trybunału muszą zostać

wyczerpane

wszelkie krajowe środki prawne

.

Petycja musi być wniesiona do ETPC

w terminie 6 miesięcy

od wydania

ostatecznej krajowej decyzji w sprawie.
Skarga

nie może być anonimowa

.

Skarga nie może również być identyczna ze sprawą już rozpoznaną

przez Trybunał.
Prawa do skargi

nie można nadużywać

.

Nie można skorzystać ze skargi indywidualnej, jeżeli sprawa została

już przedłożona innej międzynarodowej procedurze kontrolnej

Postępowanie przed ETPC

Postępowanie ma charakter

kontradyktoryjny i publiczny

(wyjątkowo Izba może zdecydować, że wyjątkowe
okoliczności uzasadniają wyłączenie jawności rozprawy).

Dokumenty złożone przez strony postępowania w
Kancelarii ETPC są

jawne i dostępne dla publiczności

.

Skarżący mogą składać skargi

sami

, ale zalecane jest

korzystanie z fachowej pomocy prawnika.

Oficjalnymi językami ETPC są

angielski i francuski

, ale

skargi można sporządzać w każdym z języków
urzędowych państw-stron.

Adres

Europejski Trybunał Praw

Człowieka

Rada Europy

F-67075 Strasbourg

Tél.: [phone]

Fax: [phone]

http://www.echr.coe.int/